Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 września 2023 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Magdalena Łukaszewicz

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anita Topa

po rozpoznaniu w dniu 22 sierpnia 2023 roku na rozprawie

sprawy z wniosku małoletniego S. P. (1) zastępowanego przez przedstawicielkę ustawową B. P.

z udziałem T. A. (1), S. P. (2) i M. A.

o podział majątku wspólnego i dział spadku

p o s t a n a w i a:

dokonać podziału majątku wspólnego H. A. i T. A. (2), w skład którego wchodzą:

stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny nr (...), położony w budynku mieszkalnym nr (...) w B. w gminie P., dla którego Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...) – o wartości 67 000 zł;

nieruchomość rolna niezabudowana położona w B. w gminie P., dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...), składająca się z działek gruntu:

nr (...) – o wartości 117 000 zł,

nr (...) – o wartości 143 000 zł,

nr (...) – o wartości 167 000 zł,




ustalić, że udziały H. A. i T. A. (2) w opisanym wyżej majątku wspólnym były równe;




dokonać działu spadku po H. A. zmarłej w dniu 14.11.2006r. w O. i po T. A. (2) zmarłym w dniu 04.05.2016r. w P., w ten sposób, że:

składnik majątku wspólnego i spadkowego opisany w pkt I. ppkt 1) i ppkt 2) lit. a) przyznać uczestnikowi T. A. (1),

składnik majątku wspólnego i spadkowego opisany w pkt I. ppkt 2) lit. b) przyznać uczestniczce M. A.,

składnik majątku wspólnego i spadkowego opisany w pkt I. ppkt 2) lit. c) przyznać uczestniczce S. P. (2);




zasądzić od uczestnika T. A. (1) na rzecz wnioskodawcy S. P. (1) tytułem spłaty kwotę 45 062,50 zł (czterdzieści pięć tysięcy sześćdziesiąt dwa złote 50/100) płatną w terminie sześciu miesięcy z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku zwłoki w płatności;




zasądzić od uczestniczki M. A. na rzecz wnioskodawcy S. P. (1) tytułem spłaty kwotę 4 062,50 zł (cztery tysiące sześćdziesiąt dwa złote 50/100) płatną w terminie trzech miesięcy z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku zwłoki w płatności;




zasądzić od uczestniczki S. P. (2) na rzecz wnioskodawcy S. P. (1) tytułem spłaty kwotę 28 062,50 zł (dwadzieścia osiem tysięcy sześćdziesiąt dwa złote 50/100) płatną w terminie sześciu miesięcy z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku zwłoki w płatności;




nakazać pobrać od uczestników postępowania T. A. (1), M. A. i S. P. (2) na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu kwoty po 1 056,47 zł (jeden tysiąc pięćdziesiąt sześć złotych 47/100) tytułem części opłaty sądowej od wniosku i części wydatków na opinie biegłego;




przyznać adwokatowi M. K. kwotę 6 642,00 zł (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa złote), w tym kwotę 1 242,00 zł podatku VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wnioskodawcy, którą nakazuje wypłacić ze środków budżetowych Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu;




orzec, iż uczestnicy postępowania ponoszą pozostałe koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie we własnym zakresie.

UZASADNIENIE

Małoletni S. P. (1) reprezentowany przez przedstawicielkę ustawową B. P. wniósł o dokonanie podziału majątku wspólnego H. A. i T. A. (2), w skład którego wchodzą:

stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny nr (...), położony w budynku mieszkalnym nr (...) w B. w gminie P., dla którego Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...) – o wartości 300 000 zł;

nieruchomość rolna niezabudowana, składająca się z działek gruntu o nr geod. (...), (...), (...), położona w B. w gminie P., dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...) – wartości 200 000 zł,

oraz o dokonanie działu spadku po ww. H. A. zmarłej w dniu 14.11.2006r. w O. i T. A. (2) zmarłym w dniu 04.05.2016r. w P., w ten sposób, że opisane wyżej składniki przyznać uczestnikom postępowania w częściach równych i zasądzić od uczestników postępowania na rzecz wnioskodawcy spłatę stosowną do przysługującego mu udziału w spadku po ojcu T. A. (2).

