Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 165/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Słupcy z dnia 22 lutego 2023r., sygn. akt II K 299/22

1.1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.1.3. Granice zaskarżenia

1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.2.1. Ustalenie faktów

1.2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

A.

W.

W niniejszej sprawie nie było konieczne przeprowadzenia badań specjalistycznych pojazdu marki B. o nr rej. (...) bowiem możliwe było uzyskanie wszelkich informacji metodą oglądu.

Wszyscy pasażerowie pojazdu marki B. o nr rej. (...) w chwili zdarzenia z dnia 17 sierpnia 2014r. mieli zapięte pasy bezpieczeństwa.

Ciała osób znajdujących się w samochodzie w chwili zdarzenia przemieszczały się ale w zakresie ograniczonym pasami. Nie było możliwości, aby ciała tych osób wysunęły się spod pasów.

Ustne uzupełnienie opinii przez biegłych

B. P. (1) i J. K.

k.

1424v-1425v

1.2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.2.2. Ocena dowodów

1.2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.

Ustne uzupełnienie opinii przez biegłych B. P. (1) i J. K.

Biegli uzasadnili przekonująco trafność wniosków opinii pisemnej. Strony miały prawo zadawania pytań biegłym i uzyskały kategoryczne i jednoznaczne odpowiedzi. Opinia jest jasna, pełna, nie zawierała sprzeczności.

1.2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.

Opinia prywatna nr PZ 2023/02/02 sporządzona przez P. K.

Opinia prywatna nie ma statusu dowodu w konkretnej sprawie, stanowi dla organu procesowego wyłącznie źródło informacji o dowodzie. Opinia taka nie podlega ujawnieniu i zaliczeniu w trybie procesowym do materiału dowodowego. W niniejszej sprawie w zakresie ustalenia przyczyn wypadku z dnia 17 sierpnia 2014r., osoby kierującej pojazdem marki B. o nr rej. (...) wypowiedzieli się biegli sądowi B. P. (1) i J. K., i ich opinia nie budziła wątpliwości sądu.

Zastrzeżenia zgłoszone w opinii prywatnej były podstawą do przesłuchania biegłych na rozprawie apelacyjnej i wyjaśnienia wątpliwości zgłaszanych przez obrońców na podstawie tego dokumentu.

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

2.

3.

4.

1.

2.

3.

4.

Obrońca oskarżonego adwokat I. W. zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

naruszenie art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. polegające na przyjęciu, że zachodzą przesłanki do uznania oskarżonego winnym zarzucanego mu czynu, pomimo że:

- nie zostało mu udowodnione, że faktycznie zasady ruchu drogowego wskazane w zarzucie naruszył,

- nie zostało udowodnione, że naruszył te zasady w sposób umyślny,

- że spowodowanie wypadku było następstwem naruszenia tych zasad ruchu drogowego;

naruszenie art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. polegające na dokonaniu przez sąd jednostronnej analizy materiału dowodowego, z przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów oraz uwzględnieniu przy ocenie odpowiedzialności oskarżonego jedynie okoliczności przemawiających na jego niekorzyść głównie poprzez bezzasadne i nieuprawnione przyjęcie, że oskarżony A. W. prowadził samochód bez uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi i w następstwie braku wymaganych umiejętności, z nieustalonej przyczyny spowodował wypadek drogowy, przy jednoczesnym pominięciu nie dających się rozstrzygnąć w tym względzie wątpliwości, na które wskazują biegli w opinii (k. 337 akt), iż tego typu zachowanie kierującego jest typowe dla przypadku zasypiania za kierownicą, co uniemożliwia bezkrytyczne i jednoznaczne przyjęcie, że brak wymaganych umiejętności był przyczyną zachowania kierującego, i nie rozstrzygnięciu ich na korzyść oskarżonego, pomimo że z opinii biegłych wynika, że zachowanie kierującego mogło być spowodowane zaśnięciem kierującego;

naruszenie art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. polegającą na dokonaniu przez sąd jednostronnej analizy materiału dowodowego z przekroczeniem zasady swobodnej oceny dowodów oraz uwzględnieniu przy ocenie odpowiedzialności oskarżonego jedynie okoliczności przemawiających na jego niekorzyść głównie poprzez przyjęcie, że oskarżony A. W. prowadził samochód z prędkością nie mniejszą niż 150 km/h, bez uzasadnienia powodów przyjęcia kwalifikacji prawnej, w jaki sposób taka prędkość miałaby wpływać na wypadek komunikacyjny, przy jednoczesnym pominięciu jednoznacznych wskazań biegłych w opinii (k. 338 akt), iż w istniejących warunkach drogowych nie byłaby dla przeciętnego, sprawnego kierowcy prędkością niebezpieczną, i gdyby kierujący poruszał się z prędkością 120 km/h i wykonał podobny manewr to prawdopodobnie również wpadłby w poślizg, a ponadto beż uwzględnienia okoliczności, że kierujący mógł zasnąć;

naruszenie przepisów postępowania art. 4 § 2 k.p.k. poprzez przyjęcie jako okoliczności obciążającej stopień zawinienia oskarżonego i naruszenie podstawowej zasady obowiązującej w ruchu drogowym, to jest konieczność posiadania uprawnień, pomimo że z materiału dowodowego nie wynika, w sposób pozwalający na takie przyjęcie z całą pewnością, aby naruszenie tej zasady było przyczyną wypadku komunikacyjnego.

Obrońca oskarżonego adwokat A. K. zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

naruszenie prawa procesowego mające wpływ na treść wyroku, a to art. 7 k.p.k. oraz art. 4 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. polegające na dokonaniu selektywnej, sprzecznej z logicznym rozumowaniem i doświadczeniem życiowym, w istocie dowolnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu przy uwzględnieniu wyłącznie okoliczności niekorzystnych dla oskarżonego;

naruszenie prawa procesowego mające wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 i 201 k.p.k. przez niedostatecznie wnikliwą ocenę dowodu z opinii biegłych sądowych J. K. i B. P. oraz biegłego S. B. i tym samym niedostrzeżenie, że w pewnych aspektach są one niepełne, a także oparcie ustaleń na tych opiniach, w konsekwencji czego oceny tych dowodów nie sposób zaaprobować;

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, wynikający z naruszenia przepisów postępowania, który w konsekwencji prowadził do wadliwego ustalenia, że to oskarżony był kierującym w chwili spowodowania wypadku drogowego;

z ostrożności procesowej, rażącą niewspółmierność kary w stosunku do winy oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wniesione apelacje okazały się zasadne jedynie częściowo i doprowadziły do zmiany rozstrzygnięcia sądu I instancji w zakresie orzeczonej oskarżonemu kary.

Z uwagi na to, że zarzuty podnoszone w apelacjach obrońców częściowo się pokrywają, apelacje zostały rozpoznane łącznie.

Sąd odwoławczy dokonując kontroli instancyjnej podzielił stanowisko sądu meriti, iż w sprawie nie zachodzą jakiekolwiek wątpliwości w zakresie sprawstwa oskarżonego A. W., a zarzuty obrońców w tej mierze stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami sądu orzekającego.

Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego w ocenie sądu odwoławczego, jednoznacznie wskazuje na to, iż sąd I Instancji w sposób prawidłowy i wszechstronny przeprowadził postępowanie, dokonując w toku rozprawy weryfikacji zarzutu zawartego w akcie oskarżenia, w granicach niezbędnych do ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia kwestii sprawstwa czynu zarzucanego oskarżonemu.

Zdaniem sądu odwoławczego postępowanie dowodowe przeprowadzone przez sąd I instancji nie jest dotknięte żadnymi uchybieniami, natomiast ocena dowodów została poczyniona bezbłędnie, w sposób respektujący wszelkie wymogi płynące z art. 7 k.p.k. Sąd odwoławczy nie dopatrzył się podstaw do stwierdzenia naruszenia sformułowanej w art. 4 k.p.k. zasady obiektywizmu, bowiem sąd I instancji zgodnie z jej wymogami zbadał i uwzględnił okoliczności bez kierunkowego (pozytywnego lub negatywnego) nastawienia do sprawy, zarówno na korzyść jak i niekorzyść oskarżonego.

Nadto całokształtu ujawnionych w toku przewodu sądowego okoliczności sąd I instancji wyprowadził racjonalne wnioski, kierując się przy tym wskazaniami wiedzy, doświadczenia życiowego i zasadami logicznego rozumowania.

Wskazać należy, iż w myśl art. 7 k.p.k., organy postępowania, a więc także i sąd, kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

Przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną tego przepisu, gdy:

1) jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.),

2) stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.),

3) jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k.) (wyrok SN z dnia 3 września 1998 r., V KKN 104/98, LEX nr 35095).

W niniejszej sprawie sąd I instancji szczegółowo ustalił fakty, na podstawie których przyjął sprawstwo oskarżonego oraz wyjaśnił również dlaczego poczynione ustalenia są w sprawie jednoznaczne.

Sąd rejonowy słusznie przyjął, że nie budzi żadnych wątpliwości, że oskarżony 17 sierpnia 2014r. na odcinku autostrady (...) w miejscowości B., naruszył umyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że nie posiadając uprawnień do kierowania pojazdami, prowadził samochód marki B. o nr rej. (...) z prędkością nie mniejsza niż 150 km/h i w wyniku nie posiadania wymaganych umiejętności, skręcił kierownicą w lewo, zjechał na trawiaste podłoże i następnie wykonał zbyt szybki manewr wjazdu z pobocza na jezdnię co doprowadziło do przejechania przez dwa pasy jezdni, wjechanie na barierę energochłonną i obrotu pojazdu w powietrzu z upadkiem na podłoże, do wypadku dokładnie w sposób opisany w zarzucie i opinii biegłych , w następstwie którego śmierć na miejscu poniósł pasażer M. A. oraz D. M., który zmarł tego samego dnia w szpitalu w P..

Powyższe, wbrew twierdzeniom skarżących, jednoznacznie wynika z opinii z dnia 28 sierpnia 2015r. sporządzonej przez biegłych sądowych dra nauk med. J. K. i dra inż. B. P. (1). Biegli przeanalizowali uszkodzenia pojazdu B. i jednoznacznie wskazali, że najmniej uszkodzoną częścią kabiny pasażerskiej była przestrzeń w rejonie fotela kierowcy z czego wynikało, że osoba zajmująca ten fotel powinna odnieść najmniejsze obrażenia. Nadto biegli wskazali, że głębokie wzdłużne wgniecenie dachu z przesunięciem osi wgniecenia na stronę prawą, odpowiadało upadkowi na krawędź rowu, a wgniecenie bagażnika i dachu było znaczne i należało przewidywać, że osoby zajmujące tylne fotele mogły być bezpośrednio narażone na kontakt z deformującymi się blachami pojazdu. Biegli przeanalizowali również wyniki badania śladów biologicznych, z których wynika, w szczególności zgodność z profilem genetycznym oskarżonego próbka pobrana z osłony przeciwsłonecznej miejsca kierowcy. Ustalili, że wszystkie osoby jadące tym samochodem były zapięte pasami bezpieczeństwa i wnioski te są należycie uzasadnione, dodatkowo wyjaśnieniami złożonym przy przesłuchaniu na rozprawie. Właśnie używanie pasów bezpieczeństwa i zakleszczenia pasażera – M. A. po wypadku siedzącego z tyłu przeczą podnoszonym wątpliwościom przez obrońców, że istniała możliwość przemieszczenia się oskarżonego A. W. z miejsca pasażera z tyłu na miejsce kierowcy o odwrotnie M. A. z miejsca kierowcy na miejsce pasażera siedzącego z tyłu. Oskarżony jako jedyny o własnych siłach opuścił pojazd, co wyraźnie wynika z ustaleń dokonanych przez sąd I instancji i również ten fakt koresponduje z wskazanymi okolicznościami, związanymi ze śladami biologicznymi, śladami pasów na jego ciele, najmniejszymi uszkodzeniami pojazdu w tym obszarze i w rezultacie braku jego zakleszczenia, powodującego unieruchomienie go w pojeździe. Ponadto koresponduje to z nagraniem monitoringu, które zarejestrowało oskarżonego jako kierowcę, na ostatnim punkcie poboru opłat przed wypadkiem.

