Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Michał Marzec (spr.)

Sędziowie

SA Piotr Pośpiech

SA Wojciech Kopczyński

Protokolant

Jolanta Stańczak

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 353/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 14 czerwca 2021 roku V Ko 3/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Apelacja prokuratora - zarzut błędu w ustaleniach faktycznych

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Prokurator kwestionuje orzeczenie zawarte w pkt 1 wyroku w części dotyczącej odszkodowania nie co do zasady, ale co do wysokości. Istota apelacji sprowadza się do tezy, że dyscyplinarne zwolnienie wnioskodawczyni z pracy w KWK (...) w dniu 16 marca 2001 roku nie upoważnia jej do dochodzenia odszkodowania za późniejszy okres pozostawania bez pracy. Warunki dochodzenia odszkodowania, także za ten okres, zostały omówione w formularzu pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku w pkt 6, nie są kwestionowane w apelacji, więc nie wymagają powtórzenia. Wynika z nich, że jeżeli skutki tymczasowego aresztowania wykraczają także poza okres stosowania tego środka np. z powodu utraty zatrudnienia spowodowanego aresztem, to odszkodowanie winno uwzględnić późniejszy okres. Bezsporne jest, że wnioskodawczyni została tymczasowo aresztowana w dniu 9 marca 2001 roku, a w dniu 19 marca 2001 roku rozwiązano z nią stosunek pracy w KWK (...) w trybie art. 52 § 1 pkt 1 kodeks pracy bez wypowiedzenia, jako powód podając ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych polegających na działaniu na szkodę zakładu. Wypowiedzenie nie precyzowało o jakie ciężkie naruszenie chodzi i w toku procesu brak przesłanki do twierdzenia, że takie naruszenie miało miejsce. Prokurator w apelacji nie wskazuje takiej okoliczności, sprowadzając swój zarzut wyłącznie do formalnego przywołania takiej podstawy zwolnienia. O tym, że takiego naruszenia w rzeczywistości nie było przekonuje również to, że wnioskodawczyni po zwolnieniu z aresztu wystąpiła do sądu pracy o przywrócenie do pracy i postepowania to zakończyło się zawarciem ugody z KWK (...), w której wypowiedzenie w trybie art. 52 § 1 kp zmieniono na rozwiązanie pracy za porozumieniem stron. Zakład pracy po tym wyroku wystawił świadectwo pracy z taka przyczyną wypowiedzenia. Wywody apelacji, choć dostrzegają te okoliczności, to w swej argumentacji zupełnie od nich abstrahują. A już teza, że dyscyplinarne zwolnienie mogło mieć związek z postepowaniem karnym prowadzonym przeciwko A. D., a nie z treścią stawianego jej zarzutu jest przede wszystkim niezrozumiała w sytuacji, w której zarzut dotyczył działania na szkodę pracodawcy, ale także zupełnie nielogiczna skoro żadna inna konkretna przyczyna zwolnienia nie został ujawniona. Dla Sądu Apelacyjnego nie ulega wątpliwości, ze wyłączną przyczyną zwolnienia było wszczęcie postępowania karnego przeciwko wnioskodawczyni w związku z zarzutem zaboru w celu przywłaszczenia mienia na szkodę KWK (...) i jej tymczasowe aresztowanie. Prokurator nie przedstawił żadnej logicznej i mającej oparcie w dowodach wersji mogącej podważyć to ustalenie. Prokurator nie wskazał też żadnych dowodów mogących podważyć wersje wnioskodawczyni w przedmiocie braku możliwości podjęcia przez nią pracy po zwolnieniu z zakładu karnego. Wnioskodawczyni po zwolnieniu z aresztu pozostawał bez środków do życia i jest logiczne, że celem jej było podjęcie pracy. Skoro prokurator uważa, że po 3 miesiącach po zwolnieniu z aresztu A. D. powinna skutecznie znaleźć pracę, to powinien podać dlaczego tego nie zrobiła. Tak się bowiem składa, że pracy tej nie podjęła nie tylko do czasu zawarcia ugody z KWK (...), zmieniającej zasady rozwiązania stosunku pracy, ale także później. Apelacja ma charakter życzeniowy, nie ma wystarczającego odniesienia do materiału dowodowego sprawy, rzetelnie i wnikliwie omówionego w formularzu uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Kwota odszkodowania w zakresie utraconego wynagrodzenia wynika z opinii biegłego, której słusznie Sąd Okręgowy dał wiarę.

