Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 248/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Koszalinie dnia 24 lipca 2023 r., sygn. akt
II Ko 103/22.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Pełnomocnik M. K. (1), na podstawie art. 425 §1-3 k.p.k. w zw. z art. 444 k.p.k., zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 24 lipca 2023 r., sygn. akt II Ko 103/22, co do punktu II tj. w części oddalającej żądanie. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 23.02.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w zw. z art. 445 § 1 i 1 k.c. oraz 448 k.c. poprzez błędną wykładnię skutkującą bezzasadnym oddaleniem wniosku w części tj. co do kwoty 135 500,00 zł i uznaniem, że w okolicznościach niniejszej sprawy odpowiednią sumą zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez M. K. (1) jest kwota 214 500,00 zł, podczas gdy Sąd I instancji nie uwzględnił we właściwy sposób wszystkich istotnych okoliczności, które w sposób wyjątkowy miały wpływ na wymiar krzywd wnioskodawcy, a w konsekwencji na wysokość zadośćuczynienia,

w stosunku do rozmiaru doznanej krzywdy, jej intensywności i nieodwracalnego charakteru,

2.obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 23.02.1991 w zw. z art. 445 § 1 k.c. poprzez błędną ich wykładnię skutkującą nieprawidłowym sposobem szacowania zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez M. K. (1) poprzez przemnożenie liczby miesięcy izolacji przez 83 % wartości średniego miesięcznego wynagrodzenia obowiązującego w dacie orzekania, podczas gdy szacowanie odpowiedniego zadośćuczynienia nie powinno polegać na mechanicznym przeliczeniu powyższych wartości, ale na uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, w szczególności krzywdy doznanej przez M. K. (1) , co w ocenie wnioskodawców przełożyło się na zaniżenie przyznanego zadośćuczynienia.

3.obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 23.02.1991 o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w zw. z art. 445 § 1 i 2 k.c. poprzez zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy M. K. (1) zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w nieodpowiedniej wysokości, a mianowicie przyjęcie, że kwota 214 500,00 zł rekompensuje wszystkie negatywne skutki wynikające z wykonania wyroku oraz osadzenia go w zakładzie karnym i tym samym nieuwzględnienie przy miarkowaniu sumy zadośćuczynienia doznanej krzywdy, rozmiaru cierpień fizycznych i psychicznych wnioskodawcy podczas niesłusznego pozbawienia wolności,

4.naruszenie przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k., poprzez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego i poczynienie ustaleń faktycznych jedynie w oparciu o wybrane okoliczności, bez odniesienia wysokości żądania do realiów sprawy, w tym stopnia dolegliwości fizycznych i psychicznych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Prezentację wyników kontroli odwoławczej zaskarżonego wyroku dokonanej
przez pryzmat zarzutów wyspecyfikowanych w punktach 1-4 apelacji, należy rozpocząć
od przypomnienia, że we wniosku, który zainicjował postępowanie w sprawie II Ko 103/22 Sądu Okręgowego w Koszalinie pełnomocnik wnioskodawcy określił kwotę należnego zadośćuczynienia na poziomie 350 000,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku. Lektura uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie nie pozostawia wątpliwości, że Sąd pierwszej instancji bezbłędnie ustalił fakty będące wyznacznikami sytuacji w jakiej na skutek skazania wyrokiem w sprawie IIK 46/81 M. K. (1) pozostawał odbywając orzeczoną karę pozbawienia wolności, a w związku z tym, że przedstawił je w sposób nad wyraz dokładny i wyczerpujący, zbędnym jest ponowne ich przytaczanie. Niemniej jednak, zważywszy na twierdzenia, a właściwie sugestie sformułowane przez skarżącego, koniecznym staje się przypomnienie niektórych z tych okoliczności i w konsekwencji wymagającym jest wskazanie, że Sąd Okręgowy, odwołując się do zgromadzonych dowodów, jak najbardziej poprawnie ustalił,
iż odbywając 15 miesięcy pozbawienia wolności M. K. (1) doznał traumatycznych przeżyć, które pozostawiły ślady w jego psychice. Był szykanowany, towarzyszyło mu uczucie beznadziei, bardzo przeżywał rozłąkę z rodziną. Podczas pozbawienia wolności wielokrotnie był wyzywany, popychany, został osadzony w celi z więźniami kryminalnymi. Był nieludzko traktowany podczas pobytu w S.. Podczas pobytu w S. cela zajmowana przez niego jak i innych działaczy (...) była przeszukiwana, był izolowany od innych więźniów, karany za drobne przewinienia. Raz został dotkliwie pobity przez funkcjonariuszy. Z kolei w Zakładzie Karnym we W. poddawany był „ścieżce zdrowia”. Był popychany, uderzany, nie udzielono mu pomocy lekarskiej. Na skutek pozbawienia wolności M. K. (1) odczuwał skutki w sferze psychicznej. Do chwili obecnej przeżywa silne emocje. Po zwolnieniu z zakładu karnego po przerwie powrócił do swojego miejsca pracy i otrzymywał obniżone wynagrodzenie. Sąd Okręgowy zasądzając uzupełniające zadośćuczynienie dokonał prawidłowego ustalenia, że wydany wyrok był konsekwencją działalności niepodległościowej podjętej przez wnioskodawcę. A zatem,
na kanwie tych uwarunkowań faktycznych, dodać trzeba bezbłędnie ustalonych przez Sąd orzekający, bezzasadnie brzmią twierdzenia apelującego, że „Sąd I instancji nie uwzględnił we właściwy sposób wszystkich istotnych okoliczności, które w sposób wyjątkowy miały wpływ na wymiar krzywd wnioskodawcy, a w konsekwencji na wysokość zadośćuczynienia” oraz iż Sąd błędnie przyjął „że kwota 214 500,00 zł rekompensuje wszystkie negatywne skutki wynikające z wykonania wyroku oraz osadzenia go w zakładzie karnym i tym samym nieuwzględnienie przy miarkowaniu sumy zadośćuczynienia doznanej krzywdy, rozmiaru cierpień fizycznych i psychicznych wnioskodawcy podczas niesłusznego pozbawienia wolności.” Ustosunkowując się do dokonanej przez Sąd pierwszej instancji oceny
tych wszystkich okoliczności, które w istocie są wyznacznikami krzywd doznanych przez M. K. (1) podczas odbywania przez niego kary pozbawienia wolności, wypada zauważyć, a przekonują o tym pisemne motywy zaskarżonego orzeczenia, że Sąd Okręgowy miał w polu widzenia wszystkie
te okoliczności, bezbłędnie je ocenił, a dał temu wyraz w motywach wyroku, a przede wszystkim poprzez ukształtowaną na poziomie 214 500,00 złotych kwotę zadośćuczynienia.
Innymi słowy, zdaniem Sądu odwoławczego na pełną akceptację zasługuje stanowisko Sądu Okręgowego, że kwota zadośćuczynienia przyznana wnioskodawcom rekompensuje ogół krzywd, których doznał M. K. (1), a jednocześnie, z jednej strony przedstawia odczuwalną wartość ekonomiczną, z drugiej zaś utrzymana jest w rozsądnych granicach, co innymi słowy oznacza, że uwzględnia również aktualne uwarunkowania ekonomiczne społeczeństwa polskiego. Zgodnie z treścią art. 445 §1 i 2 k.c. przyznane za doznane krzywdy zadośćuczynienia winno stanowić sumę odpowiednią, przy czym przyjęcie takiej sumy z uwagi na niemierzalny charakter zadośćuczynienia należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego przy uwzględnieniu okoliczności zaistniałych w konkretnej sprawie. Lektura uzasadnienia orzeczenia dowodzi, że Sąd merytoryczny miarkując ową sumę odpowiednią, czynił to w oparciu o praktykę Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, mając na uwadze indywidualny stopień natężenia krzywd, charakter i długotrwałość przeżyć, sposób traktowania przez funkcjonariuszy służby więziennej oraz warunki pobytu w izolacji. W uwzględnieniu powyższego należało stwierdzić, iż Sad merytoryczny prawidłowo oszacował całokształt krzywd jakich doznał M. K. (1) w związku z pozbawieniem go wolności.

Nie można zaakceptować stanowiska skarżącego, że doszło do obrazy art.8 ust.4 ustawy z dnia 23 lutego 1991r. poprzez błędną wykładnię skutkującą nieprawidłowym sposobem szacowania zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez M. K. (1). Jak słusznie Sąd meriti przedstawił na k. 6 uzasadnienia (k. 451 akt), aby wyliczyć wysokość zadośćuczynienia uzupełniającego należało najpierw wyliczyć aktualną wartość zadośćuczynienia zasądzonego na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 16 listopada 1993r. w sprawie IIKo 306/93. Sąd meriti dokonując działań matematycznych w odniesieniu do wysokości średniego wynagrodzenia w dacie orzekania tj. 16 listopada 1993r. wyliczył, że Sąd Okręgowy przyznał wówczas M. K. (1) zadośćuczynienie w wysokości 83% średniego wynagrodzenia za miesiąc odbywania kary pozbawienia wolności. Następnie wyliczył wartość jaką stanowi 83% średniego wynagrodzenia w dacie orzekania w sprawie IIKo 103/22 za 15 miesięcy pozbawienia wolności, czyli kwotę 88 697,04 złotych i uznał trafnie, że kwota ta stanowi odpowiednik przyznanego w dniu 16 listopada 1993r. zadośćuczynienia w kwocie 50 000 000 złotych. Zasądzając uzupełniające zadośćuczynienie Sąd pierwszej instancji musiał uwzględnić tę wysokość zasądzoną w 1993r. Zdaniem Sądu Okręgowego w Koszalinie, bazując na treści uzasadnienia wyroku k. 451 akt sprawy, zasądzona kwota 214 500 złotych za 15 miesięcy pozbawienia wolności, powoduje, że łączna wysokość zadośćuczynienia stanowi 303 197,04 złotych, czyli za miesiąc pozbawienia wolności 20 213,14 złotych. Uwzględniając wysokość przeciętnego wynagrodzenia, 7 124,26 złotych - Komunikat Prezesa GUS z dnia 11 maja 2023r., które obrazuje aktualne uwarunkowania ekonomiczne społeczeństwa polskiego, należy stwierdzić, że zasądzone uzupełniające zadośćuczynienie za miesiąc pozbawienia wolności stanowi kwotę 14 300 złotych, która jest odpowiednikiem ponad dwukrotności średniego wynagrodzenia w chwili orzekania, o czym Sąd meriti wskazał na stronie 7 uzasadnienia k.452 akt, a czego najwyraźniej nie dostrzegł skarżący twierdząc, że zasądzone zadośćuczynienie zostało zasądzone na poziomie 83% przeciętnego wynagrodzenia. Należy wskazać, iż wobec tak ukształtowanej wysokości zadośćuczynienia błędne są twierdzenia pełnomocnika wnioskodawcy, iż Sąd meriti dokonał mechanicznego przeliczenia wartości, a nie uwzględnił całokształtu okoliczności sprawy, szczególnie krzywdy doznanej przez M. K. (1).

Całkowicie pozbawiony słuszności jest zarzut obrazy art.7 k.p.k. Okoliczność, że w przedmiotowej sprawie oceniono poszczególne dowody w aspekcie ich wiarygodności, nie w taki sposób, jak życzyłby sobie tego skarżący, wcale jeszcze nie oznacza, że w procesie ich weryfikacji doszło do naruszenia reguł wyrażonych w art. 7 k.p.k. W przekonaniu Sądu ad quem pełnomocnik przedstawił w apelacji wyłącznie własną, odmienną od dokonanej przez Sąd I instancji, ocenę materiału dowodowego. Naturalnie odmienna, subiektywna ocena dowodów korzystna dla wnioskodawcy jest prawem pełnomocnika, jednakże nie prowadzi sama przez się do uznania, że analiza dokonana w niniejszej sprawie przez Sąd I instancji charakteryzowała się nieuprawnioną dowolnością.

Wniosek

Pełnomocnik wnioskodawcy wniósł

1.na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. i art. 437 § 2 k.p.k. o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 135 500,00 zł tytułem dalszego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, 2.ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek o zmianę wyroku jest niezasadny z powodów zaprezentowanych powyżej.

3.2.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

.

Wniosek

O uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek niezasadny z powodów wskazanych powyżej. Sąd meriti przeprowadził wszystkie niezbędne dowody i dokonał prawidłowej ich oceny, a w oparciu o właściwie ocenione dowody dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok utrzymany w mocy w zakresie rozstrzygnięcia kształtującego wysokość zadośćuczynienia.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wyrok został utrzymany w mocy z powodów zaprezentowanych we wcześniejszej części uzasadnienia.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

O kosztach postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa,
Sąd Apelacyjny orzekł w oparciu o art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu
za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność
na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1693
z późn. zm.).

7.  PODPIS

del. SSO Małgorzata Puczko SSA Andrzej Wiśniewski SSA Andrzej Olszewski

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawców

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Zbyt niska wysokość zadośćuczynienia.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana