Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Ryszard Małecki

Protokolant: sekr.sąd. Wioletta Koberstein

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2024 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko E. W., M. W. (1) i M. W. (2)

przy interwencji ubocznej Gminy T.

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu

z dnia 7 grudnia 2022 r.

sygn. akt IX C 2519/20

oddala apelację.

Ryszard Małecki

UZASADNIENIE

Apelacja pozwanych okazała się bezzasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i poczynione na ich kanwie uwagi.

Przedmiotowa nieruchomość nie wchodziła w skład majątku wspólnego J. W. i pozwanej. J. W. miał prawo nią rozporządzać jako wyłączny właściciel. Samo zgłoszenie przez pozwaną w sprawie o podział majątku wspólnego roszczenia z art. 231 § 1 kc. nie pozbawia małżonka-właściciela nieruchomości prawa do zbycia nieruchomości i nie czyni zbycia nieważnym lub bezskutecznym. Brak jest przewidywalnej choćby pośredniej relacji między ewentualnym uwzględnieniem roszczenia pozwanej o przeniesienie udziału we współwłasności nieruchomości na podstawie art. 231 § 1 kc. w sprawie o podział majątku wspólnego, a podważeniem prawa własności powoda jako nabywcy nieruchomości. Z tego względu brak było podstaw do zawieszenia postępowania w oparciu o tę okoliczność.

Powód jest wpisany jako właściciel nieruchomości w księdze wieczystej, chroni go więc domniemanie z art. 3 ukwih. Pozwani mogli obalić to domniemanie, jednak w zakresie obu umów tego nie uczynili.

W apelacji nie został zawarty zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc., stąd Sąd Okręgowy nie brał pod uwagę z urzędu ewentualnego wykroczenia przez Sąd I instancji poza granice swobody wyznaczone przez ustawodawcę. W tej sytuacji należało uznać, że Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, w tym zeznania stron, w których Sąd ten częściowo odmówił wiarygodności zeznaniom pozwanych, ustalać przy tym m.in. że powód jako nowy właściciel podejmował wobec nieruchomości czynności właścicielskie.

Nie została wykazana przez pozwanych pozorność umowy sprzedaży. Sam fakt, że cena sprzedaży była niższa niż wartość rynkowa nieruchomości nie skutkuje oceną, że umowa była pozorna. Zwłaszcza że, jak ustalił Sąd Rejonowy powód wykazał, że po nabyciu nieruchomości podjął szereg czynności właścicielskich. Z okoliczności sprawy nie wynika też, by zamiarem stron umowy sprzedaży było w istocie wywołanie innego niż przeniesienie własności, skutku prawnego umowy. Ubocznie Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że z załączonych przez pozwanych operatów szacunkowych nie wynika, by rzeczoznawcy uwzględnili fakt zamieszkania nieruchomości przez lokatorów. Z doświadczenia życiowego wynika natomiast, że nieruchomość zamieszkania przez lokatorów, choćby nieposiadających tytułu prawnego do jej zajmowania, ma niższą wartość rynkową, nie jest bowiem możliwe korzystanie z niej w pełni, konieczne jest uprzednie podjęcie szeregu czynności czasochłonnych i niekiedy kosztownych w celu wyeksmitowania lokatorów.

Z kolei ewentualne działanie w celu pokrzywdzenia wierzycieli nie musi oznaczać pozorności zawieranej w tym celu umowy. Strony umowy sprzedaży mogą działać dla pozoru, przenosząc własność na nabywcę jedynie pozornie, w istocie pozostawiając pełnię nieformalnych praw właścicielskich przy zbywcy, co jednak w tym wypadku nie zostało wykazane. Mogą też działać z zamiarem rzeczywistym skutecznego przeniesienia własności na nabywcę w zamian za środki finansowe z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli przez pozbawienie ich możliwości skierowania egzekucji do łatwo egzekwowalnego składnika majątkowego w postaci nieruchomości i zastąpienie go składnikiem w praktyce trudno egzekwowalnym w postaci środków pieniężnych. Ewentualne działanie w takim wypadku z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli winno skutkować wniesieniem przez pokrzywdzonego wierzyciela skargi paulińskiej, której skutkiem nie jest przecież nieważność umowy sprzedaży, lecz jej względna bezskuteczność wobec danego wierzyciela, przejawiająca się w obowiązku znoszenia przez nabywcę egzekucji z nabytego składnika majątkowego. Sąd nie bierze w takim wypadku pod uwagę z urzędu przesłanki pokrzywdzenia wierzycieli.

Pozwani nie wykazali również nieważności umowy z uwagi na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego – w tym zakresie pozwani odwołali się do kwestii pokrzywdzenia wierzycieli, ta przesłanka tymczasem należy do sfery skargi pauliańskiej i w tej drodze winna być zwalczana.

W apelacji pozwani nie podnieśli żadnych zarzutów wobec rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego o odmowie przyznania im prawa do lokalu socjalnego.

Jeżeli natomiast chodzi o kwestie podniesione na rozprawie apelacyjnej, Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że oświadczenie strony, że wyprowadziła się z lokalu objętego sporem, złożone na tym etapie postępowania i bez wskazania daty opuszczenia lokalu, nie jest wystarczające dla ustalenia tego faktu – faktu tego nie można uznać za wykazany. Oświadczenie takie jest jedynie śladem na piśmie stanowiska pozwanych, które nawet nie uprawdopodabnia nawet tego faktu.

Ryszard Małecki