W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że uczestnicy postępowania są dziećmi ww. H. A. i T. A. (2), natomiast wnioskodawca jest synem T. A. (2). Wszystkie opisane wyżej składniki majątku spadkowego znajdują się w posiadaniu uczestników. Matka wnioskodawcy próbowała porozumieć się z uczestnikami w kwestii działu spadku po T. A. (2), jednak bezskutecznie.

Postanowieniem z dnia 3 czerwca 2022 roku, sygn. akt I Co 405/22, Sąd Rejonowy w Piszu zwolnił wnioskodawcę S. P. (1) w całości od kosztów sądowych w sprawie o podział majątku wspólnego i dział spadku po H. A. i T. A. (2) oraz ustanowił wnioskodawcy adwokata z urzędu, na którego Okręgowa Rada Adwokacka w B. wyznaczyła adwokat M. K..

Uczestnicy postępowania co do zasady przychylili się do wniosku. Zakwestionowali podaną we wniosku wartość lokalu mieszkalnego i wartość niezabudowanej nieruchomości rolnej, uznając ją za zawyżoną i wnosząc o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości celem ustalenia wartości ww. nieruchomości. Uczestnik postępowania T. A. (1) wniósł o ustalenie wartości przedmiotowego lokalu mieszkalnego z pominięciem poniesionych przez uczestnika nakładów w postaci: wymiany instalacji kanalizacyjnej (wymiana wszystkich rur w mieszkaniu), wymiany wszystkich podłóg, drzwi wejściowych, stolarki okiennej, parapetów i remontu łazienki polegającego na położeniu glazury, terakoty, wymiany armatury, wanny, miski wc, zlewu.

Po ustaleniu przez Sąd Rejonowy w Piszu wartości ww. składników majątku wspólnego i spadkowego w drodze opinii biegłego, uczestnicy postępowania zgodnie wnieśli o dokonanie podziału majątku wspólnego i działu spadku po H. A. i T. A. (2) w ten sposób, że:

• lokal mieszkalny i działkę gruntu nr (...) przyznać uczestnikowi T. A. (1),

• działkę gruntu nr (...) przyznać uczestniczce M. A.,

• działkę gruntu nr (...) przyznać uczestniczce S. P. (2),

i zasądzić od uczestników na rzecz wnioskodawcy stosowne spłaty.

Uczestniczka postępowania M. A. wniosła ponadto o zakreślenie jej terminu 8 miesięcy na spłatę wnioskodawcy.

Sąd ustalił, co następuje:

H. i T. H. małżonkowie A. w czasie trwania związku małżeńskiego nabyli:

stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny nr (...), położony w budynku mieszkalnym nr (...) w B. w gminie P., dla którego Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...);

nieruchomość rolną niezabudowaną, składającą się z działek gruntu o nr geod. (...), (...), (...), położoną w B. w gminie P., dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...).

Małżonków łączył ustrój ustawowej wspólności majątkowej.

(okoliczności bezsporne, dowód: wydruk z księgi wieczystej (...) k. 179-184v i (...) k. 136-140)

H. A. zmarła 14 listopada 2006 roku w O..

Sąd Rejonowy w Piszu prawomocnym postanowieniem z dnia 23 marca 2009 roku wydanym w sprawie I Ns 30/09 stwierdził, że spadek po H. A. na podstawie ustawy nabyli:

• mąż T. A. (2) w ¼ części,

• syn T. A. (1) w ¼ części,

• córka M. A. w ¼ części,

• córka S. A. (obecnie P.) w ¼ części.

T. A. (2) zmarł 4 maja 2016 roku w P., a spadek po nim, zgodnie z prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Piszu z dnia 27 listopada 2018 roku wydanym w sprawie I Ns 174/18, nabyli:

• syn T. A. (1) w ¼ części,

• córka M. A. w ¼ części,

• córka S. P. (2) w ¼ części,

• syn S. P. (1) w ¼ części.

(okoliczności bezsporne, dowód: postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po H. A. k. 14 akt sprawy I Ns 30/09 Sądu Rejonowego w Piszu; postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po T. A. (2) k. 26 akt sprawy I Ns 174/18 Sądu Rejonowego w Piszu)

Według stanu na dzień otwarcia spadku i według cen aktualnych, wartość:

• opisanego w punkcie 1) lokalu mieszkalnego wynosi 67 000 złotych,

• opisanej w punkcie 2) nieruchomości rolnej wynosi 427 000 zł, w tym:

• działka nr (...) – 117 000 zł,

• działka nr (...) – 143 000 zł,

• działka nr (...) – 167 000 zł.

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości k. 110-147 i 148-191)

Sad zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 31 § 1 k.r.o. majątkiem wspólnym małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przepis art. 43 § 1 k.r.o. zawiera domniemanie, iż oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Zgodnie z art. 46 k.r.o. od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku w sprawach nie unormowanych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i dziale spadku. Podobne odesłanie w kwestiach proceduralnych do przepisów o dziale spadku zawiera przepis art. 567 § 3 k.p.c.

Skład i wartość majątku wspólnego oraz spadku ulegającego podziałowi ustala sąd (art. 684 k.p.c.).

Zasadą jest, iż podział majątku wspólnego i dział spadku obejmuje składniki należące do danego majątku w dacie ustania wspólności/otwarcia spadku oraz istniejące w chwili dokonywania podziału.

Przepisy regulujące postępowanie o dział spadku ( art. 680-689 k.p.c.), jak i przepisy normujące podział majątku wspólnego (art. 566-567 k.p.c.), nie określają wprost sposobów podziału. Odsyłają do uregulowań dotyczących zniesienia współwłasności ( art. 688 k.p.c.).

W myśl art. 622 § 2 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c., gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wydaje postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych.

Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego (art. 212 § 2 k.c.).

W niniejszej sprawie bezspornie ustalono, że w skład majątku wspólnego spadkodawców wchodziło prawo własności:

stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku mieszkalnym nr (...) w B. w gminie P., dla którego Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...);

nieruchomości rolnej niezabudowanej, składającej się z działek gruntu o nr geod. (...), (...), (...), położonej w B. w gminie P., dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...).

Bezspornie ustalono również, że udziały spadkodawców w opisanym wyżej prawie własności w całości wyczerpują majątek spadkowy.

Uczestnicy postępowania zgodnie wnieśli o przyznanie:

• lokalu mieszkalnego i działki gruntu nr (...) uczestnikowi T. A. (1),

• działki gruntu nr (...) uczestniczce M. A.,

• działki gruntu nr (...) uczestniczce S. P. (2),

i o zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawcy spłat stosownych do przysługującego mu udziału.

Z uwagi na powyższe, Sąd dokonał podziału majątku wspólnego H. A. i T. A. (2), w którym przypadające im udziały były równe, oraz działu spadku po H. A. i T. A. (2), w sposób zawnioskowany przez uczestników.

W ocenie Sądu taki podział nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych.

Wartość przedmiotowych nieruchomości – według stanu na dzień otwarcia spadku i według cen aktualnych – wobec braku zgodnego stanowiska wnioskodawcy i uczestników w tym zakresie, Sąd ustalił w oparciu o opinie powołanego w niniejszej sprawie biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości.

Sąd w pełni podzielił opinie biegłego, bowiem są to opinie jasne i pełne, wyjaśniające wszystkie istotne okoliczności, uzasadniające przedstawione w nich wnioski i dokonane wyliczenia, a równocześnie są poparte wiedzą i doświadczeniem zawodowym biegłego. Ponadto opinie te nie były kwestionowane przez zainteresowanych.

Wobec powyższego, stosownie do treści art. 212 § 2 k.c. zaszła konieczność zasądzenia spłaty na rzecz żądającego tej spłaty wnioskodawcy.

Zgodnie z opiniami biegłego, wartość majątku wspólnego spadkodawców wynosi 494 000 zł (67 000 zł + 427 000 zł).

Wartość majątku spadkowego po H. A. wynosi 247 000 zł (494 000 zł : 2). Spadek po H. A. nabył mąż (spadkodawca) i troje dzieci (uczestnicy) – w udziale po ¼ części każdy z nich. Wartość tego udziału wynosi 61 750 zł (247 000 zł : 4).

Wartość majątku spadkowego po T. A. (2) wynosi 308 750 zł (247 000 zł + 61 750 zł). Spadek po T. A. (2) nabyło czworo jego dzieci (wnioskodawca i uczestnicy) – w udziale po ¼ części każdy z nich. Wartość tego udziału wynosi 77 187,50 zł (308 750 zł : 4).

Zatem w wyniku działu spadku po H. A. i T. A. (2), spadkobiercy winni otrzymać składniki/spłatę o wartości:

- wnioskodawca – 77 187,50 zł,

- uczestnik T. A. (1) – 138 937,50 zł (77 187,50 zł + 61 750 zł),

- uczestniczka M. A. – 138 937,50 zł (77 187,50 zł + 61 750 zł),

- uczestniczka S. P. (2) – 138 937,50 zł (77 187,50 zł + 61 750 zł).

Tymczasem uczestnik T. A. (1) otrzymał składniki majątku spadkowego o łącznej wartości 184 000 zł (67 000 zł + 117 000 zł), w związku z tym Sąd zasądził od niego na rzecz wnioskodawcy tytułem spłaty kwotę 45 062,50 zł (184 000 zł - 138 937,50 zł = 45 062,50 zł).

Uczestniczka M. A. otrzymała składnik majątku spadkowego o wartości 143 000 zł, w związku z tym Sąd zasądził od niej na rzecz wnioskodawcy tytułem spłaty kwotę 4 062,50 zł (143 000 zł - 138 937,50 zł = 4 062,50 zł).

Uczestniczka S. P. (2) otrzymała składnik majątku spadkowego o wartości 167 000 zł, w związku z tym Sąd zasądził od niej na rzecz wnioskodawcy tytułem spłaty kwotę 28 062,50 zł (167 000 zł - 138 937,50 zł = 28 062,50 zł).

Suma spłat zasądzonych od uczestników na rzecz wnioskodawcy wynosi 77 187,50 zł (45 062,50 zł + 4 062,50 zł + 28 062,50 zł), a zatem tyle ile wartość udziału wnioskodawcy w spadku po ojcu T. A. (2).

Stosownie do treści art. 212 § 3 k.c. zasądzając ww. spłaty Sąd wskazał termin ich uiszczenia i wysokość odsetek należnych w przypadku zwłoki w płatności. W ocenie Sądu okres odpowiednio 6 miesięcy i 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, to czas odpowiedni, który pozwoli uczestnikom zgromadzić środki niezbędne do uiszczenia zasądzonych od nich kwot.

Koszty sądowe wyniosły w niniejszej sprawie łącznie 4 225,88 zł (w tym 600 zł opłata od wniosku i 3 625,88 zł koszt sporządzenia opinii przez powołanego w sprawie biegłego sądowego) i nie zostały pokryte w całości ani w części. Sąd uznał, że powyższe koszty winny być pokryte w równych częściach przez wnioskodawcę i uczestników postępowania, albowiem byli oni w równym stopniu zainteresowani dokonaniem podziału majątku wspólnego i działu spadku (600 zł + 3 625,88 zł = 4 225,88 zł : 4 = 1 056,47 zł). Wnioskodawca został zwolniony od kosztów niniejszego postępowania w całości, dlatego Sąd postanowił jak w punkcie VII. orzeczenia.

Na podstawie § 6 pkt 3 i § 4 ust. 1 pkt 4 w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie, Sąd przyznał adwokatowi M. K. kwotę 6 642 zł, w tym kwotę 1 242 zł podatku VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wnioskodawcy, którą to kwotę nakazał wypłacić ze środków budżetowych Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu.

O pozostałych kosztach postępowania związanych z udziałem zainteresowanych w postępowaniu, Sąd rozstrzygnął w myśl art. 520 § 1 k.p.c.