Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 282/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 23 maja 2023r., sygn. akt II K 1414/19

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

Zmiana

1Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Naruszenie przepisów postępowania, mających istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia, tj.:

1)  naruszenia art. 7 k.p.k. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę materiału dowodowego polegającą na:

- odmowie przyznania wiarygodności zeznaniom J. G., Z. G. i M. G. (1) podczas gdy zeznania te są spójne i konsekwentne w zakresie daty i wysokości udzielonej pożyczki oskarżonej, a przy ich ocenie Sąd Rejonowy pominął zupełnie upływ ponad 3 lat od zdarzenia do daty ich przesłuchania przez Sąd Rejonowy,

- uznaniu za wiarygodne dokumentu w postaci załącznika 2a i 2b, zawierającego godziny wejść i wyjść świadka M. G. (1) w sytuacji, gdy dokument ten zawiera wewnętrzne sprzeczności, a nadto jest sprzeczny z przedstawioną przez (...) Sp. z o.o. ewidencją czasu pracy (wykazem godzin przepracowanych),

- uznaniu za wiarygodne zeznań świadków A. S., A. B., D. J., R. K. w zakresie w jakim świadkowie ci nie potwierdzili, iż w spółce (...) Sp. z o.o. dochodziło do automatycznego rozpisywania przez system informatyczny czasu pracy w zakresie wyjść i wejść do zakładu pracy, podczas, gdy wymienieni świadkowie wyłącznie z obawy przed konsekwencjami ze strony pracodawcy (lub byłego pracodawcy) nie przyznali takich okoliczności, a jednocześnie nie potrafili wyjaśnić sprzeczności w ewidencji czasu pracy oraz załącznikach 2a i 2b okazywanych im przez Sąd, co podważa wiarygodność tychże dokumentów i winno powodować oparcie ustaleń Sądu Rejonowego na dokumencie ewidencji czasu pracy świadka M. G. (1),

- uznaniu za wiarygodne wyjaśnień oskarżonej podczas gdy zeznania te są niespójne i niekonsekwentne, gdyż oskarżona zaprzeczała, aby użytkowała numer (...), zaprzeczała, aby posiadała jakiekolwiek relacje rodzinne z ojcem oraz jego rodziną, co nie znalazło potwierdzenia zarówno w zeznaniach M. G. (1) jak również E. G., a nadto Z. G., w części w jakiej Sąd Rejonowy dał im wiarę, a nadto zaprzeczała rozmowom telefonicznym z ojcem w dniu 26 września 2018r., stwierdzając, że być może do nich doszło, co nie znajduje potwierdzenia w szczegółowym blilingu rozmów telefonicznych oskarżonej, z których wynika, że M. G. (1) w dniu 26 września 2018r. w sposób nietypowy dla pozostałych dni niemalże w ciągu całego dnia podejmował próby kontaktu z córką, przy czym odbyły się dwa połączenia (g. 10:04 oraz 14:05),

- ustaleniu, iż sytuacja materialna oskarżonej w dacie objętej aktem oskarżenia była dobra, podczas, gdy z dokumentacji bankowej wynika, że miała ona przeterminowane zobowiązania, których kwota wraz z odsetkami wynosiła 18.000 zł, przy czym po częściowej spłacie przeterminowanego kapitału zawarła z Ludowym Bankiem Spółdzielczym w S. ugody, na mocy których doszło do konsolidacji zobowiązań i zmiany warunków kredytu, co jest wyrazem złej sytuacji materialnej oskarżonej wespół z zajęciem komorniczym jakie wówczas miało miejsce w stosunku do jej wynagrodzenia;

2)  naruszenie art. 5 k.p.k. poprzez jego zastosowanie w sytuacji, gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego nie pozostawiała żadnych wątpliwości, które należałoby rozstrzygać na korzyść oskarżonej;

co miało wpływ na wynik postępowania, prowadząc do błędu w ustaleniach faktycznych polegających na uznaniu, że w dniu 26 września 2018r. nie doszło do rozmów telefonicznych M. G. (1) z oskarżoną w sprawie udzielenia pożyczki, a nadto ustalenia, że w tym dniu (ani w żadnym innym) oskarżona nie pożyczyła pieniędzy od J. i H. G., a nadto ustalenie, że sytuacja finansowa oskarżonej w czasie objętym aktem oskarżenia była dobra, a w konsekwencji do uniewinnienia oskarżonej.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wniesiona przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej apelacja okazała się uzasadniona, a podniesione w niej zarzuty musiały doprowadzić do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Koninie.

Poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia sprowadzające się do przyjęcia, że oskarżona I. G. nie popełniła zarzucanego jej czynu, bowiem zebrany materiał dowodowy nie pozwala na przypisanie oskarżonej w sposób niewątpliwy winy, są w ocenie Sądu odwoławczego nieprawidłowe. Zdaniem Sądu odwoławczego Sąd I instancji dokonał dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, nie uwzględniając zasad prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego. Sąd Rejonowy przekroczył granice swobodnej oceny dowodów i odmówił wiary wszystkim dowodom dla oskarżonej niekorzystnym.

Trafnie skarżący podnosił, że Sąd I instancji dał bezkrytycznie wiarę wyjaśnieniom oskarżonej, przeczącej m.in. jakoby pożyczyła od dziadków kwotę 23.000 zł oraz jakoby użytkowała nr (...), a także jej wyjaśnieniom, że w dniu 26 września 2018r. nie odbywała rozmów telefonicznych z ojcem M. G. (1) dotyczących ww. pożyczki. Zasadnie apelujący zauważa, że również w wielu innych kwestiach – m.in. w zakresie utrzymywania kontaktu z rodziną ojca i dziadkami, relacji między oskarżoną a jej ojcem, czy też więzi między oskarżoną a jej matką, zeznania oskarżonej jawią się jako gołosłowne, niepoparte żadnymi dowodami i sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie.

Przede wszystkim świadkowie L. R. i M. W., o których przesłuchanie zawnioskowała oskarżona wskazywali, że oskarżona korzystała z nr (...). Nadto z pisma K. w K. wynika, że oskarżona podała do kontaktu m.in. nr tel. (...). Ww. świadkowie wyjaśnili również, że oskarżona nie zawsze spędzała święta z rodziną, co wskazuje, że nie mogła mieć zażyłych relacji ze swoją matką, co z kolei budzi wątpliwości, czy oskarżona mogła liczyć na finansową pomoc ze strony matki.

Z zebranego materiału dowodowego, w tym z dokumentów w postaci ugód, wynika również, że oskarżona już w 2015r. i 2016r. posiadała kredyty obrotowe w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, które w listopadzie 2018r. zostały scalone na mocy ugód zawartych z Bankiem Spółdzielczym w S.. Nadto z pisma Ludowego Banku Spółdzielczego w S. wynika, że oskarżona w 2018r. zalegała ze spłatą rat kredytu, a w dniu 3 października 2018r. dokonała spłaty zaległych rat kapitałowych w kwocie 5.000 zł i 2.300 zł oraz opłaciła odsetki karne i wymagalne od zaciągniętych kredytów w kwocie 2.699,48 zł.

Nadto z przedłożonych do sprawy bilingów wynika, że oskarżona w dniu 26 września 2018r. przeprowadzała co najmniej trzy rozmowy telefoniczne ze swoim ojcem M. G. (1). W tym zakresie sąd rejonowy nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonej zaprzeczającej tym rozmową. Okoliczność ta jest znamienna, ponieważ w żadnym innym dniu w zbliżonym okresie czasu nie dochodziło do tak intensywnego kontaktu telefonicznego oskarżonej i M. G. (1). Pomimo tych ustaleń sąd rejonowy uznał, iż oskarżona nie pożyczyła kwoty 23000 złotych od swoich dziadków, przy czy ani oskarżona, ani sąd nie wyjaśnili co było przedmiotem ww. rozmów telefonicznych w dniu 26 września 2018 r. Powiązanie tych dowodów z ww. danymi dotyczącymi spłaty kredytów praktycznie w tym samym czasie – 3 października 2018 r. oraz zeznaniami świadków J. G. Z. G. i M. G. (1), prowadzi do wniosku, iż oskarżona dopuściła się zarzucanego jej czynu, a ty samym sąd odwoławczy, będąc związanym przepisem art. 454§1 k.p.k. zmuszony był uchylić zaskarżone orzeczenie i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Twierdzenia oskarżonej, iż nie utrzymywała kontaktu z ojcem i jego rodziną były sprzeczne m.in. z zeznaniami M. G. (1), E. G., J. G., Z. G., M. G. (2), F. G., a także z przedłożoną dokumentacją zdjęciową.

Ponadto trafnie pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej podniósł, że Sąd I instancji przekroczył granice swobodnej oceny dowodów odmawiając wiary zeznaniom świadków J. G., Z. G. i M. G. (1). W ocenie Sądu odwoławczego, zeznania tych świadków są spójne i konsekwentne. Wiarygodności zeznań tych świadków nie podważa fakt, że w sprawie nie przedłożono dowodu w postaci umowy pożyczki czy też pokwitowania odbioru pieniędzy przez oskarżoną. Zasady doświadczenia życiowego wskazują, że udzielanie pożyczek między członkami rodziny zazwyczaj odbywa się bez spisywania umów i tworzenia jakiejkolwiek dokumentacji, tym bardziej że w niniejszej sprawie stronami umowy była wnuczka i dziadkowie w podeszłym wieku. Nadto w ocenie Sądu odwoławczego, rację mieli świadkowie wskazując, że oskarżona posiadała trudną sytuację finansową we wrześniu 2018r. Z akt sprawy wynika bowiem, że oskarżona posiadała kredyty i zalegała ze spłatą rat. Wobec powyższego nie sposób przyjąć, że jej dochody z pracy i z gospodarstwa pozwalały na spłatę zobowiązań skoro oskarżona zalegała ze spłatą wymagalnych należności. Nie dziwi również Sądu odwoławczego fakt, że świadkowie J. G., M. G. (1) i Z. G. wskazywali różne daty zaciągnięcia przez oskarżoną pożyczki u dziadków. Oskarżona bowiem nie zawarła z dziadkami pisemnej umowy, od zaciągnięcia pożyczki minął już znaczny okres czasu. Świadkowie wyjaśnili, że nie pamiętali dokładnej daty zaciągnięcia pożyczki przez oskarżoną i ostatecznie ustalili datę pożyczki po uzyskaniu ww. bilingów z telefonu M. G. (1). Ponadto J. G. jest osobą w podeszłym wieku i nie dziwi Sądu, że nie pamięta wielu szczegółów. Nadto Sąd odwoławczy nie dopatrzył się żadnych powodów, z których J. G. miałaby zeznawać nieprawdę i próbować pogrążać oskarżoną.

Chybione są jedynie twierdzenia apelującego, iż Sąd I instancji naruszył art. 7 k.p.k. dając wiarę zeznaniom świadków A. S., A. B., D. J. i R. K., a także dając wiarę dokumentowi w postaci załącznika 2a i 2b, zawierającego godziny wejść i wyjść do zakładu pracy świadka M. G. (1). W ocenie Sądu odwoławczego zeznania świadków A. S., A. B., D. J. i R. K. były spójne i jasno wynikało z nich, że w FUGO obwiązuje elektroniczny system kontroli wejść i wyjść pracowników z zakładu. Nadto dołączona dokumentacja w postaci ewidencji wejść i wyjść, wbrew twierdzeniu skarżącego, nie jest sprzeczna z ewidencją czasu pracy przedłożoną przez FUGO. Z ewidencji czasu pracy wynika bowiem, że w dniu 26 września 2018r. świadek M. G. (1) przepracował 8 godzin nadliczbowych. Powyższe nie przekreśla jednak wiarygodności zeznań M. G. (1) odnośnie okoliczności dot. udzielenia pożyczki, bowiem mógł on przeprowadzić rozmowy dot. tej umowy z córką przebywając w pracy, co zresztą ustalił sąd meriti w oparciu o opisane bilingi dot. telefonów świadka i oskarżonej. Sąd I instancji w rezultacie przecenił okoliczność pobytu świadka M. G. (1) w dniu 26 września 2018 r. w miejscu pracy.

Rację ma także skarżący, że Sąd I instancji naruszył art. 5 § 2 k.p.k. poprzez jego zastosowanie.

Wskazać należy, że zastosowanie zasady in dubio pro reo jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy sąd orzekający w sprawie poweźmie wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych i nie jest możliwe ich usunięcie. W takiej sytuacji Sąd jest zobowiązany rozstrzygnąć te wątpliwości na korzyść oskarżonego. Z orzecznictwa wynika, że zasada tłumaczenia wątpliwości na korzyść oskarżonego nie polega na obowiązku automatycznego wyboru najkorzystniejszej wersji wynikającej z materiału dowodowego sprawy. Jeżeli z tego materiału wynikają różne wersje zdarzenia, to nie jest to równoznaczne z zaistnieniem niedających się usunąć wątpliwości w rozumieniu art. 5 § 2 k.p.k. W takim przypadku, zgodnie z art. 7 k.p.k., sąd zobowiązany jest do dokonania ustaleń na podstawie swobodnej oceny dowodów. Dopiero, gdy po wykorzystaniu wszelkich dostępnych możliwości nie zostaną one usunięte należy je tłumaczyć w sposób korzystny dla oskarżonego. Jeżeli jednak możliwe jest dokonanie stanowczych ustaleń, to w ogóle nie zachodzi potrzeba odwoływania się do przepisu art. 5 § 2 k.p.k., bo według tych ustaleń nie ma wątpliwości co do stanu faktycznego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2003 r., VKK 72/03, LEX nr 83771).

W niniejszej sprawie nie można mówić o konieczności zastosowania zasady in dubio pro reo. W ocenie Sądu odwoławczego ze zgromadzonych w sprawie dowodów wynika, że oskarżona dopuściła się zarzucanego jej czynu. Zarówno treść zeznań świadków J. G., Z. G., M. G. (1), M. N., F. G., a także dokumenty w postaci bilingów, wyciągów bankowych, ugód bankowych, pisma z Banku Spółdzielczego wskazują na fakt, że oskarżona znalazła się we wrześniu 2018r. w trudnej sytuacji finansowej, posiadała zaciągnięte kredyty w banku i zalegała ze spłatą rat, a także pożyczyła od dziadków kwotę 23.000 zł, przy czym nie miała zamiaru zwrócić pożyczonej kwoty.

Tymczasem materiał dowodowy zgromadzony w sprawie został całkowicie dowolnie oceniony przez Sąd I instancji, co doprowadziło do wyprowadzania błędnych końcowych wniosków dotyczących sprawstwa i winy oskarżonej. W ocenie Sądu odwoławczego zebrany materiał dowodowy przemawia przeciwko wersji prezentowanej przez oskarżoną. Łączna ocena wszystkich dowodów dokonana przez pryzmat logicznego rozumowania i zasad zdrowego rozsądku, powinna prowadzić do jednego możliwego wniosku, że zachowanie oskarżonej zrealizowało wszystkie znamiona zarzucanego czynu z art. 286 § 1 k.k.

Wniosek

Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku i uznanie oskarżonej I. G. winną zarzucanego jej czynu oraz zasądzenie od skarżonej na rzecz oskarżycielki posiłkowej obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem w kwocie 23.000 zł,

ewentualnie

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Koninie,

- zasądzenie od oskarżonej na rzecz oskarżycielki posiłkowej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem I i II instancji wg norm przepisanych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

☐zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Apelacja okazała się zasadna, a wobec spełnienia przesłanek z art. 437 § 2 k.p.k. w zw. z art. 454 § 1 k.p.k. zasadny był także wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku wobec oskarżonej i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

1OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

1ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

W przedmiotowej sprawie sąd odwoławczy ustalił, iż oskarżona dopuściła się zarzucanego jej czynu, a wobec wydania wyroku uniewinniającego, przy apelacji wniesionej na niekorzyść oskarżonego jedynym możliwym w tej sytuacji rozstrzygnięciem było uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Rolą reguły z art. 454 § 1 k.p.k. jest ograniczenie możliwości merytorycznego orzekania przez sąd odwoławczy, w celu właściwego zabezpieczenia prawa oskarżonego do obrony oraz konsekwentnego przeprowadzenia idei dwuinstancyjności postępowania przy orzekaniu na niekorzyść oskarżonego. Sąd odwoławczy ma bardzo niewielkie możliwości dokonania zmiany wyroku sądu pierwszej instancji, będącego niesłusznym wyrokiem uniewinniającym. W przedmiotowej sprawie sąd odwoławczy stwierdził uchybienie podnoszone przez skarżącego, w postaci naruszenia art. 7 k.p.k. i dokonania przez Sąd Rejonowy dowolnej oceny dowodów, a także błędnego zastosowania art. 5 § 2 k.p.k., co miało wpływ na zaskarżony wyrok. Sąd odwoławczy przeanalizował zebrany w sprawie materiał dowodowy, dokonał jego oceny i wyprowadził z tego materiału dowodowego własne ustalenia. Powyższe doprowadziło Sąd odwoławczy do uznania, że zachodzą podstawy do wydania wyroku skazującego oskarżoną, czemu stoi na przeszkodzie zakaz określony w art. 454 § 1 k.p.k.

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy nie będzie musiał ponownie przesłuchiwać świadków i może skorzystać z dyspozycji art. 442 § 2 k.p.k. Sąd Rejonowy winien szczegółowo przeanalizować zgromadzony materiał dowodowy i dokonać ponownej oceny dowodów. Sąd Rejonowy winien wziąć pod uwagę analizę zarzutów apelacyjnych zawartą w niniejszym uzasadnieniu.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

1Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

O kosztach procesu orzeknie sąd meriti ponownie orzekając w niniejszej sprawie.

1PODPIS

Karol Skocki Robert Rafał Kwieciński Waldemar Cytrowski