Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 363/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 25 czerwca 2021 r., sygn. akt V K 185/20.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia (koszty pomocy prawnej)

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

Zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Rażąca niewspółmierność kary poprzez orzeczenie wobec oskarżonego kary w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności, choć okoliczności sprawy przemawiają za wymierzeniem kary o niższym wymiarze.

Obraza przepisów postępowania mogąca mieć wpływ na treść orzeczenia polegająca na naruszeniu art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. w zw. z art. 29 ust. 1-2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze w zw. z § 17ust. 1 pkt 2 oraz § 17 ust. 2 pkt 5 w zw. z § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tj. Dz. U. z 2019, poz. 18 ze zm.) – zarzut powiązany z wnioskiem zawartym w piśmie z dnia 22 sierpnia 2023 r. (k. 396).

☒ zasadny ( w zakresie kosztów za obronę z urzędu)

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny (w zakresie kary)

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut z pkt 1 apelacji uznano za niezasadny.

Obrońca kwestionuje stanowisko Sądu pierwszej instancji, który orzekając o karze nie dostrzegł żadnych okoliczności łagodzących. W ocenie Sądu Apelacyjnego stanowisko to nie nasuwa zastrzeżeń, gdyż istotnie w przedmiotowej sprawie brak jest okoliczności, o takim znaczeniu, które mogłyby przemawiać na korzyść oskarżonego M. J..

Obrońca powołuje się w apelacji na ciężkie warunki rodzinne i osobiste, jakie towarzyszyły oskarżonemu na przestrzeni całego życia wskazując, że oskarżony wychowywał się w rodzinie niepełnej, patologicznej, naznaczonej niewydolnością wychowawczą matki. O ile negatywny wpływ wzorców funkcjonujących w rodzinie i środowisku, w którym wychowywał się sprawca może z przyczyn niezależnych od niego determinować treść podejmowanych decyzji, o tyle nie wykazano w niniejszej sprawie by okoliczności te ograniczały oskarżonemu możliwość podjęcia zachowania zgodnego z prawem.

Oskarżony osiągnął wymagany stopień dojrzałości społecznej, w dacie czynu miał ukończone 25 lat. Ponadto, był już karany sądownie, a w przeszłości pozostawał pod dozorem kuratora, gdzie opinia ze sprawowanego środka probacji była negatywna. Oskarżony jawi się jako osoba wysoce zdemoralizowana, nie poddająca się procesowi resocjalizacji pomimo odbywania kar pozbawienia wolności i stosowanych oddziaływań wychowawczych ( kwestionariusz wywiadu środowiskowego – k. 156-158). Z opinii sądowo-psychiatrycznej wynika, że M. J. dysponuje niską, ale mieszczącą się w granicach normy sprawnością umysłową. Nie stwierdzono u oskarżonego objawów choroby psychicznej ani upośledzenia umysłowego. Wprawdzie rozpoznano u niego osobowość nieprawidłową i używanie środków psychoaktywnych, to jednak wskazano, iż powyższy stan psychiczny w odniesieniu do zarzucanego mu czynu nie znosił ani nie ograniczał jego zdolności do rozpoznania znaczenia czynu ani pokierowania swoim postępowaniem ( opinia – k. 274-279).

Brak internalizacji norm społecznych nie wynika zatem – jak twierdzi obrońca - z zaniedbań środowiskowych, czy negatywnych przeżyć psychicznych związanych z wydarzeniami z przeszłości, lecz świadomie obranej linii życiowej ukierunkowanej na popełnianie przestępstw. Zauważyć należy, iż wpływ tych okoliczności na ocenę stopnia winy jest tym mniejszy, im większe sprawca posiadał możliwości wdrożenia się do życia w społeczeństwie, a z których to nie skorzystał. Z natury rzeczy więc brak internalizacji norm społecznych najistotniejsze znaczenie będzie miał w przypadku ustalenia stopnia winy u sprawców młodocianych ( por. Kodeks karny, Część ogólna Komentarz pod red. A. Zolla, Tom I, Wydanie II, Zakamycze 2004).

Zarówno trudne warunki rodzinne i osobiste, jak też niskie kompetencje intelektualne oraz brak kwalifikacji zawodowych - na które powołuje się obrońca oskarżonego - nie stanowią okoliczności, które przemawiałyby za złagodzeniem orzeczonej kary w tej konkretnej sprawie.

Także niewielka wartość mienia stanowiącego przedmiot zaboru (26,50 złotych) nie zmienia tej oceny, gdyż po pierwsze wartość ta nie jest jedynym wyznacznikiem ustalania rozmiaru wyrządzonej szkody, wpływającym na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu (art. 115 § 2 k.k.), a po drugie w odniesieniu do przestępstwa polegającego na rozboju szkoda obejmuje nie tylko szkodę majątkową, ale także doznaną przez pokrzywdzonego krzywdę. W tym stanie rzeczy także ten argument należy uznać za chybiony.

Dostrzec należy, iż obrona nie kwestionuje ustalonych w sprawie okoliczności obciążających ( uzasadnienie wyroku - k. 336-337). Natomiast ich nagromadzenie oraz charakter dają podstawę do oceny, że kara w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności orzeczona wobec M. J. nie nosi cech rażącej niewspółmierności w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. Treść uzasadnienia wyroku Sądu pierwszej instancji w zakresie obejmującym rozważania dotyczące wymiaru kary – oceniona przez pryzmat kryteriów sądowego wymiaru kary określonych w art. 53 k.k. – upoważnia do przyjęcia, że Sąd Okręgowy przeanalizował wszystkie ustalone w sprawie okoliczności nadając im właściwe znaczenie.

Zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen, można zasadnie podnosić wówczas, gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy ani okoliczności popełnienia przestępstwa, ani osobowości sprawcy – innymi słowy, gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą, jej niewspółmierność zachodzi w takim stopniu, że kara orzeczona przez Sąd I instancji nie daje się zaakceptować.

Podstawą środka odwoławczego w zakresie orzeczenia o karze może być wyłącznie jej rażąca niewspółmierność. Przepis ten wyklucza więc możliwość weryfikacji sankcji karnej przez sąd odwoławczy (nawet jeżeli nie podziela on oceny sądu pierwszej instancji), o ile sankcja ta nie wykazuje cechy rażącej niewspółmierności.

Zasady i dyrektywy orzekania w przedmiocie kary pozostawiają Sądowi pewien zakres swobody w procesie jej wymierzania, a granice tej swobody zakreśla wskazana w art. 438 pkt 4 k.p.k. rażąca niewspółmierność kary. Jak podnosi się w orzecznictwie, zarzut oparty na tej podstawie może być uznany za zasadny, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności można przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd pierwszej instancji a karą, którą należałoby wymierzyć w następstwie prawidłowego zastosowania dyrektyw sądowego wymiaru kary ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1973 r., III KR 254/73, Lex nr 1674340, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 czerwca 2016 r., II AKa 156/16, Lex nr 2172530).

Tego rodzaju sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje.

Przepis art. 53 § 1 i 2 k.k. formułuje dyrektywy sędziowskiego wymiaru kary. Wybór dyrektywy społecznego oddziaływania kary jako wiodącej, leży w uprawnieniach sądu wymierzającego karę, podobnie jak akceptacja takiego wyboru przez sąd odwoławczy. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku przytoczył okoliczności, które miał na uwadze przy wymiarze kary nadając im właściwą rangę i znaczenie. Sąd Apelacyjny w całości podziela argumentację Sądu meriti uznając rozstrzygnięcie o karze za słuszne. Kara w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności jest adekwatna do stopnia społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu i stopnia jego zawinienia. Uwzględnia także właściwości i warunki osobiste oskarżonego, które nie mogły doprowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez złagodzenie kary. W realiach niniejszej sprawy nie można mówić o niewspółmierności (surowości) kary w stopniu rażącym, przez co tak orzeczona kara miałaby być uznana za karę niesprawiedliwą.

Reasumując stwierdzić należy, że orzeczona wobec oskarżonego kara nie nosi cech rażącej niewspółmierności w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. Tylko zaś taka ocena może doprowadzić do zmiany wyroku w zaskarżonej części.

Uznając zarzut z pkt 2 za zasadny Sąd Apelacyjny miał na uwadze, że Sąd pierwszej instancji nieprawidłowo ustalił opłatę za obronę oskarżonego wykonywaną z urzędu.

Jak wynika z akt sprawy adwokat P. L. został ustanowiony obrońcą M. J. na mocy zarządzenia Prezesa Sądu Rejonowego w Legionowie z dnia 3 sierpnia 2020 r. w sprawie II Kp 360/20 (k. 133). Wówczas M. J. posiadał status podejrzanego w sprawie PR 3 Ds. 68.2020 objętej śledztwem (k. 67-67v). Obrońca wykonywał czynności obrończe w toku śledztwa, toteż koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu winny obejmować również opłatę z tego tytułu wraz z należnym podatkiem VAT. Ponadto, adw. P. L. wykonywał obronę oskarżonego przed Sądem Okręgowym jako pierwszą instancją występując osobiście lub za pośrednictwem wyznaczonego substytuta na poszczególnych terminach rozpraw. Sąd pierwszej instancji orzekając o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej (punkt 3 wyroku) pominął obronę wykonywaną w śledztwie, na co słusznie zwrócił uwagę obrońca w apelacji.

Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego (w zaskarżonej części) podlegało zmianie również z uwagi na treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r. sygn. akt SK 78/21. W tym orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny uznał § 17 ust. 1 pkt 2 oraz § 17 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019 r., poz. 18 ze zm.) za niezgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 2 i art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji RP przez to, że wskazane w nim stawki dla adwokatów ustanowionych obrońcami z urzędu są niższe od stawek w tych samych sprawach dla adwokatów ustanowionych obrońcami z wyboru. Wskazane przepisy utraciły moc obowiązującą w dniu opublikowania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 2790). Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela argumentację Trybunału Konstytucyjnego, a ponadto nie dostrzega podstaw do różnicowania wynagrodzenia przyznanego obrońcy z urzędu i obrońcy z wyboru także w kategorii tych spraw, które nie zostały objęte wprost wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r.

Wobec powyższego przy ustaleniu wynagrodzenia obrońcy należało zastosować przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz. U. z 2015 ., poz. 1800). W tej sytuacji podlegająca zasądzeniu od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. L. kwota winna wynosić 2760 zł plus VAT (600 zł opłata za śledztwo + 2160 zł opłata za postępowanie przed Sądem Okręgowym jako pierwszą instancją) - § 11 ust. 1 pkt 2, § 11 ust. 2 pkt 5 oraz § 17 pkt 1 cytowanego rozporządzenia.

Powyższe skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku w zakresie punktu 3.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie orzeczenia o karze i wymierzenie oskarżonemu kary 2 lat pozbawienia wolności.

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej w punkcie 3 wyroku

☒ zasadny ( co do kosztów za obronę z urzędu)

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny (co do kary)

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do złagodzenia kary wobec bezzasadności zarzutu z pkt 1 apelacji.

Zasadność zarzutu z pkt 2 w zakresie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nie stwierdzono.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

-------------------------------------------------------------------------------------------------

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Rozstrzygnięcie o karze.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Brak podstaw do uznania zasadności zarzutu apelacji obrońcy, a w konsekwencji zmiany zaskarżonego w części dotyczącej orzeczenia o karze, która nie nosi cech rażącej niewspółmierności w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. (argumentacja jak punkcie 3.1. uzasadnienia).

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Rozstrzygnięcie z pkt 3 wyroku o koszach nieopłaconej pomocy prawnej.

Zwięźle o powodach zmiany

Argumentacja jak w pkt 3.1. uzasadnienia z powołaniem się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie SK 78/21.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

---------------------------------------------------------------------

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt III

Pkt IV

Rozstrzygnięcie o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym znajduje uzasadnienie w treści art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. w zw. z § 11 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) – uwzględniając wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie SK 78/21 (argumentacja jak w pkt 3.1 uzasadnienia).

Kierując się treścią art. 624 § 1 k.p.k. Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonego w całości od kosztów sądowych za II instancję mając na uwadze sytuację osobistą i majątkową oskarżonego, w tym fakt, iż nie posiada stałych dochodów oraz majątku, zaś aktualnie przebywa w jednostce penitencjarnej.

PODPISY

SSA Katarzyna Capałowska SSA Anna Nowakowska SSO del. Anna Grodzicka

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcie o karze oraz rozstrzygnięcie o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

Zmiana