Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 147/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 29 października 2021r., sygn. akt XVIII K 46/21.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Zarzut dokonania błędnych ustaleń faktycznych częściowo zasadny.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja prokuratora okazała się być częściowo zasadną.

Oskarżeni M. K. (1), G. F. i J. R. stanęli pod zarzutem popełnienia czynu z art. 231 § 2 k.k.

Analiza niezwykle lakonicznych pisemnych motywów wyroku zawartych na zaledwie około czterech stronach, bowiem pozostała część uzasadnienia stanowi powielenie zarzutów aktu oskarżenia, prowadzi do wniosku, że Sąd I instancji nie dokonał oceny zachowania oskarżonych w kontekście znamion zarzuconego im czynu, a zatem pod kątem źródła ich uprawnień i obowiązków jako funkcjonariuszy publicznych oraz „działania na szkodę interesu publicznego lub prywatnego”.

Pomimo, że prawidłowo Sąd I instancji ustalił, iż na działce o nr hipotecznym (...) w dacie wejścia w życie dekretu z dnia 26.10.1945r. o własności i użytkowaniu gruntu na obszarze m. st. Warszawy budynek frontowy położony przy ul. (...) został zaliczony do kategorii VI, jako budynek wypalony doszczętnie, a odbudowany w latach 1946 – 1950, to błędnie uznał, że spełniał on warunki określone w art. 5 dekretu. Nadto Sąd Okręgowy stwierdził, że na oskarżonych między innymi nie ciążył obowiązek ustalania stron postępowania, wykazania umów cywilnoprawnych dotyczących zbycia roszczeń, w tym przyrzeczenia przez spadkobierców właścicieli sprzedaży i sprzedaż udziałów w prawie użytkowania wieczystego firmie (...), czy późniejszym nabywcom. Według sądu oskarżeni nie byli zobowiązania także przy wydawaniu decyzji, aby żądać złożenia do akt orzeczenia sądu polskiego potwierdzającego zastosowanie trybu określonego w art. 1102 § 2 k.p.c. i art. 1145 k.p.c. o uznaniu orzeczeń sądów zagranicznych wydanych w sprawach powołania do spadku po zmarłych I. vel S. G. (1) i (...) C. G. oraz do weryfikacji pełnomocnictwa.

Sąd odwoławczy nie podzielił w tym zakresie zapatrywań sądu I instancji. Podawanymi w doktrynie przykładami zachowań funkcjonariuszy stanowiącymi niedopełnienie nałożonych nań obowiązków, których źródła można upatrywać w „samej istocie urzędowania” (albo bezpośrednio w Europejskim Kodeksie Dobrej Administracji, traktowanym jako uzupełnienie standardów zawartych w Kodeksie postępowania administracyjnego i innych przepisach), są: wydanie decyzji bez właściwej podstawy prawnej albo wydanie decyzji o treści niezgodnej z obowiązującymi przepisami prawa; rozpatrywanie konkretnych roszczeń i wniosków z naruszeniem przepisów procedury; naruszenie pewnych podstawowych zasad przy załatwianiu spraw w wyznaczonym prawem obszarze uznania (tzw. luzu administracyjnego), takich jak zasada niedyskryminacji, zasada współmierności podjętych środków do osiągnięcia założonego celu itp. (A. Zoll, Przekroczenie...).

Nie ulega zatem wątpliwości, że ustalenia Sądu I instancji w zakresie źródeł obowiązków funkcjonariuszy publicznych, którymi byli oskarżenie zostały dotknięte błędem „braku”, albowiem nie uwzględniają podanych w opisach czynów norm kodeksu postępowania cywilnego, administracyjnego, Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy, Kodeksu Etyki pracowników Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy, ale także udzielonych im pełnomocnictw Przez Prezydentów Warszawy oraz procedury określonej przez G. F. z dnia 24.11.2003r. (k. 17260 – 17262). W przeciwnym wypadku sąd a quo nie doszedłby do pozbawionego logiki wniosku, że na oskarżonych nie spoczywały żadne obowiązki, a wyłącznie na referentach, którzy gromadzili dokumentację i przygotowywali projekty decyzji, zaś oskarżonych od odpowiedzialności uwalniał pięciostopniowy system parafowania decyzji.

Wykazując Sądowi Okręgowemu pominięcie istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności przypomnieć należy, że źródłem obowiązków M. K. (1) były upoważnienia Prezydenta Warszawy z dnia 3.12.2002r., z dnia 9.12.2002r. oraz z dnia 27.03.2003r . do wydawania decyzji administracyjnych jako Dyrektor Biura Gospodarki Nieruchomościami we wszystkich sprawach związanych z nieruchomościami i lokalami m. st. Warszawy, do kierowania i nadzoru nad pracą wszystkich pracowników Urzędu m. st. Warszawy oraz innych jednostek organizacyjnych miasta, do których należą sprawy określone w niniejszym upoważnieniu. Do składania oświadczeń woli, zaciągania zobowiązań w imieniu miasta w zakresie zarządu mieniem miasta oraz Skarbu Państwa.

Mocą aktu notarialnego z dnia 24.05.2007r. nr rep A 1538/2007 Prezydent Miasta udzielił pełnomocnictwa G. F. jako Naczelnikowi Wydziału Spraw Dekretowych i Związków Wyznaniowych w Biurze Gospodarki Nieruchomościami Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy do : ustanawiania prawa użytkowania wieczystego na rzecz dawnych właścicieli lub ich następców prawnych w wykonaniu ostatecznych decyzji administracyjnych wydanych w trybie art. 7 dekretu z dnia 26.10.1945r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy, w tym do przenoszenia własności budynków, jeżeli decyzja administracyjna tak stanowi, wykonywania wszelkich czynności przygotowawczych, faktycznych i prawnych, w tym do składania odpowiednich wniosków, oświadczeń jakie okażą się niezbędne w związku z realizacją niniejszego pełnomocnictwa i inne (k.1305).

Pełnomocnictwo zostało wydane w oparciu o kodeks cywilny i ustawę o samorządzie terytorialnym do wnioskowania o podział geodezyjny nieruchomości, składania wniosków do sądu właściwego do prowadzenia ksiąg wieczystych oraz prowadzenia wszelkich innych czynności w sprawach powierzonych do realizacji w ramach Wydziału Spraw Dekretowych i Wyznaniowych (k. 1316)

W zakresie obowiązków wskazano nadzór i koordynację pracy podległych pracowników w odniesieniu do prowadzonych postępowań w sprawach rozpatrywania wniosków dawnych właścicieli lub ich następców prawnych w stosunku do nieruchomości stanowiących obecnie własność m. st. Warszawy i Skarbu Państwa, przygotowywanie dokumentacji i inne (k. 1346- 1349).

Źródła obowiązków J. R. podano na k. 1720. Notarialnym pełnomocnictwem udzielonym przez Prezydenta Miasta z dnia 24.05.2007r. został on zobligowany do podejmowania w imieniu miasta stołecznego Warszawy wszystkich czynności przygotowawczych, faktycznych, prawnych oraz do zawierania w imieniu m. st. Warszawy umów dotyczących zbywania lub nabywania nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, ustanawiania prawa użytkowania wieczystego, dokonywania wszelkich innych czynności prawnych w zakresie gospodarowania nieruchomościami, a w związku z tym składania wniosków, oświadczeń przed wszystkimi władzami, urzędami i sądami, jak też wobec osób prawnych i inne.

Opis stanowiska Zastępcy Dyrektora Biura Gospodarki Nieruchomościami (k. 1734) to: bezpośredni nadzór nad realizacją zadań Biura Gospodarki Nieruchomościami, dbałość o właściwą organizację, jakość pracy podległych komórek organizacyjnych, kierowanie i nadzór nad komórkami BGN, ustalanie szczegółowego zakresu czynności podległych pracowników i inne.

Źródło uprawnień i obowiązków wszystkich oskarżonych stanowi także notatka służbowa z dnia 24.11.2003r. (k.17260 – 17262) sporządzona przez G. F., a skierowana do Zastępcy Dyrektora Biura Gospodarki Nieruchomościami, Geodezji i Katastru M. B., zadekretowane przez niego na M. P., zawierająca cztery rozdziały:

Wniosek:

ustalenie Dz. U, w którym zamieszczono ogłoszenie o objęciu,

sprawdzenie czy wniosek złożony w 6 - o miesięcznym terminie licząc od daty objęcia nieruchomościami w posiadanie Zarządu Miejskiego

- akta własnościowe,

- mapy z zaznaczonymi wnioskami nieruchomościami,

- informacje z Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego.

2. Wnioskodawca – uprawniony:

a) kto złożył wniosek,

b) czy był to dawny właściciel, jego następca prawny czy może pełnomocnik,

c) uzyskanie zaświadczenia hipotetycznego Sądu wieczysto- księgowego (jeżeli nie złożono go przy wniosku),

d) wykazanie przez wnioskodawców następstwa prawnego po właścicielu lub wszystkich współwłaścicielach (w postępowaniu administracyjnym winny brać udział wszystkie strony postępowania)

- postępowanie spadkowe, umowy cywilne zbycia roszczeń,

- odpisy z rejestru sądowego (w przypadku osób prawnych) oraz wykazanie ciągłości wpisów w rejestrze,

- inne formy przekazywania uprawnień związanych z roszczeniami dekretowymi (w przypadku braku możliwości uzyskania dokumentów potwierdzających następstwo prawne – zawieszenie postępowania do czasu ustalenia następców prawnych przez sąd powszechny),

- badanie zdolności do czynności prawnych,

- w przypadku braku możliwości ustalenia wszystkich stron postępowania poprzez poszukiwanie np. w Centralnym Biurze Adresowym czy właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania Wydziale Ewidencji Ludności, Urzędach Stanu Cywilnego – konieczność wystąpienia do sądu powszechnego o ustalenie kuratora dla nieznanych z miejsca pobytu stron postępowania lub kuratora dla masy spadkowej – zawieszenie postępowania do czasu ustalenia wszystkich stron postępowania,

- w przypadku osób będących cudzoziemcami – dostarczenie zezwolenia na nabycie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

3. Przedmiot – nieruchomość.

4. Rozstrzygnięcie - decyzja.

a) w przypadku spełnienia przez wnioskodawców wszystkich przesłanek z art. 7 dekretu oraz przeprowadzeniu czynności opisanych wyżej przygotowywany jest projekt decyzji, który stanowi podstawę do zawarcia umowy w formie aktu notarialnego – ustanowienia prawa użytkowania wieczystego,

b) w decyzji umieszcza się warunki, po spełnieniu których umowa będzie mogła być zawarta oraz określa się prawa i obowiązki użytkowania wieczystego wynikające z ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz z kodeksu cywilnego np.

-konieczność ustanowienia służebności gruntowych,

- konieczność wyłączenia budynku spod komunikacji,

- przejęcie nieruchomości w posiadanie od aktualnego administratora,

- ewentualna wzmianka o konieczności rozliczenia nakładów poczynionych na nieruchomości należnych m.st. Warszawie lub osobom trzecim na drodze cywilnej,

- w przypadku nieruchomości Skarbu Państwa uzyskania przez Prezydenta m. st. Warszawskiego zgody Wojewody Mazowieckiego na jej zbycie w formie zarządzenia,

c ) każda decyzja oraz postanowienie wydawane w toku postępowania winna być parafowana przez pracownika prowadzącego sprawę, kierownika działu, naczelnika wydziału, radcę prawnego a następnie przedłożona do podpisu dyrektora biura,

d) po uprawomocnieniu się decyzji oraz spełnieniu warunków w niej określonych następuje zawarcie umowy.

Powyższe uzupełnia znajdujący się na k. 7599 akt sprawy § 9 Kodeksu Etyki Pracowników Urzędu m. st. Warszawy

Zasada praworządności.

Pracownik Urzędu wykonuje swoje obowiązki ze szczególną starannością, zgodnie z obowiązującym prawem, mając na względzie interes publiczny. Podejmowane rozstrzygnięcia opiera na prawidłowo dokonanych ustaleniach, a uzyskane w wyniku prowadzonych postępowań informacje wykorzystuje wyłącznie do celów służbowych.

Zasada uczciwości i rzetelności,

Zasada jawności

Zasada profesjonalizmu.

Pracownik Urzędu wykonuje zadania sumiennie i sprawnie, wykorzystując w pełni posiadaną wiedzę i doświadczenie. Docieka prawdy i daje świadectwo swoim postępowaniem. Dba o systematyczne podnoszenie kwalifikacji zawodowych.

Zasada neutralności.

Zasada współodpowiedzialności za działania.

Relacje służbowe opiera się na szacunku, pomocy, dzieleniu doświadczeniem i wiedzą.

Tymczasowy Regulamin Organizacyjny Urzędu m. st. Warszawy z dnia 14.02.2003 Nr. (...), §14 ust. 2 pkt 1 – stanowił o zapewnieniu właściwej i terminowej realizacji zadań biura, a 21ust. 4 – odpowiedzialności za terminowe i prawidłowe załatwianie indywidualnych spraw obywateli, za co mieli odpowiedzialność ponosić dyrektorzy biur i naczelnicy wydziałów dla Dzielnicy.

W latach 2008 – 2009 obowiązywał regulamin organizacyjny

Z dnia 14 kwietnia 2009r. (k. 7607 – 7685) § 14 ust. 3a. Do zadań naczelników wydziałów należało w szczególności:

- kierowanie pracą wydziału, nadzorowanie terminowego i prawidłowego wykonywania zadań i załatwianie spraw przez podległych pracowników, usprawnianie organizacji, metod, dbałość o wysoką jakość pracy.

W przekonaniu Sądu odwoławczego, obowiązki oskarżonych podczas podejmowania decyzji administracyjnych zostały jasno określone, wbrew ustaleniom Sądu Okręgowego. Prezydent m. st. Warszawy delegował na oskarżonych część swych uprawnień o charakterze władczym, zaś z nimi nierozerwalnie powiązane są obowiązki w zakresie rzetelnego zbierania dokumentacji, ustalania stron postępowania, dbania o interes publiczny.

Niczego w tej kwestii nie zmienia pięciostopniowy system parafowania decyzji. Kolegialny sposób podejmowania decyzji nie rozmywa, ani nie uwalania od odpowiedzialności. Według Sądu Apelacyjnego nawet oskarżona G. F. nie przestrzegała instrukcji sporządzonej przez siebie. Analiza tego dokumentu wskazuje, że podpisanie decyzji było ostatnią czynnością, którą poprzedzało dokonanie szeregu innych, mających na celu weryfikację warunków ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz stron postępowania. W zakres obowiązków oskarżonych wpisany był nadzór nad podległymi pracownikami, w tym M. B., J. W., M. P., którzy bezrefleksyjnie opierali się na dokumentacji składanej przez pełnomocnika B. R., później M. K. (2) Ć.. Nadzór ten okazał się iluzoryczny i sprowadzał się do parafowania. Stworzony system wydawania decyzji administracyjnych wskazuje jednoznacznie na to, że oskarżeni przewidywali możliwość niedopełnienia obowiązków i działania na szkodę interesu publicznego i się na to godzili. Nie usprawiedliwia zachowania oskarżonych znaczna ilość spraw, w sytuacji gdy oskarżeni przyjęli na siebie obowiązki, które w ich mniemaniu przekraczały możliwości.

Nie jest rolą sądu karnego wskazywanie jakie konkretnie działania powinni podjąć oskarżeni by decyzje były prawidłowe, ale zadaniem sądu była ocena zachowania oskarżonych względem znamion zarzuconego im czynu. Nagromadzenie licznych uchybień, uczynienie nadzoru formalnym, a nie merytorycznym, wyklucza czynienie rozważań pod kątem nieumyślności.

Nie budzi wątpliwości ani w doktrynie, ani w orzecznictwie, że samo przekroczenie uprawnień albo niedopełnienie obowiązków nie realizuje jeszcze znamion typu czynu zabronionego (wyrok SN z 25.11.1974 r., II KR 177/74, LEX nr 20871; postanowienie SN z 25.02.2003 r., WK 3/03, OSNKW 2003/5–6, poz. 53). Konieczne jest jeszcze „działanie na szkodę interesu publicznego lub prywatnego”.

Przestępstwo z art. 231§1 k.k. należy do kategorii przestępstw z konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo, a więc materialnych, znamiennych skutkiem, co w sferze orzekania ma o tyle znaczenie, że powinnością sądu jest nie tylko stwierdzenie niedopełnienia obowiązku lub przekroczenia uprawnienia, ale także wskazania na zaistnienie skutku w postaci wystąpienia niebezpieczeństwa powstania szkody w interesie publicznym lub prywatnym.

Interes oznacza pożytek, korzyść. Interes publiczny to m.in. interes ogółu obywateli, pewnych grup społecznych, interes zrzeszeń prawa publicznego, władz i urzędów państwowych i samorządowych (zob. O. Górniok [w:] Kodeks karny..., red. A. Wąsek, s. 86). Podkreśla się, że musi to być interes oparty na prawie materialnym, a nie interes do samej właściwej procedury, bo w przeciwnym razie każde przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków należałoby utożsamiać z działaniem na szkodę interesu publicznego lub prywatnego (tak A. Zoll, Przekroczenie..., s. 779–780).

Istotnie, tak jak zauważył obrońca w odpowiedzi na apelację, dekret o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m, st. Warszawy z dnia 26.10.1945 r. nie określał procentowego stopnia zniszczenia budynków uniemożliwiającego ubieganie się przez dotychczasowego właściciela gruntu o ustanowienie prawa wieczystej dzierżawy. Niemniej przepisy art. 5 i 6 dekretu, czytane łącznie nie pozostawiają wątpliwości interpretacyjnych, że budynki, znajdujące się na gruntach przechodzących na własność gminy m. st. Warszawy, pozostają własnością dotychczasowych właścicieli i gmina nie jest władna wyznaczyć terminu do zabrania ich, za wyjątkiem budynków zniszczonych, które według orzeczenia władzy budowlanej ze względu na stan zniszczenia nie nadają się do naprawy i powinny ulec rozbiórce.

Nie można zgodzić się ze stanowiskiem obrońcy M. K. zawartym w odpowiedzi na apelację, że „katalog budynków nadających się do odbudowy ze względu na stan techniczny” (t.51. k. 9981) wskazuje na to, że budynek przy ul. (...) nadawał się do obudowy, bowiem wbrew nazwie w katalogu tym znajdowały się także budynki nie nadające się do odbudowy. Budynek przy ul. (...) zakwalifikowano do kategorii VI zniszczeń. Była to kategoria najwyższa. Doprecyzowano, że do remontu nadaje się tylko parter, spalony, wyburzony do III piętra (lustracja z dnia 28.09.1946r) Działka o nr hipotecznym (...) została oznaczona białym polem, otoczonym czerwoną obwódką na mapie, co oznacza budynek doszczętnie wypalony, a front oznaczono na biało z czarną obwódką, jako budynek zniszczony całkowicie – k. 9976. Nie tylko dokumentacja z Archiwum Państwowego, lecz także przesłuchani w sprawie świadkowie potwierdzają, że budynek został odbudowany, w rozumieniu zrekonstruowany, po dniu wejścia w życie dekretu tj. po 21 listopada 1945r., ze środków różnych podmiotów. Pozwolenie na odbudowę kamienicy P. G. uzyskał na podstawie projektu zatwierdzonego w dniu 16 lipca 1949r. i zmienionego po zatwierdzeniu w dniu 12 czerwca 1950r. oraz w dniu 7 lipca 1950r. (t. 22 k. 4331). Sąd Okręgowy, tak jak i oskarżeni w decyzjach przyjął błędnie, że budynek został odbudowany w latach 1946 – 1950, choć w rzeczywistości odbudowa miała miejsce w latach 1949 - 1950.

Istota tego błędu jest jednak zakorzeniona głębiej, gdyż zniszczony budynek frontowy, stanowił część składową gruntu przejętego przez gminę miasta Warszawy i nie było podstaw do przyjęcia, że istniał w dniu wejścia w życie dekretu „warszawskiego”. Ustalenia Sądu Okręgowego zostały zatem dotknięte błędem, mającym wpływ na treść orzeczenia.

Tym samym, trafna jest konstatacja skarżącego, iż w uzasadnieniach decyzji ustanawiających prawo użytkowania wieczystego wydanych w 2003r. i w 2008r. przyjęto bezpodstawnie, wbrew znajdującym się w aktach administracyjnych dokumentom, że budynek znajdował się na gruncie w dniu 21 listopada 1945r., pomimo że Komisja Wydziału Inspekcji Budowlanej, na podstawie oględzin przeprowadzonych w dniu 1 września 1949r. oszacowała na 80, 6 % stopień uszkodzeń budynku w odniesieniu do którego oskarżonym przedstawiono zarzut niedopełnienia obowiązków.

W kategorii niedopełnienia obowiązków należy traktować bierność oskarżonych w zakresie procedury indeminizacyjnej i wpływu wypłaty odszkodowania na decyzję o przyznaniu prawa użytkowania wieczystego spadkobiercom dawnych właścicieli – G. G. i S. G. (2).

Niezależnie od tego, że strona polska jeszcze w 2010 r. nie posiadała pełnych list beneficjentów umów indeminizacyjnych, to jednocześnie też Biuro Gospodarki Nieruchomościami o informacje nie zabiegało, a poprzestało na załączonej przez J. W. (2) metryce nieruchomości, położonej przy ul. (...), do której wpisano, że następcy prawni dawnych właścicieli nie figurują w posiadanych spisach nieruchomości objętych układami indeminizacyjnymi. Oskarżeni nie postąpili według wzorca modelowego, dobrego urzędnika i nie występowali o informacje do Ministerstwa Finansów, czy Ministerstwa Spraw Zagranicznych dotyczące wypłaty odszkodowań. Treść odpowiedzi mogłaby mieć wpływ na rodzaj decyzji – na zawieszenie postępowania, bądź wydanie decyzji odmownej. Zgodzić się również należy z autorem apelacji, że swoje ustalenia na temat nie posiadania w 2009 r. przez stronę polską danych o przyznanych odszkodowaniach, Sąd Okręgowy w zaskarżonym orzeczeniu oparł na informacji pozyskanej przez prokuratora w toku postępowania przygotowawczego, natomiast urząd nie czynił własnych dociekań na ten temat, choć w rzeczywistości Kanadyjska Komisja Roszczeń Zagranicznych w Ottawie przyznała za ½ udziału wnioskodawczyni w prawie własności do nieruchomości przy ulicy (...) odszkodowanie w wysokości 12.500 dolarów.

Rację przyznać należy skarżącemu także i w tym, że oskarżeni nie dopełnili obowiązku wynikającego z konieczności prawidłowego ustalenia stron postępowania, działając niezgodnie z procedurą obowiązującą w urzędzie oraz wskazanymi w zarzutach przepisami k.p.a., co doprowadziło do między innymi dwukrotnego wydania decyzji na rzecz nie żyjącej B. R. z udziałem K. Ć., któremu z dniem jej śmierci – 27.08.2002 r. wygasło pełnomocnictwo. Podkreślić należy, że decyzją z dnia 30 czerwca 2008 r. nr (...) oskarżeni G. J. - F. i J. R. ustanowili prawo użytkowania wieczystego gruntu zabudowanego, stanowiącego działkę zaewidencjonowaną nr (...) na rzecz T. G. i M. R.. Pomimo tego w dniu 7 kwietnia 2009 r. wydali decyzję nr (...) ponownie na rzecz nie żyjącej B. R. i T. G., czego nie można tłumaczyć czasochłonną koniecznością zapoznania się z aktami całej sprawy. Poza tym w dniu 16.10.2006 r. K. Ć. złożył do akt postępowania administracyjnego pismo informujące o toczącym się postępowaniu spadkowym. Oskarżeni oraz podlegli im pracownicy nie podjęli żadnych czynności weryfikujących zdolność strony do czynności prawnych.

Kolejne uchybienie świadczące o niedopełnieniu obowiązków wynika z zaniechania rozważań na temat uznania za skuteczne na obszarze Polski orzeczeń zagranicznych dotyczących powołania do spadku po zmarłym S. I. G. i M. S. C. G.. Organ administracyjny w postępowaniu w przedmiocie wniosku dekretowego rozstrzygał o ustanowieniu praw do gruntu beneficjenta nie legitymującego się prawem rzeczowym do nieruchomości, bowiem M. R. na drodze sądowej nie udowodnił swoich praw do nieruchomości.

Nadto w postępowaniu administracyjnym nie pogłębiano kwestii skuteczności wniosku B. R. jako następcy prawnego po I. vel S. G. (1), w sytuacji, gdy wyłącznie R. W. działając w imieniu własnym i zapewniając, że jest jedynym sukcesorem po S. G. (2) i G. G. złożyła wniosek o przyznania prawa użytkowania wieczystego do gruntu.

Powyższe świadczy o niezachowaniu szczególnej staranności w gospodarowaniu mieniem m. st. Warszawy do czego zobowiązywała uchwała Rady m. st. Warszawy z dnia 15 kwietnia 2004r., a także § 9 ust. Kodeksu Etyki, Tymczasowego regulaminu Organizacyjnego Urzędu m. st. Warszawy. Przedmiotowe działanie naraziło interes prywatny osób najmujących lokale w budynku przy ul. (...), przez wydanie go wraz z lokatorami oraz interes publiczny jakim jest m. st. Warszawy w związku z narażeniem na niebezpieczeństwo powstania szkody majątkowej w mieniu Skarbu Państwa. Umożliwiło to sprzedaż praw i roszczeń użytkowania wieczystego działki zabudowanej i działek niezabudowanych spółce (...), następnie (...), Zespołowi (...) sp. z o.o.

Jeśli chodzi o zarzut obrazy art. 171 § 1 k.p.k., to skarżący nie wykazał by uchybienie polegające na nie złożeniu wyjaśnień spontanicznie, a odczytaniu ich z kartki przez G. F. miało wpływ na treść wyroku.

Sąd odwoławczy uznał również, że składający apelację nie udowodnił, by oskarżeni działali w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Art. 231 § 2 k.k. przewiduje kwalifikowany typ przestępstwa z art. 231 k.k., charakteryzujący się szczególnym nastawieniem psychicznym (działanie w celu osiągniecia korzyści majątkowej lub osobistej), przesądzający o tym że przestępstwo to może być popełnione tylko umyślnie z zamiarem bezpośrednim. Przestępstwo to zachodzi wówczas gdy funkcjonariusz publiczny poprzez przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązku, będące działaniem na szkodę dobra społecznego lub dobra jednostki, chce osiągnąć korzyść majątkową lub osobistą, a nie wtedy gdy jedynie możliwość osiągnięcia takiej korzyści przewiduje i na nią się godzi.

Zdaniem Sądu II instancji można jedynie uznać za udowodnione, że przewidując możliwość niedopełnienia obowiązków i działania na szkodę interesu prywatnego i publicznego, godzili się także na osiągnięcie korzyści majątkowej przez osoby trzecie. Oskarżeni podejmowali decyzje kolegialnie, nie zarzucono im, ani nie wykazano działania wspólnie i w porozumieniu, co zadecydowało o zmianie kwalifikacji prawnej zarzuconych im czynów przez Sąd II instancji.

Wniosek

Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania – częściowo zasadny.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek okazał się zasadny jedynie w zakresie uchylenia zaskarżonego wyroku, lecz niezasadny co do przekazania do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny ustalił, że zachowanie oskarżonych wyczerpało ustawowe znamiona typu podstawowego przestępstwa z art. 231 k.k. Na dokonanie samodzielnych ustaleń przez sąd odwoławczy zezwoliła apelacja wniesiona przez prokuratora na niekorzyść oskarżonych. Nie celowe byłoby przekazywanie sprawy do ponownego rozpoznania tylko po to by Sąd Okręgowy umorzył postępowanie wobec przedawnienia. Sąd odwoławczy jednocześnie nie naruszył reguły ne peius określonej w art. 454 § 1 k.p.k. (vide postanowienie w składzie siedmiu sędziów SN z dnia 5 maja 2016 r., sygn. akt WK 2/16) Jednocześnie zauważyć należy, iż nie miał zastosowania art. 439 § 2 k.p.k., bowiem przedawnienie karalności czynu nie było jedynym powodem umorzenia postępowania, gdyż zostało poprzedzone ustaleniami o braku podstaw do uniewinnienia oskarżonych od popełnienia zarzuconych im czynów.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Wyrokiem z dnia 28 czerwca 2023 r., w sprawie o sygn. akt II AKa 147/22 Sąd Apelacyjny:

uchylił zaskarżony wyrok i po wyeliminowaniu z opisu zarzuconych czynów działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, a także ustaleniu, że oskarżeni M. K. (1), G. F. oraz J. R. przewidując możliwość niedopełnienia obowiązków oraz działania na szkodę interesu publicznego i prywatnego oraz godząc się na to, wyczerpali ustawowe znamiona czynu z art. 231 § 1 k.k., zaś w przypadku G. F. w zw. z art. 12 § 1 k.k., na podst. art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. umarzył postępowanie.

Przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. jest zagrożone karą do 3 lat pozbawienia wolności. Zgodnie z art. 101§ 1 pkt 4 k.k. przestępstwo to ulega przedawnieniu po upływie 5 lat. Najpóźniejszy z czynów zaistniał w dniu 2 października 2009 r., a zatem uległ przedawnieniu w dniu 2 października 2014r. i nie wszczęto w tym okresie postępowania przeciwko osobie, a zatem nie miał zastosowania art. 102 k.k.

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Na podst. art. 626 § 1 k.p.k., art. 632 ust. 2 k.p.k. orzeczono o kosztach postępowania.

PODPIS

Dorota Tyrała Anna Zdziarska Ewa Jethon

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 29 października 2021 r., w sprawie o sygn. akt XVIII K 46/21

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana