Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. W.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę

od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie

z dnia 20 kwietnia 2023 r. sygn. akt I C 289/22

oddala apelację;

zasądza od powódki A. W. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 1.800,00 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą z odsetkami w wysokości określonej w ustawie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia wyroku do dnia zapłaty.

Paweł Hochman

Dariusz Mizera Agnieszka Leżańska

Sygn. akt II Ca 704/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 25 maja 2022 r. skierowanym przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. powódka A. W. wnosiła o:

- pozbawienie wykonalności orzeczenia sądowego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 17 czerwca 2021 r. w sprawie o sygn. akt I C 134/21 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 3 marca 2022 r. w całości na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych wraz z odsetkami wskazanymi w art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

W uzasadnieniu pozwu wskazała, że wyrokiem z dnia 17.06.2021 r. w sprawie o sygn. akt I C 134/21 wydanym przez Sąd Rejonowy w Opocznie na skutek pozwu wniesionego przez (...) S.A., zasądził na jego rzecz od pozwanej A. W. kwotę 42.593,13 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 22 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania w wysokości 4617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Pismem z dnia 20.04.2022 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Opocznie B. S. zawiadomił ją o wszczęciu egzekucji w sprawie KM (...) na podstawie tytułu wykonawczego, który kwestionuje. Wcześniej pismem z dnia 3 lutego 2022 r. na podstawie art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim złożyła oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Wskazała w nim, że bank w umowie kredytu nr (...) z dnia 23 lutego 2016 r. nieprawidłowo wskazał stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu, tj. art. 30 ust. 1 pkt 6 oraz rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustalona w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia, tj. art. 30 ust. 1 pkt 7. Tym samym oświadczyła, że zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów w terminach i sposób określony w umowie. W skutek tego, pismem z dnia 25 lutego 2022 r. pozwany bank na skutek złożonego przez powódkę oświadczenia na podstawie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim stwierdził brak podstaw do uznania reklamacji, a tym samym podsumował, iż wniosek dotyczący sankcji kredytu darmowego nie jest zasadny.

W uzasadnieniu pozwu wskazała również, że w tak zrekonstruowanym stanie faktycznym sprawy w pierwszej kolejności powódka kwestionuje powyższy tytuł w oparciu o art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., zgodnie z którym po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne. Zgodnie z tezą zawartą w wyroku SN z dnia 10 listopada 2017 r. w sprawie V CNP 12/17, z powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w typowej postaci (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.) służy obronie dłużnika przed egzekucją w sytuacji, w której na skutek zdarzeń, do których doszło po powstaniu tytułu egzekucyjnego, względnie po zamknięciu rozprawy, stwierdzone tytułem zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. W niniejszej sprawie zdarzeniem powodującym wygaśniecie zobowiązania stwierdzonego prawomocnym sądowym tytułem egzekucyjnym jest okoliczność skutecznego złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego w sytuacji, gdy ta okoliczność nie była objęta prekluzją wynikającą z prawomocności materialnej orzeczenia.

Strona pozwana w odpowiedzi na pozew z dnia 22 czerwca 2022 r. wnosiła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazała, że powód powołuje się na okoliczności, które miały miejsce przed wytoczeniem powództwa o zapłatę w sprawie zakończonej wydaniem prawomocnego orzeczenia. Już tylko z tej przyczyny powództwo zasługuje na oddalenie w całości. Wskazała również, że w art. 45 Ustawy o kredycie konsumenckim wprowadzony został właściwy wyłącznie dla regulacji kredytu konsumenckiego instrument w postaci sankcji kredytu darmowego. Pozwala on na ustawową konwersję treści stosunku kredytu z zobowiązania odpłatnego w nieodpłatne (z wyłączeniem wskazanym w ust. 4) w razie naruszenia przez kredytodawcę obowiązków informacyjnych i formalnych nałożonych na niego w art. 29-33, 33a i 36a-36c KredytKonsU (w zakresie sprecyzowanym w ust. 1). Konstrukcja ta została oparta na sankcji działającej z mocy prawa, ograniczonej rocznym terminem, obliczanym od dnia zawarcia umowy. W ust. 2 i 3 przepisu ustawodawca wprowadził dyspozytywną regulację terminu spłaty kredytu i wysokości rat w razie skorzystania przez konsumenta z uprawnienia do zmiany terminu spłaty kredytu i wysokości rat w razie skorzystania przez konsumenta z uprawnienia do zmiany treści zobowiązania- pozostawiając możliwość odmiennego ukształtowania tych kwestii w umowie stron. Wobec powyższego, oświadczenie o kredycie darmowym zostało przez powódkę złożone z naruszeniem przepisów ustawy o kredycie konsumenckim z 12.05.2011 r. tj. art. 45 ust. 5 tejże ustawy. Prawo do skorzystania z sankcji kredytu darmowego powstaje już w momencie kiedy dochodzi do naruszenia przepisów przez kredytodawcę wygasa zaś po upływie roku do dnia wykonania umowy. Zgodnie z art. 45 ust. 5 KredytKonsU możliwość skorzystania z sankcja kredytu darmowego została ograniczona rocznym terminem prekluzyjnym biegnącym od dnia zawarcia umowy. Po jego upływie kształtujące uprawnienie konsumenta gaśnie. Pozwany poniósł również, że w art. 45 ust. 1 KredytKonsU wskazano wyraźnie, że o uruchomieniu sankcji kredytu darmowego przesądza naruszenie przez kredytodawcę obowiązków nałożonych w art. 29-33, 33a oraz 36a-36c KredytKonsU (z wyłączeniami wskazanymi w treści przepisu). Regulacje te tworzą trzy grupy: 1) wymagania odnoszące się od formy oświadczeń woli tworzących umowę kredytu (art. 29 ust. 1 KredytKonsU) - w tym zakresie art. 45 ust. 1 KredytKonsU nadaje temu wymogowi charakter formy ad eventum (por. komentarz do art. 29 KredytKonsU, Nt 15); 2) wybrane ogólne obowiązki informacje odnoszące się do wszystkich umów kredytu (art. 30 ust. 1 pkt 1-8,10, 11, 14-17 KredytKonsU); 3) szczegółowe obowiązki informacyjne dotyczące specyficznych typów umowy kredytu (art. 31-33, 33a i 36a-36c KredytKonsU). Wskazał, że przy zawarciu umowy kredytu zrealizował wszystkie obowiązki informacyjne.

Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2023 r. Sąd Rejonowy w Opocznie oddalił powództwo i zasądził od powódki A. W. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 3.600,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Sąd Rejonowy w Opocznie wyrokiem z dnia 17 czerwca 2021 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 134/21 po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2021 r. w Opocznie na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. przeciwko A. W. o zapłatę: zasądził od pozwanej A. W. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 42.593,13 złote z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 22 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty; zasądził od pozwanej A. W. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 4.617,00 (cztery tysiące sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu; nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawą tego wyroku były następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 24 lutego 2016 roku A. W. zawarła z (...) S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu konsolidacyjnego nr (...), w ramach którego Bank udzielił jej kredytu w kwocie 56.787,24 zł. Kredyt był przeznaczony na spłatę zobowiązań kredytowych pozwanej z tytułu:

- umowy kredytu: Kredyt na zakup towarów, usług i papierów wartościowych nr (...) na rachunek prowadzony w (...) Bank S.A. w wysokości 8.803,00 zł,

- umowy kredytu: Kredyt niecelowy oraz studencki nr (...) na rachunek prowadzony przez (...) Bank S.A. w wysokości 5.034,00 zł,

- umowy kredytu: Kredyt niecelowy oraz studencki nr (...) na rachunek prowadzony przez (...) Bank S.A. w wysokości 7.799,28,00 zł,

- umowy kredytu: Karta kredytowa nr (...) na rachunek (...) Bank S.A. w wysokości 1.966,00 zł,

- umowy kredytu: Kredyt na zakup towarów, usług i papierów wartościowych nr (...) na rachunek prowadzony w (...) w wysokości 8.519,00 zł,

- umowy kredytu Kredyt na zakup towarów, usług i papierów wartościowych nr (...) na rachunek prowadzony w (...) Bank S.A. w wysokości 8.669,00 zł.

Wypłata kredytu nastąpiła w ten sposób, że w dniu zawarcia umowy kwotę łącznie 40.790,28 przelano na wskazane przez A. W. konta celem spłaty kredytów, o których mowa wyżej, kwotę 12.493,19 zł z tytułu prowizji od udzielonego kredytu w formie przelewu przekazano na rachunek Banku, a kwotę 3.503,77 zł w formie przelewu przekazano na rachunek pośrednika kredytowego. Stopę oprocentowania kredytu strony umowy ustaliły jako sumę zmiennej stopy procentowej, która w dniu zawarcia umowy wynosiła 9,90 % w skali roku (§ 2 umowy). W § 5 ust. 3 pkt. 1 wskazano, że odsetki umowne od kredytu za cały okres kredytowania wynoszą 32.872,41 zł. Bank zastrzegł także możliwość naliczania karnych od zadłużenia przeterminowanego w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie.

Kredytobiorca zobowiązała się do spłaty udzielonego kredytu wraz z należnymi opłatami, prowizjami i odsetkami umownymi w 120 równych ratach kapitałowo-odsetkowych płatnych do 23-go dnia każdego miesiąca. W umowie zastrzeżono także, że skutkiem braku płatności po powstaniu wymagalnej zaległości będzie również uprawnienie banku do wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia, o czym bank zawiadomi w formie pisemnej, listem poleconym.

Pismem z dnia 15 czerwca 2020 roku (...) S.A. w W. wezwał A. W. do zapłaty w terminie 14 dni roboczych wymagalnego zadłużenia przeterminowanego z tytułu wyżej opisanej umowy kwocie 1.440,01 zł, informując jednocześnie, ze istnieje możliwość złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Wobec niedotrzymania warunków umowy, to jest zaprzestaniem spłacania rat kredytu, nieuregulowania zadłużenia przeterminowanego, pismem z dnia 23 lipca 2020 roku powód dokonał wypowiedzenia umowy o kredyt konsolidacyjny nr (...) z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia, liczonego od dnia doręczenia wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy kredytu zostało doręczone pozwanej w dniu 27 lipca 2020 roku. Bank w oświadczeniu tym zaznaczył, że jeżeli w okresie wypowiedzenia zostanie dokonana całkowita spłata zadłużenia przeterminowanego, wypowiedzenie stanie się nieskuteczne i umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach, zaś w przypadku nieuregulowania zadłużenia przeterminowanego bądź uregulowania go w niepełnej wysokości umowa zostanie rozwiązana wraz z upływem okresu wypowiedzenia, a całość zobowiązań wynikających z umowy zostanie postawiona w stan wymagalności.

Na dzień złożenia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym zadłużenie A. W. z tytułu przedmiotowej umowy wynosiło: 39.889,30 zł z tytułu niespłaconego kapitału, 1.357,34 zł z tytułu odsetek umownych kapitałowych, 1.346,49 zł z tytułu odsetek umownych za opóźnienie.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej opisanych dokumentów, przedłożonych przez powoda, które Sąd uznał za wiarygodne. Wskazał, że oczywiście dokumenty przedstawione przez powoda nie miały waloru dokumentów urzędowych (w tym w szczególności wyciąg z ksiąg banku), a orzecznictwo sądowe co do waloru dowodowego takich dokumentów jest już bardzo bogate. Co jednak istotne dokumenty takie, jak każde inne dowody, podlegają ocenie dowodowej Sądu i z pewnością nie można a priori uznać, iż nie mają żadnej wartości dowodowej. Strona pozwana, reprezentowana przez fachowego pełnomocnika, w odpowiedzi na pozew zgłosiła zarzut nieudowodnienia istnienia i wysokości roszczenia oraz zaprzeczyła wszelkim twierdzeniom powoda. Niemniej jednak w ocenie Sądu nie wystarczy jedynie w prosty sposób kwestionować stanowiska (zaprzeczać twierdzeniom) strony przeciwnej. Przyznać należy rację Sądowi Najwyższemu, że nie można odpowiadając na pozew twierdzić, że nie zgadzając z pozwem "przeczy się wszystkim faktom powołanym przez powoda, poza tymi, które wyraźnie się przyzna". Fakty i dowody związane z konkretnymi okolicznościami, z którymi się pozwany nie zgadza powinien on wskazać, jeśli ma to służyć obronie jego racji, powinien się on ustosunkować do twierdzeń strony powodowej (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie III CSK 341/08 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2014 r. w sprawie V CSK 78/14). W orzecznictwie sądów przyjmuje się zatem, że ogólnikowe zaprzeczenie wszystkim faktom powołanym przez stronę przeciwną jest pozbawione jakiegokolwiek znaczenia procesowego i nie powoduje, że wszystkie fakty istotne dla rozstrzygnięcia sporu stają się sporne i jako takie wymagają dowodu. Tak samo należy potraktować „hasłowe” kwestionowanie istnienia i wysokości roszczenia.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest zasadne. Pozwana została poinformowana o wysokości wszystkich kosztów kredytu jeszcze przed zawarciem umowy, postanowienia umowne w tym zakresie zostały sformułowane w sposób jasny, czytelny. Pozwana nie była pozbawiona możliwości dokonania oceny postanowień umowy zarówno na etapie jej zawierania, jak też po jej podpisaniu dzięki możliwej procedurze odstąpienia od umowy. Działania powoda nie zmierzały do dezinformacji pozwanej, nie wprowadziły jej w błąd, a sama wysokość kosztów umowy (prowizji) nie naruszyła obowiązujących w tym przedmiocie uregulowań ustawowych. Tym samym nie można uznać, że koszty te były rażąco wygórowane oraz że ich zastrzeżenie w umowie było sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszyło interes pozwanej, a tym samym pociągało za sobą skutek w postaci nieważności przedmiotowego postanowienia umowy. Zatem należy podzielić argumenty strony powodowej, iż pozwana A. W. nie spłaciła swojego zobowiązania w całości. Działała ona w ramach swobody kontraktowej i świadomie zaakceptowała treść i wysokość zaciągniętego przez siebie zobowiązania.

W tym stanie faktycznym analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy przedstawiony przez stronę powodową Sąd przyjął, że stosownie do art. 6 k.c. udowodniła ona istnienie zobowiązania pozwanej A. W. wynikającego z umowy kredytu z dnia 24 lutego 2016 roku zarówno co do zasady, jak i co do wysokości.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 22 listopada 2021 r. w sprawie sygn. akt II Ca 696/21 na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 17 czerwca 2021 r., sygn. akt I C 134/21 oddalił apelację.

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Opocznie B. S. w oparciu o tytuł wykonawczy Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 17 czerwca 2021 r. sygn. akt IC 134/21 z klauzulą wykonalności z dnia 3 marca 2022 r. na wniosek wierzyciela (...) S.A. wszczął postępowanie egzekucyjne w celu wyegzekwowania od dłużnika A. W. należności głównej w kwocie 42.593,13 zł oraz innych wskazanych w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji.

Pismem z dnia 3 lutego 2022 r. pozwana na podstawie art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim złożyła oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Wskazała w nim, że bank w umowie kredytu nr (...) z dnia 23 lutego 2016 r. nieprawidłowo wskazał stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu, tj. art. 30 ust. 1 pkt 6 oraz rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustalona w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia, tj. art. 30 ust. 1 pkt 7. Tym samym oświadczyła, że zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów w terminach i sposób określony w umowie.

Pismem z dnia 25 lutego 2022 r. pozwany bank na skutek złożonego przez konsumentkę oświadczenia na podstawie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim stwierdził brak podstaw do uznania reklamacji, a tym samym podsumował, iż wniosek dotyczący sankcji kredytu darmowego nie jest zasadny.

W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd uznał powództwo za nieuzasadnione.

Zważył, że w przedmiotowej sprawie powódka domagała się pozbawienia wykonalności orzeczenia sądowego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 17.06.2021 r. w sprawie o sygn. akt I C 134/21 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 03.03.2022 r. w całości, jako podstawę prawną roszczenia wskazując art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Powołując się na przepis art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd Rejonowy wyjaśnił, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenia, na skutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane, gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia. Podstawą powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności może być szereg zarzutów merytorycznych, np. wykonanie zobowiązania (art. 450 k.c.), zwolnienie z długu przez wierzyciela (art. 508 k.c.), przedawnienie roszczenia (art. 117 k.c.), odroczenie wykonania zobowiązania przez wierzyciela itp.

Powódka wnosząc o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w postaci wyroku wydanego w dniu 17 czerwca 2021 r. przez Sąd Rejonowy w Opocznie sygn. akt I C 134/21, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności dnia 3 marca 2022 r., uzasadniła żądanie oświadczeniem o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, które złożyła na piśmie pozwanemu bankowi w piśmie z dnia 3 lutego 2022 r. wskazując na nieprawidłowości w zawartej między stronami umowie kredytu. Powyższe oświadczenie nie zostało uznane w ramach tzw. reklamacji przez stronę pozwaną stosownie do argumentów zawartych w piśmie (...) Banku S.A. z dnia 25 lutego 2022 r., co jest okolicznością bezsporną. W toku procesu strona pozwana podniosła, że okoliczności związane z zaciągniętym zobowiązaniem były znane powódce jeszcze przed wydaniem tytułu egzekucyjnego w sprawie sygn. akt I C 134/21 i w toku tamtego postępowania powinna się na nie powoływać jak również to, że możliwość skorzystania z sankcji kredytu darmowego jest ograniczona rocznym terminem prekluzyjnym biegnącym od dnia zawarcia umowy, po jego upływie uprawnienie konsumenta gaśnie. Powódce zostały przekazane środki finansowe w wykonaniu umowy w dniu 23 lutego 2016 r., zatem prawo do złożenia takiego oświadczenia wygasło z dniem 23 lutego 2017 r.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że w jego ocenie możliwość skorzystania z sankcji kredytu darmowego jest ograniczona rocznym terminem prekluzyjnym biegnącym od dnia wykonania umowy. W przedmiotowej sprawie tym dniem był dzień zawarcia umowy i dzień przelania środków finansowych wynikających z tejże umowy na rzecz powódki A. W.. Po upływie tego terminu uprawnienie konsumenta wygasa, bo skorzystanie przez konsumenta z tego uprawnienia powoduje zmianę treści zobowiązania łączącego strony i możliwość skorzystania z tego uprawnienia, w przekonaniu Sądu, nie może trwać w nieskończoność, stąd roczny termin prekluzyjny. Sąd podzielił również argumenty strony pozwanej podniesione w odpowiedzi na pozew i w odpowiedzi na replikę na odpowiedź na pozew i uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie uznając, że powódka A. W. nie udowodniła, stosownie do art. 6 k.c., zaistnienia przesłanek z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. i orzekł jak w punkcie 1. sentencji wyroku. 

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej według norm przepisanych w kwocie 3.600 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka, zaskarżając go w całości. Reprezentujący powódkę pełnomocnik zarzucił Sądowi pierwszej instancji:

1. naruszenie prawa materialnego:

- art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez błędne zastosowanie i odmowę pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci orzeczenia sądowego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 17.06.2021 r. w sprawie o sygn. akt IC134/21 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 03.03.2022 r.,

- art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na niezasadnym przyjęciu, że „wykonaniem umowy" jest dzień zawarcia umowy i przelania środków, dalej przyjęcie, że termin „roczny", o którym mowa w powołanym przepisie upłynął w dniu 23 lutego 2017 r., podczas gdy za „wykonanie umowy" nie można uznać wyłącznie spełnienia zobowiązania po stronie kredytodawcy, w konsekwencji termin „roczny" do złożenia oświadczenia przez powódkę nie rozpoczął biegu,

2. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj. art. 233 § 1 i 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, skutkującej błędem w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegającym na przyjęciu, że oświadczenie powódki w trybie art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego złożone stronie pozwanej pismem z dnia 03 lutego 2022 r. zostało złożone z uchybieniem terminu, w sytuacji gdy termin na jego złożenia, nie rozpoczął biegu wobec faktu, iż na gruncie okoliczności sprawy nie doszło do wykonania umowy.

Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez pozbawienie wykonalności orzeczenia sądowego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 17.06.2021 r. w sprawie o sygn. akt I C 134/21 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 03.03.2022 r. w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania przed Sądem pierwszej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych; ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Wniósł także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik pozwanego wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności, do zgłoszonego w skardze apelacyjnej zarzutu naruszenia prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy wyjaśnia, że wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji nie dokonał dowolnej oceny zgromadzonych w aktach sprawy dowodów. Całkowita bezzasadność tak sformułowanego zarzutu uzasadnia ograniczenie wyjaśnienia Stanowiska Sąd Okręgowego do stwierdzenia, że ocena czy oświadczenie powódki w trybie art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego z dnia 3 lutego 2022 r. zostało złożone z uchybieniem terminu, oraz czy w dacie złożenia tego oświadczenia doszło do wykonania umowy kredytu w rozumieniu wskazanego wyżej przepisu winna być dokonana na płaszczyźnie oceny prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialnego i nie wiąże się z jakąkolwiek oceną dowodów. Dlatego już tylko w uzupełnieniu powyższego stwierdzenia należy przypomnieć, że ustalenia faktyczne w przedmiotowej sprawie zostały dokonane w oparciu o dowody z dokumentów, których prawdziwości powódka nie kwestionowała nie tylko w postępowaniu apelacyjnym ale również przed Sądem pierwszej instancji. Wskazane uwagi upoważniają Sąd Okręgowy nie tylko do nieuwzględnienia omawianego zarzutu ale również do przyjęcia ustaleń Sądu pierwszej instancji za własne i wskazania, że stanowią one również podstawę przedmiotowego rozstrzygnięcia.

Zdecydowanie bardziej skomplikowanym zagadnieniem jest ocena zawartych w skardze apelacyjnej zarzutów wskazujących na naruszenie przepisów prawa materialnego.

Odnosząc się do powyższej problematyki, Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności wyjaśnia, że podziela wyrażony w skardze apelacyjnej zarzut naruszenia art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim, przyjmując, zgodnie ze stanowiskiem skarżącej, iż wydając zaskarżone orzeczenie Sąd pierwszej instancji w sposób nieuzasadniony przyjął, że „wykonaniem umowy" jest dzień zawarcia umowy i przelania środków wskazując tym samym, iż termin „roczny", o którym mowa w powołanym przepisie upłynął w dniu 23 lutego 2017 r.

Wyjaśnienie powyższego stanowiska należy rozpocząć od stwierdzenia, że w orzecznictwie dominuje pogląd, zgodnie z którym reguły wykładni językowej (gramatycznej) oraz ratio legis instytucji tzw. kredytu „darmowego” nakazują przyjąć, że roczny termin prekluzyjny, o którym mowa w art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim, liczyć należy dopiero od wykonania umowy przez obie strony. Oznacza to, że kredytobiorca może on skutecznie złożyć przedmiotowe oświadczenie także przed wykonaniem przez siebie umowy (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu - I Wydział Cywilny z dnia 27 kwietnia 2023 r., I ACa 368/22). Potwierdzić należy również, (odwołując się do uzasadnienia skargi apelacyjnej), że pogląd zakładający możliwość skorzystania z sankcji kredytu darmowego przez kredytobiorcę w czasie obowiązywania umowy i w okresie roku od jej wykonania rozumianego jak zwrot udzielonego kredytu pojawia się również w doktrynie.

Sąd Okręgowy, w niniejszym składzie podziela powyższy pogląd, zaznaczając, że uwzględnił w swej analizie odmienne stanowiska, w których wyjaśniono, że prawidłowa wykładnia powołanego przepisu musi uwzględniać jego oczywisty cel, który jawi się jako zmierzający do uporządkowania i stabilizacji obrotu przez wykluczenie sytuacji, w których możliwość powołania się na sankcję kredytu darmowego - i tym samym zmiana treści zobowiązania - trwałyby w nieskończoność, pozbawiając kredytodawcę pewności co do kształtu relacji łączącej go z konsumentem. Przy takim założeniu wskazanie jako data graniczna, od której rozpoczyna swój bieg wskazany w powołanym przepisie termin roczny, w którym można w drodze jednostronnego oświadczenia woli doprowadzić do w istocie do rozwiązania umowy kredytowej, „wykonanie umowy” należy odnieść przekazania środków na rachunek kredytobiorcy. W ocenie Sądu powyższe argumenty aczkolwiek przekonywujące, wobec jednoznacznej treści omawianego przepisu stanowić mogą co najwyżej postulat pod adresem ustawodawcy wskazujący na potrzebę zmiany omawianej regulacji.

Powyższego stanowiska nie może podważyć okoliczność, że w przedmiotowej sprawie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy kredytowej. Przedmiotowa uwaga wynika z tego, że Sąd Okręgowy z urzędu dostrzega potrzebę rozstrzygnięcia wątpliwości czy wobec rozwiązania stosunku umownego ( taki skutek przewiduje wypowiedzenie umowy) można dokonywać jego modyfikacji w poprzez złożenia oświadczenia o charakterze kształtującym określonego w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim. Nie ulega wątpliwości, że wypowiedzenie kredytu przez bank powoduje, iż po upływie terminu wypowiedzenia stosunek prawny kredytu ulega rozwiązaniu, a kredytobiorca ma obowiązek spłaty kredytu, wraz z odsetkami i innymi kosztami, w dniu rozwiązania umowy. Pomimo powyższego, w judykaturze przeważa jednocześnie pogląd, zgodnie z którym skuteczne wypowiedzenie umowy kredytu nie powoduje zniesienia istniejącego między stronami stosunku obligacyjnego wynikającego z zawartej umowy, ale skutkuje wymagalnością roszczenia banku obejmującego niespłacone raty kredytu oraz odsetki kapitałowe i odsetki za opóźnienie. Błędne jest utożsamianie skutków wypowiedzenia umowy ze skutkami wynikającymi ze złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Wypowiedzenie umowy nie zwalnia kredytobiorcy z obowiązku zwrotu otrzymanego kredytu w wysokości określonej w umowie wraz z należnymi odsetkami, zmieniając jedynie termin wymagalności tego roszczenia, nie ma też podstaw do uznania, że określone w umowie odsetki związane z niedotrzymaniem przez kredytobiorcę terminu zwrotu świadczenia nie mogą dotyczyć obowiązku wymagalnego w terminie wynikającym z wypowiedzenia umowy (vide: wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 26 stycznia 2017 r., II CSK 209/16).

Dotychczasowe rozważania nie mogły prowadzić do zmiany zaskarżonego orzeczenia i uwzględnienia powództwa. Odwołując się do treści art. 378 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy przypomina, że w postępowaniu apelacyjnym sąd drugiej instancji, kontynuując postępowanie przed sądem pierwszej instancji, rozpoznaje sprawę na nowo w sposób w zasadzie nieograniczony. Obowiązujący w procesie cywilnym model tzw. apelacji pełnej, nakłada tym obowiązek samym obowiązek ponownego badania sprawy, przeprowadzania w niezbędnym zakresie postępowania dowodowego oraz orzekania na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji. Postępowanie apelacyjne jest zatem kontynuacją postępowania merytorycznego, co obligowało Sąd Okręgowy do oceny czy zaistniały przesłanki do skutecznego skorzystania z sankcji kredytu darmowego. Ocena ta obejmowała nie tylko ustalenie, czy złożenie oświadczenia woli nastąpiło we właściwym terminie ale również, czy zaistniały przesłanki uzasadniające uprawnienie do jego złożenia. Tak określonego zakresu kognicji sądu drugiej instancji nie podważała okoliczność, że Sąd pierwszej instancji odstąpił od badania zaistnienia przesłanek do skorzystania z uprawnień wskazanych w art. 45 ust 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Pogląd ten jest dodatkowo uzasadniony tym, że ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji pozwalały na powyższą ocenę.

W tym miejscu należy przypomnieć, że jak wynika z ustaleń faktycznych powódka pismem z dnia 3 lutego 2022 r. na podstawie art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim złożyła oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, wskazując że pozwany bank w umowie kredytu nr (...) z dnia 23 lutego 2016 r. nieprawidłowo wskazał stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu, tj. art. 30 ust. 1 pkt 6 oraz rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustalona w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia, tj. art. 30 ust. 1 pkt 7. Przypomnieć również należy, że w wskazanej wyżej umowie stopę oprocentowania kredytu ustalono jako sumę zmiennej stopy procentowej, która w dniu zawarcia umowy wynosiła 9,90 % w skali roku (§ 2 umowy). Dla określenia reguły zmiany stawki oprocentowania wskazano, że oprocentowanie w całym okresie kredytowania stanowi sumę stawki WIBOR 3M i marży w wysokości 8,1 punktu procentowego w całym okresie kredytowania. Wskazano również dopuszczalne terminy zmiany stawki oprocentowania ustalając trzymiesięczny okres obrachunkowy i przyjmując, że wskazana stawka WIBOR będzie ustalana według stanu na przedostatni dzień roboczy poprzedzający dzień spłaty kredytu. Dodatkowo w § 5 umowy kredytowej wskazano wysokość odsetek należnych za cały okres kredytowania według stawki WIBOR obowiązującej w dacie jej zawarcia. (dowód: umowa kredytowa k. 19v, 20 akt sygn. I C 134/21 załączonych do akt sprawy).

Dodatkowo w ramach obowiązku informacyjnego pozwany bank przedstawił powódce prognozowany harmonogram spłat uwzględniające odrębne wyszczególnienie odsetek oraz symulację dotyczącą ryzyka zmiennej stopy procentowej a powódka złożyła następujące oświadczenia: „Poznając szczegóły oferty Banku w zakresie możliwości uzyskania produktu kredytowego ze zmiennym oprocentowaniem, zostałam poinformowana o ryzyku związanym ze wzrostem tego oprocentowania i tym samym wzrostem wysokości miesięcznej raty i jestem tego świadoma” oraz „Zmiana wysokości miesięcznej raty, w związku ze wzrostem oprocentowania, została w sposób zrozumiały dla mnie przedstawiona w postaci poniższej symulacji” (dowód k. 67, 77 akt sygn. I C 134/21 załączonych do akt sprawy).

W świetle powyższych okoliczności nie sposób uznać, że poddana kontroli umowa naruszała wymagania określone w art. 30 ust 1 pkt 6 i 7 ustawy o kredycie konsumenckim. Zawarto w niej bowiem postanowienia określające stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu oraz rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia.

Powyższe uzasadnia wniosek, że oświadczenie powódki o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, aczkolwiek złożone w terminie, nie było usprawiedliwione nie precyzyjną treścią umowy kredytowej. Brak było podstaw prawnych aby stwierdzić podstawy do skorzystania przez A. W. z uprawnienia kształtującego jakie daje powołany na wstępie art. 45 ust 1 ustawy o kredycie konsumenckim.

W tym miejscu należy już tylko dla porządku (zastrzegając, iż przedmiotowa okoliczność, aczkolwiek wpływająca na ocenę intencji powódki, nie ma decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy) zwrócić uwagę, że jak wynika z art. 45 ust 1 obowiązkiem konsumenta, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. W przedmiotowej sprawie nie ustalono, że powódka przystąpiła do realizacji powyższego obowiązku, co w sposób istotny podważa wiarygodność stwierdzenia, iż składając oświadczenie w trybie art. 45 ust 1 ustawy o kredycie konsumenckim rzeczywiści chciała skorzystać z przewidzianej w nim możliwości zmiany treści umowy kredytowej.

Dotychczasowe rozważania w sposób wystarczający uzasadniają oddalenie wniesionej apelacji co poniekąd zwalnia Sąd Okręgowy od odniesienia się do ostatniego w sformułowanych w skardze apelacyjnej argumentów wskazujących na naruszenie przy wydaniu zaskarżonego wyroku art. 840 k.p.c. Mimo powyższego, Sąd drugiej instancji dostrzegając potrzebę odniesienia się do powyższego zarzutu wyjaśnia, że uznaje go za nieuzasadniony. Podstawą powództwa z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. mogą być tego rodzaju zdarzenia, które zaszły po powstaniu tytułu egzekucyjnego i spowodowały wygaśnięcie zobowiązania dłużnika lub niemożność jego egzekwowania. Prawidłowa wykładnia powołanego przepisu pozwala na stwierdzenie, że powództwo opozycyjne skierowane przeciwko prawomocnemu orzeczeniu sądu nie może naruszać powagi rzeczy osądzonej, w związku z czym co do zasady może być ono oparte jedynie na zdarzeniach, które nastąpiły po powstaniu tytułu egzekucyjnego (zamknięciu rozprawy), wskutek których zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane. Prekluzyjny skutek prawomocności orzeczenia i powagi rzeczy osądzonej obejmuje okoliczności i zarzuty, które istniały i dały się sformułować w chwili zamknięcia rozprawy, lecz strona skutecznie ich nie przytoczyła. Nie ma przy tym znaczenia, czy ponosiła winę w zaniechaniu skutecznego podniesienia właściwych zarzutów i okoliczności. Przedmiotem rozpoznania w sprawie zainicjowanej powództwem opozycyjnym nie mogą być zdarzenia istniejące przed powstaniem tytułu korzystającego z powagi rzeczy osądzonej, prowadziłoby to bowiem do zanegowania tej powagi i zakwestionowania prawomocnych orzeczeń. Ograniczony wyłom od tej zasady dotyczy zarzutu spełnienia świadczenia oraz - w obecnym brzmieniu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. - zarzutu potrącenia. Co do zasady zaś powództwo opozycyjne nie może prowadzić do ponownego merytorycznego rozpoznania prawomocnie rozstrzygniętej sprawy ani służyć sanowaniu uchybień strony, która we właściwym czasie nie wystąpiła ze stosownym zarzutem, lub korygowaniu błędów sądu orzekającego, który zarzut taki przeoczył. Wskazany wyżej pogląd został zaprezentowany w orzeczeniu Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 20 maja 2022 r. ( sygn. akt I CSK 610/22) i Sąd Okręgowy w pełni go akceptuje. W przedmiotowej sprawnie powódka powołuje się na okoliczności, które miały miejsce przed wytoczeniem powództwa o zapłatę w sprawie zakończonej wydaniem prawomocnego wyroku. Okoliczności te należy rozumieć w ten sposób, że już w toku pierwotnego postępowania mogła zgłosić oświadczenie z art. 45 ust 1 ustawy o kredycie konsumenckim i poddać jego prawidłowość kontroli sądowej. Oczywistym jest, że okoliczności związane z zaciągniętym zobowiązaniem były znane powódce jeszcze przed wydaniem wyroku w sprawie sygn. akt I C 134/21, którego wykonalność usiłuje podważyć (co słusznie podkreśla pełnomocnik pozwanego w odpowiedzi na apelację).

Na koniec należy wskazać na jeszcze jedną okoliczność. Poddane pod osąd żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności należało oddalić z jeszcze jednej przyczyny. Jak wynika z nie zakwestionowanych ustaleń faktycznych zadłużenie A. W. z tytułu niespłaconego kapitału wynosiło w dacie w niesienia sprawy 39.889,30 zł. a umowa kredytu została skutecznie wypowiedziana. W tych okoliczność skutkiem zastosowania art. 45 ust 1 ustawy o kredycie konsumenckim mogłoby być co najwyżej przyjęcie, że tytuł wykonawczy winien zostać pozbawiony wykonalności w części obejmującej świadczenia uboczne. Powódka, a na niej ciążył w tym zakresie ciężar dowodu, nie wykazała w jakiej części, przy powyższym założeniu tytuł wykonawczy należało pozbawić wykonalności. Jednocześnie uprzedzając ewentualne wątpliwości, Sąd Okręgowy wyjaśnia, że w przedmiotowej sprawie, w jego ocenie brak było podstaw aby uznać, iż obowiązek spłaty kapitału nie jest jeszcze wymagalny i winien być rozłożony na raty przewidziane w art. 45 ust 2 i 3 powołanego przepisu.

Reasumując, apelacja na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Wynagrodzenie należne pełnomocnikowi pozwanego ustalono na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Paweł Hochman Dariusz Mizera Agnieszka Leżańska