Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Robert Kirejew

Sędziowie

SA Wojciech Kopczyński

SA Wojciech Paluch (spr.)

Protokolant

Mateusz Dejas

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 595/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 27 czerwca 2019 roku, sygn. akt IV K 31/19

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Podniesione w apelacji obrońcy zarzuty obrazy przepisów postępowania, a to art. 7 k.p.k.., pkt 1 tiret 2-3

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie niniejszych rozważań należy wskazać, że Sąd Apelacyjny, ponownie rozpoznając niniejszą sprawę czynił to tylko w zakresie, w jakim Sąd Najwyższy uchylił wyrok w sprawie II AKa 474/19. Zatem przedmiotem aktualnej oceny nie mogły być zarzuty apelacji podniesione w pkt 1 tiret 1 środka odwoławczego, a odnoszące się do ustaleń sądu meriti w zakresie przypisania oskarżonemu sprawstwa przestępstwa z art. 258§1 kk. Konsekwencją takiego ukształtowania rozstrzygnięcia była częściowa prawomocność wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 27 czerwca 2019 roku, sygn. akt IV K 31/19.

Stąd oceniając pozostałe zarzuty apelacji obrońcy nie można było tracić z pola widzenia prawomocnego ustalenia, że K. W. w okresie od bliżej nieustalonego dnia czerwca 2017 roku do września 2017 roku w Rzeczypospolitej Polskiej, w tym w R., Z., C., Ś. i B. oraz na terytorium Wielkiej Brytanii, działając wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi i nieustalonymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw polegających na wprowadzaniu w błąd osób starszych co do autentyczności prowadzonych działań Policji oraz doprowadzaniu ich do niekorzystnego rozporządzania mieniem w drodze przekazywania kwot pieniężnych rzekomym funkcjonariuszom Policji w toku sugerowanych pokrzywdzonym działań zmierzających do ochrony ich środków finansowych, w tym również nakłaniał M. K. i S. W. do odpłatnego dokonywania takich czynów zabronionych stosownie do instrukcji przekazywanych im bezpośrednio telefonicznie przez osoby użytkujące brytyjskie numery abonenckie.

Przechodząc już do analizy zarzutów będących przedmiotem aktualnego rozpoznania, sąd odwoławczy doszedł do przekonania, że nie zasługują one na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy generalnie prawidłowo i zgodnie z obowiązującymi przepisami przeprowadził postępowanie dowodowe i trafnie uznał, że oskarżony dopuścił się przestępstwa z art. 286§1 kk. Skarżący zarzucił sądowi meriti jedynie obrazę art. 7 k.p.k. Jednakże nie sposób rzetelnie odnieść się do tego zarzutu, pomijając dyspozycję art. 5 k.p.k., a w szczególności § 2 tegoż przepisu.

W szczególności sąd I instancji na rozprawie zetknął się bezpośrednio z oskarżonym oraz S. W., M. K. i P. M.. Ocenił też depozycje K. K. i A. W.. Ocena powyższych dowodów dokonana w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (szczególnie po jego uzupełnieniu) jest zgodna z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego i w żadnym razie nie narusza wyrażonej w art. 7 k.p.k. zasady swobodnej oceny dowodów. O złamaniu zasady swobodnej oceny dowodów można mówić jedynie wtedy, gdyby ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego zawiera oczywiste błędy natury faktycznej, takie jak przeoczenie ważnych dowodów, albo logicznej. Taka sytuacja w niniejszym postępowaniu nie wystąpiła.

Okoliczność, że sąd nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego w świetle powyższej zasady nie może budzić żadnych zastrzeżeń sądu II instancji, skoro swe zdanie sąd meriti w sposób należyty i wyczerpujący uzasadnił, wskazując na szereg nieścisłości, sprzeczności czy wręcz nielogiczności występujących w wersji podanej przez oskarżonego. „Nie dochodzi do naruszenia dyrektywy zawartej w art. 5§2 k.p.k. wtedy, gdy wprawdzie istnieją dwie grupy przeciwstawnych sobie dowodów, ale ustalając przebieg wydarzeń sąd orzekający oprze się na dowodach, które wspierają przyjęty stan faktyczny z jednoczesnym przedstawieniem argumentacji przemawiającej za takim wyborem i wskazaniem dlaczego nie dał wiary dowodom przeciwnym” (post. SN, III KK 46/07, OSNwSK 2007/1/943). Sąd I instancji poddał analizie zarówno zeznania świadków, jak i wyjaśnienia oskarżonego. Sąd odwoławczy w pełni podzielił powyższe ustalenia. W ocenie sądu II instancji zeznania skazanego S. W. złożone na rozprawie w dniu 17 lutego 2020 r., w sprawie II AKa 474/19, niczego nie mogły w tym względzie zmienić. Powyższe depozycje należy bowiem oceniać kompleksowo, przez pryzmat całości postępowania. Świadek słuchany na rozprawie odwoławczej istotnie podał, że w zdarzeniu na terenie C. K. W. nie brał udziału. Jednocześnie jednak w całości podtrzymał swe wcześniejsze wyjaśnienia i zeznania. Co najważniejsze z żadnych ustaleń poczynionych w toku procesu nie wynika, by oskarżony w zdarzeniu na terenie C., czyli w oszustwie na szkodę K. K., miał brać udział osobiście, to znaczy by miał się kontaktować z pokrzywdzoną telefonicznie, czy też odbierać od niej pieniądze. Niewątpliwie zaś w taki potoczny sposób należy rozumieć określenie „udział” zaprezentowane przed Sądem Apelacyjnym przez S. W.. Świadek nie jest prawnikiem, zapewne nie jest mu znana koncepcja współsprawstwa prezentowana w piśmiennictwie i orzecznictwie. Podkreślić przy tym należy, że z istoty współsprawstwa wynika, że poszczególni uczestnicy przestępstwa (współdziałający) nie muszą uczestniczyć we wszystkich czynnościach sprawczych. Mało tego nie muszą mieć nawet mieć pełnej wiedzy na temat mechanizmu dokonania czynu zabronionego. Istotne jest natomiast to, czy akceptują jego dokonanie, pozostając w ramach przyjętego podziału ról (m.in wyrok SA we Wrocławiu, II AKa 291/19, LEX nr 2761618). W realiach niniejszej sprawy każda z osób, której przypisano udział w przestępstwie na szkodę K. K., realizowała odmienne czynności sprawcze. Jednakże finalnie, suma zachowań poszczególnych osób doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez pokrzywdzoną, co zostało poprzedzone wprowadzeniem jej w błąd, a celem było uzyskanie korzyści majątkowej. Rolą oskarżonego była koordynacja dokonania wyłudzenia, a następnie przekazanie części wyłudzonej kwoty organizatorom procederu na terenie Wielkiej Brytanii. Zatem pochód przestępstwa nie zakończył się w momencie wejścia w posiadanie części mienia pokrzywdzonej (40.000,00 zł) przez S. W., a dopiero po dokonaniu przekazów poprzez system (...) Na taki mechanizm przestępstwa wskazuje choćby to, że na polecenie sprawców K. K. samodzielnie, poprzez (...), przekazała kwotę 19.000,00 zł na fikcyjne konto W. K. na terenie Wielkiej Brytanii. W realiach niniejszej sprawy poza sporem pozostawała realizacja przez oskarżonego w dniu 11 lipca 2017 r. przekazu na kwotę 23.000,00 zł na rzecz G. K.. Trudno nie powiązać powyższego z uzyskaniem środków od K. K. ledwie kilka dni wcześniej. Oskarżony w żaden spójny i logiczny sposób nie potrafił uzasadnić potrzeby dokonania przekazu do Wielkiej Brytanii akurat wówczas i na taką kwotę, skoro ledwie kilka dni później miał wracać do miejsca stałego zamieszkania na terenie Anglii. Twierdzenia o zwrocie długu były w oczywisty sposób gołosłowne, oskarżony nie potrafił wskazać ani wierzyciela, ani też w sensowny sposób wykazać na jakie cele potrzebna mu była pożyczka. Do powyższej kwestii w rzetelny sposób odniósł się Sąd Okręgowy, niestety dopiero uzupełniając uzasadnienie wyroku, na polecenie tut. Sądu.

Zatem apelacja, w omawianym zakresie, stanowiła jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami sądu meriti i do sprawy nie wniosła niczego nowego.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek bezzasadny z powodów omówionych powyżej. Sąd Okręgowy nie dopuścił się obrazy art 7 k.p.k.

3.2.

Podniesione w apelacji obrońcy zarzuty obrazy przepisów postępowania, a to art. 424§1 k.p.k., pkt 2 apelacji

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Co do zasady skarżący miał rację. Uzasadnienie wyroku, w jego pierwotnym brzmieniu naruszało dyspozycję art. 424§1 k.p.k. Z tych też względów Sąd Apelacyjny wydał postanowienie w trybie art. 449 a § 1 k.p.k. Po uzupełnieniu uzasadnienia, zarzut apelacji stracił na aktualności.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powyżej opisane uchybienie, pomijając już treść art. 455a k.p.k., w żaden sposób nie mogło doprowadzić do skutków postulowanych przez skarżącego. Uzasadnienie wyroku – nawet nieprawidłowe, jako dokument sporządzany po wydaniu wyroku, siłą rzeczy nie mogło wpłynąć na treść samego orzeczenia. Zatem nie sposób wykazać, by to uchybienie procedury mogło mieć wpływ na treść orzeczenia, a to dopiero mogło by skutkować zmianą lub wręcz uchyleniem zaskarżonego wyroku..

3.3.

Podniesiony w apelacji prokuratora zarzut zaniechania nałożenia na oskarżonego K. W. środka kompensacyjnego - obowiązku naprawienia szkody

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Poza sporem jest też to, że stosownie do treści art. 115 § 4 k.k. korzyścią majątkową lub osobistą jest korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego. Skoro oskarżeni wspólnie zaplanowali przestępstwo, a następnie wzięli udział w jego dokonaniu, to zasadne było solidarne obciążenie ich obowiązkiem w trybie 46 § 1 k.k. Analiza zaskarżonego wyroku wskazuje na to, że oskarżony K. W. takim środkiem kompensacyjnym nie został obciążony, mimo wysoce nieprecyzyjnego zapisu w pkt 8. Stąd też celowe było dokonanie korekty zaskarżonego wyroku w kierunku postulowanym przez skarżącego, uwzględniając obowiązki nałożone na pozostałych współsprawców w odrębnych orzeczeniach.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez nałożenie na oskarżonego K. W. środka kompensacyjnego - obowiązku naprawienia szkody, solidarnie ze skazanymi S. W. i P. M.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek w pełni zasadny z powodów wskazanych powyżej

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Rozstrzygnięcie z zakresie czynu przypisanego oskarżonemu w pkt 13 zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Opisane w sekcji 3.1

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Nałożenie na oskarżonego K. W. obowiązku naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonej K. K. kwoty 68.000,00 zł solidarnie z prawomocnie skazanymi: P. M. (do kwoty 49.000,00 zł) i S. W. (w sprawie IV K 90/19 Sądu Okręgowego w Gliwicach).

Zwięźle o powodach zmiany

Opisane w sekcji 3.3

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

I

Na poczet kary zaliczono oskarżonemu okres od dnia 1 marca 2019 r. godz. 21 ⁵⁰ do dnia 14 maja 2019 r. godz. 15 ¹², czyli tę część okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie, która nie podlegała zaliczeniu w sprawie II AKa 474/19.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

O kosztach obrony z urzędu orzeczono na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze i § 17 ust. 2 pkt 5, § 20 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu

IV

Oskarżonego, po myśli art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 634 kpk, zwolniono od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, gdyż na stałe zamieszkuje za granicą, a na terenie Polski nie posiada majątku

7.  PODPIS

SSA Wojciech Paluch SSA Robert Kirejew SSA Wojciech Kopczyński

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Prokuratury Rejonowej del do Prokuratury Okręgowej w Gliwicach

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

zaniechanie nałożenia na oskarżonego K. W. środka kompensacyjnego - obowiązku naprawienia szkody

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego K. W.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

uznanie oskarżonego za winnego czynu przypisanego mu w pkt 13 zaskarżonego wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana