Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 maja 2022 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2022 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w E.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 1 marca 2022 r. sygn. akt I C 64/21

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie:

a)  pierwszym sentencji w ten sposób, że zasądzoną w punkcie pierwszym kwotę 1.774,74 złote obniża do kwoty 1.294,74 (jeden tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt cztery złote siedemdziesiąt cztery grosze) a w pozostałej części oddala powództwo;

b)  drugim sentencji na następujący: zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda M. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w E. kwotę 1.638,81 (jeden tysiąc sześćset trzydzieści osiem złotych osiemdziesiąt jeden groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasądza od powoda M. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w E. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 220,00 (dwieście dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 347/22

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 25 stycznia 2021 roku powód M. D. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą: P. M. D. w E. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A w W. kwoty 1.221,71 od dnia 7 stycznia 2021 do dnia zapłaty oraz dokonał kapitalizacji odsetek o kwotę 73.03 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwany nie uznał żądania pozwu i wniósł o jego oddalenie.

W uzasadnieniu swojego stanowiska podniósł, iż przejął odpowiedzialność za szkodę w pojeździe D. K. i z tego tytułu wypłacił kwotę 1.914,54 zł. Jednocześnie podniósł, iż proponowała poszkodowanemu organizacje pojazdu zastępczego oraz naprawę w warsztacie należącym do sicie naprawczej (...).

Wyrokiem z dnia 1 marca 2022 r. Sąd Rejonowy w Bełchatowie po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą P. M. D. w E. przeciwko (...) S.A., zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda M. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą P. M. E. kwotę 1.774,74 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 07.01.2021 roku do dnia zapłaty , oraz kwotę 2.117,00 zł w tym 900,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Ponadto Sąd nakazał pobrać od pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 247,42 zł tytułem brakującej zaliczki na koszt opinii biegłego.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Szkoda będą przedmiotem postepowania miała miejsce w 2019 roku. W kolizji powodującej szkodę brał udział pojazd stanowiący własność D. K.. Samochód właścicielka naprawiała systemem gospodarczym. Wartość wyliczonej przez pozwanego szkody wyniosła 1.900 zł. Przedmiotowa kwota nie wystarczyła na naprawę samochód, naprawa następowała na podstawie części trochę nowych trochę z odzysku.

W dniu 25 listopada 2020 roku D. K. zawarta z pozwanym (...) umowę przelewu wierzytelności w związku ze szkodą mająca miejsce w dniu 7 listopada 2019 roku. Jednocześnie strony oświadczyły, iż wynagrodzenie cedenta wynosi 300 zł .

W wyniku wykonanej analizy akt szkody, dokumentacji fotograficznej szkodowej, zawartej w aktach sprawy na płycie CD oraz wykonanych oględzinach samochodu ustalono, iż zakres uszkodzenia pojazdu w zdarzeniu drogowym w dniu 7 listopada 2019 roku dotyczył błotnika tylnego, strona prawa wgniecenia oraz rysy z ubytkiem lakieru, drzwi tylnych lewych; drzwi tylnych strona prawa, wgniecenia oraz rysy z ubytkiem lakieru w części dolnej; tarczy koła, stalowej felgi koła tylnego, strona prawa, odkształcona, kołpaka koła tylnego, strona prawa rysy naruszona struktura materiału; listwy drzwi tylnych, strona prawa, rysy naruszenie struktur materiału; zderzaka tylnego, rysy z ubytkami części strony prawej.

Koszt naprawy pojazdu F. (...) nr rej (...) należącego do poszkodowanej D. K. wyniósł 3.824,61 zł.

Uszkodzone podzespoły w przedmiotowym zdarzeniu drogowym były elementami oryginalnymi z logo producenta.

W następstwie powyższych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Sąd podniósł, że okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy w ustalił na podstawie opinii biegłego, i powołanych dokumentów, przy czym niesporne były zaistnienie i przebieg wypadku spowodowanego przez kierującego korzystającego z ubezpieczenia OC u pozwanego, przebieg postępowania likwidacyjnego, oraz fakt niewypłacenia powodowi kwoty należnej z tytułu zniszczenie na skutek wypadku drogowego wypadku.

Zważył, że uprawnienia powoda do wytoczenie przeciwko pozwanemu nie były kwestionowane przez pozwanego a jego uprawnienia do wytoczenia powództwa wynikają z zawartej umowy cesji wierzytelności jaka przysługiwała właścicielowi uszkodzonego samochodu. Natomiast § 2 art. 509 k.c. stanowi, że wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki oznacza to wstąpienie przez powoda w prawa wierzyciela jednakże stosunek zobowiązaniowy pozostał ten sam to jest uprawnienie do skonkretyzowanej wierzytelności jej wysokość który został skonkretyzowany w umowie przelewu. Wynika z niej jednoznacznie, iż wolą stron było przeniesienie uprawnień przysługujących właścicielowi uszkodzonego samochodu żądania od ubezpieczyciele pozostałej kwoty niezbędnej do restytucji samochodu.

Dalej Sąd meritii zważył, że zgodnie z treścią art. 805 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Zgodnie z 2 pkt 1 powołanego przepisu przy ubezpieczeniu majątkowym świadczenie zakładu ubezpieczeń polega w szczególności na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku. Stosownie do art, 822 § 1, przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Zgodnie z art. 822 § 4 k.c., uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. Na podstawie art. 361 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, a w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Norma ta stanowi realizację zasady pełnego odszkodowania. Zgodnie z art. 363 § 1 k.c., naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.

Sąd Rejonowy wskazał dalej, że w niniejszej sprawie powód żąda sumy pieniężnej odpowiadającej różnicy między wartością napraw, których wymagał samochód poszkodowanej Z porównania i wypłaconą przez ubezpieczyciela kwotą. Wartości wpłaconej kwoty a wartości rzeczywistych kosztów naprawy samochodu 3.824,61 - 1900 wynosi 1.924,61 zł. Kwota dochodzona pozwem jest niższa od żądanej z tego tytułu sąd zasądził kwotę dochodzoną pozwem.

Odpowiednia suma pieniężna, o której mowa w art. 363 § 1 k.c., w przedmiotowej sprawie powinna być zatem równa wydatkom, które należałoby ponieść, aby przywrócić stan sprzed szkody czy też taki, jaki istniałby, gdyby szkody nie wyrządzono. Ponieważ pozwany nie zmienił żądania sąd zasadził kwotę dochodzona pozwem, Podkreślenia wymaga iż, funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, iż odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę. Cel ten realizuje naprawienie szkody uwzględniające indywidualną sytuację poszkodowanego. Wysokość odszkodowania powinna ściśle odpowiadać rozmiarom wyrządzonej szkody; odszkodowanie zatem nie może być wyższe lub niższe od szkody poniesionej przez poszkodowanego. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19.03.1998 r., lit CZP 72/97 (OSNC 1998, nr 9, poz. 133), w przypadku całkowitego zniszczenia samochodu odszkodowanie należne poszkodowanemu może odpowiadać cenie nabycia takiego samego lub podobnego samochodu u profesjonalnego sprzedawcy.

Wskazał również, że zasądził należne odsetki za okres od 3 sierpnia 2019 roku do 3 grudnia 2019 roku oraz zwrot 300,- zł kosztów prywatniej opinii.

Zwrócił uwagę, że naprawa samochodu i rzeczywiste poniesienie kosztów naprawy nie jest warunkiem koniecznym do dochodzenia odszkodowania z tego też tytułu (p. wyrok SN z dnia 16 maja 2002 V CKN 1273/00, LEX nr 55515).

Podstawę rozstrzygnięcia w zakresie odsetek stanowił art, 481 § 1 i 2 k.c. Oprócz kwoty różnicy w zawartej wyceny powód dochodzi pozwem powód dochodzi kwoty 300,- zł kosztów poniesionej prywatnej wyceny, która w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego jest prawnie dopuszczalna, Pozwany nie kwestionował wysokości skapitalizowanych odsetek dlatego sąd je uwzględnił.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Na koszty procesu po stronie powoda złożyły się: kwota 200,- zł - uiszczona opłata sądowa od pozwu, kwota 900,- zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika, ustalona w oparciu o § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r, w sprawie opłat za czynności adwokackie wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa (17 zł) oraz kwota 1000,- zł kosztów opinii biegłego.

Z uwagi na to, iż brakująca zaliczka nie wystarczyła na pokrycie kosztów opinii biegłego sąd nakazał jej pobranie od pozwanego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany (...) SA.

Działający w imieniu pozwanego pełnomocnik, zaskarżył wyrok w części, w zakresie pkt. 1, co do kwoty 480,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 7 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty, oraz rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w pkt. 2 i 3 sentencji wyroku.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy:

- art. 327 ¹ § 1 pkt. 1 k.p.c. polegające na wadliwym sporządzeniu uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia poprzez niewskazanie dowodów, którym sąd dał wiarę w zakresie dochodzonego przez powoda roszczenie z tytułu zwrotu kosztów prywatnej ekspertyzy, jak również polegające na niewskazaniu w treści uzasadnienia podstawy faktycznej tego rozstrzygnięcia wraz z podstawą prawną i przytoczeniem przepisów prawa,

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegającej na błędnym przyjęciu, iż stronie powodowej należy się zwrot kosztów sporządzenia prywatnej kalkulacji w sytuacji gdy:

a) w realiach niniejszej sprawy brak było podstaw do przyjęcia przez Sąd, iż sporządzenie prywatnej ekspertyzy nr (...) było niezbędne do dochodzenia odszkodowania przez stronę powodową albowiem przedmiotowa ekspertyza nie była wykorzystywana przez stronę powodową na etapie przedprocesowym i została dołączona przez stronę powodową jedynie do pozwu z dnia 7 stycznia 2021 roku złożonego przez stronę powodową w niniejszej sprawie, zaś jeżeli strona dołącza do pisma procesowego prywatną ekspertyzę pozasądową i powołuje się na zawarte w jej treści twierdzenia i wnioski to należy ją traktować jedynie jako część przedstawianej przez stronę argumentacji faktycznej i prawnej;

b) skoro przedmiotowa ekspertyza nr (...) nie była wykorzystywana przez stronę powodową na etapie przedprocesowym i została dołączona przez stronę powodową dopiero do pozwu z dnia 7 stycznia 2021 roku złożonego przez stronę powodową w niniejszej sprawie to nie sposób uznać, iż (...) SA jako ubezpieczyciel miał możliwość odniesienia się do wyliczonych w niej hipotetycznych kosztów naprawy pojazdu marki F. (...) o nr rej. (...) uszkodzonego w wyniku zdarzenia drogowego z dnia 7 listopada 2019 roku,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego: art. 824 ^{( 1)} § 1 k.c. w zw. z art. 361 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na zasądzeniu na rzecz strony powodowej odszkodowania z tytułu poniesionego kosztu sporządzenia prywatnej ekspertyzy rzeczoznawcy nr (...), wynikającego z załączonej do pozwu faktury VAT w sytuacji gdy w realiach niniejszej sprawy poniesienie tego kosztu nie mieściło się w ramach szkody z dnia 7 listopada 2019 roku gdyż brak było podstaw do stwierdzenia przez Sad, iż sporządzenie prywatnej ekspertyzy nr (...) było niezbędne do dochodzenia odszkodowania przez stronę powodową albowiem przedmiotowa ekspertyza nie była wykorzystywana przez stronę powodową na etapie przedprocesowym i została dołączona przez stronę powodową jedynie do pozwu z dnia 7 stycznia 2021 roku złożonego przez stronę powodową w niniejszej sprawie, zaś jeżeli strona dołącza do pisma procesowego prywatną ekspertyzę pozasądową i powołuje się na zawarte w jej treści twierdzenia i wnioski to należy ją traktować jedynie jako część przedstawianej przez stronę argumentacji faktycznej i prawnej.

Mając na uwadze powyższe zarzuty wniósł o:

1. zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części,

2. zmianę rozstrzygnięcia w zakresie kosztów procesu za instancję stosowanie do wyniku postępowania apelacyjnego,

3. zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego (...) SA zwrotu kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych oraz kosztów opłaty sądowej od apelacji.

Ewentualnie wniósł o uchylenie przedmiotowego wyroku w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie, przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego jako części kosztów procesu.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja jest uzasadniona i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Wyjaśnienie powyższego stanowiska należy rozpocząć od kilku uwag natury porządkowej.

Uzasadnienie Sądu pierwszej instancji (pomijając już szereg zastrzeżeń natury stylistycznej) nie daje niestety jednoznacznej odpowiedzi na jakiej postawie zasądzono dochodzoną pozwem kwotę.

Przypomnieć należy, że powód dochodził łącznie 1774,74 zł. Na tą kwotę składała się należność z tytułu brakującego odszkodowania w wysokości 1221,71 zł; skapitalizowane odsetki od tej kwoty w wysokości 73,03 zł oraz 480 zł dochodzona tytułem zwrotu poniesionych przez powoda kosztów kalkulacji szkody.

Rozstrzygając o tak skonstruowanym żądaniu Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że z ustaleń faktycznych wynika, iż kwota dochodzona pozwem jest niższa od brakujących kosztów naprawy i wskazał, że z tej przyczyny zasądził dochodzoną należność.

Gdyby przyjąć, że takie rozumowanie stanowiło podstawę rozstrzygnięcia, należałoby uznać, że Sąd meritii w części co do kwoty 553,03 zł orzekł ponad, żądanie. Powód domagał się bowiem tytułem odszkodowania jedynie kwoty 1221,71 zł.

Jednocześnie jednak Sąd Rejonowy podniósł, że uwzględnia dochodzone przez powoda odsetki, choć wskazał zgoła odmienny okres, za który zostały skapitalizowane.

Ponadto wyjaśnił, że powodowi należy się zwrot kosztów prywatnej opinii wskazując jako należną z tego tytułu kwotę 300 zł.

Powyższe uwagi w sposób dostateczny uzasadniają zawarty w skardze apelacyjnej zarzut naruszenia art. 327 ¹ § 1 pkt. 1 k.p.c. polegający na wadliwym sporządzeniu uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia. Ma tym samy rację skarżący podnosząc, że w zakresie roszczenia o zwrot kosztów prywatnej ekspertyzy Sąd pierwszej instancji nie wskazał dowodów potwierdzających zgłoszone roszczenie oraz podstawy prawnej tego rozstrzygnięcia.

Biorąc pod uwagę powyższe stanowisko, Sąd Okręgowy za zbędne uznał pozostałe zarzuty związane z naruszeniem przepisów prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c.

Podkreślić należy, że pozwany nie zakwestionował faktu sporządzenia przez powoda ekspertyzy ani poniesionych z tego tytułu kosztów w kwocie 480 zł. Ocena, czy wskazana kwota winna zostać zasądzona od pozwanego wiąże się natomiast z zastosowaniem przepisów prawa materialnego i nie podlega weryfikacji na płaszczyźnie ustaleń faktycznych.

Jak wskazano na wstępie, Sąd Okręgowy uznał skargę apelacyjną za uzasadnioną. Takie stanowisko stanowi konsekwencję przyjęcia, że wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji dopuścił się naruszenia art. 824 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 361 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie.

Oczywistym pozostaje, że właściwe zastosowanie powołanych wyżej przepisów a co za tym idzie ustalenia odszkodowania w prawidłowej wysokości, wymaga stwierdzenia, że zasądzona tytułem odszkodowania kwota stanowi element szkody. Oczywistym pozostaje również, że przeprowadzenie prywatnej ekspertyzy służącej ustaleniu wysokości szkody może być czynnością niezbędną w postępowaniu likwidacyjnym i wtedy koszty poniesione z tego tytułu winny być zwrócone przez ubezpieczyciela.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy brak jednak podstaw faktycznych pozwalających na przyjęcie powyższego. Rację ma tym samym skarżący podnosząc, że w poniesienie tego kosztu nie mieściło się w ramach szkody z dnia 7 listopada 2019 roku. Sporządzenie prywatnej ekspertyzy nr (...) nie było tym samym niezbędne do dochodzenia odszkodowania przez stronę powodową.

Przemawiają za tym następujące argumenty:

- przedmiotowa ekspertyza nie była wykorzystywana przez stronę powodową na etapie postępowania likwidacyjnego, pozwany został tym samym pozbawiony możliwości odniesienia się do treści tego dokumentu i ewentualnie uwzględnienia żądania zapłaty wyższego niż przyznał odszkodowania;

- dokument ten wymagał, wobec stanowiska stron weryfikacji w oparciu o opinie biegłego;

- nie sposób przyjąć, że powód zlecając kalkulację miał na celu ustalenie kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu, a co za tym idzie wysokości szkody. Taką wiedzę, jako podmiot profesjonalny posiadał już zapewne decydując się na zakup wierzytelności.

W tym miejscu należy przypomnieć, że kalkulacja została sporządzona w dniu 9 grudnia 2019 roku, a zatem już po zawarciu umowy cesji z dnia 25 listopada 2019 roku. Koszty kalkulacji naprawy pojazdu zostały zatem poniesione przez powoda, który nabył od poszkodowanej roszczenie odszkodowawcze związane z wypadkiem komunikacyjnym, nie zaś przez poszkodowaną.

Wskazane roszczenie nie pozostaje więc w związku przyczynowym z powstałą szkodą, za którą pozwany ponosi z mocy umowy ubezpieczenia odpowiedzialność, co przy właściwym zastosowaniu normy art. 361 k.c. musi prowadzić do oddalenia powództwa w omawianym zakresie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.c. orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji.

Powyższe rozstrzygnięcie skutkowało zmianą w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu za pierwszą instancję.

Powód wygrał sprawę w części (w 73 %), toteż rozstrzygając o kosztach procesu należało zastosować wyrażoną w art. 100 k.p.c. zasadę stosunkowego rozliczenia tych kosztów.

Powód poniósł łącznie wydatki w kwocie 2117 zł. ( 200 zł tytułem opłaty od pozwu, 1000 zł tytułem zaliczki na poczet opinii biegłego)

Pozwany poniósł wydatki w kwocie 1164,42 zł. (w ramach tej kwoty Sąd Okręgowy uwzględnia wynikający z punktu 3 zaskarżonego wyroku nakaz zapłaty 247,42 zł; 900 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika, 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa).

Zasadzoną od pozwanego na rzecz powoda, tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę należało więc obniżyć do 1638,81 zł.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzając na rzecz pozwanego kwotę 220 zł obejmującą opłatę od apelacji w kwocie 100 zł oraz zwrot kosztów wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 120 zł.

Paweł Hochman