Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Bednarek-Moraś

Sędziowie: SO Zbigniew Ciechanowicz (spr.)

SO Iwona Siuta

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 czerwca 2014 r. w S.

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko (...) spółce akcyjnej V. (...) w W.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego

na postanowienia zawarte w punkcie III i IV wyroku Sądu Rejonowego w Myśliborzu z dnia 18 stycznia 2013 r., sygn. akt I C 71/10

postanawia:

1. zmienia zaskarżone postanowienie zawarte w punkcie III wyroku w ten sposób, że odstępuje od obciążenia powoda S. K. kosztami procesu;

2. zmienia zaskarżone postanowienie zawarte w punkcie IV wyroku w ten sposób, że nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) spółki akcyjnej V. (...)w W.na rzecz (...)–(...)kwotę 1.369,71 zł (tysiąc trzysta sześćdziesiąt dziewięć złotych siedemdziesiąt jeden groszy) tytułem nieuiszczonych w sprawie kosztów sądowych;

3. oddala zażalenie w pozostałej części;

4. odstępuje od obciążania powoda S. K. kosztami postępowania zażaleniowego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy w Myśliborzu zasądził od pozwanego (...) spółki akcyjnej V. (...)w W.na rzecz powoda S. K.kwotę 10.000 zł z odsetkami ustawowymi od tej kwoty od dnia 24 marca 2010 r. do dnia zapłaty (punkt I), w pozostałym zaś zakresie powództwo oddalił (punkt II). Ponadto zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.434,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt III), a nadto nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz (...) kwotę 6.848,55 zł tytułem nieuiszczonych w sprawie kosztów sądowych (punkt IV).

Uzasadniając rozstrzygnięcie zawarte w punktach III i IV wyroku Sąd Rejonowy wskazał, iż orzeczenie kosztach procesu w punkcie III sentencji wyroku wydał na podstawie art. 100 k.p.c., obciążając tymi kosztami stronę pozwaną, w związku z częściowym uwzględnieniem żądań. Sąd mając na uwadze § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia (...). w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez (...)kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ((...).) zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.434 zł zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Sąd wskazał, iż orzeczenie w punkcie IV wyroku o nie uiszczonych kosztach sądowych w zakresie nie uiszczonych kosztach opinii biegłych i nie uiszczonej opłaty sądowej od pozwu, wydał na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia (...)r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ((...).

Zażalenie na postanowienia zawarte w punkcie III i IV powyższego wyroku złożył pozwany zaskarżając je w całości. Skarżący rozstrzygnięciom tym zarzucił istotne naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 100 k.p.c. poprzez jego wadliwe zastosowanie i w konsekwencji błędne odstąpienie od zasady stosunkowego rozdziału kosztów procesu w niniejszej sprawie.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o: zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia poprzez zasądzenie od powoda na jego rzecz kwoty 63,49 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za postępowanie przed Sądem I instancji oraz nieobciążanie pozwanego kosztami nieuiszczonych w sprawie kosztów sądowych; zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów procesu za postępowanie odwoławcze, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Skarżący podniósł, iż w sprawie art. 100 k.p.c. nie znajduje zastosowania. Skarżący zaznaczył, iż powód początkowo żądał zasądzenia od pozwanego kwoty 10.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 24 marca 2010 roku. Następnie pismem z dnia 18 lipca 2013 roku powód rozszerzył powództwo do kwoty 50.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 40.000 zł od dnia rozszerzenia powództwa. Sąd Rejonowy uwzględnił zatem powództwo w pierwotnej wysokości. Tym samym powód wygrał proces jedynie w 20%. Skarżący powołując się na wyrok Sądu Apelacyjnego w(...)z dnia 12 września 2013 r., sygn. akt (...), stwierdził, iż w niniejszej sprawie przepis art. 100 k.p.c. w zakresie w jakim pozwala Sądowi na obciążenie jednej ze stron procesu całością kosztów postępowania w sytuacji gdy określenie należnej pozwanemu sumy zależało od oceny sądu, nie znajduje więc zastosowania. Ponadto skarżący zaznaczył, iż obciążenie jednej ze stron postępowania całością kosztów procesu nie może być dokonane w oderwaniu od okoliczności sprawy. Pozwany przegrał sprawę w aż 80% - co wynika przede wszystkim z faktu, że po przeprowadzeniu w zasadzie całego postępowania dowodowego, w tym po uzyskaniu liczonych opinii biegłych, zdecydował się rozszerzyć żądnie pozwu o kolejne 40.000 zł. Zdaniem pozwanego taka decyzja procesowa powoda, w sytuacji gdy dysponował już wszelkimi danymi pozwalającymi w przybliżeniu określić wysokość adekwatnego zadośćuczynienia na podstawie ustalonego stopnia doznanego uszczerbku oraz krzywdy, nie może go obciążać. Pozwany powołał się przy tym na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia (...) (...)Dalej skarżący wskazał, iż określił wartość przedmiotu zaskarżenia poprzez zsumowanie całości kosztów postępowania poniesionych przez strony w niniejszej sprawie tj. kosztów poniesionych przez powoda w kwocie 2.434,00 zł, nieuiszczonych kosztów sądowych na opinię biegłych i tytułem części nieopłaconego powództwa w kwocie 6.848,55 zł oraz kwoty 2.400 zł tytułem zastępstwa adwokackiego pozwanego, co łącznie dało kwotę 11.682,55 zł. Pozwany stwierdził, że ponieważ przegrał sprawę w 20% powinien stosunkowo ponieść koszty postępowania w kwocie 2.336,51 zł. Poniesione zaś dotychczas przez pozwanego koszty zastępstwa procesowego wyniosły, zgodnie z przepisem § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z (...)roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez (...)kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, 2.400 zł, tak więc do zwrotu przez pozwanego na rzecz powoda pozostała kwota 63,49 zł.

W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie pozwanego skutkowało rozstrzygnięciem o charakterze reformatoryjnym.

Ustosunkowując się do zażalenia należy wskazać, iż z art. 108 § 1 k.p.c. wynika, że sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W myśl art. 100 k.p.c. w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

Mając powyższe unormowanie na względzie Sąd Okręgowy wskazuje, iż w rozpatrywanej sprawie, której przedmiotem było zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wartość przedmiotu sporu wynosiła 50.000 zł, a roszczenie główne powoda okazało się zasadne co do kwoty 10.000 zł i w pozostałej części zostało oddalone, co oznacza iż pozwany przegrał sprawę w postępowaniu pierwszoinstancyjnym w 20 %, a powód przegrał ją w pozostałej części, a więc w 80 %. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, pozwany winien zwrócić stronie powodowej 20 % poniesionych przez nią kosztów procesu, a tym samym powód winien zwrócić stronie pozwanej 80 % poniesionych przez nią kosztów. Koszty procesu strony powodowej wyniosły 2.434 zł, w tym wynagrodzenie reprezentującego ją radcy prawnego w wysokości 2.400 zł ustalone na podstawie § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia (...)r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez (...)kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (...)a 20 % z tych kosztów stanowi kwota 486,80 zł. Z kolei na koszty procesu strony pozwanej złożyło się wynagrodzenie reprezentującego ją adwokata w wysokości 2.400 zł, które zostało ustalone na podstawie § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez (...)kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ((...)a 80 % tych kosztów stanowi kwota 1.920 zł. Następnie uwzględniając wysokość kosztów procesu, jakie strony niniejszego postępowania winny sobie wzajemnie zwrócić oraz dokonując ich wzajemnej kompensacji, uzasadnionym byłoby zasadzenie od powoda na rzecz pozwanego kwoty 1433,20 zł (1920 zł - 486,80 zł) tytułem kosztów procesu, a więc żądanie pozwanego zasądzenia na od powoda na swoją rzecz kwoty 63,49 zł tytułem kosztów procesu jest co do zasady zasadne.

Zasada odpowiedzialności za wynik procesu w pewnych sytuacjach doznaje jednak ograniczeń. Zdaniem Sądu Odwoławczego w niniejszej sprawie nie znajduje zastosowania art. 100 zd. 2 k.p.c. Sąd Okręgowy podziela przy tym stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia (...)r. (sygn. akt (...)zgodnie z którym orzeczenie o kosztach procesu powinno uwzględniać proporcje zachodzące pomiędzy żądaniem a wynikiem procesu. Żądanie zadośćuczynienia w kwocie rażąco wygórowanej w stosunku do przyznanych, w podobnych przypadkach, w orzecznictwie sądowym, jako przekraczające przysługujące sądowi granice oceny stosownego zadośćuczynienia (art. 445 § 1 k.c.), wyłącza przewidzianą w art. 100 k.p.c. możliwość włożenia na pozwanego obowiązku zwrotu wszystkich z tym związanych kosztów. W postanowieniu z dnia 17 listopada 2011 r. (sygn. akt (...)) Sąd Najwyższy stanął także na stanowisku, iż nie można przerzucać na drugą stronę procesu ryzyka związanego z błędną oceną przez powoda wysokości przysługującego mu roszczenia. Ponadto w wyroku z dnia 12 września 2013 r. (sygn. akt (...)) Sąd Apelacyjny w (...)wyraził pogląd, że odwołanie się w art. 100 k.p.c. do „oceny sądu”, w sposób wyraźny wskazuje na zastosowanie tego przepisu przede wszystkim w sytuacjach, w których o wysokości żądania pozwu sąd orzeka na podstawie art. 322 k.p.c., tj. na podstawie „własnej oceny”, gdy ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione. Przepis ten, wobec nie zamieszczenia w nim wzmianki o zadośćuczynieniu, nie ma zastosowania do zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 445 § 1 k.c. Kolejno Sąd Odwoławczy wskazuje, iż zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Regulacja ta ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jednocześnie nie konkretyzuje ona przesłanki uzasadniającej jej zastosowanie, uzależniając ją od wystąpienia wypadków szczególnie uzasadnionych, a więc pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia (...) (...)Do okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy zastosowaniu tej regulacji zaliczyć można zarówno te związane z samym przebiegiem postępowania, jak też dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Mając powyższe uwagi na względzie w ocenie Sądu Okręgowego w okolicznościach rozpatrywanej sprawy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek w rozumieniu art. 102 k.p.c., który może stanowić podstawę do odstępstwa od zasady odpowiedzialności za wynik postępowania. Przemawia za tym zarówno charakter dochodzonego przez S. K.roszczenia o zadośćuczynienie w związku ze zdarzeniem z dnia 29 września 2007 r., za które strona pozwana ponosi odpowiedzialność prawną, jak też sytuacja materialna powoda, skutkująca zwolnieniem go w sprawie od kosztów sądowych. W tym stanie rzeczy zdaniem Sądu Okręgowego uzasadnionym jest odstąpienie od obciążenia powoda kosztami procesu. Zatem zaistniała podstawa do zweryfikowania zaskarżonego postanowienia o kosztach procesu zawartego w punkcie III wyroku.

Przechodząc do zaskarżonego postanowienia zawartego w punkcie IV wyroku Sąd Okręgowy wskazuje, iż zgodnie z treścią art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (...).) kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Dalej z ust. 2 pkt 1 tego przepisu wynika, że koszty nieobciążające przeciwnika sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji nakazuje ściągnąć także z roszczenia zasądzonego na rzecz strony, której czynność spowodowała ich powstanie. Przepis ust. 4 stanowi zaś, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może odstąpić od przewidzianego w ust. 2 i 3 obciążenia kosztami.

Przenosząc powyższą regulację na grunt rozpatrywanej sprawy Sąd Okręgowy wskazuje, iż pozwany przegrał sprawę w 20 %, stąd winien ponieść 20 % nieuiszczonych w tej sprawie kosztów sądowych. Wobec tego 20 % z kwoty 6.848,55 zł nieuiszczonych kosztów sądowych stanowi kwota 1.369,71 zł. Zatem uzasadnionym było nakazanie ściągnięcia tej kwoty od pozwanego (...) spółki akcyjnej V. (...)w W.na rzecz (...) (...). W związku zaś z tym, iż powód był zwolniony postanowieniem z dnia 11 marca 2010 r. od kosztów sądowych w całości nie zachodziła konieczność rozstrzygania o kosztach, które obciążały by powoda w przypadku braku takiego zwolnienia - koszty te zostały pokryte przez (...)

W świetle powyższych rozważań Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 i 2 postanowienia, w pozostałym zaś zakresie uznają zażalenie za niezasadne oddalił je o czym orzekł na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w punkcie 3 postanowienia.

O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono w punkcie 4 postanowienia na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 102 k.p.c. Zażalenie strony pozwanej zostało wprawdzie w większej części uwzględnione, jednakże w ocenie Sądu Odwoławczego w okolicznościach rozpatrywanej sprawy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek w rozumieniu art. 102 k.p.c., który może stanowić podstawę do odstępstwa od zasady odpowiedzialności za wynik postępowania. Przemawia za tym bowiem charakter dochodzonego przez S. K. roszczenia o zadośćuczynienie w związku ze zdarzeniem z dnia 29 września 2007 r., za które strona pozwana ponosi odpowiedzialność, jak też sytuacja materialna powoda, skutkująca zwolnieniem go w sprawie od kosztów sądowych. W tym stanie rzeczy zdaniem Sądu Okręgowego uzasadnionym jest odstąpienie od obciążenia powoda kosztami postępowania zażaleniowego.

(...)

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)