Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 271/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.

1CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Sąd Okręgowy w Słupsku wyrokiem z 29 maja 2023r. w sprawie II Ko 5/23

zasądził od Skarbu Państwa - I Prezes Sądu Najwyższego w W. - na rzecz wnioskodawczyni T. K. kwotę 64.430,61 (sześćdziesiąt cztery tysiące czterysta trzydzieści 61/00) złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną przez T. K. (1) krzywdę oraz kwotę 77.316,73 (siedemdziesiąt siedem tysięcy trzysta szesnaście 73/00) złotych tytułem odszkodowania, z odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku;

w pozostałym zakresie żądanie oddalił;

zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni T. K.kwotę 295,20 (dwieście dziewięćdziesiąt pięć 20/00) złotych tytułem kosztów poniesionych z tytułu ustanowienia pełnomocnika z wyboru;

kosztami postępowania w sprawie obciążył Skarb Państwa.

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ pełnomocnik uczestnika postępowania – I Prezes Sądu Najwyższego

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

Zmiana

1Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wnioskodawca

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

T. K.

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego.

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wnioskodawca

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

T. K.

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego.

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego.

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego.

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego.

Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego.

1STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp

Zarzuty

1.  obraza przepisów postępowania, która miała wpływ na treść wyroku, tj. art. 554 § 2b pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 3 ustawy lutowej poprzez wadliwe przyjęcie, że stroną niniejszego postępowania jest Skarb Państwa - Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, podczas gdy w sprawach rozpoznawanych na podstawie ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznanie za nieważne orzeczeń wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego - o odszkodowanie i zadośćuczynienie, w tym o roszczenia oparte o art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, na podstawie art. 8 ust 3 ustawy lutowej, stronami tego postępowania są wyłącznie wnioskodawca oraz prokurator,

2.  obraza przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na treść wyroku tj. naruszenie art. 445 § 3 k.c. w zw. z art. 8 ust. 1 zd. 2 ustawy lutowej, poprzez jego zastosowanie w niniejszej sprawie i przyjęcie, że w sprawach świadczeń z tyt. zadośćuczynienia oraz odszkodowania przewidzianych przez treść art. 8 ust. 1 ustawy lutowej uprawnionymi do ich uzyskania są spadkobiercy małżonka, dzieci lub rodziców osoby represjonowanej, podczas gdy stanowisko takie pozostaje w rażącej sprzeczności z wykładnią przytoczonych przepisów, w tym językową (co wskazuje zresztą sam Sąd Okręgowy podkreślając, że przyjęte przez niego stanowisko budzi poważne kontrowersje w judykaturze), albowiem zgodnie z treścią wspomnianego art. 8 ust. 1 ustawy lutowej świadczenia tego typu przysługują jedynie osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu, a w razie śmierci tej osoby uprawnienie to przechodzi wyłącznie na małżonka, dzieci i rodziców osoby represjonowanej, co zaś skutkuje uznaniem, że uprawnienie takie nie podlega dziedziczeniu, a zatem nie przysługuje żonieJ. K. - T. K..

na wypadek nieuwzględnienia zarzutów opisanych w pkt 1 i 2:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji, że zasądzona kwota 64.430,61 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku, tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, wynikająca z wykonania wobec T. K. (1) wyroku wydanego przez były Wojskowy Sąd Rejonowy w Szczecinie na sesji wyjazdowej w S.z dnia 22.6.1949 r., sygn. Sr 413/49, utrzymanego w mocy postanowieniem Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie z dnia 8.11.1949 r., sygn. SN. Odw. S 2613/49 oraz wyroku Sądu Najwyższego Izby Karnej o sygn. IV KRn 145/57 z dnia 20.3.1958 r. umarzającego postępowanie karne przeciwko T. K. (1), jest kwotą adekwatną i nienadmierną do zakresu cierpień natury fizycznej oraz psychicznej, jakich miał doznać podczas pozbawienia wolności T. K. (1)gdzie kwota ta miałaby zrekompensować te cierpienia, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy, w postaci dokumentów oraz zeznań świadków nie daje podstaw do przyjęcia, że wnioskodawczyni należna jest taka kwota, zaś sama wnioskodawczym nie udowodniła jakich nadzwyczajnych cierpień fizycznych lub psychicznych, czy upokorzeń lub innych dolegliwości miałby doznać T. K. (1), w okresie wykonywania kary pozbawienia wolności, oprócz pobytu w karcerze za krytykę władz więziennych, a które to cierpienia uzasadniałyby przyznanie zadośćuczynienia w wysokości wskazanej przez Sąd w wyroku, podczas gdy kwota ta powinna być kwotą niższą, korespondującą z okolicznościami, ustalonymi w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy,

2.  obraza przepisów prawa materialnego, które miały wpływ na treść wydanego wyroku, tj. naruszenie art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z 445 § 1 i 2 k.c., polegające na zasądzeniu na rzecz wnioskodawczyni kwoty 64.430,61 zł, tyt. zadośćuczynienia (tj. 1/3 globalnej kwoty zadośćuczynienia), a która to kwota nie odpowiada zakresowi cierpień, jakich miałby doznać T. K. (1), na skutek wykonania wyroku wydanego przez były Wojskowy Sąd Rejonowy w Szczecinie na sesji wyjazdowej w S.z dnia 22.6.1949 r., sygn. Sr 413/49, utrzymanej w mocy postanowieniem Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie z dnia 8.11.1949 r., sygn. SN. Odw. S 2613/49 oraz wyroku Sądu Najwyższego Izby Karnej o sygn. IV KRn 145/57 z dnia 20.3.1958 r. umarzającego postępowanie karne przeciwko T. K. (1), co stanowi zadośćuczynienie na poziomie wyższym aniżeli orzekanym w sprawach podobnych, skutkując nadmiernym wzbogaceniem wnioskodawczyni,

3.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji, że zasądzona kwota 77.316,73 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku, tytułem odszkodowania, wynikającą z wykonania wobec T. K. (1) wyroku wydanego przez były Wojskowy Sąd Rejonowy w Szczecinie na sesji wyjazdowej w S.z dnia 22.6.1949 r., sygn. Sr 413/49, utrzymanego w mocy postanowieniem Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie z dnia 8.11.1949 r., sygn. SN. Odw. S 2613/49 oraz wyroku Sądu Najwyższego Izby Karnej o sygn. IV KRn 145/57 z dnia 20.3.1958 r. umarzającego postępowanie karne przeciwko T. K. (1), jest kwotą rekompensującą szkodę, jaką miał doznać T. K. (1) w związku z prowadzoną przez niego działalnością masarniczą, podczas gdy żądania wysuwane w tym zakresie przez wnioskodawczynię nie zostały podparte żadnym wiarygodnym materiałem dowodowym mającym potwierdzać wysokość zaistniałej szkody, zaś Sąd Okręgowy nie poczynił w tym zakresie ustaleń własnych poza odesłaniem do akt sprawy II Ko 4/20,

4.  obraza przepisów prawa materialnego, które miały wpływ na treść wydanego wyroku, tj. naruszenie art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, polegające na zasądzeniu na rzecz wnioskodawczyni kwoty 77.316,73 zł, tyt. odszkodowania, wynikającą z wykonania wobec T. K. (1) wyroku wydanego przez były Wojskowy Sąd Rejonowy w Szczecinie na sesji wyjazdowej w S.z dnia 22.6.1949r., sygn. Sr 413/49, utrzymanego w mocy postanowieniem Najwyższego Sądu Wojskowego w W.z dnia 8.11.1949 r., sygn. SN. Odw. S 2613/49 oraz wyroku Sądu Najwyższego Izby Karnej o sygn. IV KRn 145/57 z dnia 20.3.1958 r. umarzającego postępowanie karne przeciwko T. K. (1), w związku z prowadzoną przez T. K. (1) działalnością masarniczą, podczas gdy żądania wysuwane w tym zakresie przez wnioskodawczynię nie zostały podparte żadnym wiarygodnym materiałem dowodowym, a zwłaszcza Sąd Okręgowy nie poczynił własnych ustaleń lub wyliczeń w zakresie dochodów jakie miał osiągać represjonowany, poza odesłaniem do metodologii wyliczeń zastosowanych w odrębnej sprawie II Ko 4/20, bez jednoczesnego sprecyzowania metodologii tych wyliczeń oraz wskazania dowodów, które takie wyliczenia by potwierdzały,

5.  błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji, że warunki w jakich miał przebywać T. K. (1), w wyniku skazania przez były Wojskowy Sąd Rejonowy w Szczecinie miałyby być złe, tak również jakoby złe traktowanie represjonowanego T. K. (1) podczas osadzenia miałoby spowodować, że schudł on o ponad 40 kg, podczas gdy z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika, ażeby Sąd Okręgowy oparł się w tym zakresie na jakimkolwiek dowodzie, który na sposób bezstronny miałby potwierdzać takie ustalenia, poza odesłaniem do treści uzasadnienia sporządzonego w innej, odrębnej sprawie zawisłej przed Sądem Okręgowym w Słupsku o sygn. II Ko 4/20,

6.  naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów przez Sąd, co miało wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia, polegający na dowolnym, a nie swobodnym uznaniu przez Sąd I instancji za wiarygodne treści zeznań złożonych przez wnioskodawczynię oraz dokumentów, które znajdowały się w aktach sprawy II Ko 4/20, a który to materiał dowodowy miałby świadczyć o tym, że represjonowany był źle traktowany w trakcie pobytu w zakładach karnych, podczas gdy Sąd Okręgowy nie poczynił takich ustaleń w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutów za zasadne, częściowo zasadne albo niezasadne

0.0.1Ad.1. Zarzut nie jest zasadny. Sąd Apelacyjny w Gdańsku za nietrafne uznaje rozważania skarżącego zawarte w uzasadnieniu tego zarzutu (str.5-6 apelacji) oraz nie podziela stanowiska prezentowanego przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie, a wskazanego przez skarżącego na str.5 apelacji. W pełni natomiast akceptuje stanowisko i rozważania zaprezentowane w wyroku Sądu Najwyższego z 17 maja 2022r., sygn. akt I KA 2/22, zgodnie z którymi: „głównym motywem, który przyświecał prawodawcy, gdy wprowadzał przepisy art.554 § 2a i 2b k.p.k., przywracające „w postępowaniu odszkodowawczym udział w charakterze strony organu reprezentującego Skarb Państwa", było „zabezpieczenie interesów majątkowych Skarbu Państwa". Projektowane regulacje „miały na celu wzmocnienie ochrony interesów majątkowych Skarbu Państwa w tym postępowaniu i jednoznaczne wskazanie, który z organów Państwa odpowiada za ich ochronę w danym postępowaniu" (projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw - Druk sejmowy z dnia 21 lutego 2019 r., nr 3251, s. 72 uzasadnienia). Bez wątpienia zaś potrzeba należytego zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa i jednoznacznego wskazania, który z organów odpowiada za ich ochronę w danym postępowaniu, aktualizuje się również w postępowaniu o odszkodowanie i zadośćuczynienie, o którym mowa w ustawie lutowej (podobnie D. Świecki (w:) B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2022, komentarz do art. 554, teza 17).” Następnie Sąd Najwyższy wskazał: „Pamiętać bowiem należy, że przepisy rozdziału 58 k.p.k. stosujemy w sprawach o roszczenia dochodzone na podstawie ustawy lutowej odpowiednio, a ponadto art.558 k.p.k. odsyła do odpowiedniego stosowania - w kwestiach nieuregulowanych w tym kodeksie - do przepisów k.p.c. Z powyższego wynika, że w zakresie tych roszczeń, w których ustalenie statio fisci nie jest możliwe w oparciu o dodany do art.554 § 2b k.p.k., podmiot reprezentujący Skarb Państwa winien być ustalany na podstawie art.67 k.p.c., który stanowi, że za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie lub organ jednostki nadrzędnej. W zakresie określonym odrębną ustawą za Skarb Państwa czynności procesowe podejmuje Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej. Treść art.67 § 2 k.p.c. nie pozostawia również wątpliwości, że decydując się na wskazanie w art.554 § 2b k.p.k. organów reprezentujących Skarb Państwa w toczących się, na podstawie przepisów k.p.k., procesach o odszkodowanie i zadośćuczynienie, prawodawca musiał potraktować wskazane w tym przepisie sądy jako „jednostki organizacyjne, z których działalnością wiąże się dochodzone roszczenie". Powyższy pogląd znajduje również swoje wsparcie w poglądach doktryny, gdzie podkreśla się, że warunki posiadania uprawnienia do reprezentowania Skarbu Państwa, są »oparte na kryterium "zawinienia" w zaistnieniu podstawy do dochodzenia odszkodowania. Z § 2b pkt 1 i 2 wynika, że organem reprezentującym Skarb Państwa jest prezes tego sądu, w którym doszło do wydania lub skontrolowania i utrzymania w mocy niezasadnej decyzji stanowiącej następnie podstawę do dochodzenia odszkodowania.” (D. Świecki (w:) B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2022, komentarz do art. 554, teza 15). Te rozważania poczynione zostały przy uwzględnieniu przepisów ustawy lutowej, w odniesieniu do konsekwencji stwierdzenia nieważności orzeczenia. Mają zatem wprost odniesienie do realiów rozpoznawanej sprawy. Reasumując zatem tę część rozważań wskazać należy, że przepisy kodeksu postępowania karnego w zakresie stron postępowania w sprawach roszczeń opartych o Ustawę z 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (dalej: „ustawa lutowa”) mają zastosowanie. Wynika z nich jednoznacznie powinność wskazania w treści wyroku statio fisci Skarbu Państwa. Nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że w niniejszej sprawie jest to I Prezes Sądu Najwyższego. Wynika to bowiem wprost z treści art.554 § 2b pkt 1) kpk, który stanowi, że organem reprezentującym Skarb Państwa jest prezes Sądu, w którym wydano ostatnie orzeczenie kończące postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności karnej. W realiach przedmiotowej sprawy tym orzeczeniem jest wyrok Sądu Najwyższego Izby Karnej z 20 marca 1958r. w sprawie IV KRn 145/57. Nie budzi zatem wątpliwości Sądu odwoławczego, że to I Prezes Sądu Najwyższego jest statio fisci Skarbu Państwa w przedmiotowej sprawie. Na marginesie zatem jedynie wskazać należy, że gdyby I Prezes Sądu Najwyższego nie posiadała statusu uczestnika postępowania (jak twierdzi skarżący na str.1 apelacji), jej pełnomocnik nie mógłby skutecznie wnieść środka zaskarżenia od zapadłego orzeczenia. Sąd Apelacyjny odniesie się jeszcze do tej kwestii przy omawianiu wniosków apelacji.

Ad.2. Zarzut nie jest zasadny. Istotnie kwestia przejścia możliwości dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia na spadkobierców osób uprawnionych, o których mowa w art.8 ust.1 zd. 2 ustawy lutowej budziła kontrowersje w orzecznictwie sądów polskich. W części bowiem orzeczeń wskazywano na zamknięty krąg osób uprawnionych i niemożność przejścia roszczeń im przysługujących na ich spadkobierców. Sąd Apelacyjny w Gdańsku konsekwentnie jednak prezentuje stanowisko odmienne, również szeroko występujące w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, że roszczenia te przechodzą na spadkobierców uprawnionych jeżeli zostaną spełnione warunki określone w art.922 § 1 kc (w odniesieniu do odszkodowania) i art.445 § 3 kc (w odniesieniu do zadośćuczynienia); patrz: postanowienia Sądu Najwyższego z: 14 września 2022r. w sprawie I KZP 12/22, 11 czerwca 2021r. w sprawie V KK 324/20; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9 grudnia 1997r. w sprawie II AKz 299/97; uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z 5 października 1995r. w sprawie I KZP 23/95. W realiach przedmiotowej sprawy warunki te wystąpiły, na co wskazał Sąd Okręgowy (str.7 uzasadnienia wyroku) odwołując się do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 2 marca 2023r. w sprawie II AKz 17/23. Skarżący nie podjął jakiejkolwiek polemiki z tym stanowiskiem przedstawiając jedynie własny, przeciwny pogląd. Zwalnia to Sąd odwoławczy od czynienia szerszych rozważań w tym zakresie. Sąd ten bowiem w pełni podziela wskazane wyżej poglądy sądów powszechnych i Sądu Najwyższego w tej materii. Podkreślenia jednak wymaga, że skutku oczekiwanego przez skarżącego nie może przynieść odwoływanie się do Uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z 27 stycznia 1993r. w sprawie I KZP 35/92, gdyż nie przystaje ona do realiów rozpoznawanej sprawy i omawianego zarzutu. Dotyczy ona bowiem innej kwestii, tj. tego roszczenie o jakim mowa w art.8 ust.1 ustawy lutowej jest roszczeniem należnym represjonowanemu (to jego szkodę i krzywdę bada sąd orzekający), a w razie jest śmierci kwoty z tytułu należnego mu odszkodowania i zadośćuczynienia są dzielone na osoby uprawnione i wypłacane tym z nich, które wystąpiły z żądaniem. Uchwała ta zaś nie odnosi się do uprawnień spadkobierców tych osób, która to kwestia jest przedmiotem omawianego zarzutu.

Ad.3., 4., 5., 6., 7., 8. Zarzuty te zostaną rozpoznane łącznie, gdyż w istocie wszystkie odnoszą się do jednej kwestii, tj. wysokości zasądzonego odszkodowania i zadośćuczynienia. Zarzut zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia w zbyt wysokiej kwocie jest zasadny, co skutkowało zmianą zaskarżonego orzeczenia. Jego argumentacja jest jednak całkowicie chybiona. Sąd Okręgowy w pełni zasadnie odwołał się w zakresie ustalania podstaw do zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia do wyroku Sądu Okręgowego w S. z 22 września 2021r. w sprawie II Ko 4/20 utrzymanego mocą wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 22 kwietnia 2022r. w sprawie II AKa 377/21. Pozwalała na to w pełni specyfika przedmiotowej sprawy. Przypomnieć zatem należy, czego zdaje się nie dostrzegać skarżący, że w wyroku Sądu Okręgowego w S. z 22 września 2021r. w sprawie II Ko 4/20 orzeczono prawomocnie o wysokości odszkodowania (177.054,12 zł.) – patrz str.17 uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w S. z 22 września 2021r. w sprawie II Ko 4/20 – k.17 akt sprawy i zadośćuczynienia (153.479,14 zł.) – patrz str.20 uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w S. z 22 września 2021r. w sprawie II Ko 4/20 – k.18v akt sprawy, należnego represjonowanemu (podkreślenie SA) T. K. (1). Z uwagi na to, że nie żył w dacie składania wniosku, kwoty te zostały podzielone na trzy uprawnione, zgodnie z treścią art.8 ust.1 zd. 2 ustawy lutowej osoby, tj. trzech synów represjonowanego. Z uwagi z kolei na fakt, że jeden z nich nie dożył wydania wyroku Sądu Okręgowego w S. w sprawie II Ko 4/20 (choć żył w dacie składania wniosku, co wypełnia przesłanki z art.445 § 3 kc), a kwestia spadkobierców nie została jeszcze rozstrzygnięta, sąd zasądził po 1/3 należnego represjonowanemu odszkodowania i zadośćuczynienia na rzecz jego dwóch żyjących synów: H. K. i J. K. (1). Podkreślenia ponownie wymaga, że w oparciu o art.8 ust.1 ustawy lutowej ustala się odszkodowanie i zadośćuczynienie należne represjonowanemu (podkreślenie SA), które to należności – w razie jego śmierci – wypłacane są w odpowiedniej proporcji osobom uprawnionym określonym w zd.2 tego przepisu. Nie posiadają oni zatem „własnego” roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie (sąd nie bada ich szkód i krzywd), a jedynie stają się beneficjentami zasądzonych należności z uwagi na śmierć represjonowanego, który tych szkód i krzywd doznał. Odmienne zasady obowiązują w dochodzeniu odszkodowania i zadośćuczynienia w oparciu o przepisy Rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego. Tam bowiem określone w art.556 § 1 kpk osoby mają „własną” podstawę dochodzenia roszczeń; sąd zatem bada ich szkody i krzywdy związane z niewątpliwie niesłusznym pozbawieniem wolności osoby, która zmarła zanim zapadł wyrok zasądzający na jej rzecz odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne pozbawienie wolności.

Mając na względzie powyższe rozważania, Sąd Apelacyjny obniżył należne wnioskodawczyni T. K. odszkodowanie i zadośćuczynienie do kwot zasądzonych na rzecz H. K. i J. K. (1) w wyroku Sądu Okręgowego w S. w sprawie II Ko 4/20. Brak jest bowiem jakichkolwiek podstaw do tego aby różnicować te należności. Jak już wyżej wskazano, wyrokiem tym zostało określone jakiej wysokości odszkodowanie i zadośćuczynienie należy się represjonowanemu T. K. (1) za szkody i krzywdy wynikłe z wykonania zapadłego wobec niego wyroku byłego Wojskowego Sądu Rejonowego w S. wydanego na sesji wyjazdowej w S.z 22 czerwca 1949r. w sprawie Sr 413/49. Kwoty te zostały podzielone na trzech uprawnionych, a każda z ich 1/3 części wypłacona dwóm uprawnionym. W sprawie będącej aktualnie przedmiotem kontroli instancyjnej, pozostałej 1/3 należnych: odszkodowania i zadośćuczynienia dochodzi spadkobierczyni trzeciego z uprawnionych synów represjonowanego. Nie ma zatem jakichkolwiek podstaw prawnych aby zasądzone na jej rzecz kwoty tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia w związku z wykonaniem wskazanego wyżej wyroku byłego Wojskowego Sądu Rejonowego w S. wydanego na sesji wyjazdowej w S. były wyższe niż pozostałych uprawnionych. Jak już bowiem wskazano w niniejszym uzasadnieniu, kwoty należnego represjonowanemu odszkodowania i zadośćuczynienia zostały określone w wyroku Sądu Okręgowego w S. w sprawie II Ko 4/20, a jedynie z przyczyn również już wskazanych w niniejszym uzasadnieniu nie zostały zasądzone w tym wyroku na rzecz wszystkich uprawnionych. Pogląd Sądu Apelacyjnego w tym zakresie jest zbieżny ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w zachowującej swą aktualność Uchwale 7 sędziów z 27 stycznia 1993r. w sprawie I KZP 35/92: „ W razie śmierci osoby represjonowanej, uprawnionej do żądania odszkodowania za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i przejścia tego uprawnienia na podstawie art. 8 ust. 1 zd. 2 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149) na małżonka, dzieci i rodziców, zasądzeniu na rzecz wnioskodawcy lub wnioskodawców, którzy wystąpili z żądaniem, podlega taka część świadczenia przysługującego represjonowanemu, jaka wynika z podziału całej kwoty świadczenia przez liczbę osób uprawnionych.” Wobec powyższego żadnego – w ocenie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – znaczenia nie ma fakt, że w dacie wydania zaskarżonego orzeczenia obowiązywało wyższe średnie miesięczne wynagrodzenie, do którego odwoływał się Sąd Okręgowy w S. orzekając w sprawie II Ko 4/20 i określając wysokość należnego represjonowanemu T. K. (1) odszkodowania i zadośćuczynienia, co z kolei stanowiło podstawę do określenia zasądzonych, wyższych należności w zaskarżonym orzeczeniu (str.8, 10 uzasadnienia wyroku).

Wnioski

1.  uznanie, że stronami niniejszego postępowania są wnioskodawca oraz prokurator i w konsekwencji o pozostawienie apelacji pełnomocnika Skarbu Państwa - Sądu Najwyższego bez rozpoznania, jako wniesionej przez podmiot nieuprawniony,

ewentualnie:

2.  uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

☐ zasadne

☐ częściowo zasadne

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosków za zasadne, częściowo zasadne albo niezasadne.

Ad.1. Niezasadność zarzutu apelacyjnego. Sąd Apelacyjny pragnie w tym miejscu wyrazić zdziwienie dla tak sformułowanego przez profesjonalnego pełnomocnika i to reprezentującego najwyższą instancję sądową wniosku apelacji. Wydaje się bowiem nielogiczne aby skarżący wnosząc środek odwoławczy i kwestionując zasadność zaskarżonego orzeczenia w kilku płaszczyznach, postulował jednocześnie o pozostawienie go bez rozpoznania jako wniesionego przez podmiot nieuprawniony, co – w sytuacji braku innych środków odwoławczych, w szczególności zbieżnych z kierunkiem zaskarżenia wniesionej przez siebie apelacji - skutkować by musiało uprawomocnieniem się zaskarżonego orzeczenia. Apelacja bowiem została wniesiona na niekorzyść wnioskodawcy.

Ad.2. Brak jest podstaw do uznania, że zachodzą przesłanki do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Wniosek o charakterze kasatoryjnym nie jest zasadny wobec niezasadności podniesionych zarzutów. Na marginesie zatem jedynie wskazać należy, że wniosek ten nie został w żaden sposób umotywowany. Podkreślenia tymczasem wymaga, że zgodnie z aktualnym oraz mającym zastosowanie w przedmiotowej sprawie brzmieniem przepisu art.437 § 2 kpk, uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania może nastąpić wyłącznie w wypadkach wskazanych w art.439 § 1 kk (skarżący nie podniósł takiego zarzutu, a Sąd odwoławczy nie stwierdza zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej) i art.454 kk (nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie) lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości (skarżący nie wskazała okoliczności świadczących o takiej potrzebie, a Sąd odwoławczy nie stwierdza ich zaistnienia).

1OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Nie dotyczy.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie dotyczy.

1ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Zaskarżony wyrok poza częścią zmienioną.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Niezasadność zarzutów apelacyjnych.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Wysokość zadośćuczynienia i odszkodowania.

Zwięźle o powodach zmiany

Jak w rubryce 3. niniejszego uzasadnienia.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy.

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy.

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy.

4.1.

Nie dotyczy.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy.

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy

1Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono zgodnie z treścią art.13 ustawy z 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego i obciążono nimi Skarb Państwa.

1PODPISY

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1.

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik uczestnika postępowania

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Zasadność i wysokość zasądzonego odszkodowania i zadośćuczynienia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana