Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa M. O. (1)

przeciwko J. O.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 30 listopada 2022 r. sygn. akt III RC 124/21

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego J. O. na rzecz powódki M. O. (1) kwotę 1.800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Dariusz Mizera

Paweł Hochman Agnieszka Leżańska

Sygn. akt II Ca 79/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 26 maja 2021 roku (data wpływu do Sądu) M. O. (1) zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika wniosła o zasądzenie od pozwanego J. O. na jej rzecz alimentów w kwocie po 1.500 zł miesięcznie płatnych w terminie do dnia 10-go każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie zgłoszonego żądania strona powodowa wskazała, że wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb, wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1134/17 z dnia 13 kwietnia 2018 r. rozwiązano przez rozwód związek małżeński stron z wyłącznej winy pozwanego. Od daty orzeczenia rozwodu sytuacja osobista i materialna M. O. (1) uległa drastycznej zmianie spowodowanej chorobą nowotworową. Wskutek choroby oraz podjętego leczenia powódka zmuszona została do przerwania zatrudnienia, a jej jedyne źródło dochodu stanowi obecnie świadczenie chorobowe. Powódka na pokrycie swoich wydatków zmuszona jest zapożyczać się, co spowodowało, że znalazła się w niedostatku. Sytuacja materialna pozwanego jest odmienna. Od wielu lat mieszka w (...), zarabia bardzo dobrze, a w (...) jest właścicielem kilku nieruchomości.

W odpowiedzi na pozew pozwany zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W ocenie strony pozwanej roszczenie nie ma żadnego uzasadnienia, gdyż obowiązek alimentacyjny pozwanego wobec powódki wygasł. Nie zachodzą obecnie żadne przyczyny uzasadniające dalsze jego trwanie. Powódka mimo przejścia ciężkiej choroby nowotworowej jest osobą zdrową, a zatem zdolną do podjęcia pracy. Powódka w 1997 r. wyprowadziła się od pozwanego, a w 2004 r. rozpad ich związku został potwierdzony wyrokiem separacyjnym. M. O. (1) przez okres 20 lat separacji nie domagała się od pozwanego żadnych należności, zatem niezrozumiałe jest dla pozwanego, dlaczego po wielu latach od faktycznego rozpadu ich związku żąda od niego środków utrzymania, skoro sama znalazła oparcie życiowe i finansowe u obecnego partnera.

Wyrokiem z dnia 30 listopada 2022 r. Sąd Rejonowy w Radomsku po rozpoznaniu

sprawy z powództwa M. O. (1) przeciwko J. O. o alimenty

1.  zasądził alimenty od pozwanego J. O. na rzecz powódki M. O. (1)
w kwocie po 1100 (jeden tysiąc sto)złotych miesięcznie, płatne w terminie do dnia 10-go każdego miesiąca z góry, wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 01 grudnia 2022 r.;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  zasądził od pozwanego J. O. na rzecz powódki M. O. (1) kwotę 900 (dziewięćset)złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

4.  nie obciążył pozwanego pozostałymi kosztami postępowania w sprawie;

5.  nadał wyrokowi w pkt. l rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawą rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania.

Wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2018 roku, wydanym w sprawie I C 1134/17 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. I Wydział Cywilny rozwiązał przez rozwód związek małżeński J. O. i M. O. (1) z winy J. O..

Powódka M. O. (1) ma 53 lata, pracowała w (...) Sp. z o. o. z/s
w B., gdzie otrzymywała wynagrodzenie w kwocie ok. 2.600-2.700 zł netto miesięcznie. W styczniu 2021 r. wskutek pogarszającego się stanu zdrowia powódka zgłosiła się na badania, wykryto u niej zmiany w obrębie piersi, które okazały się nowotworem złośliwym. Powódka podjęła leczenie w (...) Centrum (...), gdzie przeszła operację usunięcia piersi.
W związku z chorobą i podjętym leczeniem w odstępach 3 tygodniowych - odbywa wizyty
w ww. placówce. Koszty miesięczne z tym związane wynoszą ok. 500 - 600 zł. Składają się na nie nocleg, dojazd pociągiem i wyżywienie. Pozostaje pod stałą kontrolą medyczną. Wskutek choroby oraz podjętego leczenia zmuszona została do przerwania zatrudnienia. Na początku pobierała świadczenie chorobowe - otrzymywała kwotę ok. 1.900 zł miesięcznie. Następnie otrzymywała świadczenie rehabilitacyjne, a obecnie jest na rencie, która wynosi ok. 1.300 zł miesięcznie. M. O. (1) utraciła zatrudnienie, rozwiązano z nią umowę o pracę. Renta stanowi jej jedyny dochód.

W dniu 16 marca 2021r.(...) Zespół (...) zaliczył powódkę do znacznego stopnia niepełnosprawności, co uniemożliwi jej podjęcie jakiejkolwiek pracy, natomiast z orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z dnia 19 lipca 2022r. wynika, iż powódka do dnia 31 lipca 2023 r. jest całkowicie niezdolna do pracy.

Miesięczne koszty utrzymania powódki przedstawiają się następującą: wyżywienie 650 zł, kosmetyki, chemia, środki czystości 100 zł, ubranie 200 zł, leki, witaminy, wizyty lekarskie 200 zł, rata pożyczki w (...) 181,95 zł, rata pożyczki w (...) Bank (...) 373,96 zł, karata kredytowa 50 zł, paliwo i koszty utrzymania auta 250 zł, ubezpieczenie na życie 60 zł. Na wydatki związane z miesięcznym prowadzenia gospodarstwa domowego składają się: ogrzewanie 350 zł, prąd 217 zł, telewizja 70 zł, butla gazowa 50 zł, woda 40 zł. Łączny koszt utrzymania powódki wynosi co najmniej ok. 2.800 zł, zatem w jej ocenie wskazana przez nią w pozwie w kwota 1.500 zł stanowi wyłącznie minimum niezbędne dla utrzymania. W trakcie trwania procesu koszty te wraz ze wzrostem cen zwiększyły się.

Powódka pozostaje w nieformalnym związku z J. P., który pomaga jej
w czynnościach życia codziennego. Zdarza się, że mieszka z powódką, aczkolwiek mieszka również ze swoją matką, która ze względu na wiek również wymaga pomocy. M. O. (1) mieszka w domu należącym do jej matki. Jest właścicielką auta T. (...), które kupiła
4 lata temu za kwotę 6 tys. zł. Samochód A. (...) zakupił jej partner, natomiast ona jest jego współwłaścicielką ze względu na zniżki ubezpieczeniowe, które posiada.

Pozwany J. O., w 2007 r. w celach zarobkowych wyjechał za granicę do pracy. Aktualnie pracuje jako ślusarz-spawacz w (...), zarabia (...)netto miesięcznie. Na początku mieszkał w kwaterach zapewnionych przez pracodawcę bądź sam wynajmował pokój. Trzy lata temu po spełnieniu warunków wynajął kawalerkę od spółdzielni mieszkaniowej. Otrzymał od ojca w darowiźnie dom w P.. Drugi dom nabył od sąsiada, ale jest on w złym stanie technicznym i nie nadaje się do zamieszkania. Od 10 grudnia 2021 r. pozostaje w związku małżeńskim z W. S., z którą mieszka.

Do kosztów utrzymania pozwany zalicza takie wydatki jak: czynsz za mieszkanie
i parking wynosi 1.000 koron miesięcznie, prąd ok. 1.000 koron miesięcznie, internet 650 koron miesięcznie, telefon 350 koron miesięcznie, podatek motoryzacyjny 2.500 koron rocznie, ubezpieczenie samochodu 5.500 koron rocznie, ubezpieczenie osobiste 127 koron miesięcznie, paliwo 5.000 koron miesięcznie, przegląd techniczny samochodu 1.000 koron miesięcznie, eksploatacja i naprawy samochodu 10.000- 15.000 koron rocznie, składka na związki zawodowe 681 koron miesięcznie, żywność 6.000-8.000 koron miesięcznie, lekarz 250 koron miesięcznie, lekarz specjalista 400 koron miesięcznie, psycholog 900 koron za wizytę, psychiatra 1.000 koron za wizytę, lekarstwa ok. 1.500 koron co trzy miesiące, papierosy, hobby, rozrywka 4.000 koron miesięcznie.

Pozwany choruje na nadciśnienie tętnicze, dnę moczanową, lumbago oraz przerost mięśnia sercowego. Aktualnie pozwany nie pracuje, bowiem leczy się na depresję, w związku z czym otrzymuje świadczenie chorobowe w wysokości 15.000 koron miesięcznie.
Z zaświadczenia lekarskiego wynika, iż w dniach 30 października 2022 r. do dnia 30 listopada 2022 r. zdolność pozwanego do pracy jest całkowicie obniżona.

Dla pozwanego niezrozumiałym jest dlaczego powódka po wielu latach od faktycznego rozpadu ich związku, jak również zaniechaniu dochodzenia alimentów w postępowaniu rozwodowym, żąda od niego środków, skoro znalazła oparcie życiowe i finansowe u boku nowego partnera.

Ustalenia Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie znajdują uzasadnienie we wszystkich przeprowadzonych dowodach, które zostały powołane przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, zaś zgromadzony w sprawie materiał dowodowy - jest zdaniem Sądu wystarczający dla potrzeb rozstrzygnięcia.

Mając na uwadze takie ustalenia Sąd zważył , iż żądanie zgłoszone przez powódkę znajduje oparcie w treści art. 60 § 2 k.r.o.

W świetle Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonek rozwiedziony może żądać środków utrzymania (alimentów) od drugiego rozwiedzionego małżonka na zasadach określonych w art. 60 k.r.o. Świadczenia alimentacyjne między rozwiedzionymi małżonkami stanowią kontynuację powstałego przez zawarcie małżeństwa obowiązku wzajemnej pomocy w zakresie utrzymania i trwają mimo rozwodu, aczkolwiek w postaci zmodyfikowanej na zasadach przewidzianych w art. 60 k.r.o. .

W okolicznościach niniejszej sprawy zastosowanie miał art. 60 § 2 k.r.o. z uwagi na fakt, iż rozwód miedzy J. O. a M. O. (1) został orzeczony z wyłącznej winy jednego małżonka. Rozwód pomiędzy stronami został orzeczony z wyłącznej winy pozwanego, zatem J. O. jest małżonkiem wyłącznie winnym rozkładu pożycia, natomiast M. O. (1) jest małżonkiem niewinnym rozkładu pożycia. Małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia względem małżonka niewinnego obciąża tak zwany szerszy obowiązek alimentacyjny (inaczej nazywany również rozszerzonym obowiązkiem pomocy materialnej pomiędzy takimi małżonkami) określony w art. 60 § 2 k.r.o. Rozszerzony zakres obowiązku małżonka wyłącznie winnego jest swojego rodzaju sankcją za zawinione spowodowanie upadku małżeństwa i pogorszenia losu drugiego małżonka (T. S., Prawo rodzinne
i opiekuńcze, W. 2005, s. 140). Zgodnie z treścią art. 60 § 2 k.r.o., jeżeli jeden
z rozwiedzionych małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Art. 60 § 2 k.r.o. przewiduje dwie przesłanki roszczenia alimentacyjnego przysługującemu małżonkowi niewinnemu w stosunku do małżonka uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Po pierwsze, jeden z rozwiedzionych małżonków musi być uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Po drugie, rozwód pociągać ma za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Przesłanka pierwsza
w niniejszej sprawie została spełniona. J. O. został uznany w prawomocnym wyroku rozwodowym za wyłącznie winnego rozkładu pożycia w związku małżeńskim
z powódką. Spełniona również została druga przesłanka wymagana przez art. 60 § 2 k.r.o. Orzeczony rozwód pociągnął za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej M. O. (1) - małżonka niewinnego.

Ocena, czy rozwód pociąga za sobą - w rozumieniu art. 60 § 2 k.r.o. - istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego zależy od porównania sytuacji, w jakiej niewinny małżonek znalazł się na skutek rozwodu, z sytuacją, w jakiej znalazłby się, gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało. Dla oceny, czy drugi warunek przewidziany w art. 60 § 2 k.r.o. został spełniony, nie są natomiast istotne ewentualne zmiany, jakie nastąpiły w położeniu materialnym małżonka niewinnego w czasie pomiędzy faktycznym rozejściem się małżonków a orzeczeniem rozwodu, natomiast istotne jest porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie.

Sąd zważył wnikliwie sytuację stron, dochodząc do przekonania, że niewątpliwie rozwód spowodował pogorszenie sytuacji materialnej powódki, która gdyby nie doszło do rozpadu małżeństwa dysponowałaby znacznie większymi środkami, które mogłaby przeznaczyć na swoje utrzymanie, czy też leczenie. Przede wszystkim powódka ma obecnie jedynie do dyspozycji rentę, na skutek rozwodu nie ma możliwości korzystania
z wynagrodzenia byłego męża. Dysponuje tym samym znacznie skromniejszymi środkami niż pozwany, który zarabia prawie 12.000 zł miesięcznie (30.000 koron szwedzkich). Nawet będąc na zwolnieniu lekarskim dysponuje on kwotą 6.000 zł. M. O. (1) zmagając się z chorobą nowotworową jest całkowicie niezdolna do pracy, co potwierdził również lekarz orzecznik ZUS. Otrzymuje ona rentę w wysokości 1.300 zł miesięcznie. Środki te nie pozwalają powódce na zaspokojenie podstawowych potrzeb.

Pozwany J. O. utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę wynoszącego ok. 12.000 zł. W toku postępowania ustalono również, iż jest właścicielem dwóch nieruchomości. Jedną otrzymał w darowiźnie od ojca, a drugą zakupił od sąsiada. Pozwany wskazywał również, iż w ostatnim czasie boryka się z depresją, która uniemożliwia mu wykonywanie pracy,
w związku z czym przebywa na zwolnieniu lekarskim i jego wynagrodzenie zmniejszyło się
o połowę. Należy w tym miejscu uwypuklić, iż pozwany w pierwszych pismach procesowych nie powoływał się na te przypadłość.

W ocenie Sądu biorąc pod uwagę powyższe okoliczności orzec należało na rzecz powódki świadczenie alimentacyjne w kwocie 1.100 zł miesięcznie, które jest adekwatne do wysokości usprawiedliwionych potrzeb uprawnionej i odpowiada możliwościom majątkowym i zarobkowym pozwanego, w pozostałej części zaś Sąd powództwo oddalił.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania wyrażoną w art. 98 k.p.c., Sąd zasądził od pozwanego J. O. na rzecz M. O. (1) kwotę 900 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika powódki - w oparciu o stawki wskazane w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku
w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sąd mając na względzie art. 102 k.p.c. nie obciążył pozwanego pozostałymi kosztami postępowania w sprawie.

Stosownie do treści art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c. Sąd z urzędu nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany za pośrednictwem swojego pełnomocnika zaskarżając wyrok w części tj. w zakresie pkt 1,3 i 5.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1/ naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego prowadzącej do błędów w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mających wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, a polegających na:

a/ niezgodnym z materiałem dowodowym zebranym w sprawie przyjęciu, że na miesięczny koszt utrzymania powódki składa się rata kredytu w (...) w kwocie 181,95 zł oraz rata pożyczki w (...) Bank (...) w kwocie 373.96 zł podczas gdy, powódka spłaciła zadłużenia wobec banków odpowiednio w dniach 16.06.2022 r. oraz 15.11.2021 r.;

b/ pominięciu, że M. O. (2) mieszka w domu rodzinnym wraz z matką Z. O. która partycypuje w kosztach jego utrzymania w połowie;

c/ ustalenie, iż w realiach niniejszej sprawy partner M. O. (1) J. P. wyłącznie pomaga jej w czynnościach życia codziennego, podczas gdy z zeznań świadka wynika, że również partycypuje w kosztach zakupów oraz utrzymania domu;

d/ ustalenie, że na koszt miesięczny utrzymania powoda składają się prywatne wizyty lekarskie, podczas gdy M. O. (2) podjęła i kontynuuje leczenie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia,

e/ na błędnym przyjęciu, że miesięczny koszt leczenia w (...) Centrum (...) wynosi 500-600 zł, podczas gdy z dokumentów potwierdzających wydatki związane
z leczeniem w O. dotyczących noclegu i dojazdu M. O. (2) na przestrzeni 5 miesięcy tj. pomiędzy 27.06.2022 r. a 17.11.2022 r. wydała łącznie 534,11 zł;

f/ przyjęciu przez Sąd I instancji, że powód przeznacza na samochód w skali roku 3 000 tj. miesięcznie 250 zł, podczas gdy do akt postępowania przedłożył wyłącznie dokumenty na łączną kwotę 317,02 (k.276-277), na których ponadto jako nabywca widnieje firma (...)- serwis (...);

g/ pominięciu, że powód jest właścicielem niezabudowanej nieruchomości o powierzchni 100 arów;

h/ błędnym ustaleniu, że powódka otrzymała rentę w wysokości 1300 zł, podczas gdy
z Zaświadczenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w T. wynika, że za okres od 1 do 30 września 2022 r. organ wypłacił M. O. (2) kwoty 2677,10 zł oraz 1217,98 zł;

i/ ustalenie, że pozwany zarabia (...), podczas gdy jedynym źródłem dochodu jest świadczenie chorobowe w wysokości 15 000 koron szwedzkich:

j/ ustaleniu, że pozwany płaci czynsz za mieszkanie i parking w kwocie 1000 (...) miesięcznie, podczas gdy z dokumentu w postaci Zawiadomienia o czynszu z dnia 06.09.2022 r. wynika, że koszty najmu wynoszą 10 500 (...) miesięcznie, co
w przeliczeniu na PLN wynosi 4 400 PLN,

k/ pominięciu, że pozwany osiągając dochód na poziomie 6 000 zł ponosi koszty życia
w (...), a nie w (...) a które są o 65% większe:

2/ naruszenie art. 236 k.p.c. w zw. z art. 235 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez niewydanie formalnego postanowienia o pominięciu części wniosków dowodowych zgłoszonych przez pozwanego w petitum odpowiedzi na pozew z dnia 16.08.2022r.
w zakresie pkt 4,a), 4.c), 5.a), 5.b), 5.c), 5,d), 5,e), 5,f), 5.g), podczas gdy Sąd pierwszej instancji rozpoznając spór powinien był przeprowadzić postępowanie dowodowe
w świetle reguł ustawowych, w tym w szczególności rozpoznać wszystkie zgłoszone
w toku procesu wnioski dowodowe stron, czego zaniechał:

3/ naruszenie art. 60 § 2 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359, dalej „k„r.o") polegające na błędnej wykładni zawartych w nim sformułowań i uznanie, że na skutek rozwodu stron nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej powoda, podczas gdy na długo przez orzeczeniem rozwodu strony żyły w rozłączeniu, bowiem M. (...) w 1997 r. wyprowadziła się z domu
i zamieszkała u swoich rodziców, a zatem de facto orzeczenie rozwodu jedynie potwierdziło istniejący już od wielu lat stan dezintegracji i rozpadu ich małżeństwa:

4/ naruszenie art. 60 § 2 k.r.o. poprzez jego zastosowanie i konsekwencji błędne przyjęcie, że:

a/ zasądzona kwota 1100 PLN odpowiada możliwościom majątkowym i zarobkowym pozwanego, bowiem pozwany utrzymuje się z wynagrodzenia w wysokości 12 000 PLN, podczas gdy utrzymuje się z zasiłku chorobowego w kwocie 15 000 (...) tj. 6 000 zł, a koszty życia w (...) są o 65% większe niż w (...);

b/ zasądzona kwota 1100 zł jest adekwatna do usprawiedliwionych potrzeb powoda, podczas gdy M. (...) żyje w dalszym ciągu na poziomie zbliżonym do tego który miała w trakcie trwania małżeństwa, a dodatkowe orzeczenie alimentów na jej rzecz w kwocie po 1100 zł miesięcznie prowadzi co najmniej do zrównania stóp życiowych byłych małżonków

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosił o:

1/ o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku, III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 30.11.2022 r„ sygn. akt: III RC124/21 poprzez oddalenie powództwa w całości:

2/ o zasądzenie od powoda M. (...) na rzecz pozwanego J. (...) kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych:

ewentualnie.

3/ o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, z pozostawieniem temu Sądowi orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego, w tym kosztach zastępstwa procesowego we wszystkich instancjach, w tym w postępowaniu apelacyjnym, jako części kosztów procesu:

a w każdym przypadku.

W odpowiedzi na apelacje pełnomocnik powódki wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił:

Powódka otrzymuje 1540 zł świadczenia rentowego.

Dowód: - przelew świadczenia k. 373

Pozwany jest wysokiej klasy fachowcem, pracuje jako spawacz. Okresowo przebywa na zwolnieniach lekarskich.

Dowód: - zeznania świadka P. W.. k. 400 / 00:06:08-00:18:20/

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego pomimo szeregu przytoczonych w niej zarzutów jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Skarżący w apelacji sformułował zarzuty naruszenia przepisów zarówno prawa procesowego jak i prawa materialnego. Koncentrując się na zarzucie naruszenie art. 233 kpc wskazał na błędne ustalenie faktów przez sąd pierwszej instancji. Zdaniem skarżącego ustalenia te w sposób istotny wpłynęły na zaskarżone orzeczenie. O ile należy zgodzić się z zarzutem jakoby część ustaleń nie znajdowało usprawiedliwienia w zebranych dowodach to jednak ustalenia te nie zmieniły oglądu całej sytuacji i nie mogły wpłynąć na wynik sprawy.

Zasadnie natomiast skarżący zarzuca naruszenie art. 236 k.p.c.. w zw. z art. 235 ² k.p.c. i art. 227 k.p.c. istotnie bowiem Sąd nie wydał formalnie postanowienia o pominięciu części wniosków dowodowych jednakże uchybienie to nie ma wpływu na wynik sprawy.

Domaganie się obecnie przez pozwanego przeprowadzenia przez Sąd II instancji postępowania dowodowego poprzez dopuszczenie dowodów zgłoszonych w odpowiedzi na pozew jest na obecnym etapie całkowicie bezzasadne.

Po pierwsze w aktach sprawy znajduje się bogata dokumentacja lekarska wskazująca na obecny stan zdrowia powódki, została ona jeszcze uzupełniona na etapie postępowania apelacyjnego o dodatkowe dokumenty stąd też występowanie do NFZ o jeszcze dodatkowe informacje wydaje się być zbędne.

Po drugie wnioski dowodowe wskazujące na sytuację zarobkową powódki czy też uzyskiwane przez nią świadczenia za okres od 2018r. do 2022r. na obecnym etapie są całkowicie bezprzedmiotowe z uwagi na fakt, iż pomimo że żądanie pozwu obejmowało zasądzenie alimentów w istocie od dnia złożenia pozwu to jednak w ostatecznym rozrachunku Sąd zasądził alimenty od dnia 1 grudnia 2022r. oddalając powództwo w pozostałym zakresie, a strona powodowa nie złożyła apelacji.

Jeśli zaś chodzi o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków to Sąd Okręgowy dopuścił ten dowód na etapie postępowania apelacyjnego. Przeprowadzenie tego dowodu nie dostarczyło jednak sądowi argumentów które mogłyby skutecznie podważyć zasadność zaskarżonego orzeczenia.

Nie doszło także do naruszenia przepisów prawa materialnego w postaci art. 60 §2 krio. Przepis ten kodyfikuje tzw. rozszerzony obowiązek alimentacyjny. Zasądzenie alimentów określonych w tym przepisie wchodzi w grę gdy rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Wynika z tego istotnie, że prawo do alimentów małżonka niewinnego nie ma charakteru automatycznego i możliwe jest tylko wtedy gdy na skutek rozwodu nastąpi istotne pogorszenie sytuacji materialnej. Ma rację skarżący, iż alimenty po rozwodzie między byłymi małżonkami są w pewnym sensie instytucją wyjątkową i nie powinny być traktowane jako dodatkowe źródło dochodu tylko z tego tytułu, że strony pozostawały w związku małżeńskim.

Ocena, czy rozwód pociąga za sobą w rozumieniu art. 60 § 2 krio istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, zależy od porównania sytuacji, w jakiej niewinny małżonek znalazł się na skutek rozwodu, z sytuacją, w jakiej znalazłby się, gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 1999 r., I CKN 1120/99, ; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1998 r., III CKN 186/98, uchwała pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, OSNCP 1988, nr 4, poz. 42 – pkt XIII).

Dla oceny, czy drugi warunek przewidziany w art. 60 § 2 krio został spełniony, nie są natomiast istotne ewentualne zmiany, jakie nastąpiły w położeniu materialnym małżonka niewinnego w czasie pomiędzy faktycznym rozejściem się małżonków a orzeczeniem rozwodu, natomiast istotne jest porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1969r., II CR 528/68, OSNCP 1969, nr 10, poz. 179; orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1980 r., III CRN 222/80, OSNCP 1981, nr 5, poz. 90; uchwała pełnego składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, OSNCP 1988, nr 4, poz. 42 – pkt XIII)

Zdaniem Sądu odwoławczego każda więc sprawa powinna być oceniana indywidulanie poprzez pryzmat sytuacji rodzinnej, majątkowej i zdrowotnej byłych małżonków. Ponadto oceny w zakresie zasadności zasądzenia alimentów pomiędzy byłymi małżonkami nie można dokonać w oderwaniu od zasad, które przyświecały wprowadzeniu obowiązku wspierania się małżonków po rozpadzie ich małżeństwa a także od zasad słuszności.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należało uznać, iż rację ma powódka, twierdząc, że jeżeli ewidentnie po rozwodzie pogorszyły się jej warunki materialne, to pozwany nie może uwolnić się od pokrywania w stosownej wysokości jej usprawiedliwionych potrzeb. Pamiętać jednocześnie należy, że pogorszenie sytuacji materialnej byłego małżonka, domagającego się zasądzenia alimentów na podstawie art. 60 § 2 krio, może polegać między innymi na zwiększeniu się jego usprawiedliwionych potrzeb (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 1999 r., I CKN 415/99, baza Legalis).

W ocenie Sądu odwoławczego potrzeby powódki zwiększyły się wskutek orzeczenia rozwodu. Obecnie powódka samodzielnie musi zaspokajać swoje potrzeby żywieniowe, odzieżowe, mieszkaniowe, a także te potrzeby związane z leczeniem. Gdyby zaś małżonkowie pozostawali we wspólnym pożyciu, pozwany niewątpliwie okazywałby żonie wsparcie, empatię i pomoc w trakcie diagnostyki jej schorzeń a następnie podczas leczenia.

Abstrahując od powyższych rozważań, podkreślić trzeba również, że zakładając, że rozwód nie byłby orzeczony, a małżonkowie kontynuowaliby pożycie jako rodzina, obecnie uzyskiwaliby oni łącznie miesięczne dochody netto w wysokości około 10.000 zł. Zatem, uwzględniając zasadę równej stopy życiowej małżonków obowiązującą w czasie trwania małżeństwa, na zaspokojenie potrzeb powódki przypadałaby połowa łącznych dochodów stron, Obecnie powódka dysponuje tylko rentą w wysokości około 1500 zł miesięcznie. Należy więc przyjąć, że jej sytuacja finansowa jest znacznie gorsza w zestawieniu do tej, jaką by miała, gdyby małżeństwo stron nie zostało rozwiązane i funkcjonowało prawidłowo.

Dodatkowo pamiętać należy, iż okoliczności niniejszej sprawy są szczególne albowiem pomimo rozwodu orzeczonego ponad cztery lata temu powódka nie występowała o alimenty. Wystąpiła z takim powództwem dopiero wtedy gdy zdiagnozowano u niej chorobę nowotworową i orzeczono całkowitą niezdolność do pracy. Jedyne świadczenie jakim dysponuje powódka to renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w wysokości około 1500 zł. Jest oczywiste, że świadczenia w tej wysokości są w obecnej dobie środkami na granicy ubóstwa nie pozwalającymi osobie chorej zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb.

Pomimo pewnych błędnych ustaleń sądu pierwszej instancji nie wpływają one w sposób zasadniczy na prawidłowość rozstrzygnięcia. Niemożliwym jest precyzyjne określenie każdego wydatku w życiu codziennym i trudno tego wymagać od powódki. W ocenie Sądu Okręgowego nawet błędne określenie, że powódka spłaca około 500 zł kredytu podczas gdy go już uprzednio spłaciła czy też pomimo błędnego określenia, iż w kosztach mieszkania powódki partycypuje także jej matka oraz partner okoliczności te nie mogą wprost prowadzić do korekty zaskarżonego wyroku. Pamiętać bowiem należy, iż samo ogrzewanie w sezonie grzewczym wygenerowało znaczne wydatki po stronie powódki.

Odnosząc się do kwoty zasądzonych alimentów to w ocenie Sądu Okręgowego zostały one na obecnym etapie zwymiarowane prawidłowo. Wbrew twierdzeniom pozwanego odpowiadają one jego aktualnym możliwościom majątkowym i zarobkowym. Pozwany co prawda ponosi koszty utrzymania w (...) niemniej jednak podejmuje zatrudnienie, a jego niezdolność do pracy jest okresowa na co wskazuje załączona dokumentacja lekarska. Zresztą matka pozwanego wprost zeznała, iż jest on wysokiej klasy fachowcem i cenionym pracownikiem. Ma zatem możliwości zarobkowe pozwalające na świadczenia na rzecz byłej żony kwoty 1.100,00 zł miesięcznie. Pamiętać także należy, iż pozwany nie mieszka sam, a z drugą żoną która także pracuje w związku z tym koszty utrzymania chociażby mieszkania nie spoczywają wyłącznie na nim. Ma racje skarżący, iż osoba uprawniona do alimentów powinna w pierwszej kolejności wykorzystać własne możliwości majątkowe i zarobkowe, a dopiero w ostateczności domagać się alimentów od osoby zobowiązanej. Powódka tymczasem pozostaje całkowicie niezdolna do pracy ( do 31 lipca 2023r.) i pomimo że dysponuje niewielką nieruchomością to trudno oczekiwać aby z ewentualnej dzierżawy niewielkiej działki uzyskiwała dochody które realnie mogłyby wpływać na jej sytuację majątkową i zarobkową.

W ocenie Sądu Okręgowego renta powódki wraz zasądzonymi elementami będzie stanowiła łącznie kwotę pozwalającą powódce na zaspokojenie swoich usprawiedliwionych potrzeb jednocześnie kwota alimentów nie będzie nadmiernie obciążać pozwanego który powinien wykorzystywać swój duży potencjał jaki daje mu doświadczenie w pracy za granicą oraz fachowość co do której wspominała jego matka.

Poza tym podkreślić należy, iż pozwany z jednej strony podnosi swoją trudną sytuację majątkową a z drugiej jednak korzysta z usług detektywa za którą tą usługę płaci kilka tysięcy złotych. Okoliczność powyższa wskazuje na to, iż pozwany pomimo, że temu zaprzecza posiada możliwości majątkowe i zarobkowe pozwalające na alimentowanie powódki zasądzoną przez Sąd kwotą skoro równowartość kilkumiesięcznych alimentów płaci na rzecz detektywa.

Reasumując złożoną apelację jako bezzasadną należało oddalić, a to na podstawie art. 385 k.p.c.

Paweł Hochman Dariusz Mizera Agnieszka Leżańska