Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 302/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 13 kwietnia 2022 r., sygn. V Ko 386/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny – pełnomocnik Skarbu Państwa – Komendanta Powiatowego Policji w N.

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie – wniosek ewentualny

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie dotyczy – Sąd II instancji nie przeprowadzał postępowania dowodowego

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie dotyczy – Sąd II instancji nie przeprowadzał postępowania dowodowego

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp. 3.1

Zarzut

Zarzuty obrazy przepisów postępowania mającej wpływ na treść orzeczenia, to jest:

art. 424 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k., poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób lakoniczny na tyle, że utrudnia to merytoryczną kontrolę tego orzeczenia, wobec nie zamieszczenia w uzasadnieniu dostatecznego wyjaśnienia zajętego stanowiska w sprawie przyznanej kwoty zadośćuczynienia, poprzestając wyłącznie na stwierdzeniu, iż „kwota 4 000 zł spełnia kryteria godziwego zadośćuczynienia",

art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. w zw. z art. 445 § 1 i 2 k.c. poprzez przekroczenie swobodnej oceny dowodów i brak uzasadnienia przyjętego kryterium kwotowego, podczas gdy wysokość zadośćuczynienia należy oceniać indywidualnie i stosownie do rozmiarów krzywdy i skutków, jakie zatrzymanie w konkretnym przypadku spowodowało, a także przy zastosowaniu wypracowanego orzecznictwa w tym zakresie

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wskazane wyżej zarzuty sprowadzają się do kwestionowania wysokości zasądzonego zadośćuczynienia, dlatego zostaną omówione łącznie.

Punktem wyjścia dla rozstrzygnięcia sprawy było ustalenie kwestii podważanej w toku całego postępowania przez pełnomocnika Skarbu Państwa, tj. ustalenia, czy zatrzymanie M. G. w dniu 16 maja 2020 r. było niewątpliwie niesłuszne.

Sąd Apelacyjny w Warszawie podziela stanowisko zawarte w postanowieniu z dnia 2 czerwca 2021 roku w sprawie o sygnaturze akt II Kp 1459/20 Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie, w którym uznano, że zatrzymanie wnioskodawcy było niezasadne i przeprowadzone nieprawidłowo. Mimo kategorycznych twierdzeń pełnomocnika Skarbu Państwa w tej materii pamiętać bowiem należy, iż M. G. w momencie zatrzymania posiadał stałe miejsce zamieszkania, prowadził ustabilizowany tryb życia, był osobą niekaraną, nie pozostawał w zainteresowaniu organów ścigania. Okoliczności te czyniły bezpodstawną obawę nie stawienia się na wezwanie w celu przeprowadzenia czynności procesowych (art. 247 § 1 pkt 1 k.p.k.). W sprawie nie zachodziła również obawa, iż zatrzymany mógłby w inny bezprawny sposób utrudniać postępowanie (art. 247 § 1 pkt 2 k.p.k.) i nie wykazano potrzeby zastosowania środka zapobiegawczego (art. 247 § 2 k.p.k.), ani zakończenia postępowania w trybie przyspieszonym. Co najistotniejsze jednak, nie można było także dopatrzeć się istnienia ustawowych znamion jakiegokolwiek przestępstwa (wykroczenia).

Zatrzymanie wnioskodawcy było więc nieprawidłowe i niezasadne, ale i niewątpliwie niesłuszne. Za takie – w rozumieniu art. 552 § 4 k.p.k. – należy bowiem uznać zatrzymanie, które było stosowane nie tylko z obrazą przepisów dotyczących zatrzymania, lecz również spowodowało dolegliwość, których dana osoba nie powinna doznać, w świetle całokształtu okoliczności ustalonych w sprawie.

O przyjęciu niewątpliwej niesłuszności zatrzymania nie decyduje zatem świadomość organu, a całokształt okoliczności z momentu rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku o zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia. Przyjęcie odmiennej interpretacji, tj. ograniczenie uznania zatrzymania za oczywiście niesłuszne jedynie do zatrzymań dokonanych z naruszeniem przepisów prawa, skutkowałoby przyjęciem, że odpowiedzialność Skarbu Państwa oparta jest na zasadzie winy, co nie ma miejsca. Odpowiedzialność Skarbu Państwa z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania opiera się bowiem na zasadzie ryzyka, co oznacza, że do żądania odszkodowania wystarczy stwierdzenie zaistnienia faktu będącego podstawą roszczenia odszkodowawczego, jak również nie ma potrzeby udowadniania winy władzy publicznej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22.4.1972 r., sygn. I Kz 40/72OSNKW 1972, Nr 9, poz. 144). Przyjęcie niewątpliwej niesłuszności zatrzymania skutkuje także koniecznością przyznania zadośćuczynienia, co wyklucza oddalenie wniosku w tym przedmiocie (art. 552 § 2 k.p.k.).

Nie można podzielić także argumentacji pełnomocnika co do nieprawidłowego określenia wysokości zadośćuczynienia. Nie odmawiając skarżącemu prawa do własnej oceny znaczenia okoliczności branych pod uwagę przy orzekaniu w tej materii, zaznaczyć należy, że dopóki nie wykaże on wadliwości skarżonego rozstrzygnięcia, także w sferze motywacyjnej, to jego zapatrywania na kwestię wysokości oczekiwanego przez wnioskodawcę zadośćuczynienia nie stanowią argumentu pozwalającego na skuteczne podważenie stanowiska Sądu meriti. Równocześnie w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji wziął pod uwagę wszystkie okoliczności zatrzymania, a kwota przyznanego zadośćuczynienia – mimo iż istotnie może wydawać się wysoka w zestawieniu z długością zatrzymania - jest właściwa i słuszna. Okoliczności uzasadniające takie orzeczenie zostały ujawnione w toku postępowania i doprowadziły Sąd Okręgowy do słusznej konkluzji, zawartej w pisemnych motywach rozstrzygnięcia, iż „przedstawiony przez organy ścigania materiał dowodowy nie pozwala w żadnym wypadku uznać, iż M. G. stwarzał bezpośrednie zagrożenia dla życia i zdrowia ludzkiego, a jego zachowanie uzasadniało jego zatrzymania przez funkcjonariuszy Policji. Wnioskodawca wypełniał bowiem wszystkie polecenia Policji i nie był agresywny. Podjęte zaś wobec niego działania były działaniami podjętymi na wyrost, wobec jego postawy, która nie uzasadniała skucia mu rąk kajdankami, czy też tak długiego czasu zatrzymania”. Wszystkich czynności, jakie przeprowadzono bowiem w dniu 16 maja 2020 r. z udziałem M. G., można było dokonać bez jego zatrzymania na okres kilku godzin i bez konieczności przewożenia do odległej jednostki policji, poza granice W..

Z tych względów nie można podzielić zarzutów skarżącego, kwestionującego bezpodstawne – jego zdaniem – przyjęcie, iż zatrzymanie wnioskodawcy stanowiło niepotrzebną represję i w rezultacie krzywdę. Argumentem, który nie pozwala uwzględnić żądań pełnomocnika, jest również podkreślanie przez niego braku konieczności leczenia się (w tym psychiatrycznego) wnioskodawcy po zatrzymaniu. Nie są to bowiem okoliczności warunkujące przyznanie świadczenia.

Całokształt powyższych rozważań, w powiązaniu z pozostałymi, niekwestionowanymi przez skarżącego ustaleniami poczynionymi przez Sąd Okręgowy, prowadzi do wniosku, że w zaskarżonym wyroku nie doszło do zawyżenia kwoty zadośćuczynienia należnego wnioskodawcy z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania. Zasądzona suma jest adekwatna do czasokresu pozbawienia wolności, doznanych cierpień fizycznych i negatywnych przeżyć psychicznych wnioskodawcy, jak również czyni zadość obecnym realiom społeczno-gospodarczym w Polsce, nie powodując nadmiernego wzbogacenia.

Sąd Apelacyjny nie podziela również zarzutu lakoniczności uzasadnienia, zauważając, iż w istocie wymieniono w nim i zinterpretowano wszystkie okoliczności faktyczne mające znaczenie dla postępowania, wykazano również w przekonujący sposób motywy rozstrzygnięcia. Na marginesie dodać także można, iż gdyby zarzut obrońcy rozpoznawać jedynie literalnie, to należałoby uznać go za oczywiście bezzasadny, odwołując się wyłącznie do treści art. 455a k.p.k., wedle którego nie można uchylić wyroku z tego powodu, że jego uzasadnienie nie spełnia wymogów określonych w art. 424 k.p.k.

Lp.

3.2

Zarzut

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na błędnym przyjęciu, że Wnioskodawca został zatrzymany przez funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w N. podczas gdy zatrzymania dokonali funkcjonariusze Komendy Stołecznej Policji oraz że działanie funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w N. „będzie negatywnie skutkowało na Wnioskodawcę w zakresie udziału w przyszłości w spontanicznym proteście”.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Okoliczność ta była wyjaśniana już w toku postępowania przed Sądem I instancji i z dotychczasowymi ustaleniami należy się zgodzić ( vide protokół rozprawy głównej z dnia 2 lutego 2022 r.). Warto podkreślić również, iż argumentu o zawiadomieniu niewłaściwej jednostki Skarbu Państwa nie podzielał Prokurator, słusznie wskazując na jednolitość policji. Ponadto skarżący nie przedstawił w apelacji żadnych argumentów, które mogłyby przemawiać za przychyleniem się do jego interpretacji.

Z kolei okoliczność negatywnych skutków dla wnioskodawcy w zakresie udziału w przyszłości w spontanicznym proteście jest irrelewantna w niniejszym postępowaniu.

Lp.

3.3

Zarzut

Zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, to jest art. 361 k.c. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na nieuprawnionym przyjęciu, że poniesione przez wnioskodawcę koszty pomocy prawnej wchodzą w zakres wyrządzonej mu szkody, podczas gdy koszty pomocy prawnej poniesione w toku postępowania nie stanowią normalnego następstwa zatrzymania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Powyższy zarzut jest niezasadny z trzech względów. Po pierwsze M. G. nie ubiegał się w niniejszym postępowaniu o zasądzenie na jego rzecz odszkodowania i orzeczenie w tym przedmiocie nie zapadło. Nie można twierdzić zatem, iż konkretny element (jak koszty zastępstwa procesowego) wchodzi, bądź nie, w skład szkody, która ma wszak wymiar czysto materialny. Po drugie, rozstrzygnięcie o kosztach adwokackich wydane zostało na podstawie art. 554 § 4 k.p.k. ( vide wyrok), którego jasne brzmienie nie pozostawia pola do interpretacji. Po trzecie, pkt 2 zaskarżonego wyroku dotyczył kosztów zastępstwa procesowego w niniejszym postępowaniu, nie zaś w sprawie toczącej się na skutek wniesienia zażalenia, co zdaje się podnosić skarżący i był odpowiedzią na wniosek pełnomocnika wnioskodawcy o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, złożony podczas rozprawy w dniu 13 kwietnia 2022 r.

Lp. 3.4

Zarzut

Zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, mającej wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 115 § 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, poprzez jego pominięcie i niezastosowanie w przedmiotowej sprawie, a w konsekwencji nieoddalenie wniosku o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie jako roszczenia przedawnionego

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut przedawnienia, mimo iż został wymieniony na końcu, nieść może najdalej idące konsekwencje, naturalnie o ile zostanie uznany za zasadny. W przedmiotowej sprawie, abstrahując od polemiki między pełnomocnikiem Skarbu Państwa a pełnomocnikiem wnioskodawcy, czy zastosowanie winien znaleźć przepis art. 115 § k.p.w., czy też art. 555 k.p.k., zauważyć należy, iż wniosek o zadośćuczynienie złożony został łącznie z zażaleniem na czynność zatrzymania w dniu 22 maja 2020 r., tj. w sześć dni po tym zdarzeniu, a zatem z zachowaniem przepisanych terminów. Tym samym zarzut ten uznać należy za oczywiście bezzasadny.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne zatrzymanie w całości,

względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu Warszawa-Praga w Warszawie do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec uznania w całości zarzutów apelacyjnych za niezasadne - także wnioski uznać należało w całości za niezasadne.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Nie wystąpiły

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie dotyczy

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok w zaskarżonej części

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wobec nie uwzględnienia apelacji

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy

4.1.

Nie dotyczy

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie dotyczy

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Brak

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Kosztami postępowania odwoławczego obciążono Skarb Państwa

PODPIS

Dorota Radlińska

Anna Zdziarska Anna Grodzicka

1.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik Skarbu Państwa - Komendanta Powiatowego Policji w N.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 13 IV 2022 r. sygn. akt V Ko 386/21

1.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☐na korzyść

☒na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie – wniosek ewentualny

☒

zmiana