Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wnioskodawca J. Z. wniósł o dział spadku po M. Z. zmarłej dnia 1 września 1994 r., w skład którego wchodzi udział ½ w nieruchomości lokalowej nr 1 położonej w N. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta (...) wraz z udziałem w częściach wspólnych i przyznanie tego udziału w całości wnioskodawcy z obowiązkiem spłat udziałów uczestników postępowania w kwotach po 2 000 zł w terminie 90 dni od uprawomocnienia się postanowienia. Wnioskodawca określił wartość lokalu na 40 000 zł.

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka postępowania B. J. nie zgodziła się z wartością nieruchomości wskazaną przez wnioskodawcę podnosząc, że jest ona znacznie zaniżona. Ponadto podała, że koszty remontów i opłat były ponoszone przez F. Z., a nie wnioskodawcę.

Uczestniczka postępowania E. W. podniosła, że nieprawdą jest, że od 1994 r. wszystkimi opłatami zajmował się wnioskodawca, ponieważ do 2015 r. w nieruchomości zamieszkiwał F. Z. z drugą żona i oni ponosili opłaty.

Uczestnik postępowania J. S. przychylił się do wniosku.

Uczestnik postępowania B. Z. mimo skutecznego zawiadomienia go za pośrednictwem Konsula Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w T. w dniu 14 lipca 2022 r. nie zajął stanowiska w sprawie i nie wskazał adresu dla doręczeń w kraju, w związku z czym kolejne przysyłki składano do akt zgodnie z przepisem art.1135 ⁵ k.p.c. (k.88 – 92).

Uczestniczka postępowania B. J. nie zgodziła się na spłatę w sposób zaproponowany przez wnioskodawcę.

Na rozprawie w dniu 19 lutego 2024 r. uczestnik postępowania J. S. wniósł o spłatę w ratach do końca roku. Uczestniczka postępowania E. W. wniosła o spłatę w czterech kwartalnych ratach.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. Z. była wraz z małżonkiem F. Z. właścicielką nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) położonej w N. przy ul. (...) na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej. W chwili jej śmierci wspólność małżeńska przekształciła się we współwłasność i spadkodawczyni przysługiwał udział ½ części w przedmiotowym lokalu oraz ¼ w nieruchomości wspólnej.

Dowód: wydruki z ksiąg wieczystych (...) – k.7 – 9 i (...) – k.10 – 13

Spadek po M. Z. zmarłej dnia 1 września 1994 r. w N. na podstawie ustawy nabyli jej mąż F. Z. w 5/20 części oraz jej dzieci E. W., B. J., J. S., J. Z. i B. Z. po 3/20 części.

Dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Kłodzku z dnia 18.09.1996 r. – k.5

Spadek po F. Z. zmarłym dnia 12 czerwca 2019 r. w nowej R. na podstawie testamentu notarialnego z dnia 25 maja 2011 r. nabył syn J. Z. w całości.

Dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Kłodzku z dnia 30.10.2019 r. – k.6

Księga wieczysta prowadzona dla lokalu mieszkalnego obecnie zawiera wpisy ujawnione na podstawie ww. postanowień spadowych.

Dowód: wydruk księgi wieczystej (...) – k.7 – 9

Wartość rynkowa nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej wynosi 90 200 zł.

Dowód: opinia biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości K. B. – k.148 – 172, zdjęcia lokalu – k.183, pisemne wyjaśnienia opinii – k.188 - 189

Wnioskodawca pracuje osiągając dochód miesięczny 5 918,76 zł netto. Dochody netto jego żony wynoszą 3 750 zł miesięcznie. Wnioskodawca z żoną nie mają nikogo na swoim utrzymaniu. Posiada dwa samochody marki S. model S. i SX4, motocykl i motorower. Jeden z samochodów zakupił wraz z żoną za cenę 73 085 zł we wrześniu 2021 r. finansując go z kredytu, którego raty oscylują miesięcznie od 1000,85 zł do 15 156,26 zł. Wnioskodawca wraz z żoną zamieszkują we wspólnym lokalu mieszkalnym położonym w N., innym niż przedmiotowa nieruchomość. Wnioskodawca jeździ na wczasy. Nie wie, czy małżonka na oszczędności.

Dowód: zeznania wnioskodawcy – k.214, zaświadczenie o dochodach – k.226, 227, zaświadczenie z 20.11.2023 r. – k.238, pismo z S. C. Bank – k.240

Uczestniczka postępowania E. W. jest emerytką, ma 1 700 zł emerytury, a jej mąż 2 200 zł. Pomagają wnukowi, który ma 18 lat, a któremu zmarła matka, synowa uczestniczki postępowania. Syn uczestniczki postępowania nie łoży na utrzymanie syna, jest za granicą. Uczestniczka jest po udarze. Nie ma żadnego majątku.

Dowód: zeznania uczestniczki postępowania E. W. – k.214 verte

Uczestniczka postępowania B. J. jest emerytką i otrzymuje świadczenie w wysokości 2 800 zł. Sama prowadzi gospodarstwo domowe. Mieszka w mieszkaniu, które darowała córce. Nie ma żadnego majątku.

Dowód: zeznania uczestniczki postępowania B. J. – k.214 verte

Sąd zważył, co następuje:

Bezsporne były udziały wnioskodawcy i uczestników postępowania w przedmiotowej nieruchomości i sposób działu spadku. Spór powstał w związku z określeniem wartości nieruchomości przez wnioskodawcę na kwotę 40 000 zł. Z tych względów sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości K. B..

Ustalona przez biegłą sądową wartość nieruchomości jest prawidłowa i zgodna z obowiązującymi przepisami. Wartość nieruchomości powinna być określona według stanu na dzień otwarcia spadku, czyli na dzień śmierci spadkodawczyni M. Z., ale według cen rynkowych z daty orzekania, co wynika jednoznacznie z bogatego orzecznictwa Sądu Najwyższego, jak i sądów powszechnych. Nie budzi wątpliwości wartość ustalona na kwotę 90 200 zł. Powszechnie wiadomo, że obecnie na wolnym rynku nie sposób znaleźć w miastach położonych na terenie powiatu (...) lokal mieszalny o powierzchni ok.70 m ² wystawiony na sprzedaż za 40 000 zł. Przedmiotowy lokal ma powierzchnię 71 m ² i nie zmienia jego wartości konieczność przeprowadzenia jego remontu. Biegła w pisemnych wyjaśnieniach złożonych na skutek zastrzeżeń wnioskodawcy wyjaśniła sposób, w jaki ustaliła wartość nieruchomości. Ponadto z opinii głównej wynika jednoznacznie, że biegła sporządziła opinie rzetelnie, fachowo, mając na względzie przepisy prawa w zakresie wyceny nieruchomości w dziale spadku.

W związku z tym sąd ustalił wartość udziału wchodzącego w skład spadku na kwotę 45 100 zł. Skoro cała nieruchomość miała wartość 90 200 zł, to udział po M. Z. wynosił 45 100 zł.

Sąd dokonał działu spadku zgodnie z wnioskiem i stanowiskiem większości uczestników postępowania i przyznał udziały uczestników w części M. Z. w całości na własność wnioskodawcy na podstawie art.212 § 2 k.c. w zw. z art.688 k.p.c., natomiast uczestnikom postępowania należna jest zgodnie z art.212 § 3 k.c. w zw. z art.688 k.p.c. spłata ich udziałów.

Mając na względzie wartość udziału M. Z. w nieruchomości wynoszącą 45 100 zł, to udziały kwotowe uczestników postępowania wynosiły po 6 765 zł (45 100 : 3/20).

Po wycenie spór powstał w związku z obowiązkiem spłaty udziałów uczestników postępowania przez wnioskodawcę. Wnioskodawca deklarował spłaty po 200 zł miesięcznie. W kontekście wysokości spłat oraz dochodów wnioskodawcy i jego małżonki, a także daty wszczęcia niniejszego postępowania w dniu 31 marca 2021 r. uznać należało, że wnioskodawca winien spłacić uczestniczkę postępowania B. J. do 31 marca 2024 r., uczestników postępowania E. W. i J. S. w kwotach po 6 765 zł płatnych w czterech ratach na rzecz każdego z uczestników postępowania: pierwsza do 31 marca 2024 r. w kwocie 2 000 zł, druga w kwocie 2 000 zł do dnia 30 czerwca 2024 r., trzecia do 30 września 2024 r. i czwarta 765 zł do 31 grudnia 2024 r. Ze względu na bierną postawę uczestnika postępowania B. Z. jego udział w kwocie 6 765 zł sąd zasądził z terminem płatności do 31 grudnia 2024 r. Brak jest podstaw, by nie zasądzać spłaty udziału uczestnika postępowania, który nie brał czynnego udziału w postępowaniu, nie wyraził jednak stanowiska, że nie żąda spłaty swego udziału od wnioskodawcy. W przypadku uczestnika postępowania B. Z. sąd jednak uznał, że termin spłaty może nastąpić do końca roku, skoro ten uczestnik nie określił swego stanowiska.

W odniesieniu do ustalonych terminów płatności spłaty stwierdzić należy, że nie może być mowy o tym, by wnioskodawca nadal żył na określonym, dość wysokim poziomie, natomiast uczestnicy mieliby otrzymywać od niego spłaty po 200 zł, co skutkowałoby 34 ratami, a więc spłata następowałby przez prawie przez trzy lata. Sąd zwraca uwagę, że wnioskodawca od 31 marca 2021 r. mógł poczynić oszczędności odpowiedniej wielkości, a przynajmniej mieć zabezpieczone po 2 000 zł na rzecz każdego z uczestników postępowania, skoro takie spłaty deklarował. Natomiast po doręczeniu mu opinii biegłej wnioskodawca winien czynić kolejne oszczędności, ponieważ jednoznacznie z opinii wynikało, że spłaty będą wyższe.

Zwrócić należy uwagę na postawę wnioskodawcy, który w istocie nie jest zainteresowany szybką spłatą uczestników postępowania mających mniejsze udziały w nieruchomość niż on i uważa, że uczestnicy powinni czekać na spłatę, ponieważ wnioskodawcy należą się wczasy, czy zakup nowego samochodu. Stwierdzić stanowczo należy, że uczestnikom postępowania jako współwłaścicielom należą się spłaty w związku z tym, że wnioskodawca otrzymał cały udział spadkodawczyni, a w istocie całą nieruchomość. Zatem wnioskodawca winien zrobić wszystko, by w rozsądnym terminie spłacić uczestników postępowania, tym bardziej, że spłaty są niewysokie. Nie mogła ujść uwadze sądu sytuacja uczestniczek postępowania B. J., która prowadzi samodzielnie gospodarstwo domowe z dochodem 2 800 zł, zaś E. W. ma z mężem dochód 3 900 zł i wnuka, któremu pomaga, a ponadto jest po udarze. Zauważyć należy także, że wnioskodawca spłaca raty na samochód, który zakupił po złożeniu wniosku w niniejszej sprawie. Wnioskodawca przedłożył fakturę dotyczącą zakupu aparatu słuchowego, jednak nie przedłożył żadnego zaświadczenia, z którego wynikałby, że zakup przeznaczony był dla niego ze względu na problemy ze słuchem. Niezależnie od tego wnioskodawca wyłożył na ten cel gotówką i przelewem pond 6 500 zł. Dochód jego i jego żony wynosi łącznie 9 668,76 zł. W ocenie sądu wnioskodawca może sprzedać któryś z samochodów lub jednośladów, bądź zaciągnąć kredyt lub pożyczkę na spłatę uczestników. Zdaniem sądu, ustalone spłaty płatne w ratach zgodnie z wnioskiem uczestników postępowania E. W. i J. S., pozwolą na realne odczucie ekonomicznej wartości spłat po 2 000 zł każdemu z nich raz na kwartał i czwartej raty spłaty po 765 zł. Zaproponowana przez wnioskodawcę kwota 200 zł to wręcz spłata symboliczna, ponieważ obecnie kwota 200 zł pozwala na niezbyt duże zakupy spożywcze, o czym wnioskodawca powinien wiedzieć, nie zaś oczekiwać od sądu uwzględnienia tylko jego sytuacji i pominięcia sytuacji majątkowej pozostałych współwłaścicieli. Zasądzając spłaty sąd oparł się na treści przepisu art.212 § 3 k.c., zgodnie z którym sąd oznaczy termin i sposób uiszczenia spłaty, wysokość i termin uiszczenia odsetek. Z tych względów sąd oznaczając termin płatności spłat zastrzegł odsetki ustawowe za opóźnienie, które będą należne, jeśli wnioskodawca uchybi terminowi płatności spłat.

Sąd zgodnie z art.520 § 1 k.p.c. rozstrzygnął o kosztach postępowania. Zdaniem sądu, każdy ze współwłaścicieli winien ponieść koszty wyceny nieruchomości dokonanej przez biegłą w odniesieniu do swego udziału w nieruchomości, ponieważ każdy z nich zainteresowany był dokonaniem działu spadku po matce. Wnioskodawca ma łącznie udział 28/40, a uczestnicy postępowania po 3/40 w przedmiotowej nieruchomości. Wynagrodzenie biegłej za sporządzenie opinii wyniosło 1 740,06 zł i zostało wypłacone po 870,03 zł z zaliczek uiszczonych przez wnioskodawcę i uczestniczkę postępowania B. J..

Każdy z uczestników postępowania winien ponieść te koszty po 130,50, a wnioskodawca w 1 218,05 zł (1 740,06 x 3/40 – uczestnicy i 1 740,06 x 28/40 wnioskodawca). Skoro uczestniczka postępowania B. J. wpłaciła kwotę 1 000 zł zaliczki, z której wypłacono 870,03 zł wynagrodzenia biegłej, to sąd zasądził od uczestników postępowania na jej rzecz kwoty po 130,50 zł, a od wnioskodawcy 478,53 zł. To spowoduje, że wnioskodawca zapłaci ponad 130,05 zł, ale tę kwotę sąd zasądził od uczestnika postepowania B. Z. na rzecz wnioskodawcy i wnioskodawca może dokonać jej potrącenia z należnej uczestnikowi spłaty pomniejszając ją o kwotę 130,05 zł.

Nadpłacone zaliczki zostaną zwrócone wnioskodawcy i uczestniczce postępowania B. J. zarządzeniem.