Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący:

SSO Karol Troć

Protokolant:

st. sekr. sądowy Agnieszka Walerczak

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 299/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Łukowie z dnia 6 lutego 2024 r. sygn. akt II K 555/23

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj.: a) naruszenie art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. polegające na skazaniu oskarżonego za czyn, który nie odpowiada wszystkim znamionom czynu z art. 272 k.k., gdyż w opisie czynu jaki został przypisany oskarżonemu brak jest znamienia „podstępności";

b) naruszenie art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodu z wyjaśnień M. P. (1), w zakresie w jakim Sąd uznał, że wypełnił on umowę sprzedaży pojazdu, podczas gdy, oskarżony utrzymywał przez cały czas trwania postępowania, że otrzymał od P. M. już wypełnioną umowę;

W konsekwencji:

2. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na błędnym ustaleniu, że oskarżony M. P. (1) dopuścił się zarzucanego mu czynu, podczas gdy zebrane w sprawie dowody nie pozwalały na dokonanie tego rodzaju ustaleń faktycznych, co skutkowało bezpodstawnym skazaniem oskarżonego;

Alternatywnie, gdyby Sąd nie podzielił argumentacji dotyczącej ww. zarzutów:

Na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 4 k.p.k. zaskarżonemu wyrokowi zarzucam orzeczenie kary rażąco niewspółmiernie surowej, w wymiarze kary dwóch lat ograniczenia wolności, polegającej na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cel społeczny w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym, która to kara nie uwzględnia w sposób właściwy wszystkich okoliczności łagodzących, podczas gdy ich uwzględnienie i nadanie im właściwego znaczenia powinno skutkować orzeczeniem kary łagodniejszej.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zgodnie z treścią art. 436 kpk Sąd może ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego do poszczególnych uchybień (tak podnoszonych przez stronę, jak i uwzględnianych z urzędu), jeśli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające dla wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych byłoby m.in. bezprzedmiotowe. Sytuacja taka zaistniała w sprawie niniejszej, bowiem już zarzut z pkt 1 a apelacji i wynikająca z niego obraza prawa materialnego skutkowały koniecznością zmiany wyroku, zaskarżonego w całości, ale tylko co do oskarżonego M. P. i uniewinnienia tego oskarżonego od stawianego mu zarzutu. W stosunku do współoskarżonego P. M. nie zostały spełnione warunki z art. 435 kpk do orzekania na jego korzyść niezależnie od tego, że co do niego nie wniesiono apelacji.

W zaskarżonym wyroku Sąd Rejonowy uznał M. P. (1) za winnego tego, że w dniu 11 sierpnia 2015 roku w Ł., woj. (...) wyłudził poświadczenie nieprawdy poprzez wprowadzenie w błąd Naczelnika Wydziału (...) i (...) Starostwa Powiatowego w Ł. co do uprawnień do dysponowania skradzionym na terenie Wielkiej Brytanii pojazdem marki A. (...) o numerze VIN: (...), poprzez przedłożenie w procesie rejestracji tego samochodu skradzionego angielskiego dowodu rejestracyjnego o numerze (...) (angielski numer rejestracyjny (...)), przypisanego do zupełnie innego auta o numerze VIN: (...), czego następstwem było wydanie przez Starostwo Powiatowe w Ł. decyzji rejestracyjnej o numerze (...). (...).5410.2015 z dnia 26 sierpnia 2015 roku i stwierdził, że czyn ten wyczerpuje znamiona występku z art. 272 kk. Przepis ten sankcjonuje się wyłudzenie poświadczenia nieprawdy przez podstępne wprowadzenie w błąd funkcjonariusza publicznego lub innej osoby upoważnionej do wystawienia dokumentu. Działanie sprawcy ma więc polegać na kwalifikowanym, bo podstępnym, wprowadzeniu innej osoby w błąd (inaczej niż np. w przypadku występku oszustwa, dla wypełneina znamion którego wg treści art. 286 § 1 kk wystarczy działanie polegające na zwykłym jedynie, a nie dodatkowo podstępnym, wprowadzeniu w błąd). Jak wskazał choćby Sąd Najwyższy w wyroku z 5.04.2011 r., II KK 267/10, LEX nr 794972: „Dla wypełnienia znamion strony przedmiotowej występku z art. 272 k.k. nie wystarcza złożenie nieprawdziwego oświadczenia, gdyż nie stanowi ono podstępnego zabiegu. Ponieważ «podstępne wprowadzenie w błąd» jest szczególną formą «wprowadzenia w błąd», wymaga podjęcia innych jeszcze podstępnych zabiegów w celu wyłudzenia od osoby uprawnionej określonej treści dokumentu, np. «przebiegłych, pozorujących jego zgodność z rzeczywistością i utrudniających wykrycie prawdy»”.

Sąd Rejonowy zdaje się okoliczność tę zauważył, jako że oceniając wyjaśnienia M. P. (1) stwierdził, że jego działanie było „było niewątpliwie podstępnym wprowadzeniem w błąd funkcjonariusza publicznego” – k. 838, jednakże działanie to nie może być uznane za skuteczną konwalidację braku opisu czynu. Jak na tle braku w opisie czynu działania „w celu przywłaszczenia” przy występku kradzieży wskazał SN w wyroku z dnia 23 czerwca 2010 r. III KK 373/09 LEX nr 598844, „Znamiona przestępstwa muszą być zamieszczone w sentencji wyroku, w opisie przypisanego czynu, a nie tylko w uzasadnieniu wyroku”. „W analizowanej sprawie opis czynu umieszczony w akcie oskarżenia nie zawierał elementu wskazującego na zamiar przywłaszczenia, z jakim działali oskarżeni. Uchybienie to nie zostało następnie poprawione przez orzekający w I instancji Sąd Rejonowy, który w wyroku uznał oskarżonych za winnych popełnienia zarzucanego im czynu. Wyrok ten nie został następnie zaskarżony przez prokuratora apelacją na niekorzyść, co mogłoby skutkować uzupełnieniem opisu czynu przez sąd ad quem o brakujący element bez naruszenia zakazu reformationis in peius sformułowanego w art. 434 § 1 k.p.k. Zwykły środek odwoławczy został wniesiony jedynie na korzyść oskarżonych co skutecznie uniemożliwiło konwalidację opisu czynu (będącą w tym przypadku zmianą na niekorzyść oskarżonych) przez Sąd Okręgowy, zablokowało też możliwość uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu z wytycznymi sugerującymi naprawienie stwierdzonego uchybienia. Należy zauważyć, że w wypadku, gdy wyrok nie został zaskarżony na niekorzyść oskarżonego w części dotyczącej winy, to sąd odwoławczy, na skutek związania zakazem reformationis in peius, nie może ani dokonywać nowych ustaleń faktycznych (w tym także poprzez "dookreślenie" opisu czynu), ani uchylać wyroku i w tym celu przekazywać sprawy do ponownego rozpoznania. Nie można natomiast uznać, że w treści uzasadnienia wyroku można skutecznie uzupełnić opis czynu przypisanemu oskarżonemu, albowiem wyrok jest innym aktem procesowym niż uzasadnienie. W tym kontekście należy wskazać na utrwalony pogląd Sądu Najwyższego, że znamiona przestępstwa muszą być zamieszczone w sentencji wyroku, w opisie przypisanego czynu, a nie tylko w uzasadnieniu wyroku (por. postanowienie SN z dnia 22 czerwca 2006 r., sygn. akt IV Kk 108/06).Odnośnie prawidłowego sformułowania wyroku, istnieje ustalona linia orzecznicza Sądu Najwyższego, która wskazuje na to, że wyrokowane ustalenie czynu przypisanego powinno obejmować wszystkie elementy czynu mające znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji prawnej, zatem powinno zawierać wskazanie czasu i miejsca jego popełnienia oraz wszystkie elementy zachowania sprawcy wypełniające ustawowe znamiona czynu zabronionego (z uwzględnieniem także okoliczności kształtujących zakres odpowiedzialności karnej, określonych w części ogólnej Kodeksu karnego), nadto takie istotne elementy, które bliżej charakteryzują (konkretyzują) czyn popełniony przez oskarżonego (zob. postanowienie SN z dnia 4 lutego 2008 r., V Kk 245/07).” Z poglądami powyższymi, wyrażonymi na tle całkowicie analogicznego stanu faktycznego, należy zdaniem Sądu Okręgowego całkowicie się zgodzić. „W orzecznictwie Sądu Najwyższego zasadnie podnosi się, że opis czynu, o którym mowa w art. 413 § 2 pkt 1, może być dokonany w języku ogólnym, niekoniecznie w języku ściśle prawniczym. Istotne jest tylko, aby odpowiadał pełnemu zespołowi znamion przewidzianych w przepisie określającym dany typ czynu zabronionego. Niekiedy w opisie czynu brak jest sformułowania wiernie przytaczającego określone znamię danego czynu, jednak analiza tego opisu prowadzi do wniosku, że chociaż wprost niewyrażone, wspomniane znamię w opisie jest zawarte (zob. postanowienie SN z 8.05.2018 r., II KK 29/18, LEX nr 2495959). Zgodnie z treścią art. 413 § 2 nie jest konieczne w opisie czynu przypisanego sprawcy używanie słów określających poszczególne znamiona typu czynu zabronionego. Chodzi natomiast o to, aby opis czynu odpowiadał znaczeniu wszystkich znamion ustawowych konkretnego przestępstwa, wystarczające jest więc posłużenie się takimi sformułowaniami, które w sposób niebudzący wątpliwości odpowiadają treści poszczególnych znamion przypisanego sprawcy czynu zabronionego” - K. Eichstaedt [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–424, wyd. VII, red. D. Świecki, W. 2024, art. 413. W opisie przypisanego oskarżonemu M. P. czynu brak jest jednak jakichkolwiek sformułowań czy określeń, które jakkolwiek mogłyby owo znamię „podstępności” przy wprowadzaniu w błąd wyrażać, zastępować, jest jedynie stwierdzenie, że „wyłudził… poprzez wprowadzenie w błąd… poprzez przedłożenie skradzionego dowodu rejestracyjnego…, czego następstwem było wydanie decyzji…”

Na marginesie wskazać należy, że na powyższe wskazał już bezpośrednio w sprawie niniejszej Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 września 2023 r. (pod sygn. II KS 31/23 – k. 786 i nast.), oddalającym skargę na kasatoryjny wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach: „Odnosząc się natomiast do pominięcia w opisie czynu zawartym w akcie oskarżenia znamienia czynności sprawczej, jaką jest „podstępne”wprowadzenie w błąd funkcjonariusza publicznego lub innej osoby upoważnionej do wystawienia dokumentu, jak to zostało stypizowane w art. 272 k.k., to uchybienie w tym zakresie – na obecnym etapie sprawy – dotyczy wyłącznie aktu oskarżenia (…). Z pewnością jest to jednak cenne spostrzeżenie dla Sądu stojącego przed koniecznością ponownego rozpoznania sprawy. Jeżeli bowiem po ponownej, wnikliwej analizie materiałów sprawy i dokonaniu stosownych ocen Sąd ten zdecyduje się na wydanie w sprawie wyroku skazującego, to winien baczyć, by orzeczenie to nie naruszało prawa materialnego, czy – między innymi – dyspozycji art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. ”. Sąd Rejonowy nie uzupełnił opisu czynu, do czego wobec zaskarżenia uprzednio wydanego wyroku na niekorzyść oskarżonych był uprawniony. Przypisany M. P. czyn nie zawiera więc jednego ze znamion, niezbędnych dla uznania jego zachowania za występek z art. 272 kk. Sąd dopuścił się więc obrazy art. 413 § 2 pkt 1 kpk, choć bardziej prawa materialnego w postaci art. 272 kk, bowiem stwierdził, że zachowanie o niekompletnych z punktu widzenia tego przepisu znamionach stanowi przestępstwo, z tego właśnie przepisu kwalifikowane.

Z tego względu Sąd Okręgowy uznał, że rozpoznawanie dalszych zarzutów apelacji, jak obrazy przepisów w zakresie oceny dowodów czy rażącej niewspółmierności kary byłoby już bezprzedmiotowe.

Wniosek

zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego

Ewentualnie

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie skazanemu kary grzywny w wymiarze 60 stawek dziennych w wysokości 100 zł każda.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zasadność zarzutu 1.a skutkowała całkowitą trafnością wniosku zasadniczego.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Uniewinnienie oskarżonego M. P. (1)

Zwięźle o powodach zmiany

Zasadność apelacji j.w.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Zgodnie z treścią art. 632 pkt 2 kpk (stosowanego poprzez art. 634 kpk) w razie uniewinnienia oskarżonego w sprawach z oskarżenia publicznego koszty procesu ponosi Skarb Państwa.

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana