Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 czerwca 2023 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: sędzia SO (del.) Teresa Jędrzejas – Paluch

Protokolant: Agnieszka Bargieł

przy udziale prokuratora Prokuratury Regionalnej w Katowicach Marty Irzyńskiej

po rozpoznaniu w sprawie D. M.

skazanego za przestępstwa z art. 209 § 1a k.k. i inne

zażalenia złożonego przez obrońcę skazanego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Rybniku z dnia 18 kwietnia 2023 roku, sygn. akt V Kow 441/23/el

o odmowie udzielenia zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego

postanawia

1.  na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w. utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie w zakresie punktu 1.;

2.  na podstawie art. 437 § 2 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w. zmienić zaskarżone postanowienie w zakresie punktu 2 poprzez podwyższenie kwoty wynagrodzenia z tytułu zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu przez adw. S. D. w postępowaniu wykonawczym do kwoty 590,40 zł (pięćset dziewięćdziesiąt złotych i czterdzieści groszy), w tym 23% podatku VAT;

3.  na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. i art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze zasądzić od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Rybniku) na rzecz obrońcy adw. S. D. (Kancelaria Adwokacka w J.) kwotę 590,40 zł (pięćset dziewięćdziesiąt złotych i czterdzieści groszy), w tym 23% VAT, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną skazanemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym, a także kwotę 163,30 zł (sto sześćdziesiąt trzy złote i trzydzieści groszy) tytułem zwrotu kosztów dojazdu na posiedzenie odwoławcze;

4.  art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w. zwolnić skazanego od obowiązku uiszczenia wydatków postępowania odwoławczego, obciążając nimi w całości Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Zażalenie obrońcy skazanego zasługiwało na częściowe uwzględnienie, to jest w zakresie kosztów należnych obrońcy z urzędu, co skutkowało wydaniem rozstrzygnięcia reformatoryjnego w tej kwestii. Natomiast, w pozostałej części postanowienie Sądu Okręgowego w Rybniku utrzymano w mocy.

Sąd Apelacyjny po przeprowadzeniu kontroli odwoławczej kontestowanego orzeczenia stwierdził, że poczynione przez sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne i wyprowadzona z nich ocena prawna są prawidłowe, a wydane postanowienie – słuszne.

Podzielił sąd odwoławczy wyrażony przez sąd penitencjarny pogląd, że wprawdzie skazany spełnia wymogi formalne do uzyskania zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, to jednak nie spełnia wymogów materialnych określonych w art. 43la § 1 i § 3 k.k.w.

W zaskarzonym orzeczeniu zasadnie wyeksponowano to, że skazany D. M. nie jest sprawcą incydentalnym, będąc wielokrotnie karany sądownie. Podkreślić również za sądem I instancji należy, że jest to już siódmy pobyt skazanego w izolacji, a stosowane dotychczas wobec niego środek probacyjny oraz orzekane kary nie stanowiły dla wymienionego bodźca do korekty zachowania, bowiem nie wdrożyły go do przestrzegania porządku prawnego i respektowania zasad współżycia społecznego. Sąd Okręgowy zasadnie wyeksponował również okoliczność, że skazany jest osobą, która ma bardzo negatywną opinię środowiskową, nadużywał alkoholu, nie podejmował pracy zarobkowej i utrzymywał kontakty z osobami zdemoralizowanymi, co podkreślał w sporządzonym wywiadzie kurator zawodowy, współpracujący ze skazanym przez okres kilku lat.

Nie można również tracić z pola widzenia okoliczności, że skazany odbywa karę w systemie zwykłym, a jego zachowanie w jednostce penitencjarnej oceniono zaledwie jako umiarkowane – nie był zarówno karany dyscyplinarnie, jak i nagradzany regulaminowo.

Powyższe uprawniało sąd penitencjarny do odmowy wyrażenia zgody na odbywanie przez niego kary pozbawienia wolności w SDE. Do odmiennego stanowiska nie przekonała sądu odwoławczego argumentacja obrońcy, upatrującego przesłanek do wydania pozytywnej prognozy kryminologicznej wobec skazanego w jego krytycznym stosunku do popełnionych przestępstw, w przestrzeganiu regulaminu zakładu karnego czy ukończeniu programu edukacyjnego z zakresu profilaktyki uzależnień.

Wielokrotna wcześniejsza karalność skazanego w połączeniu z brakiem wykazywania w czasie aktualnego pobytu w zakładzie karnym szczególnego zaangażowania w proces resocjalizacji oraz brak pozytywnej opinii środowiskowej wskazują na to, że w razie odbycia kary w tym systemie jej cele nie zostaną spełnione. Przepis art. 43la § 1 pkt 2 k.k.w. pozwala tymczasem na udzielenie zgody na odbywanie kary pozbawienia wolności w SDE tylko wtedy, gdy nie stoją temu na przeszkodzie szczególne względy wskazujące na to, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary. Wskazane powyżej okoliczności uznać należało za owe szczególne względy stojące na przeszkodzie uczynieniu zadość żądaniu skazanego, co do trybu odbywania kary pozbawienia wolności.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, zaskarżone orzeczenie wydane zostało w oparciu o analizę całokształtu zgromadzonego w sprawie, a przy tym kompletnego materiału dowodowego, który został oceniony przy zastosowaniu reguł procesowych, wskazań wiedzy, doświadczenia życiowego i zasad logiki.

Sąd ad quem podzielił w pełni zaprezentowane w negowanym orzeczeniu stanowisko, że swoim dotychczasowym postępowaniem, a zwłaszcza opornością na stosowane wcześniej oddziaływania wychowawczo – resocjalizacyjne, tak w warunkach wolnościowych jak w zakładzie karnym, skazany dowiódł, że proces jego resocjalizacji winien być kontynuowany w warunkach izolacji penitencjarnej. Zezwolenie na odbycie przez D. M. kary w systemie dozoru elektronicznego nie pozwoliłoby bowiem na realizację celów kary, zwłaszcza w zakresie prewencji indywidualnej, mogąc jedynie wywołać u skazanego przeświadczenie o bezkarności.

Swoją postawą skazany udowodnił, że jest osobą lekceważącą porządek prawny i równocześnie niepodatną na oddziaływania wychowawczo-resocjalizacyjne w warunkach wolnościowych, a cechujące go brak samokontroli i samodyscypliny nie pozwalają na przyjęcie wobec niego pozytywnej prognozy kryminologiczno-społecznej, jak próbował do tego przekonać skarżący.

Uznając zatem argumentację skarżącego za chybioną i nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonego postanowienia z urzędu, Sąd Apelacyjny orzekł o utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia.

Sąd odwoławczy przychylił się do zażalenia skarżącego w zakresie, w jakim kwestionował on rozstrzygnięcie, co do wysokości kosztów przyznanych z tytułu pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu.

Z uwagi na okoliczność, iż adw. S. D. reprezentował skazanego na etapie postępowania wykonawczego przed Sądem Okręgowym, koszty przyznane przez sąd pierwszej instancji, a przysługujące obrońcy z urzędu z tego tytułu – mając na uwadze przepis § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1714 ze zm.) – należało zmodyfikować poprzez zasądzenie dodatkowo należnego podatku VAT. W konsekwencji, podwyższono kwotę wynagrodzenia z tytułu zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu przez adw. S. D. w postępowaniu wykonawczym do kwoty 590,40 zł, w tym 23% VAT.

Jednocześnie, mając na uwadze udział w postępowaniu odwoławczym obrońcy z urzędu i nieopłacenie kosztów obrony zasądzono na rzecz adw. S. D. wynagrodzenie odpowiadające wysokości stawek przewidzianych dla obrońcy ustanowionego z wyboru w § 13 pkt 7) cyt. rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku, tj. w kwocie 480 zł, podwyższonej o należny podatek VAT. W opinii Sądu Apelacyjnego, jakkolwiek wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 roku, sygn. akt SK 78/21, opublikowany w dniu 28 grudnia 2022 r., stwierdza niezgodność z art. 64 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 2 i art. 92 ust. 1 zd. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jedynie § 17 ust. 1 pkt. 2 i § 17 ust. 2 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z uwagi na to, że wskazane w nich stawki dla adwokatów ustanowionych obrońcami z urzędu są niższe od stawek w tych samych sprawach dla adwokatów ustanowionych obrońcami z wyboru, to orzeczenie to winno być stosowane również do stawek przewidzianych za wszystkie pozostałe czynności podejmowane przez obrońców z urzędu w sprawach karnych.

Z uwagi na trudną sytuację osobistą i majątkową skazanego, zwolniono go od wydatków postępowania odwoławczego, gdyż oceniono, że ich poniesienie byłoby dla niego zbyt uciążliwe.

ZARZĄDZENIE

- odpis post. doręczyć skazanemu z pouczeniem o prawomocności

- zwrócić akta sprawy.

Katowice, dnia 20 czerwca 2023 roku