Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 kwietnia 2023 roku

Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. II Wydział Cywilny w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia Lucyna Polak

po rozpoznaniu 13 kwietnia 2023 roku w P.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy egzekucyjnej z wniosku (...) 20 Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W.

przeciwko A. O.

o świadczenie pieniężne

na skutek skargi wierzyciela na czynność komornika w postaci postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań – Stare Miasto w P. P. B. z 21 października 2022 roku wydanego w sprawie Km 594/22

w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego

postanawia

I.  oddalić skargę;

II.  oddalić wniosek wierzyciela o zasądzenie kosztów postępowania.

Sędzia Lucyna Polak

UZASADNIENIE

21 października 2022 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Poznań – Stare Miasto w P. P. B. wydał postanowienie o umorzeniu postępowania Km 594/22 na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. orzekając jednocześnie o kosztach postępowania na podstawie art. 770 § 1 k.p.c. oraz w zakresie opłaty na podstawie art. 29 ust 1 ustawy o kosztach komorniczych (dalej również jako „u.k.k.”).

Na powyższe postanowienie wierzyciel – działając za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika – wniósł w terminie skargę, zaskarżając je w całości i zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, to jest:

1.  art. 824 § 1 ¹ k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i umorzenie przez komornika postępowania w związku z niepodjęciem przez wierzyciela zawieszonego postępowania w terminie sześciu miesięcy, podczas gdy zawieszenie postępowania wynikało ze zgonu dłużnika, zaś termin sześciu miesięcy o którym mowa w art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. nie rozpoczął w istocie biegu, bowiem nie ustała przyczyna zawieszenia postępowania związana z brakiem następców prawnych dłużnika;

2.  art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. poprzez jego:

a.  niewłaściwe zastosowanie i umorzenie przez komornika postępowania na jego podstawie, podczas gdy nie zaistniały przesłanki wskazane w dyspozycji przepisu umożliwiające umorzenie postępowania egzekucyjnego na jego podstawie;

b.  niewłaściwe zastosowanie i uznanie przez komornika, że wierzyciel w terminie 6 miesięcy nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania, podczas gdy postępowanie było zawieszone z uwagi na zgon dłużnika, zaś w takim przypadku termin 6 miesięcy należy liczyć od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku;

c.  niewłaściwe zastosowanie i umorzenie przez komornika postępowania na jego podstawie podczas gdy wierzyciel w ciągu sześciu miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia o zawieszeniu postępowania podejmował czynności niezbędne do kontynuowania postępowania egzekucyjnego, o czym komornik miał wiedzę;

3.  art. 29 ust 1 u.k.k. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i obciążenie wierzyciela opłatą w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania, podczas gdy nie zachodziły przesłanki do umorzenia postępowania na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c., a w konsekwencji do obciążenia wierzyciela.

Mając to na uwadze, wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia komornika o umorzeniu postępowania oraz o ustaleniu kosztów postępowania egzekucyjnego oraz o zasądzenie od komornika na rzecz wierzyciela kosztów postępowania skargowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi komornik podniósł, że sześciomiesięczny termin do umorzenia postępowania mógłby być liczony od uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym dłużniku, gdyby wierzyciel wcześniej podjął działania zmierzające do wydania takiego postanowienia, co w niniejszej sprawie miało miejsce dopiero po upływie ponad 6 miesięcy od zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Wierzyciel nie wykazał nadto, by rzeczywiście wystąpił o doręczenie mu aktu zgonu dłużnika. Tym samym postępowanie podlegało umorzeniu zgodnie z art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c., a skoro tak, to należało nałożyć na wierzyciela opłatę w wysokości przewidzianej w art. 29 ust 1 u.k.k.

Sąd ustalił, co następuje:

Postanowieniem z 20 kwietnia 2022 roku wydanym w sprawie Km 594/22 Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Poznań – Stare Miasto w P. P. B. zawiesił postępowanie z uwagi na śmierć dłużnika (k. 15 akt Km 594/22).

6 czerwca 2022 roku wierzyciel poinformował komornika o podjęciu czynności w celu uzyskania aktu zgonu dłużnika (k. 20-23 akt Km 594/22).

Postanowieniem z 21 października 2022 roku komornik umorzył postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. i obciążył wierzyciela opłatą ustaloną na podstawie art. 29 ust 1 u.k.k. (k. 24 akt Km 594/22).

Sąd zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że utrata bytu przez osobę fizyczną w czasie toczącego się postępowania egzekucyjnego nie jest traktowana jako utrata zdolności sądowej, lecz jako osobne zdarzenie (śmierć strony), którego skutki – zawieszenie postępowania – określono w art. 819 k.p.c.. Skoro więc bezpośrednią konsekwencją śmierci dłużnika w toku postępowania egzekucyjnego jest jego zawieszenie, a nie umorzenie, to nie może mieć zastosowania art. 824 § 1 pkt 2 k.p.c., a ewentualne umorzenie zawieszonego postępowania następuje jedynie na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c., który wprost odwołuje się do tego typu sytuacji procesowej ( postępowanie umarza się z urzędu, jeżeli wierzyciel w ciągu sześciu miesięcy nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania).

Nie można zgodzić się ze skarżącym co do zaproponowanego przez niego sposobu liczenia terminu, o którym mowa w art. 824 § 1 ¹ w zw. z art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. Powołany przepis reguluje dwie odrębne sytuacje, dla których odmiennie oznacza się początek biegu oznaczonego w nim terminu. Po pierwsze, na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. postępowanie umorzyć można, jeśli po ustaniu przyczyny zawieszenia postępowania wierzyciel w terminie 6 miesięcy nie złoży wniosku o jego podjęcie. W tym przypadku bieg terminu rozpoczyna się z chwilą ustania przyczyny zawieszenia, a więc w niniejszej sprawie w momencie prawomocnego ustalenia kręgu spadkobierców (względnie ustanowienia dla nich kuratorów albo kuratora spadku). Po drugie, na tej samej podstawie prawnej postępowanie może zostać umorzone również z uwagi na bezczynność wierzyciela niezwiązaną stricte z zawieszeniem postępowania, kiedy do dalszego prowadzenia postępowania egzekucyjnego potrzebna jest jakaś jego aktywność ( nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania) inna niż złożenie wniosku o podjęcie postępowania. Wówczas wspomniany termin zaczyna biec od dnia podjęcia ostatniej czynności egzekucyjnej w sprawie. Wbrew stanowisku wierzyciela, wskazane tu sytuacje nie wykluczają się wzajemnie. Może być bowiem tak, że w czasie trwania zawieszenia postępowania bezczynność wierzyciela ujawni się na innym polu aniżeli tylko złożenie wniosku o podjęcie postępowania. Ma to miejsce w szczególności w sytuacji zastanej w niniejszej sprawie, gdzie rozpoczęcie biegu terminu do złożenia takiego wniosku uzależnione jest od czynności, które podjąć może wierzyciel, a działanie komornika z urzędu jest wyłączone. W rozpoznawanej sprawie podjęcie postępowania możliwe jest bowiem tylko po ustaleniu kręgu spadkobierców, ustanowieniu dla nich kuratora bądź ustanowienia kuratora spadku. Osiągnięcie takiego celu wymaga aktywności wierzyciela, w postaci skutecznego złożenia odpowiednich wniosków i zainicjowania odrębnych postępowań, czego nie może zrobić komornik. Jeżeli więc wierzyciel zaniecha takiego działania, wówczas przyjąć trzeba, że nie podejmuje on czynności potrzebnych do dalszego prowadzenia egzekucji i tym samym pozostaje w bezczynności w rozumieniu art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. niezależnej od trwania przyczyny zawieszenia. Innymi słowy, jeśli wierzyciel nie podejmie odpowiedniej aktywności mającej na celu wyeliminowanie przyczyny zawieszenia postępowania, zaś przepisy nie przewidują w tym zakresie działania organów z urzędu, wówczas popada on w bezczynność, przez co możliwość umorzenia postępowania egzekucyjnego pojawi się już po upływie 6 miesięcy od chwili dokonania ostatniej czynności egzekucyjnej. Jako że komornik pozbawiony jest możliwości działania z urzędu w celu likwidacji przyczyny zawieszenia, inna interpretacja wskazanych przepisów doprowadziłaby do sytuacji, gdzie czas trwania stanu zawieszenia postępowania oraz jego umorzenie zależne byłyby wyłącznie od woli wierzyciela, który swoim zachowaniem może doprowadzić do niczym nieograniczonego przedłużania postępowania. Nie chodzi przy tym o to, by w ciągu wspomnianego okresu całkowicie wyeliminować przyczynę zawieszenia, albowiem często jest to niemożliwe do osiągnięcia, w szczególności mając na uwadze, że w niniejszej sprawie istnieje konieczność przeprowadzenia postępowania sądowego i poszukiwania spadkobierców zmarłego dłużnika. Wierzyciel musi wykazać jednak, że podjął stosowne kroki mające na celu umożliwienie dalszego prowadzenia egzekucji i kontynuuje odpowiednie działania w tym zakresie. Komornik prawidłowo oznaczył zatem początek sześciomiesięcznego terminu do umorzenia postępowania, a zarzuty skargi były w tym zakresie niezasadne.

W ocenie sądu, komornik słusznie przyjął także, że spełnione zostały pozostałe przesłanki do zastosowania art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c., a wierzyciel popadł w bezczynność uprawniającą do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Powszechnie przyjmuje się, że przez dokonanie ostatniej czynności egzekucyjnej rozumie się ostatnią skuteczną czynność egzekucyjną organu egzekucyjnego, w związku z którą albo po której wierzyciel nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania. W niniejszym postępowaniu taką czynnością było wydanie postanowienia z 20 kwietnia 2022 roku w przedmiocie zawieszenia postępowania. Od tej chwili biegł dla wierzyciela sześciomiesięczny termin na podjęcie odpowiednich, skutecznych czynności zmierzających do wyeliminowania przyczyny zawieszenia postępowania i wykazania przed komornikiem takiego stanu rzeczy. Termin ten upływał więc 20 października 2022 roku. W tym czasie skarżący co prawda podjął pewną aktywność, jednak nie można określić jej mianem skutecznej. Przyjmuje się bowiem, że działania, do podjęcia których wierzyciel jest zobowiązany, powinny bezpośrednio zmierzać do osiągnięcia założonego celu (możliwość prowadzenia egzekucji) oraz wywoływać przewidziane dla nich skutki.

W niniejszej sprawie wierzyciel dokonał dwóch czynności. W pierwszej kolejności wystąpił z wnioskiem o wydanie na jego rzecz aktu zgonu dłużnika, o czym następnie powiadomił komornika. Działanie to samo w sobie nie zmierzało bezpośrednio do prawomocnego ustalenia kręgu spadkobierców, dlatego też rozpatrywane indywidualnie, nie mogło przeciwdziałać skutkom z art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. Efekt taki mogłoby natomiast wywołać w połączeniu z kolejnymi niezbędnymi czynnościami w postaci np. złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym dłużniku. W tym zakresie, nawet jeśli przyjąć za prawdziwe twierdzenia wierzyciela o złożeniu wspomnianego wniosku, i tak nie można tej czynności uznać za skuteczne przeciwdziałanie umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Z informacji wskazanych przez samego wierzyciela wynika bowiem, że wniosek o stwierdzenie nabycia spadku złożył on dopiero 9 listopada 2022 roku, a więc już po upływie sześciomiesięcznego terminu z art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c. Mając na uwadze datę odbioru postanowienia o umorzeniu postępowania (7.11.2022 rok) przyjąć zaś można, że złożenie wspomnianego wniosku było wyłącznie reakcją na niekorzystne dla niego działanie komornika.

Co istotne, wierzyciel jest podmiotem wyspecjalizowanym w windykacji roszczeń i doskonale znane mu są działania, które może podjąć celem kontynuacji egzekucji po śmierci dłużnika. Ma również znacznie większe możliwości pozyskiwania informacji i szybkiego działania niż inni, nieprofesjonalni wierzyciele. Mógł zatem tak zorganizować swoje czynności, by w ciągu 6 miesięcy od zawieszenia postępowania egzekucyjnego co najmniej wszcząć postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Nie wykazano również, by zaszły szczególne okoliczności, które nie pozwoliły mu na osiągniecie takiego celu. Niedokonanie wspomnianych działań pozostaje więc wyłącznie w jego gestii i to on ponosi skutki takiego stanu rzeczy w postaci umorzenia postępowania egzekucyjnego. Wszystko to jednoznacznie więc wskazuje, że w niniejszej sprawie wystąpiła przesłanka z art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c., zaś dokonane przez komornika umorzenie postępowania egzekucyjnego było zatem prawidłowe i w pełni uzasadnione, a zarzuty skargi w tym zakresie bezpodstawne.

Powyższe przesądza również niezasadność zarzutu wadliwego zastosowania art. 29 ust 1 u.k.k. Jak bowiem wynika ze wskazanego przepisu, w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c., wierzyciela obciąża opłata stosunkowa w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania. Skoro więc niniejsze postępowanie egzekucyjne prawidłowo umorzone zostało na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 k.p.c., komornik zobowiązany był do ustalenia opłaty na poziomie 5% świadczenia pozostałego do wyegzekwowania, co też uczynił w swoim postanowieniu.

Mając na uwadze dotychczasowe rozważania, nie było podstaw do obciążenia komornika kosztami niniejszego postępowania. W jego działaniu sąd nie doszukał się bowiem żadnych nieprawidłowości, a w szczególności takich, które można by było określić mianem rażących.

Sędzia Lucyna Polak