Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 czerwca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Piszu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Magdalena Łukaszewicz

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anita Topa

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2024 roku na rozprawie

sprawy z wniosku J. W. (1), K. C., A. K.

z udziałem S. W., A. P., P. P., E. P., J. W. (2)

o dział spadku, podział majątku wspólnego i zniesienie współwłasności

p o s t a n a w i a:

I.  Dokonać podziału majątku wspólnego E. W. i H. W. oraz działu spadku po E. W., H. W. i R. W. i zniesienia współwłasności nieruchomości, stanowiącej gospodarstwo rolne, składającej się z działek gruntu o numerach geodezyjnych: (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą KW (...), o wartości 780 500 zł (siedemset osiemdziesiąt tysięcy pięćset złotych,) poprzez jej fizyczny podział w następujący sposób:

- działki gruntu o numerach geodezyjnych: (...) i wartości 311800 zł przyznać A. K.;

- działki gruntu o numerach geodezyjnych:(...) i wartości 323500 zł przyznać we współwłasności w udziale po ¼ części: A. P., P. P., E. P., J. W. (2);

- działkę gruntu o numerze geodezyjnym (...) i wartości 145200 zł przyznać we współwłasności po ½ części J. W. (1) i K. C..

II.  Tytułem dopłaty zasądzić od J. W. (1) i K. C. solidarnie na rzecz A. K. kwotę 13408,33 zł (trzynaście tysięcy czterysta osiem złotych 33/100 groszy) płatną w terminie trzech miesięcy z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku zwłoki w płatności.

III.  Tytułem dopłaty zasądzić od J. W. (1) i K. C. solidarnie na rzecz A. P., P. P., E. P., J. W. (2) solidarnie kwotę 1708,33 zł (jeden tysiąc siedemset osiem złotych 33/100 groszy) płatną w terminie trzech miesięcy z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku zwłoki w płatności.

IV.  Tytułem rozliczenia pożytków z nieruchomości w postaci otrzymanych płatności zasądzić od A. P., P. P., E. P., J. W. (2) solidarnie na rzecz J. W. (1) kwotę 13799,16 zł (trzynaście tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt dziewięć złotych 16/100) płatną w terminie trzech miesięcy z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku zwłoki w płatności.

V.  Tytułem rozliczenia pożytków z nieruchomości w postaci otrzymanych płatności zasądzić od A. P., P. P., E. P., J. W. (2) solidarnie na rzecz K. C. kwotę 8799,16 zł (osiem tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt dziewięć złotych 16/100) płatną w terminie trzech miesięcy z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku zwłoki w płatności.

VI.  Tytułem rozliczenia pożytków z nieruchomości w postaci otrzymanych płatności zasądzić od A. P., P. P., E. P., J. W. (2) solidarnie na rzecz A. K. kwotę 5209,43 zł (pięć tysięcy dwieście dziewięć złotych 43/100) płatną w terminie trzech miesięcy z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku zwłoki w płatności.

VII.  Zasądzić od A. P., P. P., E. P., J. W. (2) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 5880,29 zł (pięć tysięcy osiemset osiemdziesiąt złotych 29/100) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci części opłaty od wniosku i wynagrodzenia biegłego.

VIII.  Zasądzić od J. W. (1), K. C. i A. K. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 2380,29 zł (dwa tysiące trzysta osiemdziesiąt złotych 29/100) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci części opłaty od wniosku i wynagrodzenia biegłego.

IX.  Orzec, iż zainteresowani ponoszą pozostałe koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie we własnym zakresie.

UZASADNIENIE

J. W. (1), K. C. i A. K. ostatecznie wystąpili z wnioskiem o dokonanie działu spadku po R. W., E. W. i H. W., podziału majątku wspólnego E. W. i H. W. oraz zniesienia współwłasności, wnosząc:

1.  o ustalenie, że w skład spadku po ww. R. W., E. W. i H. W. wchodzi nieruchomość stanowiąca gospodarstwo rolne, składająca się z działek gruntu oznaczonych nr geod. (...) (zabudowana), (...), dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...), o łącznej wartości 605 000 złotych, której współwłaścicielami aktualnie są: wnioskodawca J. W. (1) w udziale 1/12 części, wnioskodawczyni K. C. w udziale 1/12 części, wnioskodawczyni A. K. w udziale 5/12 części oraz uczestniczka postępowania D. P. w udziale 5/12 części;

2.  o dokonanie działu spadku po R. W., E. W. i H. W., podziału majątku wspólnego E. W. i H. W. oraz zniesienia współwłasności, w ten sposób, że:

a)  na rzecz uczestniczki D. P. przyznać działki o nr geod. (...),

b)  na rzecz wnioskodawczyni A. K. przyznać działki o nr geod. (...),

c)  na rzecz wnioskodawców J. W. (1) i K. C. przyznać na współwłasność w udziale po ½ części zabudowaną działkę gruntu o nr geod. (...).

Nadto wnioskodawcy wnieśli o rozliczenie w niniejszym postępowaniu pobranych przez uczestniczkę D. P. pożytków z nieruchomości w postaci otrzymanych płatności w łącznej kwocie 249 590,02 złotych, w ten sposób, że zasądzić od uczestniczki:

1)  na rzecz wnioskodawczyni A. K. zasądzić kwotę 103 995,84 złotych,

2)  na rzecz wnioskodawcy J. W. (1) zasądzić 20 799,17 złotych,

3)  na rzecz wnioskodawczyni K. C. zasądzić 20 799,17 złotych.

Uczestniczka postępowania D. P. co do zasady przychyliła się do wniosku. Przyznała, że w skład spadku po R. W., E. W. i H. W. wchodzi opisana wyżej nieruchomość stanowiąca gospodarstwo rolne. Zakwestionowała podaną przez wnioskodawców wartość nieruchomości.

Uczestniczka ostatecznie wniosła o dokonanie działu spadku po ww. i zniesienia współwłasności, w ten sposób, aby:

a)  na rzecz uczestniczki D. P. przyznać działki o nr geod. (...),

b)  na rzecz wnioskodawców J. W. (1), K. C. i A. K. przyznać pozostałe działki gruntu, tj. (...).

W uzasadnieniu uczestniczka podniosła, iż to ona – jako spadkobierca w pierwszej linii – powinna mieć pierwszeństwo w wyborze działek podlegających podziałowi. W ocenie uczestniczki, nie uwzględnienie jej woli, a uwzględnienie woli wnioskodawczyni, która nie ma statusu spadkobiercy, a jest jedynie nabywcą udziału w prawie własności spadkowej nieruchomości, doprowadziłoby do pokrzywdzenia uczestniczki. Uczestniczka wskazała, że od 2011 roku opiekowała się spadkodawczynią E. W.. Przyjęła matkę pod swój dach i z wyłączeniem rodzeństwa ponosiła wszelkie koszty związane utrzymaniem matki. Co więcej, od wielu lat zajmowała się przedmiotowym gospodarstwem, dbała o nie i zarządzała nim tak, aby spełniało ono określone prawem warunki, od istnienia których uzależnione jest przyznanie dopłat unijnych. Uczestniczka podniosła, że skłonna byłaby zrezygnować z działki o nr geod. (...) na rzecz wnioskodawczyni, natomiast podkreśliła, że zależy jej na otrzymaniu działek o nr geod. (...), ponieważ całe swoje życie planowała je zachować, nie sprzedawać. Wskazała, że taka była też woli spadkodawczyni, która chciała, aby uczestniczka wybudowała na nich dom. Podniosła, że na chwilę obecną nie dysponuje środkami finansowymi na budowę domu, dlatego będzie kontynuowała uprawę na tych działkach gruntu, jednak w przyszłości planuje przekształcić je na budowlane i wybudować na nich dom tak, aby najcenniejsze działki pozostały w rodzinie, zgodnie z wolą spadkodawczyni.

Uczestniczka wniosła o oddalenie wniosku o rozliczenie dopłat unijnych. Z daleko posuniętej ostrożności procesowej podniosła zarzut przedawnienia roszczenia wnioskodawców o rozliczenie dopłat unijnych. Natomiast w przypadku uwzględnienia przez Sąd tego roszczenia, uczestniczka wniosła o uwzględnienie, iż:

- wnioskodawczyni A. K. na podstawie umowy sprzedaży z dnia 21 maja 2022 roku nabyła udział w prawie własności przedmiotowej nieruchomości, a nie udział w spadku po zmarłych R. W., E. W. i H. W., więc nie może ona domagać się rozliczenia dotacji unijnych przyznanych przed zawarciem ww. umowy sprzedaży;

- uczestniczka przed wszczęciem niniejszego postępowania przekazała tytułem rozliczenia dopłat unijnych:

- na rzecz wnioskodawczyni K. C. kwotę 12 000 złotych,

- na rzecz wnioskodawcy J. W. (1) kwotę 7 000 złotych,

- na rzecz brata S. W. (który sprzedał swój udział w prawie własności przedmiotowej nieruchomości na rzecz wnioskodawczyni A. K.) kwotę 7 000 złotych.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 11 stycznia 2024 roku, Sąd Rejonowy w Piszu wezwał do udziału w niniejszej sprawie w charakterze uczestnika S. W..