Okoliczności te jednoznacznie pozwalają na przyjęcie, że bez wątpienia kierującym był oskarżony A. W.. W tym zakresie całkowicie sąd odwoławczy podziela argumentację sądu I instancji.

Obrońca adw. A. K. w zasadzie w stawianych zarzutach bardziej stara się zasiać wątpliwości na podstawie wybiórczo przedstawianych okoliczności niż wskazywać na błędną ocenę dowodów sądu I instancji. Oczywista jest rzeczą, i wynika to wprost z materiału zebranego w sprawie, że świadkowie, w szczególności osoby biorące udział w akcji ratowniczej zeznają w sposób mało konkretny odnośnie okoliczności stanowiących podstawę kwalifikacji prawnokarnej, koncentrując się na czynnościach stricte ratowniczych. Sąd I instancji w tym zakresie dokonał prawidłowej oceny tych zeznań zwracając uwagę, że świadkowie ci zgodnie twierdzili, że dwie osoby były nieprzytomne wyciągnięte z auta a trzecia osoba była na zewnątrz i rozmawiała przez telefon.

Podnoszone przez obrońców wątpliwości, również w oparciu o prywatną opinię przedłożoną na rozprawie apelacyjnej, nie doprowadziły do wykazania że opinia tych biegłych jest niejasna, niepełna lub wewnętrznie sprzeczna lub sprzeczna ze zgromadzonym materiałem dowodowym. Do kwestii tej odniósł się sad odwoławczy w odrębnym postanowieniu wydanym na rozprawie, a biegli ponownie przesłuchani przed tym sądem wyjaśnili zgłaszane wątpliwości obrońców.

Dlatego, nie zasługiwał również na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 7 i 201 k.p.k. poprzez niedostatecznie wnikliwą ocenę dowodu z opinii biegłych sądowych J. K. i B. P. (1) oraz dowodu z opinii biegłego S. B. (2).

Zgodnie z treścią art. 201 k.p.k. dowód z opinii uzupełniającej przeprowadza się wówczas, gdy opinia jest niepełna lub niejasna albo gdy zachodzi sprzeczność w samej opinii lub między różnymi opiniami w tej samej sprawie. Opinia opracowana w postępowaniu sądowym przez biegłych J. K. i B. P. (1) oraz opinia opracowana przez biegłego S. B. (2) mankamentów takich nie zawiera. Opinie te sporządzone zostały bowiem przez specjalistów posiadających odpowiednią wiedzę i kompetencje, są w pełni wiarygodne, rzetelne, wewnętrznie spójne, pozbawione sprzeczności, dokładne, rzeczowe, kompleksowe, odpowiednio uargumentowane i jednoznaczne. Nadto wszelkie wątpliwości dotyczące opinii sporządzonej przez biegłych J. K. i B. P. (1) zostały wyjaśnione przez biegłych w opiniach uzupełniających. Wskazać przy tym należy, że uznanie opinii za jasną i pełną w rozumieniu art. 201 k.p.k. jest domeną organu procesowego, a nie strony procesowej (postanowienie SN z dnia 20 kwietnia 2022r., IV KK 277/21, Lex nr 3430923). Podstawą do stosowania art. 201 k.p.k. nie może stać się okoliczność, że strona wdając się samodzielnie w spekulacje myślowe natury specjalistycznej, dochodzi w rezultacie do przekonania, że wnioski natury ściśle fachowej i to w dziedzinie, w której z natury rzeczy sądowi i stronom merytorycznie brakuje wiadomości specjalistycznych, są błędne (postanowienie SN z dnia 14 kwietnia 2022r., V KK 411/21, Lex nr 3430-646). W ocenie sądu odwoławczego ponowne opiniowanie w sprawie nie jest ani uprawnione ani konieczne, albowiem w sprawie nie ziściły się przesłanki określone w art. 201 k.p.k. dające procesową podstawę do powtórnego opiniowania. Wziąć pod uwagę bowiem należało to, że powołanie kolejnego biegłego (biegłych) możliwe jest tylko wówczas, gdy wykazane zostanie, że istniały konkretne okoliczności określone w art. 201 k.p.k. Nie jest przecież uprawnionym mnożenie opinii bez uprzedniego stwierdzenia wad dotychczasowych, a te, w ocenie sądu odwoławczego, nie występują.

Biegli ustalili o opracowanej opinii, że o zaistnieniu zdarzenia zdecydował brak umiejętności kierującego. Podkreślili, że kierowca o przeciętnych umiejętnościach powinien wiedzieć, że po przypadkowym lub uzasadnionym wjeździe kołami na trawiaste pobocze można powrócić na jezdnię po uprzednim łagodnym wytraceniu prędkości i łagodnym wjeździe na jezdnię, gdzie istnieje niewielka różnica wysokości między jezdnia a poboczem i w analizowanym przypadku istniały warunki do wykonania takiego manewru.

Oczywistym jest, że w niniejszej sprawie, kluczowym dla zaistnienia tego wypadku były dwie kwestie, nadmierna prędkość samochodu kierowanego przez oskarżonego oraz brak umiejętności wymaganych od kierowcy w tych warunkach drogowych.

Mimo, że sąd I instancji nie powołuje wprost przepisów Ruchu drogowego to wyraźnie na nie wskazuje, przede wszystkim dotyczy to fundamentalnych zasad obowiązujących kierujących pojazdami, że uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani zachować ostrożność albo gdy ustawa tego wymaga - szczególną ostrożność, unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić … (art. 3 ustawy). Kierujący pojazdem jest obowiązany jechać z prędkością zapewniającą panowanie nad pojazdem, z uwzględnieniem warunków, w jakich ruch się odbywa, a w szczególności: rzeźby terenu, stanu i widoczności drogi, stanu i ładunku pojazdu, warunków atmosferycznych i natężenia ruchu (art. 19 ustawy).

Oskarżony jechał nadmierną prędkością, nawet poruszając się na autostradzie. Dla osoby nie posiadającej uprawnień do kierowania pojazdami prędkością wskazaną w wyżej powołanych przepisach powinna być prędkość znacznie niższa niż dopuszczalna właśnie z uwagi na brak umiejętności. Miało to wpływ na zaistnienie tego zdarzenia. Stan techniczny pojazdu był prawidłowy, nie wystąpiły żadne czynniki zewnętrzne. Brak jakichkolwiek dowodów wskazujących, żeby do zdarzenia przyczynił się inny uczestnik ruchu.

Sad I instancji słusznie przyjął, że do zdarzenia doszło w wyniku nadmiernej prędkości i braku wymaganych umiejętności od kierującego pojazdem. Biegli bardzo szczegółowo uzasadniają tę kwestię w opracowanej opinii i nie można do tych ustaleń i wniosków mieć najmniejszych wątpliwości.

W tym przypadku próba siania wątpliwości przez obrońcę oskarżonego adw. I. W., że mogło to być wynikiem zaśnięcia kierowcy za kierownicą również nie znajduje to potwierdzenia w materiale dowodowym. Biegli wprawdzie wskazują, że takie zachowanie jest typowe dla przypadku zasypiania za kierownica, ale to tylko zdaniem sądu obrazuje charakterystykę takiego zachowania kierowcy, który traci chwilowo orientację w wyniku rozmowy z pasażerami, przez telefon, zamyślenie czy w wyniku innych zdarzeń, co jest powodem nienależytego obserwowania drogi i niezachowania szczególne ostrożności, i następnie raptownie wykonuje manewr – jak to podkreślają opiniujący biegli – kierujący podjął próbę powrotu na jezdnię bez należytego przygotowania (k. 338). Materiał dowodowy zebrany w sprawie nie pozwalał na dokonanie innych ustaleń i dlatego sąd odwoławczy zgadza się w tym zakresie z ustaleniami dokonanym i przez sąd I instancji.

Materiał dowodowy zebrany w sprawie, w tym zwłaszcza opinia biegłych J. K. i B. P. (1) oraz opinia biegłego S. B. (2), dał podstawę do przypisania oskarżonemu sprawstwa w zakresie zarzucanego mu czynu.

Oskarżony naruszył te zasady w sposób umyślny. Oskarżony wiedział, że nie posiada uprawnień do kierowania samochodami, a pomimo tego zdecydował się na kierowanie pojazdem marki B.. Nadto, wiedząc jaka jest dopuszczalna prędkość na autostradzie przekroczył ją i przede wszystkim nie dostosował jej do swoich umiejętności kierowania pojazdami. Oczywiście brak uprawnień do kierowania pojazdami nie należy do znamion czynu przypisanego oskarżonemu, ale przy tak brawurowym sposobie jazdy brak umiejętności należy ocenić jako działanie umyślne.

Wobec powyższego całkowicie niezasadny był zgłaszany przez obrońców oskarżonego zarzut błędu w ustaleniach faktycznych. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika niezbicie, iż to A. W. w chwili zdarzenia z 17 sierpnia 2014r. kierował pojazdem marki B.. Wskazują na to zarówno zeznania świadków, którzy byli bezpośrednimi świadkami zdarzenia i udzielali pomocy poszkodowanym w wypadku, jak również obrażenia ciała, jakich doznał oskarżony, D. M. i M. A., analiza uszkodzeń pojazdu marki B. o nr rej. (...), analiza odzieży podróżujących pojazdem marki B., zapis monitoringu, wyniki badań śladów biologicznych znajdujących się w pojeździe, opinia biegłych sądowych J. K. i B. P. (1) wraz z jej ustnym uzupełnieniem na rozprawie apelacyjnej oraz opinia biegłego S. B. (2). Sąd I instancji dokonuj ac ustaleń faktycznych i dokładnie wskazał na jakich dowodach się oparł i dlaczego oraz jakim dowodom odmówił wiary i z jakich powodów, dlatego zdaniem sądu ocena ta jest prawidłowa i zgodna z zasadami prawidłowego rozumowania, wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to mieści się w granicach określonych przepisem 7 k.p.k.

W ocenie sądu odwoławczego zupełnie chybiony jest podnoszony przez obrońcę oskarżonego zarzut naruszenia przez sąd I instancji art. 5 § 2 k.p.k. Wskazać należy, że naruszenie zasady in dubio pro reo jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy sąd orzekający w sprawie rzeczywiście powziął wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych i wobec niemożliwości ich usunięcia rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego. Z orzecznictwa wynika, że zasada tłumaczenia wątpliwości na korzyść oskarżonego nie polega na obowiązku automatycznego wyboru najkorzystniejszej wersji wynikającej z materiału dowodowego sprawy. Jeżeli z tego materiału wynikają różne wersje zdarzenia, to nie jest to równoznaczne z zaistnieniem niedających się usunąć wątpliwości w rozumieniu art. 5 § 2 k.p.k. W takim przypadku, zgodnie z art. 7 k.p.k., sąd zobowiązany jest do dokonania ustaleń na podstawie swobodnej oceny dowodów. Dopiero, gdy po wykorzystaniu wszelkich dostępnych możliwości nie zostaną one usunięte należy je tłumaczyć w sposób korzystny dla oskarżonego. Jeżeli jednak sąd dokona stanowczych ustaleń, to w ogóle nie zachodzi potrzeba odwoływania się do przepisu art. 5 § 2 k.p.k., bo według tych ustaleń nie ma wątpliwości co do stanu faktycznego (postanowienie SN z dnia 17 grudnia 2003 r., VKK 72/03, LEX nr 83771). Wobec powyższego nie można mówić o naruszeniu zasady in dubio pro reo w sytuacji, gdy określone ustalenia faktyczne zależne są od np. dania wiary lub odmówienia wiary wyjaśnieniom oskarżonego, opinii biegłych. Ewentualne zastrzeżenia co do oceny wiarygodności konkretnego dowodu lub grupy dowodów rozstrzygane mogą być jedynie na płaszczyźnie utrzymania się przez sąd w granicach sędziowskiej swobodnej oceny, wynikającej z treści art. 7 k.p.k. (wyrok SN z dnia 11 października 2002 r. - V KKN 251/01, LEX nr 56836). W niniejszej sprawie sąd I instancji nie miał żadnych wątpliwości co do ustaleń faktycznych, których dokonał po ocenie całokształtu materiału dowodowego przestrzegając zasady poprawnego myślenia, co znalazło odzwierciedlenie w rzeczowym i logicznym uzasadnieniu swojego stanowiska. W ocenie sądu odwoławczego, sąd I instancji dokonał pełnej, odzwierciedlającej zasady wyrażone w treści art. 7 k.p.k. oceny dowodów, w tym oceny opinii biegłych. Dokonana przez sąd I instancji ocena materiału dowodowego nie budzi zastrzeżeń, ponieważ nie wykracza poza ramy swobodnej oceny dowodów, jest pełna i pozbawiona jakichkolwiek błędów, które miałyby wpływ na treść zaskarżonego wyroku.

Częściowo uzasadniony okazał się zdaniem sądu odwoławczego zarzut rażącej niewspółmierności kary wymierzonej oskarżonemu.

Wskazać należy, że w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. rażąca niewspółmierność kary zachodzi wówczas, gdy orzeczona kara bądź suma zastosowanych kar zasadniczych i środków karnych wymierzonych przez sąd za przypisany oskarżonemu czyn nie uwzględnia należycie stopnia szkodliwości społecznej czynów oraz nie wypełnia w wystarczającej mierze celów kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma uczynić w stosunku do osoby skazanej. Przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wówczas, gdy z punktu widzenia nie tylko sprawcy, ale i ogółu społeczeństwa, kara jawi się jako niesprawiedliwa, zbyt drastyczna lub zbyt łagodna. Podkreślić w tym miejscu należy, że zmiana kary w instancji odwoławczej nie może następować w każdym przypadku, lecz wyłącznie wówczas, gdy kara orzeczona nie daje się akceptować z powodu różnicy między nią a karą sprawiedliwą, która to różnica jest zasadnicza i rażąca.

Zdaniem sądu odwoławczego wymierzona oskarżonemu w pkt 1 wyroku za czyn z art. 177 § 2 k.k. kara 5 lat pozbawienia wolności jest karą zbyt surową.

Podkreślić należy, że sąd wymierzając karę musi uwzględnić stopień winy sprawcy. Niedopuszczalne jest wymierzenie sprawcy kary, która przekraczałaby ten stopień.

Celem reakcji karnej jest zapobieganie przestępstwom. Cel ten konkretyzuje się w postaci prewencji generalnej i prewencji indywidualnej. W ten sposób kara wpływa na kształtowanie postaw moralnych nie tylko samego sprawcy, który został odpowiednio ukarany, ale również na inne osoby, które dzięki świadomości zagrożenia karą za określone zachowanie, będą przestrzegać porządku prawnego. Prewencja indywidualna wiąże się z odpowiednim oddziaływaniem na sprawcę przestępstwa. Sprowadza się ona do zapobiegnięcia ponownemu popełnieniu przestępstwa przez konkretnego sprawcę, poprzez dobranie i zastosowanie odpowiedniej reakcji karnej.

Mając na względzie, by rozmiar represji karnej był w pełni adekwatny do stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego i winy oraz spełniał swoje cele wychowawcze i zapobiegawcze, a także by uwzględniał wpływ, jaki orzeczona kara powinna wywrzeć w kierunku ugruntowania w społeczeństwie prawidłowych ocen prawnych i stosownego do tych ocen postępowania, jak i potwierdzenie przekonania, że w walce z przestępczością zwycięża praworządność, a sprawca jest sprawiedliwie karany, sąd odwoławczy uznał, że sprawiedliwą karą za czyn określony w pkt 1 wyroku będzie kara 4 lat pozbawienia wolności. Kara ta bowiem jest w pełni współmierna do stopnia winy i stopnia społecznej szkodliwości czynów przypisanych oskarżonemu, powinna spełnić zarówno cele zapobiegawcze w stosunku do oskarżonego, jak i potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Tym samym zasadnym było obniżenie wymiaru orzeczonej w pkt 1 wyroku kary łącznej do 4 lat pozbawienia wolności.

W zakresie zaś orzeczonego w pkt 2 zaskarżonego wyroku środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 10 lat sąd odwoławczy nie znalazł podstaw do jego zmiany.

Sąd odwoławczy nie dopatrzył się również żadnych uchybień w zakresie orzeczonych przez sąd I instancji nawiązek na rzecz pokrzywdzonych.

Wniosek

- uniewinnienie oskarżonego od stawianego zarzutu,

ewentualnie

- złagodzenie kary pozbawienia wolności i orzeczenie jej w zawieszeniu na okres próby,

- nie orzekanie środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych

- nie orzekanie nawiązki na rzecz pokrzywdzonych,

- zwolnienie oskarżonego od kosztów za postępowanie apelacyjne

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

- zmiana wyroku i uniewinnienie oskarżonego

ewentualnie

- uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Sąd odwoławczy nie podzielił zarzutów zawartych w apelacji obrońców dotyczących błędów w ocenie dowodów, nierozstrzygnięcia wątpliwości na korzyść oskarżonego, a także w zakresie błędów w ustaleniach faktycznych i uznał, iż zarówno sprawstwo oskarżonego i wina ocenione zostały przez sąd I instancji prawidłowo. W ocenie sądu odwoławczego brak było podstaw do uniewinnienia oskarżonego od zarzucanego mu czynu, a także brak było podstaw do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Zasadnym okazało się natomiast złagodzenie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Brak okoliczności z art. 439 § 1 k.p.k., art. 440 k.p.k. i art. 455 k.p.k.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

Sprawstwo i wina oskarżonego, orzeczony środek karny, rozstrzygnięcie o nawiązkach na rzecz pokrzywdzonych, zwolnienie od kosztów sądowych.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy niewątpliwie dowodzi, że oskarżony swoim zachowaniem wypełnił znamiona zarzucanego mu czynu. Sąd odwoławczy nie dopatrzył się przy tym błędu w orzeczonym środku karnym, a także nawiązkach na rzecz pokrzywdzonych.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uniewinnienia oskarżonego od zarzutu popełnienia czynu ani uchylenia wyroku.

1.5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.1.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Obniżenie orzeczonej kary pozbawienia wolności do 4 lat.

Zwięźle o powodach zmiany

Sąd I instancji wymierzając karę 5 lat pozbawienia wolności niedostatecznie uwzględnił okoliczności mające wpływ na szkodliwość społeczną czynu oskarżonego, a mianowicie fakt, że ofiary wypadku jechały z nim w tym samym pojeździe, godziły się na prowadzenie przez oskarżonego pojazdu bez wymaganych uprawnień, akceptowały takie zachowanie, były świadome wiążącego się z tym niebezpieczeństwa.

Okoliczność ta nie ma wpływu na odpowiedzialność karną oskarżonego, nie usprawiedliwia jego działania, jednakże ma wpływ na wymiar kary w świetle dyrektyw z art. 53 § 1 i 2 k.k.

1.5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz.U.2023.123 ze zm.) sąd odwoławczy zwolnił oskarżonego od obowiązku zapłaty kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa z uwagi na jego trudną sytuację materialną i orzeczona karę izolacyjną.

7.  PODPISY

Robert Rafał Kwieciński Karol Skocki Waldemar C.

1.1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego adwokat I. W.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

sprawstwo, wina, kara

1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.1.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

Zmiana

1.1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego adwokat A. K.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

sprawstwo, wina, kara

1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.1.4. Wnioski

☒

Uchylenie

☒

Zmiana