Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa Z. K.

przeciwko M. K. (1)

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 30 stycznia 2014 roku, sygn. akt III RC 220/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym sentencji w ten sposób, że powództwo oddala oraz w punkcie czwartym i piątym sentencji w ten sposób, że nie obciąża powódki kosztami procesu na rzecz pozwanego,

2.  nie obciąża powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego za instancję odwoławczą.

II Ca 202/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 stycznia 2014r. Sąd Rejonowy w Radomsku po rozpoznaniu sprawy z powództwa Z. K. przeciwko M. K. (1) o podwyższenie alimentów:

1.  podwyższył od pozwanego M. K. (1) alimenty na rzecz powódki Z. K. ustalone ostatnio wyrokiem Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 12 grudnia 2011 roku w sprawie III RC 317/11 z kwoty po 400,00 (czterysta) złotych miesięcznie do kwoty po 500,00 (pięćset) złotych miesięcznie, płatne do dnia 10-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 01 stycznia 2014 roku,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  wyrokowi w pkt 1 nadaje rygor natychmiastowej wykonalności,

4.  zasądza od pozwanego M. K. (1) na rzecz powódki Z. K. kwotę 180,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika powódki od uwzględnionej części powództwa,

5.  nie obciąża powódki pozostałymi kosztami postępowania w sprawie, w tym kosztami zastępstwa procesowego pełnomocnika pozwanego od oddalonej części powództwa.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 30 grudnia 2010 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. rozwiązał przez rozwód małżeństwo stron z winy M. K. (1).

Ostatnio wysokość alimentów od pozwanego na rzecz powódki ustalona została w wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 12 grudnia 2011 r. w sprawie III RC 317/11 na kwotę po 400 złotych.

Powódka Z. K. ma 67 lata. Pracowała jako nauczyciel obecnie przebywa na emeryturze. Powódka pobiera emeryturę w wysokości ok. 1468 złotych oraz alimenty od byłego męża w wysokości 400 złotych.

Powódka mieszka w domu z synem M. i synową A. małż. K.. Powódka zajmuje parter a syn z synową piętro domu. W kosztach utrzymania domu partycypuje powódka oraz syn z synową.

Pomiędzy powódką a M. i A. małż. K. istnieje dość silny konflikt. Matka wystąpiła z powództwem o zapłatę przeciwko synowi i synowej. Powódka uważa, iż współlokatorzy nie partycypują w wystarczającej części w kosztach utrzymania domu.

Powódka jest osobą schorowaną. Cierpi na nadciśnienie i cukrzycę.

Pozwany M. K. (1) ma 79 lat. Jest na emeryturze. Zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej i założoną przez siebie spółkę przekazał synowi i jego żonie.

Pozwany pobiera ok. 1900 złotych emerytury - po potrąceniu kwoty alimentów należnych byłej żonie. M. K. (1) mieszka sam w domu należącym do siostry pozwanego. Pozwany choruje na cukrzycę. Bierze insulinę. W 2009 r. przeszedł udar. M. K. (1) ma mieć wkrótce przeprowadzony zabieg związany z usunięciem zaćmy. Pozwany nie posiada oszczędności - a te które kiedyś posiadał wydał na bieżące utrzymanie. Ma samochód osobowy - rok produkcji 1998.

M. K. (1) w przygotowywaniu posiłków korzysta z pomocy osób trzecich.

Ustalenia Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie znajdują uzasadnienie we wszystkich przeprowadzonych dowodach, które zostały powołane przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jest wystarczający dla potrzeb rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, iż: powództwo jest częściowo zasadne i znajduje oparcie w treści art. 138 krio, zgodnie z którym w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumie się istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zmniejszenie się lub zwiększenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych.

Obowiązek świadczeń alimentacyjnych między małżonkami po rozwodzie stanowi kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy, powstałego przez zawarcie związku małżeńskiego.

Małżeństwo jest związkiem dwojga osób, obejmującym w zasadzie całość ich życia. Cel i społeczne znaczenie związku małżeńskiego wymagają, by niektóre konsekwencje jego zawarcia trwały nawet po rozwiązaniu małżeństwa. Jednym z takich skutków jest istniejący w przypadkach określonych w ustawie obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami (uregulowany w art. 60 i 61 k.r.o.). Pozostawienie tego skutku jest ze społecznego punktu widzenia konieczne, gdyż nie dałoby się pogodzić z zasadami współżycia społecznego pozostawienie bez żadnego zabezpieczenia po rozwodzie małżonka potrzebującego pomocy, zwłaszcza tego, który nie dał powodu do rozwiązania małżeństwa. Tak właśnie jest w przypadku powódki, która podupadła na zdrowiu, poświęciła znaczną część swego życia na wychowanie dzieci i w zasadzie nie dała, ze swej strony, żadnych powodów do rozwiązania małżeństwa.

Sąd uznał, iż powódka nie może i nie jest w stanie własnymi siłami i z własnych środków zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb. Powódka poza alimentami od byłego męża i emeryturą nie ma innych źródeł dochodu.

Pozwany posiada stałe źródło dochodów w postaci emerytury. Był również współwłaścicielem spółki i swoje udziały przekazał synowi i synowej w związku z tym na podstawie art. 136 krio, który stanowi, iż jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych - Sąd nie uwzględnił wynikłej z tego przekazania zmiany stosunków majątkowych.

Wyżej przytoczone okoliczności - zdaniem Sądu - uzasadniają podwyższenie od pozwanego alimentów na rzecz byłej żony.

Dokonując analizy stanu faktycznego powyższej sprawy Sąd uznał, iż zasadnym będzie podwyższenie alimentów od pozwanego na rzecz powódki z kwoty 400 złotych do kwoty po 500 złotych miesięcznie. Aby pozwany uniknął zaległości alimentacyjnych Sąd uznał, iż podwyższone alimenty powinny być płatne od dnia 01 stycznia 2014 r.

Sąd powództwo w pozostałym zakresie jako zbyt wygórowane i nieodpowiadające przesłankom z art. 138 krio oddalił. Sąd uznał bowiem, iż żądanie przez powódkę podwyższenia alimentów do kwoty po 600 złotych miesięcznie nie znajduje uzasadnienia w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Podwyższenie alimentów do żądanej kwoty mogłoby spowodować nadmierne obciążenie finansowe dla pozwanego, który - o czym nie należy zapominać - również jest osobą schorowaną i podobnie jak powódka ponosi koszty związane ze swoim utrzymaniem i leczeniem.

Ponadto Sąd ustalając obowiązek alimentacyjny pozwanego na wskazanym poziomie - 500 złotych oraz nie uwzględniając w całości powództwa Z. K. ma na uwadze, iż alimenty między małżonkami po rozwodzie nie powinny być traktowane jako niezawodne źródło utrzymania dla kogoś, komu zdarzyło się w przeszłości pozostawać w związku małżeńskim i chciałby czerpać z tego tytułu korzyści.

O rygorze natychmiastowej wykonalności Sąd orzekł na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c. Istota rygoru natychmiastowej wykonalności polega na tym, że wyrok, któremu został nadany rygor, mimo że nie jest prawomocny, jest tytułem egzekucyjnym i może - po nadaniu mu klauzuli wykonalności - jako tytuł wykonawczy stanowić podstawę egzekucji.

Zgodnie z treścią art. 98 § 1 i 3 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

W powyższej sprawie powódka korzystała z profesjonalnej pomocy prawnej świadczonej przez adwokata M. B.. Pozwany również korzystał z pomocy prawnej świadczonej przez profesjonalnego pełnomocnika radcę prawnego J. S..

Zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego o alimenty, nakazanie wypłacenia wynagrodzenia za pracę do rąk drugiego małżonka -60 zł, z zastrzeżeniem ust. 4. Bowiem ust. 4 powyższego rozporządzenia stanowi, że opłaty, o których mowa w ust. 1 pkt 11, ustala się od wartości przedmiotu sprawy, jeżeli obowiązek zwrotu kosztów obciąża osobę zobowiązaną do alimentów lub małżonka, którego wynagrodzenie za pracę ma być wypłacone do rąk drugiego współmałżonka.

W punkcie 4 sentencji wyroku Sąd postanowił zasądzić od pozwanego na rzecz powódki kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika powódki - od uwzględnionej części powództwa.

Zgodnie z § 6 pkt. 2 wyżej cytowanego rozporządzenia stawka minimalna przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 500 złotych do 1500 złotych wynosi 180 złotych.

Wartość przedmiotu sporu w powyższej sprawie wynosi 1200 złotych.

Mając na uwadze, że art. 98 k.p.c. statuuje między innymi zasadę rozstrzygania o kosztach procesu tzw. zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić swemu przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu - Sąd orzekł jak w pkt. 4 wyroku.

Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów procesu albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało wyjaśnione, że ustalenie, czy w sprawie zachodzi "wypadek szczególnie uzasadniony", zależy od swobodnej oceny sądu. Sąd uznał, iż w niniejszej sprawie sytuacja powódki pozwala na przyjęcie, iż może ona skorzystać z dobrodziejstwa jakie przewiduje art..102 k.p.c. Przede wszystkim o nie obciążaniu powódki pozostałymi kosztami postępowania w sprawie przesądził charakter roszczenia alimentacyjnego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik pozwanego M. K. (1), zarzucając mu:

- obrazę prawa materialnego w szczególności art. 138 krio. przez przyjęcie, że nastąpiła istotna zmiana stosunków uzasadniająca zmianę orzeczenia o wysokości alimentów, oraz art. 136 krio. przez jego zastosowanie, w sytuacji braku podstaw faktycznych i prawnych do jego zastosowania,

- obrazę prawa procesowego w szczególności art. 98 k.p.c. i art. 102 k.p.c. przez ich zastosowanie jednocześnie w przedmiotowej sprawie.

Zarzucając powyższe wniósł o jego zmianę i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje na jego rzecz.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest uzasadniona.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie upoważnił Sądu Rejonowego do przyjęcia, iż po dacie, w której ostatnio zostały orzeczone alimenty na rzecz powódki nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 krio. Trafnie zatem autor apelacji zarzuca, iż zaskarżony wyrok został wydany z naruszeniem tego przepisu.

Lektura akt prowadzi do wniosku, że w dacie uprzedniej alimenty na rzecz uprawnionej zostały określone wyrokiem Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 12 grudnia 2011 r. Wówczas to Z. K. cierpiała na szereg schorzeń, m.in. cukrzycę i nadciśnienie. M. K. (1) także chorował. Cierpiał na cukrzycę i był po przebytym udarze.

Stan zdrowia obu stron w chwili obecnej w znaczący sposób nie odbiega od istniejącego wcześniej. Nadal uskarżają się na te same schorzenia, ponosząc z tego tytułu zbliżone wydatki.

Powódka oraz pozwany jak dotychczas utrzymują się z emerytury.

Twierdzenie Sądu I instancji, że pozwany w okresie ostatnich 3 lat wyzbył się części swojego majątku i możliwości dochodowego zarobkowania są gołosłowne i nie poparte żadnymi dowodami.

Przesłuchany w sprawie w charakterze świadka syn stron M. K. (2) podał, że przekazanie przez pozwanego na jego rzecz spółki miało miejsce przed datą, w której ostatnio były orzeczone alimenty tj. przed dniem 12 grudnia 2011 r. (por. k. 152).

Fakt ten musi więc prowadzić do wniosku, że nie zaistniała sytuacja, o której mowa w art. 136 krio.

Reasumując, stwierdzić należy, iż brak było podstaw do podwyższenia alimentów na rzecz powódki. Obecne fundusze jakimi dysponuje to kwota 1868 złotych ( 400 zł alimenty oraz 1468 zł emerytura). Dochody skarżącego wynoszą natomiast 1900 złotych.

Z tych powodów i na podstawie art. 386 § 1 kpc należało orzec jak w sentencji.

Rozstrzygnięcie o kosztach jest wadliwe – z przyczyn podanych w apelacji.

Biorąc jednak pod uwagę wiek powódki, obecny stan jej zdrowia zasadnym było nieobciążanie jej kosztami procesu za obie instancje (art. 102 kpc).