Uczestnik postępowania S. W. w odpowiedzi na wniosek wskazał, iż nie żąda on rozliczenia pobranych przez uczestniczkę D. P. dopłat unijnych do przedmiotowych gruntów rolnych.

W dniu 4 kwietnia 2024 roku uczestniczka D. P. zmarła.

Postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2024 roku Sąd Rejonowy w Piszu wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników spadkobierców D. P., tj. E. P., J. W. (2), A. P. i P. P..

Uczestnicy E. P., J. W. (2), A. P. i P. P. podtrzymali dotychczasowe stanowisko ich poprzedniczki prawnej, z tą zmianą, iż wyrazili zgodę na przyznanie wnioskodawczyni A. K. działki gruntu o nr geod.(...).

Sąd ustalił, co następuje:

R. W., syn H. i E., był wyłącznym właścicielem nieruchomości stanowiącej gospodarstwo rolne, składającej się z działek gruntu oznaczonych nr geod. (...) (zabudowana), (...), położonej w U. w gminie P., dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...). (okoliczności bezsporne)

W dniu 18 października 1995 roku R. W. zmarł, a spadek po nim - zgodnie z prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Piszu wydanym 31 maja 2011 roku w sprawie I Ns 154/11 - na podstawie ustawy nabyli:

- ojciec H. W. w 2/8 części,

- matka E. W. w 2/8 części,

- brat S. W. w 1/8 części,

- brat J. W. (1) w 1/8 części,

- siostra K. C. w 1/8 części,

- siostra D. P. w 1/8 części,

z tym, że wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne, na podstawie ustawy nabyli:

- ojciec H. W. w 1/4 części,

- matka E. W. w 1/4 części,

- brat S. W. w 1/4 części,

- siostra D. P. w 1/4 części.

(okoliczności bezsporne, dowód: odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Piszu o stwierdzeniu nabycia spadku po R. W. k. 10-10v)

H. W. zmarł 4 sierpnia 1999 roku, a spadek po nim - zgodnie z prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Piszu wydanym 31 maja 2011 roku w sprawie I Ns 154/11 - na podstawie ustawy nabyli:

- żona E. W. w 4/16 części,

- syn S. W. w 3/16 części,

- syn J. W. (1) w 3/16 części,

- córka K. C. w 3/16 części,

- córka D. P. w 3/16 części,

z tym, że wchodzący w skład spadku udział w prawie własności gospodarstwa rolnego, na podstawie ustawy nabyli:

- żona E. W. w 1/3 części,

- syn S. W. w 1/3 części,

- córka D. P. w 1/3 części.

(okoliczności bezsporne, dowód: odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Piszu o stwierdzeniu nabycia spadku po R. W. k. 10-10v)

E. W. zmarła 20 września 2015 roku, a spadek po niej - zgodnie z aktem poświadczenia dziedziczenia sporządzonym przez notariusza K. T. w dniu 23 marca 2016 roku za numerem Repertorium A. (...) - na podstawie ustawy nabyli:

- syn S. W. w 1/4 części,

- syn J. W. (1) w 1/4 części,

- córka K. C. w 1/4 części,

- córka D. P. w 1/4 części.

(okoliczności bezsporne, dowód: notarialny protokół dziedziczenia k. 21-24v; akt poświadczenia dziedziczenia k. 25-25v)

S. W. przysługujący mu udział w prawie własności opisanej wyżej nieruchomości stanowiącej gospodarstwo rolne, wynoszący 5/12 części, w dniu 21 maja 2021 roku sprzedał swojej bratanicy A. K..

(okoliczności bezsporne, dowód: umowa sprzedaży k. 26-30v)

D. P. zmarła 4 kwietnia 2024 roku, a spadek po niej - zgodnie z aktem poświadczenia dziedziczenia sporządzonym przez notariusza K. T. w dniu 12 kwietnia 2024 roku za numerem Repertorium A. (...) - na podstawie ustawy nabyli:

- córka E. P. w 1/4 części,

- córka J. W. (2) w 1/4 części,

- syn A. P. w 1/4 części,

- syn P. P. w 1/4 części.

(okoliczności bezsporne, dowód: notarialny protokół dziedziczenia i akt poświadczenia dziedziczenia k. 263)

Opisana wyżej nieruchomość stanowiąca gospodarstwo rolne, dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...), stanowi współwłasność:

- J. W. (1) w 1/12 części,

- K. C. w 1/12 części,

- E. P., J. W. (2), A. P., P. P. (następcy prawni D. P.) w 5/12 części,

- A. K. w 5/12 części.

(okoliczności bezsporne, dowód: odpis zwykły księgi wieczystej (...) k. 51-53v; akt poświadczenia dziedziczenia po D. P. k. 263)

Wartość rynkowa opisanej wyżej nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...), wynosi 780 500 złotych, w tym wartość działki:

- nr (...) wynosi 84 000 złotych,

- nr (...) wynosi 11 900 złotych,

- nr (...) wynosi 83 100 złotych,

- nr (...) wynosi 145 200 złotych,

- nr (...) wynosi 109 800 złotych,

- nr (...) wynosi 68 800 złotych,

- nr (...) wynosi 22 500 złotych,

- nr (...) wynosi 141 500 złotych,

- nr (...) wynosi 29 400 złotych,

- nr (...) wynosi 31 100 złotych,

- nr (...) wynosi 53 200 złotych.

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości k. 94-150)

Z tytułu złożonych w Biurze Powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. wniosków o przyznanie płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (obszarowych), pomocy finansowej z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) i pomocy w ramach płatności rolnośrodowiskowo-klimatycznych (PRŚK), D. P. za lata 2015-2022 wypłacono łącznie kwotę 249 590,02 złotych, w tym za rok 2022 kwotę 21 433,10 złotych.

(dowód: informacja z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa k. 212-212v)

Tytułem rozliczenia ww. unijnych dopłat, D. P. przekazała:

- na rzecz siostry K. C. kwotę 12 000 złotych,

- na rzecz brata J. W. (1) kwotę 7 000 złotych,

- na rzecz brata S. W. kwotę 7 000 złotych.

(okoliczności bezsporne, dowód: zeznania wnioskodawców K. C. i J. W. (1) k. 234; zeznania D. P. k. 233v)

Sąd zważył, co następuje:

Skład i wartość majątku wspólnego oraz spadku ulegającego podziałowi ustala sąd (art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c.).

Zasadą jest, iż podział majątku wspólnego i dział spadku obejmuje składniki należące do danego majątku w dacie ustania wspólności/otwarcia spadku oraz istniejące w chwili dokonywania podziału.

Wartość składników majątku wspólnego/spadku ustala się według cen obowiązujących w chwili orzekania (tak np. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 września 1974 roku, III CZP 58/74, OSN 1975 rok, nr 6, poz.90) i na poziomie cen rynkowych (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 30 grudnia 1975 roku, III CRN 349/75).

Przepisy regulujące postępowanie o dział spadku (art. 680-689 k.p.c.), jak i przepisy normujące podział majątku wspólnego (art. 566-567 k.p.c.), nie określają wprost sposobów podziału. Odsyłają do uregulowań dotyczących zniesienia współwłasności (art. 688 k.p.c.).

W niniejszej sprawie bezspornie ustalono, że w skład spadku po R. W., H. W. i E. W. wchodzi nieruchomość składająca się z działek gruntu oznaczonych nr geod. (...)(zabudowana), (...), położonej w U. w gminie P., dla której Sąd Rejonowy w Piszu prowadzi księgę wieczystą (...), której współwłaścicielami aktualnie są:



wnioskodawca J. W. (1) w 1/12 części – na podstawie dziedziczenia,



wnioskodawczyni K. C. w 1/12 części – na podstawie dziedziczenia,



wnioskodawczyni A. K. w 5/12 części – na podstawie umowy sprzedaży udziału w prawie własności nieruchomości zawartej ze S. W. w dniu 21 maja 2022 roku,



uczestnicy E. P., J. W. (2), A. P. i P. P. (następcy prawni D. P.) w 5/12 części – na podstawie dziedziczenia.

W rozważanej sprawie mamy do czynienia z gospodarstwem rolnym, co nie było sporne. Biorąc pod uwagę definicję legalną gospodarstwa rolnego, zawartą w art. 554 k.c., za gospodarstwo rolne można uznać zarówno gospodarstwo, którego stan prawny został uregulowany, jak i gospodarstwo będące w posiadaniu samoistnym.

Przepisy normujące sposób zniesienia współwłasności, w tym sposób zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego, jako podstawowy sposób wyjścia z niepodzielności, ustanawiają podział fizyczny rzeczy, różnicując jedynie przesłanki, które przemawiają przeciwko takiemu sposobowi zniesienia współwłasności (art. 211 i 213 k.c.). W odniesieniu do gospodarstwa rolnego, dopiero jeśli podział między współwłaścicieli byłby sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd winien odstąpić od podziału i przyznać to gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele, a w braku takiej zgody zastosować regulację art. 214 k.c. (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6 lutego 2008 roku, II CSK 467/07).

Wnioskodawcy i uczestnicy zgodnie wnieśli o zniesienie współwłasności przedmiotowego gospodarstwa poprzez jego fizyczny podział. Ostatecznie zgodnie podali, że działkę gruntu o nr (...) mają otrzymać na współwłasność w udziale po ½ części wnioskodawca J. W. (1) i wnioskodawczyni K. C.. Uczestnicy postępowania (następcy prawni D. P.) wnieśli o przyznanie im na współwłasność działek o nr (...), natomiast wnioskodawczyni A. K. chciała otrzymać działki (...). Spór dotyczył więc działek o nr geod. (...). Ponadto do podziału pozostawały działki o nr (...).

Z opinii powołanego w sprawie biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości wynika jednoznacznie, że działki o nr (...) leżą w bliskiej odległości od działki o nr (...), co do której nie było w sprawie sporu, że ma ona przypaść na własność następcom prawnym D. P.. Dlatego też Sąd uznał za słuszne i zasadne przyznanie prawa własności działek o nr (...) uczestnikom postępowania razem z prawem własności działki nr (...). Zdaniem Sądu, uczestnikom należało przyznać również prawo własności działki o nr (...), która jest niejako samodzielna, gdyż nie sąsiaduje ani nie leży w bliskim sąsiedztwie z którąkolwiek z przedmiotowych działek gruntu. Ponadto, w ocenie Sądu, uczestnikom należało przyznać również prawo własności działek o nr (...), ponieważ są one położone w odległości od kompleksu działek (...), które to działki, jako położone w bliskim swoim sąsiedztwie powinny zdaniem Sądu zostać razem. Dlatego też Sąd prawo własności działek (...) przyznał wnioskodawczyni A. K..

Aktualną wartość rynkową przedmiotowej nieruchomości i poszczególnych składających się na nią działek gruntu, wobec braku zgodnego w tej kwestii stanowiska wnioskodawców i uczestników postępowania, Sąd ustalił w oparciu o pisemną opinię powołanego w sprawie biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości, R. S., znajdującą się na karcie 94-150 akt sprawy.

Oceniając opinię biegłego, Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania zawartych w jej treści wniosków, albowiem opinia była rzetelna, jasna, logiczna oraz w sposób wyczerpujący objaśniająca wszystkie istotne kwestie. Wydając opinie biegły oparł się na zgromadzonym w aktach sprawy materiale dowodowym oraz przeprowadzonej przez siebie wizji lokalnej nieruchomości. Nadto, wnioskodawcy ani uczestnicy nie zgłosili do opinii żadnych zastrzeżeń.

Wartość rynkowa przedmiotowej nieruchomości wynosi – według wyceny sporządzonej przez ww. biegłego – 780 500 złotych, w związku z tym wartość udziału wnioskodawczyni A. K. (5/12) i poprzedniczki prawnej uczestników postępowania D. P. (5/12) wynosi 325 208,33 złotych, natomiast wartość udziału wnioskodawcy J. W. (1) (1/12) i wnioskodawczyni K. C. (1/12) wynosi 65 041,66 złoty.

W wyniku dokonanego przez Sąd działu spadku i zniesienia współwłasności:



wnioskodawczyni A. K. otrzymała prawo własności działek o nr (...) o łącznej wartości 311 800 złotych, a więc o 13 408,33 złotych mniej niż wartość jej udziału (325 208,33 zł - 311 800 zł = 13 408,33 zł),



uczestnicy postępowania, tj. następcy prawni D. P., otrzymali na współwłasność działki o nr (...) o łącznej wartości 323 500 złotych, a więc o 1 708,33 złotych mniej niż wartość jej udziału (325 208,33 zł – 323 500 zł = 1 708,33 zł),



wnioskodawcy J. W. (1) i K. C. otrzymali na współwłasność działkę nr (...) o wartości 145 200 złotych, a więc o 15 116,68 złotych więcej niż łączna wartość ich udziałów (65 041,66 zł x 2 = 130 083,32 zł; 145 200 zł – 130 083,32 zł = 15 116,68 zł).

Stosownie więc do treści art. 212 § 1 k.c. zaszła konieczność zasądzenia od wnioskodawcy J. W. (1) i wnioskodawczyni K. C. solidarnie na rzecz:

- wnioskodawczyni A. K. dopłaty w kwocie 13 408,33 złotych,

- uczestników solidarnie dopłaty w kwocie 1 708,33 zł.

Dlatego orzeczono, jak w punkcie II. i III. postanowienia.

Stosownie do treści art. 212 § 3 k.c. zasądzając ww. dopłaty Sąd wskazał termin ich uiszczenia i wysokość odsetek należnych w przypadku zwłoki w płatności. W ocenie Sądu okres trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, to czas odpowiedni, który pozwoli uczestnikom zgromadzić środki niezbędne do uiszczenia zasądzonych od nich kwot.

Odnosząc się do roszczenia wnioskodawców o rozliczenie w niniejszym postępowaniu pożytków pobranych z przedmiotowej nieruchomości przez poprzedniczkę prawną uczestników D. P., wskazać należy, iż zgodnie z art. 618 § 1 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c., w sprawach o dział spadku i zniesienie współwłasności sąd rozstrzyga także wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy. Roszczenia o których mowa w tym przepisie, to przede wszystkim roszczenia związane z korzystaniem z rzeczy wspólnej, pobieraniem z niej pożytków i przychodów oraz dokonanych nakładów.

W myśl art. 207 k.c. pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.

Rozliczeniu w trybie art. 207 k.c. podlegają jedynie pożytki rzeczywiste, realnie uzyskane przez współwłaściciela korzystającego, nie zaś pożytki potencjalne, możliwe do uzyskania (vide postanowienie Sądu Najwyższego z 19.06.2009r. w sprawie V CSK 485/08).

W ocenie Sądu, pobrane przez poprzedniczkę prawną uczestników postępowania, D. P., unijne płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego i pomocy finansowej z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania za lata 2015-2022, stanowią pożytek i podlegają rozliczeniu w niniejszym postępowaniu, tym bardziej, że w ww. okresie D. P. nie prowadziła przedmiotowego gospodarstwa rolnego i w związku z tym nie ponosiła żadnych kosztów, jakie wiążą się z prowadzeniem gospodarstwa. Nie zostało również w żaden sposób wykazane przez uczestników, aby omawiane dopłaty zostały z wydatkowane na potrzeby przedmiotowej nieruchomości.

Z załączonej do akt sprawy i niekwestionowanej przez zainteresowanych informacji Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wynika, że za lata 2015-2022 D. P. z tytułu ww. unijnych płatności wypłacono łącznie 249 590,02 złotych (k. 212-212v).

Jedna dwunasta (1/12) z ww. kwoty 249 590,02 złotych stanowi 20 799,16 złotych. Przy czym w sprawie bezspornie ustalono, że tytułem rozliczenia ww. unijnych dopłat, D. P. przekazała:

- na rzecz wnioskodawczyni K. C. kwotę 12 000 złotych,

- na rzecz wnioskodawcy J. W. (1) kwotę 7 000 złotych.

W związku z powyższym Sąd orzekł, jak w punkcie IV. i V. postanowienia i tytułem rozliczenia przedmiotowych płatności zasądził od uczestników postępowania, tj. następców prawnych D. P., solidarnie na rzecz:

- wnioskodawczyni K. C. kwotę 8 799,16 zł (20 799,16 zł - 12 000 zł),

- wnioskodawcy J. W. (1) kwotę 13 799,16 zł (20 799,16 zł - 7 000 zł).

Nie sposób pominąć faktu, iż wnioskodawczyni A. K. udział w prawie własności przedmiotowej nieruchomości nabyła w dniu 21 maja 2022 roku. W związku z tym zdaniem Sądu należało przyjąć, iż w odniesieniu do wnioskodawczyni A. K. rozliczeniu podlega jedynie kwota dopłat unijnych uzyskanych za okres od 1 czerwca do 31 grudnia 2022 roku, tj. za siedem miesięcy. Ze wspomnianej wyżej informacji z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wynika, dopłaty unijne za 2022 rok wyniosły 21 433,10 złotych, a więc za siedem miesięcy wyniosły one 12 502,64 złote (21 433,10 zł : 12 = 1 786,09 zł x 7 = 12 502,64 zł). Udział wnioskodawczyni A. K. w prawie własności przedmiotowej nieruchomości wynosił 5/12, stąd należna jej kwota z tytułu rozliczenia omawianych dopłat unijnych wynosi 5 209,43 złotych (12 502,64 zł x 5/12 = 5 209,43 zł). Dlatego Sąd orzekł, jak w punkcie VI. postanowienia.

Zgłoszony przez uczestników zarzut przedawnienia zgłoszonego przez wnioskodawców roszczenia o rozliczenie dopłat, uznać należało za chybiony. Zgodnie z art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Powyższy przepis został zmieniony w zakresie długości terminu przedawnienia ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2018.1104), która w art. 5 ust. 1 i 2 stanowi, że do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy kodeksu cywilnego, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą; jeżeli zgodnie z kodeksem cywilnym, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy; jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Ustawa weszła w życie w dniu 9 lipca 2018 roku.

Termin przedawnienia roszczenia o rozliczenie najstarszych z przedmiotowych dopłat, tj. dopłat za 2015 rok, rozpoczął swój bieg w dniu 1 stycznia 2016 roku. Termin 10-letni upływałby zatem w dniu 1 stycznia 2026 roku. Roszczenie nie było zatem przedawnione w dniu wejścia w życie ww. ustawy, a zatem stosuje się sześcioletni termin przedawnienia liczony od dnia 9 lipca 2018 roku, który, gdyby nie zostałby przerwany, upłynąłby dopiero w dniu 31 grudnia 2024 roku.

Z uwagi na to, iż wnioskodawcy i uczestnicy postępowania byli w równym stopniu zainteresowani dokonaniem działem spadku i zniesieniem współwłasności, Sąd uznał, iż w związku z tym winni po połowie uczestniczyć w kosztach niniejszego postępowania.

Na koszty postępowania składa się: opłata sądowa od wniosku w wysokości 3 000 złotych, która do wysokości 1 000 złotych została uiszczona przez wnioskodawców, oraz wynagrodzenie i wydatki powołanego w sprawie biegłego sądowego w wysokości 8 760,58 złotych, które do wysokości 2 500 złotych pokryte zostały z wpłaconej przez wnioskodawców zaliczki, a w pozostałej części (6 260,58 zł) tymczasowo pokryte zostały ze środków budżetowych Skarbu Państwa.

Dlatego też, na podstawie 520 § 2 k.p.c. i art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Sąd w punkcie VII. i VIII. postanowienia zasądził:

- od wnioskodawców solidarnie na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 500 złotych tytułem brakującej części opłaty sądowej od wniosku (3 000 zł : 2 = 1 500 zł – 1 000 zł = 500 zł) oraz 1 880,29 złotych tytułem niepokrytych wydatków na opinię biegłego (8 760,58 zł : 2 = 4 380,29 zł – 2 500 zł = 1 880,29 zł), a zatem łącznie 2 380,29 złotych (500 zł + 1 880,29 zł);

- od uczestników solidarnie na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 1 500 złotych tytułem brakującej części opłaty sądowej od wniosku (3 000 zł : 2 = 1 500 zł) oraz 4 380,29 złotych tytułem niepokrytych wydatków na opinię biegłego (8 760,58 zł : 2 = 4 380,29 zł), a zatem łącznie 5 880,29 złotych (1 500 zł + 4 380,29 zł).

Natomiast o pozostałych kosztach postępowania związanych z udziałem zainteresowanych w postępowaniu, Sąd rozstrzygnął w myśl art. 520 § 1 k.p.c.