Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 196/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Z. z dnia (...) ( (...) )

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

M. O. (1)

okresy wykonania kar pozbawienia wolności

Dane dot. wykonania kar pozbawienia wolności

z (...)

151-175

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Dane dot. wykonania kar pozbawienia wolności

Dokument urzędowy, którego wiarygodność nie budziła zastrzeżeń

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.  naruszenie art.552 § 4 kpk poprzez błędne i niezasadne przyjęcie, że tymczasowe aresztowanie M. O. (1) nie było niewątpliwie niesłuszne, podczas gdy niewątpliwą niesłuszność tymczasowego aresztowania ustala się nie tylko z punktu widzenia momentu jego zastosowania, ale również poprzez pryzmat końcowego rozstrzygnięcia, czego Sąd Okręgowy nie wziął pod uwagę,

2.  naruszenie art.5 kc w zw. z art.552 § 4 kpk w zw. z art.555 kpk przez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że podniesiony zarzut przedawnienia roszczenia wnioskodawcy jest niesprzeczny z zasadami współżycia społecznego w sytuacji, gdy wniosek ten nie mógł zostać złożony wcześniej, a izolacyjny środek zapobiegawczy był stosowany wobec wnioskodawcy niezasadnie z uwagi na uniewinnienie go od zarzucanego mu czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja pełnomocnika wnioskodawcy okazała się bezzasadna. Zawarte w niej zarzuty nie zasługiwały na uwzględnienie. Przed odniesieniem się do zawartych w niej zarzutów pełnomocnika należy odnotować, że do przedmiotowej apelacji z dnia (...) załączono także liczne pisma procesowe wnioskodawcy zawierające kolejne zarzuty pod adresem rozstrzygnięcia sądu meriti ( vide: k.81-82, 85-86, 115, 143-147 ). Z uwagi na treść art.446 § 1 kpk Sąd Apelacyjny pisma te potraktował wyłącznie jako załączniki do apelacji wnioskodawcy. Mając na uwadze, że w pierwszej instancji orzekał Sąd Okręgowy, to stosownie do treści art.446 § 1 kpk implikowało sporządzenie środka odwoławczego przez adwokata lub radcę prawnego. Tym samym pisma M. O. (1) nie mogły wywołać żadnych skutków w zakresie zgłoszonych w nim zarzutów pod adresem orzeczenia sądu a quo (a zwłaszcza zmieniać granic zaskarżenia). Zostały one ujawnione na rozprawie apelacyjnej, jako zawierające wyjaśnienia, wnioski i oświadczenia stron. Argumenty zawarte w cyt. pismach mogą więc stanowić dodatkowe uzasadnienie apelacji adwokata, ale tylko w zakresie przez adwokata zaskarżonym ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia (...)., (...), postanowienia Sądu Apelacyjnego
w K. z dnia 20.12.2007r., II AKz 649/07 oraz z dnia 25.01.2007r. II AKz 2/07 ).
W orzecznictwie podkreśla się także ( vide: np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20.11.2009r., II AKa 69/09 ), że pisma tego typu w postępowaniu odwoławczym od wyroku sądu okręgowego nie wywołują żadnych skutków prawnych, nawet nie wpływają na zakres zaskarżenia. Ich treść podlega rozważeniu w granicach apelacji profesjonalnych pełnomocników (art.433 § 2 kpk) albo jako sygnalizacja rażącej niesprawiedliwości zaskarżonego wyroku (art.440 kpk). Oczywistym jest, że należało mieć na uwadze także i to, że nie można uzupełnić czego co jeszcze fizycznie nie zaistniało, tzn. niejako wyprzedzając apelację sporządzoną (...)(vide: k.90). Uwaga ta odnosi się przede wszystkim do pism M. O. (1) datowanych (...) ( vide: k.81-82 ) i (...) ( vide: k.85-86 ). Do kwestii w nich podniesionych sąd odwoławczy wyczerpująco wypowiedział się poniżej ustosunkowując się odpowiednio do zarzutów zawartych w apelacji pełnomocnika, także uznając uwagi wnioskodawcy co do okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia za chybione.

Na wstępie należy zauważyć, iż sąd I instancji w sposób prawidłowy i wyczerpujący rozważył – co do zasady – wszystkie okoliczności i dowody ujawnione w toku rozprawy dokonując następnie na ich podstawie właściwych ustaleń faktycznych. Postępowanie w niniejszej sprawie zostało przeprowadzone odpowiednio dokładnie i starannie. Ocena materiału dowodowego, dokonana przez Sąd Okręgowy nie wykazuje błędów logicznych i nie wykracza poza ramy swobodnej oceny dowodów, tak by miało to wpływ na treść wyroku. Uzasadnienie wyroku odpowiada wymogom art.424 § 1 i 2 kpk i w pełni pozwala na kontrolę prawidłowości rozstrzygnięcia.
Nie oznacza to, że Sąd Apelacyjny w pełni podzielił wywody sądu meriti.

Odnosząc się do zawartych w pkt 1 apelacji pełnomocnika wnioskodawcy zarzutów naruszeń proceduralnych to należy zauważyć, iż zgodnie z art.438 pkt 2 kpk orzeczenie podlega uchyleniu ( lub zmianie ) jedynie w razie takiej obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść tego wyroku. W realiach niniejszego procesu skarżąca poprzestała jedynie na ich wyliczeniu ( wskazując art.552 § 4 kpk ), nie podejmując jednak poważnego trudu i próby wykazania ewentualnego wpływu na treść zaskarżonego wyroku. Takie działanie nie może oczywiście skutkować powodzeniem apelacji. W aspekcie przyczyn odwoławczych określonych w art.438 pkt 2 kpk w środku odwoławczym mogą być podnoszone także zarzuty niezgodności przebiegu postępowania z wymogami prawa procesowego, i to zarówno te błędy, które polegają na zaniechaniu wypełnienia konkretnych nakazów przepisów prawa procesowego ( errores in omittendo ), jak i te które sprowadzają się do działania sprzecznego z konkretnymi przepisami procedury ( errores in faciendo ). Przepisy procedury statuują też fundamentalne metody oceny dowodów, z zatem takie naruszenie tych zasad, które mogło mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia, może stanowić podstawę zarzutu środka odwoławczego. Należy pamiętać o tym,
że wpływ danego uchybienia na treść orzeczenia zależy ściśle od realiów konkretnej sprawy
( vide: „Kodeks postępowania karnego – Komentarz” pod. red. Z. Gostyńskiego wyd. ABC W-wa 1998 tom II, str.460-461 tezy 13, 15 ).

W tym miejscu należy usystematyzować okresy, za które wnioskodawca dochodził swoich roszczeń. W pierwszej kolejności wypada podzielić stanowisko sądu I instancji ( vide: s.25 uzasadnienia zaskarżonego wyroku ), że w dniu (...) nie dostało do pozbawienia wolności M. O. (1). Nie został on zatrzymany, ani tymczasowo aresztowany. Został jedynie wylegitymowany a następnie przesłuchany w charakterze świadka. Treść dokumentów na k.97, 99, 102 akt (...) ((...) ) jest jednoznaczna. Po przesłuchaniu zatrzymano wyłącznie zabezpieczone u niego przedmioty, ale nie jego samego. Tymczasowe aresztowanie jako środek zapobiegawczy stosowany był wobec ww. za to w dwóch kolejnych okresach, tj. o d (...) Tylko co do nich należało zatem rozważyć dalsze zarzuty apelacji i wspierających ją pism samego M. O. (1).

W myśl art.552 kpk oskarżonemu, który w wyniku wznowienia postępowania, kasacji lub skargi nadzwyczajnej został uniewinniony lub skazany na łagodniejszą karę, służy od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe
z wykonania względem niego w całości lub w części kary, której nie powinien był ponieść (§ 1). Odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje również w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania (§ 4). Nie budziło sporu, że odpowiedzialność Skarbu Państwa z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania (art.552 § 4 kpk) opiera się na zasadzie ryzyka ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15.09.1999r.,
I KZP 27/99 ). Pojęcie „niewątpliwie niesłusznego” tymczasowego aresztowania, użyte
w przepisie art. 552 § 4 kpk przystępnie i przekonywująco opisano w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia (...) ( (...) ). Nie ulega wątpliwości, że dotychczas użyte
w przepisie art.552 § 4 kpk sformułowanie "niewątpliwie niesłuszne" interpretuje się jako odnoszące się do tymczasowego aresztowania i wskazuje trzy sytuacje, w których przesłanka ta zostanie spełniona. Po pierwsze, niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie ma miejsce wtedy, gdy było stosowane z obrazą przepisów rozdziału 28 Kodeksu postępowania karnego, niezależnie od rodzaju wydanego orzeczenia kończącego postępowanie. Wówczas ocena słuszności stosowania tymczasowego aresztowania dokonywana jest z punktu widzenia okoliczności istniejących w chwili jego stosowania.
Po drugie, ma ono miejsce wtedy, gdy z uwagi na rodzaj prawomocnego rozstrzygnięcia kończącego postępowanie (orzeczenie: uniewinniające czy umarzające postępowanie) stosowanie tego środka przymusu było niezasadne. Wówczas ocena słuszności stosowania tymczasowego aresztowania dokonywana jest z perspektywy tego rozstrzygnięcia. W doktrynie procesu karnego (ale i w niektórych orzeczeniach) wyraża się też przekonanie (i to jest trzecia z tych przywołanych sytuacji) o tym, że tymczasowe aresztowanie w rozumieniu przepisu art.552 § 4 kpk będzie niewątpliwie niesłuszne wtedy, gdy - pomimo przypisania winy i sprawstwa - wobec oskarżonego nie została orzeczona bezwzględna kara pozbawienia wolności, ale np. kara łagodniejsza aniżeli kara pozbawienia wolności. W takiej sytuacji trzeba bowiem uznać, że pomimo przypisania oskarżonemu odpowiedzialności karnej stosowanie tymczasowego aresztowania było niepotrzebne, skoro skazany nie odbywa kary pozbawienia wolności. Bezsporne przy tym pozostaje to, że odpowiedzialność Skarbu Państwa może zostać wyłączona, gdy okoliczności konkretnej sprawy wskazują, że co prawda z uwagi na ostateczne rozstrzygnięcie tymczasowe aresztowanie było niesłuszne, ale stosowanie tego środka zapobiegawczego było konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Chodzi tu o ocenę zachowania się oskarżonego w toku procesu, które może świadczyć
o celowym utrudnianiu jego przebiegu, np. ukrywanie się, uporczywe niestawianie się na wezwania lub utrudnianie postępowania w inny bezprawny sposób. W takich wypadkach wprawdzie, z perspektywy ostatecznego prawomocnego rozstrzygnięcia, tymczasowe aresztowanie było niesłuszne, ale wobec zawinionego zachowania oskarżonego, które doprowadziło do konieczności jego zastosowania, nie można uznać, że było niewątpliwie niesłuszne. Jeśli to zachowanie wnioskodawcy doprowadziło do zastosowania tymczasowego aresztowania, to tymczasowe aresztowanie nie może być uznane za niewątpliwie niesłuszne, nawet gdyby do takiego wniosku prowadziło orzeczenie końcowe. Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny odniesie się po kolei do wszystkich ww. trzech sytuacji na gruncie niniejszej sprawy. W pierwszej kolejności wykluczyć należy tezę, że tymczasowe aresztowanie w obu ww. okresach stosowane było z obrazą przepisów rozdziału 28 Kodeksu postępowania karnego.
W stosunku do M. O. (1) prowadzono ówcześnie dwa postępowania karne, które zostały połączone postanowieniem z dnia (...) Wnioskodawca nie przebywał wówczas w miejscu zamieszkania na terenie Z., a organom ścigania nie znane było jego aktualne miejsce pobytu ( vide: k.3, 50, 97, 124 akt (...) ). W tej sytuacji prokurator wystąpił do Sądu Rejonowego o wydanie postanowienia o zastosowaniu wobec ww. tymczasowego aresztowania na okres 14 dni od dnia zatrzymania (vide: 55, 134 akt (...) dot. (...) ). Jednocześnie prokurator zastosował w obu ww. sprawach poszukiwanie M. O. listem gończym ( vide: 63, 137 akt (...) ). Dopiero w wyniku zastosowanych ww. środków został on zatrzymany w dniu (...)Tymczasowe aresztowanie zostało uchylone przez prokuratora w dniu (...) Nie sposób przy tym nie zauważyć, że w trakcie przesłuchania w dniu (...) M. O. potwierdził, że jego miejscem zameldowania i pobytu stałego jest nadal adres przy ul. (...) w Z. ( vide: k.86, 151 akt (...) ). Zaznaczył przy tym, że po uchyleniu tymczasowego aresztowania nadal będzie przebywał pod tym adresem: „… po opuszczeniu aresztu będę przebywał pod adresem zamieszkania przy ul. (...) w Z. …” ( vide: k.87 akt (...) ). Wnioskodawca pokwitował także pouczenie go o prawach i obowiązkach podejrzanego wynikających m.in. z treści art.75 § 1 i 2 kpk oraz konsekwencjach wynikających z art.139 kpk ( vide: k.85, 150 akt (...) ). Nie może więc zasłaniać się w tym zakresie niewiedzą. Okres ten nie został M. O. na poczet jakiejkolwiek kary pozbawienia wolności, albowiem równolegle ( tj. obok tymczasowego aresztowania ) wprowadzono mu wówczas do wykonania karę tego typu wymierzoną w innej sprawie ( od (...) do sprawy (...) – k.81 akt (...) ). W tym miejscu należy zastrzec,
że ww. adres wnioskodawca podał już w dniu (...) składając dwukrotnie wyjaśnienia jako podejrzany w sprawie (...)( vide: k.29, 40 akt (...) ). Nie jest więc prawdą, że M. O. nie miał wiedzy o ciążących na nim obowiązkach, dot. np. informowania organów prowadzących postępowanie karne o jego aktualnym miejscu pobytu. Zdawał sobie sprawę z konsekwencji łączących się z lekceważeniem tych obowiązków. Sytuacja taka wystąpiła na dalszym etapie niniejszego postępowania. Fakt, że ww. przeniósł się na terytorium R. nie zwalniał go bynajmniej z obowiązku powiadomienia Sądu o nowym miejscu pobytu.
W takiej sytuacji procesowej zawiadomienia i wezwania wysyłane pod uprzednio wskazany adres były skuteczne ( art.139 kpk ). Po podjęciu zawieszonego postępowania ( zawieszonego z uwagi na niemożność zatrzymania współoskarżonego ) Sąd Rejonowy prawidłowo uznał,
że wobec uchylania się od ww. obowiązku oraz niestawiennictwa na wezwania ( vide: k.20, 21 akt (...)) oskarżony utrudnia postępowanie. Wniosek taki potwierdzał też wywiad
KP I w Z. z dnia (...)W tej sytuacji sąd po raz kolejny zastosował wobec ww. tymczasowe aresztowanie i zarządził jego poszukiwania listem gończym ( vide: k.46 ). Oskarżony został zatrzymany na terenie R. w dniu (...) w wyniku wydanego Europejskiego Nakazu Aresztowania a następnie przekazany władzom polskim w dniu (...) ( vide: k.101, 103, 393 akt (...) ). Tego samego dnia wprowadzono ww. do wykonania karę pozbawienia wolności w sprawie (...) ( vide: k.104 akt (...) ). Na okoliczności te zwracał uwagę już Sąd Okręgowy w Z. ( jako sądu odwoławczy rozpoznający zażalenie ww. na zastosowanie tymczasowego aresztowania ) w uzasadnieniu postanowienia z dnia (...) ( (...) – vide: k.133-135 ww. akt ), także akcentując, że ówczesny oskarżony nie wykonywał swoich obowiązków procesowych i nie powiadomił Sądu o wyjeździe do Niemiec, bez wskazania nowego adresu. Tym samym utrudniał postępowanie karne. Tymczasowe aresztowanie uchylono w dniu (...) z uwagi na pozbawienia wolności w innej sprawie ( vide: k.205 akt (...) ). Z tego też powodu okres ten także nie został
M. O. zaliczony na poczet kary w postępowaniu, w którym stosowano tymczasowe aresztowanie. Mając powyższe na uwadze nie sposób podzielić stanowiska prezentowanego przez wnioskodawcę i jego pełnomocnika, że swoim postępowaniem M. O. nie utrudniał postępowania i nie zachodziły przesłanki ogólna i szczególna z art.258 § 1 pkt 1 kpk. Fakt,
że ww. nie miał świadomości, że Sąd Rejonowy podjął zawieszone postępowanie go nie ekskulpuje, albowiem jest on zawiniony wykazanym powyżej jego postępowaniem. Gdyby zastosował się do treści udzielonych mu pouczeń i zawiadomił sąd meriti o zmianie miejsca pobytu sytuacja ta kształtowałaby się inaczej. Za uwzględnieniem roszczenia wnioskodawcy nie przemawia bynajmniej wynik prowadzonego wobec niego postępowania karnego. Nie jest prawdziwa teza zawarta w apelacji w pkt 1, że sąd meriti nie wziął pod uwagę końcowego rozstrzygnięcia w sprawie. Przeczy temu choćby zapis na s.23 uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Zarówno skarżąca, jak i sam M. O. pomijają jednak, że w przedmiotowym postępowaniu ww. uniewinniono jedynie o jednego z kilku zarzucanych mu czynów ( art.291 § 1 kk, zarzut VI – pkt 7 wyroku (...) ). Za pozostałe dot. przestępstw z art.56 ust.1 upn, art.59 ust.1 upn ( zarzuty I-V, pkt 1-3 wyroku (...) ) M. O. (1) został finalnie skazany na karę pozbawienia wolności i to bez warunkowego zawieszenia jej wykonania ( vide: k.689-691 akt (...), k.941-942 akt (...) ). Apelująca okoliczność tą dostrzega jedynie marginalnie na s.4 apelacji, starając się fakt ten bagatelizować. Jednocześnie w sposób sztuczny stara się rozdzielić poszczególne zarzuty aktu oskarżenia, nie dostrzegając w należytym stopniu, że po połączeniu spraw toczyło się ono jako jedno postępowanie i tak winno być traktowane.
Nie jest przy tym prawdą, że stosując tymczasowe aresztowania sąd odwoływał się li tylko do przesłanek z art.249 § 1 kpk dot. przestępstwa z art.291 § 1 kk. Przeczy temu nie tylko część wstępna – gdzie wskazano art.46 ust. 1 upn – ale i treść uzasadnienia ww. postanowienia z dnia (...) Brak w nich odniesienia do czynu z art.291 § 1 kk ( vide: k.46-47 akt (...)). Autorka apelacji nie podjęła przy tym trudu ustosunkowania się do wywodu Sądu Okręgowego na ten temat. W wywodzie na s.23-24 sąd ten wskazuje dlaczego nie zachodzi także druga
z sytuacji uzasadniających zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia w sprawie. Przywołane przez nią orzecznictwo – aczkolwiek słuszne – nie dot. istoty tego akurat problemu, odnosi się bowiem do innej sytuacji faktycznej niż zaistniała w rozpoznawanej sprawie. Ten sposób argumentacji nie zasługuje na akceptację. Niewątpliwie wymierzona oskarżonemu kara pozbawienia wolności, o której mowa powyżej wyklucza też trzecią sytuację, wskazaną na wstępie. Także i w tym miejscu przywoływane na s.4 apelacji pełnomocnika orzecznictwo dot. orzeczeń z zastosowaniem kar wolnościowych nie jest na miejscu. Zabieg skarżącej nie może więc zapewnić powodzenia apelacji na tej podstawie.

Sąd Apelacyjny nie podzielił również stanowiska wnioskodawcy i jego pełnomocnika w zakresie przedawnienia roszczenia. W tym zakresie należy odwołać się do wytycznych zawartych
w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia (...)( (...) ),
że ewentualne zastosowanie art.5 kc w razie zgłoszenia przez prokuratora zarzutu przedawnienia ( zarzut podniesiony w dniu (...) – vide: k.51v ) ma dopiero otworzyć drogę do merytorycznego zbadania wniosku, nie przesądzając o wyniku sprawy, a nie ją kończyć. Sygnalizowana przez stronę niewątpliwa niesłuszność tymczasowego aresztowania, poczucie krzywdy czy niesprawiedliwości nie stanowią wystarczających przesłanek do uznania, że podniesiony przez prokuratora zarzut przedawnienia roszczenia o odszkodowanie za niewątpliwe niesłuszne tymczasowe aresztowanie jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (...). W przeciwnym wypadku, jak podkreślał to już Sąd Najwyższy, sama zasadność wniosku o odszkodowanie lub zadośćuczynienie musiałaby zawsze skutkować uznaniem zgłoszonego przez prokuratora zarzutu przedawnienia jako naruszającego zasady współżycia społecznego
( vide: np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8.11.2007r., IV KK 406/07 ). Ku temu brak jest natomiast podstaw w obowiązujących przepisach prawa. W orzecznictwie sądowym od lat już wskazuje się, że do okoliczności usprawiedliwiających uchybienie terminowi wskazanemu w art.555 kpk zalicza się takie, które są całkowicie niezależne od woli wnioskodawcy : długotrwałą obłożną chorobę, całkowity upadek sił powodujący konieczność zapewnienia opieki osoby trzeciej w sprawach codziennej egzystencji, chorobę psychiczną, ubezwłasnowolnienie, długotrwały pobyt za granicą połączony
z niemożnością nawiązania kontaktu z krajem . Sąd Apelacyjny w Poznaniu w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela też pogląd wyrażony m.in. w uzasadnieniu cyt. powyżej postanowienia, że podniesienie zarzutu przedawnienia jest korzystaniem przez prokuratora z przysługującego mu prawa. Twierdzenie wnioskodawcy, iż skorzystanie z tego prawa jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, wymaga wskazania, jakie konkretne zasady współżycia społecznego zostały przez to naruszone oraz udowodnienia faktów uzasadniających ten zarzut. Nie wystarczy, zatem ogólne i lakoniczne powołanie się na naruszenie powyższej normy i odesłanie do ogólnych zasad słuszności. W realiach niniejszej sprawy zarówno M. O., jak i jego pełnomocnik takich ekstraordynaryjnych okoliczności nie wskazali. Autorka apelacji nie podołała obowiązkowi wykazania jakie zasady współżycie społecznego w niniejszej sprawie miałyby zostać naruszone i na czym miałoby to polegać.
W tym miejscu wypada przypomnieć, że ww. akcentowali, że wnioskodawca nie mógł wcześniej wystąpić ze swoim roszczeniem, albowiem nie wiedział, że wyrok w części dot. uniewinnienia go od jednego z zarzucanych mu czynów już się uprawomocnił. Należy zatem usystematyzować sytuację w tym zakresie. Przedmiotowy wyrok Sądu Rejonowego w Z. w sprawie
(...) zapadł(...) ( uniewinnienie co do czynu z art.291 § 1 kk – pkt 7 – vide: k.689 ww. akt ). Na k.692 ww. odnotowano wniosek M. O. o jego uzasadnienie. Znamienne,
że ww. po raz kolejny wskazał jako swój adres „ ul. (...), Z. ” ( vide: k.693 ww. akt ). Na ww. adres dokument ten został doręczony. Także apelacja zawiera ww. adres
( vide: k.712, 715-717 ). Orzeczenie to zostało utrzymane w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Z. z dnia (...)( vide: k.736 ww. akt ). Wezwanie do odbycia kary także przesłano na ww. adres i zostało ono odebrane przez dorosłego domownika ( vide: k.758 ww. akt ). Pismem z dnia (...) M. O. zwrócił się z H. o nadesłanie ww. wyroku sądu odwoławczego ( vide: k.763 ww. akt ). W dalszej kolejności do Sądu Okręgowego
w Z. wpływały pisma ww. z (...) z których wynika, że M. O. (1)
w dniu (...) dowiedział się o treści cyt. orzeczenia (...) z dnia (...): „… W. Sądzie w dniu (...)otrzymałem w odpowiedzi na mój wniosek wyrok wraz
z uzasadnieniem…” ( vide: k.768 ww. akt ). Jak zauważył Sąd Najwyższy w załączonym do apelacji pełnomocnika uzasadnieniu postanowienia z dnia(...)((...) – s.6 ) od tej daty można uznać za pewnik, że M. O. zdawał sobie sprawę, że został prawomocnie uniewinniony. Późniejsze losy wyroku (...) nie mają już znaczenia dla niniejszej sprawy. Został on w części uchylony przez Sąd Najwyższy ( nie dot. uniewinnienia istotnego dla sprawy), a przy ponownym rozpoznaniu tej sprawy ( (...) ) wydany został – w tamach dobrowolnego poddania się karze – wyrok skazujący w dniu (...) ( vide: k.941 ww. akt ). W trakcie tego postępowania M. O. był reprezentowany ( na omawianym etapie ) przez dwóch obrońców z wyboru, tj. adw. P. Ż. ( od (...)– k.165 cyt. akt ) oraz adw. P. P.
( od (...) – k.886 cyt. akt ), miał więc zapewnioną pomoc prawną. Nie sposób pominąć, że mimo zastrzeżeń co do pracy pierwszego z nich, ówczesny oskarżony nadal korzystał z jego usług przez ponad 10 lat trwania ww. postępowania. Nie było przy tym żadnych zastrzeżeń co do drugiego adwokata reprezentującego ówcześnie wnioskodawcę. Z treści pełnomocnictwa udzielonego ww. wynika nawet, że upoważnia ono nawet „… do dokonywania wszelkich czynności po uprawomocnieniu się wyroku […] w razie wątpliwości niniejsze pełnomocnictwo należy interpretować rozszerzająco…” ( vide: k.887 ). Reasumując, wypada więc podkreślić,
że M. O. o fakcie prawomocnego uniewinnienia od jednego z zarzucanych mu czynów wiedział już od dnia 29.09.2016r. W tym tylko zakresie sąd odwoławczy nie zgodził się
z wywodem Sądu Okręgowego, który okoliczność tą sytuuje inaczej w czasie, a mianowicie przyjmuje dzień 13.05.2014r. ( s. 25 uzasadnienia zaskarżonego wyroku ), jednakże błąd ten nie ma żadnego wpływu na treść zaskarżonego wyroku. M. O. (1) swoje roszczenie zgłosił dopiero w dniu (...) ( vide: k.3v ), a więc po upływie aż 6 lat, 4 miesięcy i 7 dni od dnia, w których dowiedział się o treści wyroku Sądu Okręgowego w Z. z dnia (...)Termin, o którym mowa w art.555 kpk upłynął niewątpliwie w dniu (...) albowiem M. O. swoje roszczenie winien zgłosić maksymalnie do roku, liczonego od (...)Złożenie wniosku przez wnioskodawcę nastąpiło więc ze znacznym przekroczeniem terminu ( 5 lat, 4 miesiąc i 7 dni ). W takich okolicznościach, jak prawidłowo wskazał zarówno Sąd Okręgowy w Z., aby móc uznać, że zgłoszenie przez prokuratora zarzutu przedawnienia nastąpiło w warunkach określonych w art.5 kc, muszą zachodzić szczególne okoliczności po stronie wnioskodawcy, których wystąpienie powoduje,
że podniesienie zarzutu przedawnienia nie może korzystać z ochrony prawnej. Nie można ich sprowadzać do tego, czego zdaje się oczekiwać autorka apelacji i osoba przezeń reprezentowana, że wystarczy, iż samo roszczenie wnioskodawcy jest subiektywnie zasadne,
a oddalenie wniosku spowoduje, że ewentualna szkoda lub krzywda związana ze stosowanym wobec wnioskodawcy środkiem zapobiegawczym nie zostaną naprawione. Powyższej oceny nie zmienia także to, że sądy rozpoznające sprawę karną wnioskodawcy nie informowały go
o terminie przedawnienia ( co akcentował wnioskodawca ), zwłaszcza, że miał zapewnioną pomoc prawną. Wbrew sugestiom apelującej, nie była to tylko jedna osoba jak wskazuje pełnomocniczka. Obowiązujące przepisy takiego obowiązku nie przewidują, co oznacza, że brak udzielenia takiej informacji na zakończenie postępowania karnego nie stanowi przeszkody
w złożeniu wniosku o odszkodowanie lub zadośćuczynienie ( vide: np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.07.2002r., IV KK 172/02; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 3.08.2016r.,
II AKa 134/16 ). Fakt zamieszkania a następnie pobytu M. O. w izolacji na terenie R. sytuacji tej bynajmniej nie zmienia, albowiem jak wynika z akt sprawy okoliczność ta nie stanowiła bynajmniej żadnej przeszkody by ww. prowadził obfitą korespondencję z Sądem Okręgowym w Z. a nawet skuteczne kwestionował wydawane zarządzenia
i orzeczenia przed Sądem Najwyższym w W. Skarżąca na s.5 apelacji sama zresztą przyznawała, że w dniu (...) wnioskodawca został już przetransportowany do P.. Żadne bariery związane z pobytem w innym kraju od tego momentu już nie istniały.
Z powyższych powodów podniesiony zarzut przedawnienia nie mógł być uznany za naruszający zasady współżycia społecznego.

Na zakończenie niniejszego uzasadnienia należy zastrzec, że podnoszone przez wnioskodawcę zarzuty dot. ustaleń sądu meriti w zakresie np. zaliczania okresów rzeczywistego pozbawienia wolności na poczet różnych kar nie miały istotnego znaczenia dla niniejszego rozstrzygnięcia, albowiem nie dot. istoty sprawy. Nie były bowiem związane z decyzjami procesowymi objętymi przedmiotowym postępowaniem (...). Uwaga ta odnosi się także do innych kwestii nie związanych z przedmiotem niniejszej sprawy a dot. np. równoległego stosowania tymczasowego aresztowania i poręczenia majątkowego, które zdaniem ww. zostało uchylone zbyt późno.

Wniosek

2.  o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 150.000 zł;

3.  ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak skutecznych zarzutów apelacji i okoliczności podlegających z urzędu. Uwagi te odnoszą się także do twierdzeń samego wnioskodawcy, zawartych w jego pismach procesowych, stanowiących uzupełnienie apelacji pełnomocnika.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Wyrok Sądu Okręgowego w Z. z dnia (...) ( (...) )

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak skutecznych zarzutów apelacji i okoliczności podlegających z urzędu. Uwagi te odnoszą się także do twierdzeń samego wnioskodawcy, zawartych w jego pismach procesowych, stanowiących uzupełnienie apelacji pełnomocnika.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Z uwagi na treść art.446 § 1 kpk Sąd Apelacyjny pisma procesowe samego wnioskodawcy sąd odwoławczy potraktował wyłącznie jako załączniki do apelacji pełnomocnika.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

3.

O kosztach pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie na podstawie art.29 ust.2 ustawy z dnia
26 maja 1982r. prawo o adwokaturze ( Dz.U.2022.1184 t.j.) i § 1, § 11 ust. 6, § 15 ust.1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.201tr. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz.U.2023.1964 t.j. ). Z tego też tytułu sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. H. B. kwotę 240 zł; w tym 23 % VAT. Określając wysokość należnego pełnomocnikowi wynagrodzenia sąd odwoławczy miał na względzie treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia (...)
( (...)) oraz postanowień Sądu Najwyższego z dnia (...)

Zgodnie z treścią art.554 § 4 kpk kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze obciążono Skarb Państwa.

7.  PODPIS

A. W. M. Ś. M. K.