Wniosek

Zmiana wyroku

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Skoro zarzut niezasadny, to wniosek nie mógł zostać uwzględniony

3.2.

apelacja pełnomocnika organu uprawnionego - zarzut naruszenia przepisów postępowania

1. art. 7 kpk

2. art. 552 § 4 kpk

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

1. Zarzut obrazy art. 7 kpk może być tylko wówczas słuszny, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzanych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. W niniejszej sprawie taka sytuacja nie zachodzi, choćby dlatego, że pełnomocnik kwestionuje te ustalenia nadzwyczaj ogólnie, nie starając się przedstawić szczegółowej argumentacji. Wystarczy więc podnieść, że powody dla których Sąd Apelacyjny uznał, że szkoda poniesiona przez wnioskodawczynie wykracza poza okres stosowania tymczasowego aresztowania zostały przedstawione powyżej, zaś sposób wyliczenia szkody zaprezentowany w apelacji jest zupełnie dowolny nie tylko dlatego, że w ogóle nie odnosi się do ocen sądu I instancji w tym zakresie i treści opinii biegłego, ale zupełnie wadliwie przyjmuje, że kwota szkoda winna być ograniczona do oszczędności, które wnioskodawczyni mogła osiągnąć, a nie pełnej kwoty wynagrodzenia. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 czerwca 2019 roku III KK 189/18 zawarł tezę, że punktem odniesienia dla zasądzonego odszkodowania winno stać się całe wynagrodzenie jakie wnioskodawca utracił na skutek pozbawienia go wolności oraz po zwolnieniu, gdyż odszkodowanie z tytułu niemożliwości wykonywania pracy powinno odpowiadać sumie utraconych zarobków. Sąd Najwyższy uzasadniając swe stanowisko w tym wyroku pisze "W ocenie Sądu Najwyższego nie jest prawidłowym sprowadzanie odszkodowania za szkodę spowodowaną uniemożliwieniem /.../ pracy zarobkowej do poziomu tych środków, które mogłaby przeznaczyć na oszczędności. Taki sposób określania zakresu kompensacji szkody, opierający się na założeniu, że przy ustalaniu wysokości odszkodowania od sumy utraconych dochodów należy odliczyć wydatki, które wnioskodawca poniósłby /../ jest błędny. Decydowanie o sposobie pożytkowania potencjalnych dochodów jest prawem poszkodowanego, którego realizacja nie ma znaczenia dla procesu szacowania szkody. Przyjęcie konieczności pomniejszania odszkodowania o wydatki ponoszone na utrzymanie siebie i rodziny /.../prowadzi do rezultatów sprzecznych z zasadami sprawiedliwości społecznej, które zgodnie z postanowieniami swojej Konstytucji Rzeczpospolita Polska ma urzeczywistniać, a w szczególności z wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP zasadą równości wszystkich wobec prawa i zawartym w jego ust. 2 zakazem dyskryminacji. Zajmując powyższe stanowisko, Sąd Najwyższy nie neguje potrzeby posługiwania się przy ustalaniu szkody wynikłej z uniemożliwienia wykonywania pracy zarobkowej powszechnie stosowaną w praktyce orzeczniczej sądów dyferencyjną metodą ustalania istnienia szkody i jej wysokości. Pamiętać jednakże trzeba, iż istotą metody dyferencyjnej jest określenie różnicy między tym, czym poszkodowany dysponowałby, gdyby nie było zdarzenia powodującego szkodę, a tym, czym na skutek tego zdarzenia rzeczywiście dysponuje. Nie jest to równoznaczne z ustaleniem tego, co w wyniku rozdysponowania posiadanych dochodów poszkodowany mógłby przeznaczyć na oszczędności. Ograniczanie odszkodowania do tej części dochodów poszkodowanego pozbawiałoby metodę dyferencyjną jednej ze swych najważniejszych zalet - zapewnienia poszkodowanemu pełniejszej kompensacji szkody, niż przy zastosowaniu innych metod jej szacowania (por. A. Duży, Dyferencyjna metoda ustalania wysokości szkody, Państwo i Prawo 1993, z. 10. str. 59)."

2. Choć z apelacji wynika świadomość pełnomocnik co do tego, że szkoda w rozumieniu art.552 kpk winna wynikać w sposób bezpośredni z tymczasowego aresztowania, jak to pisze pełnomocnik w apelacji, być jego normalnym następstwem, to jednak wbrew treści art. 552 kpk chce tę szkodę określać tylko do czasu zwolnienia wnioskodawczyni z aresztu. Sąd Okręgowy wskazał dlaczego ustalenie wysokości szkody winno wykraczać poza okres trwania tymczasowego aresztowania i skoro apelacja do tej argumentacji, także prawnej, się nie odnosi, to nie ma potrzeby jej powtarzać. Zawarta w apelacji ocena, że wnioskodawczyni niezwłocznie po zwolnieniu winna poszukiwać pracy, a okres 3 miesięczny powinien być wystarczający do jej znalezienia zupełnie abstrahuje od ustaleń faktycznych sprawy i zgromadzonych dowodów. Wnioskodawczyni po zwolnieniu z tymczasowego aresztowania, które było oczywiście niesłuszne, jeszcze w październiku 2001 roku zarejestrowała się w Urzędzie Pracy jako bezrobotna, w okresie po zwolnieniu do czasu zakończenia sprawy sądowej figurowała jako osoba zwolniona dyscyplinarnie w trybie art. 52 kp i dopiero rok po zakończeniu tej sprawy, w trakcie której zawarła ugodę skutkującą zmianą charakteru zwolnienia, bo dopiero w marcu 2004 roku udało się podjąć pracę na 1/2 etatu. Wnioskodawczyni mieszkała w L., które są małą miejscowością, w środowisku spotkał ją ostracyzm z powodu sprawy karnej, nie da się podważyć, w każdym razie apelacja tego nie czyni, twierdzeń wnioskodawczyni, że z powodu tymczasowego aresztowania nie mogła znaleźć pracy /zeznania k-217 akt/.

Wniosek

Zmiana wyroku

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Skoro zarzut niezasadny, to wniosek nie mógł zostać uwzględniony

3.3.

Apelacja pełnomocnika organu uprawnionego - zarzut obrazy praw materialnego

1.art. 361 kc

2.art. 363 kc

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

1.Ustalenie wysokości odszkodowania za szkodę na mieniu i na osobie następuje w oparciu o zasadę pełnego odszkodowania w granicach odpowiedzialności za normalne następstwo działania lub zaniechania z którego szkoda wynikła /art. 361 § 1 i 2 kc/. W doktrynie przyjmuje się, że unormowanie zawarte w art.361 § 1 kc opiera się na założeniach teorii adekwatnego związku przyczynowego. Zarzut apelacji, że Sąd Okręgowy błędnie przyjął, iż utrata wynagrodzenia w okresie ubiegania się przez wnioskodawczynię przywrócenia do pracy ma związek przyczynowy z tymczasowym aresztowaniem jest wadliwy. Także dla Sądu Apelacyjnego nie ulega wątpliwości, ze wyłączną przyczyną zwolnienia w trybie art. 52 § 1 pkt 1 kp było wszczęcie postępowania karnego przeciwko wnioskodawczyni w związku z zarzutem zaboru w celu przywłaszczenia mienia na szkodę KWK (...) i jej tymczasowe aresztowanie. Normalną konsekwencją takiego zwolnienia była niemożność podjęcia pracy po opuszczeniu Aresztu Śledczego przez wnioskodawczynię, do czasu zawarcia ugody zmieniającej podstawę prawną zwolnienia.

2.Kwestionowanie przez apelującego, iż zasądzona kwota narusza zasadę art. 363 § 1 kc stanowiącą, że naprawienie szkody powinno nastąpić przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej, nie znajduje uzasadnienia w materiale dowodowym sprawy. Wniosek taki wynika z oko0liczności podniesionych już w tym uzasadnieniu

Wniosek

Zmiana wyroku

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Skoro zarzut niezasadny, to wniosek nie mógł zostać uwzględniony

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Całość rozstrzygnięcia

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Ustalony przez Sąd Okręgowy stan faktyczny ma pełne potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym sprawy. Sąd Okręgowy przeprowadził pełne postępowanie dowodowe a zebrane dowody ocenił bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów określonej dyspozycją art. 7 kpk.

Sąd Okręgowy miał bezpośredni kontakt z przesłuchiwanymi na sali sądowej osobami i dokonując oceny przeprowadzonego w ten sposób materiału dowodowego w sposób prawidłowy zwrócił uwagę, w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, na istotne dowody, które pozwoliły na czynienie stanowczych ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie, skutkujących zasadzeniem odszkodowania i zadośćuczynienia w prawidłowej wysokości.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Zgodnie z obowiązującymi przepisami koszty postępowania ponosi Skarb Państwa, zaś wobec wniesienia nieskutecznej apelacji, nie zasądzono wnioskodawczyni zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego

7.  PODPIS

SSA Piotr Pośpiech SSA Michał Marzec SSA Wojciech Kopczyński

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

pkt 1

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik organu uprawnionego Prezesa Sądu Rejonowego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

pkt 1

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana