Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 379/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Jaśle z dnia 11 października 2023 r., sygn.. akt II K 362/23

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☒

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca oskarżonego zarzucił rażącą obrazę prawa procesowego, a. mianowicie art. 117 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 374 § 1 k.p.k. w zw. z i art. 6 k.p.k., polegające uznaniu, że awizowane i niepodjęte w terminie zawiadomienie skazanego o terminie rozprawy wyznaczonej w dniu 11 października 2023r. zostało mu prawidłowo doręczone i wystąpiły tym samym warunki do rozpoznania sprawy pod jego nieobecność, podczas gdy korespondencję tę wysłano na adres niebędący jego adresem zamieszkania, dłuższego pobytu i jednocześnie jego adresem do doręczeń, w sytuacji gdy informacje o tym gdzie przebywa oskarżony znajdowały się w aktach sprawy, co w konsekwencji skutkowało przeprowadzeniem postępowania pod jego nieobecność z rażącym naruszeniem prawa skazanego do obrony, polegającym na uniemożliwieniu mu wzięcia udziału w rozprawie.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut rażącej obrazy przepisów prawa procesowego należało uznać za zasadny.

Art. 117 § 1 k.p.k. stanowi, iż uprawnionego do wzięcia udziału w czynności procesowej zawiadamia się o jej czasie i miejscu, natomiast brzmienie § 2 wskazanego przepisu, wskazuje, że czynności nie przeprowadza się, jeżeli osoba uprawniona nie stawiła się, a brak dowodu, że została o niej powiadomiona, oraz jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że niestawiennictwo wynikło z powodu przeszkód żywiołowych lub innych wyjątkowych przyczyn, a także wtedy, gdy osoba ta usprawiedliwiła należycie niestawiennictwo i wnosi o nieprzeprowadzanie czynności bez jej obecności, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Podniesiony przez obrońcę oskarżonego zarzut skutkował zweryfikowaniem podawanych przez niego twierdzeń.

Sąd I Instancji wydał wyrok skazujący oskarżonego za przypisany mu czyn z art. 279 § 1 k.k. i art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. pod jego nieobecność na rozprawie z zaznaczeniem w protokole, iż oskarżony nie stawił się prawidłowo wezwany. Jednocześnie, w aktach sprawy brak było potwierdzenia doręczenia wezwania, o co zwrócił się Sąd Odwoławczy (k.127). Z pokwitowania odbioru doręczonego przez Sąd Rejonowy (k. 130) jasno wynika, iż wezwanie zostało wysłane na adres: (...), J..

Natomiast analiza akt sprawy, przy uwzględnieniu treści zarzutu obrońcy oskarżonego jasno wskazuje, że oskarżony przebywał w tym czasie w Zakładzie Karnym w R.. Zostało to jasno wskazane w akcie oskarżenia, a także sam oskarżony przesłał do Sądu Rejonowego pismo, gdzie jako aktualny adres wskazał ZK w R., jak i zwrot w treści pisma, stanowiący: „po opuszczeniu zakładu karnego”.

Choć obowiązujący jest przepis art. 139 k.p.k., który stanowi obowiązek informowania o zmianie miejsca zamieszkania, w tym także z powodu pozbawienia wolności w innej sprawie, a brak jego dopełnienia skutkuje prawidłowym doręczeniem na adres wskazany wcześniej, to jednakże w niniejszym postępowaniu nie ma on zastosowania, gdyż okoliczność, iż oskarżony przebywa w ZK była już wiadoma podczas prowadzenia postępowania przygotowawczego, na co ostatecznie wskazuje wniesiony akt oskarżenia. Zatem nie spoczywał na nim obowiązek poinformowania organu prowadzącego postępowanie o zmianie adresu, ponieważ było to już wiadome wcześniej. Pomimo tego, jak i pisma złożonego przez oskarżonego, Sąd I Instancji wysłał wezwanie na rozprawę na adres jego zameldowania na pobyt stały, tj. (...), (...)-(...) J.. Jednakże pod tym adresem on nie przebywał, przez co nie mógł on odebrać skierowanego do niego wezwania, a przebywa w ZK R. i na adres ZK powinna być kierowana do niego korespondencja. To spowodowało, że nie był on prawidłowo wezwany na termin rozprawy, a w takim przypadku, Sąd I Instancji nie mógł jej prowadzić pod jego nieobecność, co z kolei skutkowało naruszeniem jego prawa do obrony.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednoznacznie rozstrzygnięto interpretację art. 117 § 2 k.p.k. Jak stwierdzono, przepis ten „pozwala na prowadzenie rozprawy pod nieobecność oskarżonego także wtedy, gdy jego udział w rozprawie nie był obowiązkowy, tylko wówczas, gdy został on prawidłowo zawiadomiony o jej czasie i miejscu. Nieprawidłowe o tym powiadomienie zawsze rodzi konieczność zaniechania przeprowadzenia rozprawy i wyjaśnienia przyczyn skutkujących wadliwością owego powiadomienia, jako że jej prowadzenie w takich warunkach, tj. przy uniemożliwieniu oskarżonemu wzięcia udziału w rozprawie odwoławczej, popierania apelacji oraz ewentualnego składania wyjaśnień, wniosków i oświadczeń, musi skutkować rażącym naruszeniem jego prawa do obrony” /wyrok SN z dnia 21 września 2023r., sygn. akt III KK 254/22/. „Tylko poprawne wskazanie danych adresowych umożliwia uznanie zawiadomienia za doręczone, także i wtedy, gdy nastąpi to w trybie doręczenia zastępczego /wyrok SN z dnia 13 września 2023r. sygn. akt II KK 212/23/.

Lp.

Zarzut

3.2.

Obrońca oskarżonego zarzucił naruszenie przepisów art. 439 § 1 pkt 10 KPK w zw. z art. 79 § 1 pkt 3 i pkt 4 w zw. z art. 79 § 3 i S 4 KPK poprzez przeprowadzenie postępowania bez udziału obrońcy podczas gdy przedmiotowej sprawie stan obrony obligatoryjnej nie ustał z uwagi na brak postanowienia, o którym mowa w art. 79 § 4 KPK.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut naruszenia przepisów dotyczących bezwzględnej przyczyny odwoławczej należało uznać za częściowo zasadny.

Wobec powzięcia w toku prowadzonego postępowania uzasadnionej wątpliwości co do poczytalności oskarżonego w czasie popełnienia zarzucanych mu czynów, w oparciu o art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k. został mu wyznaczony obrońca z urzędu. Została przeprowadzona opinia biegłych lekarzy psychiatrów, którzy stwierdzili, iż w czasie zarzucanego mu czynu oskarżony znajdował się pod wpływem upojenia alkoholowego, którego skutki mógł przewidzieć, a zatem przesłanki z art. 31 § 1 i 2 k.k. nie zachodzą. Biegli psychiatrzy uznali, że stan zdrowia oskarżonego pozwala mu na udział w postępowaniu i prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny.

Wobec powyższego, sędzia Sądu Rejonowego w Jaśle w dniu 14 września 2023 r. wydała zarządzenie o cofnięciu oskarżonemu obrońcy z urzędu. Jednak ,zgodnie z treścią art. 79 § 4 k.p.k. Sąd winien wydać postanowienie w tym przedmiocie. Jak stanowi przywołany artykuł
„uznając za uzasadnioną opinię biegłych lekarzy psychiatrów, że czyn oskarżonego nie został popełniony w warunkach wyłączenia lub znacznego ograniczenia zdolności rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem i że stan zdrowia psychicznego oskarżonego pozwala na udział w postępowaniu i prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny, sąd orzeka, że udział obrońcy nie jest obowiązkowy”.

A zatem brak było prawidłowej formy decyzji procesowej co jednakże nie miało wpływu na treść zapadłego wyroku, a wobec uchylenia orzeczenia Sądu Rejonowego do ponownego rozpoznania z powodu opisanej wyżej obrazy przepisów, wskazana w zarzuci obrońcy obraza przepisów nie stanowiła podstawy decyzji Sądu Odwoławczego.

Lp.

Zarzut

3.3.

Obrońca oskarżonego zarzucił mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku rażącą obrazę prawa procesowego, a mianowicie art 6 k.p.k. w związku z art. 78 k.p.k. i art. 81 § 1a k.p.k. poprzez brak prawidłowego zawiadomienia oskarżonego o cofnięciu obrońcy z urzędu i przesłania informacji na adres niebędący jego adresem zamieszkania, dłuższego pobytu i jednocześnie jego adresem do doręczeń, w sytuacji gdy informacje o tym gdzie przebywa oskarżony znajdowały się w aktach sprawy, co w konsekwencji skutkowało pozbawienia prawa do złożenia zażalenia lub wyznaczenia obrońcy z wyboru.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec uznania braku prawidłowego wezwania oskarżonego na termin rozprawy i uniemożliwienia mu prawidłowego prawa do obrony, co skutkowało uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, zarzut ten należało uznać za zasadny, gdyż z analizy akt sprawy wynika, iż wydane zarządzenie również zostało wysłane na nieprawidłowy dla oskarżonego adres pobytu i równocześnie uniemożliwiło mu wykonanie jego praw z tym związanych.

Lp.

Zarzut

3.4.

Obrońca oskarżonego zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę wyroku, mający wpływ na jego treść, a polegający na przyjęciu jedynie na podstawie oświadczeń pokrzywdzonego wysokości poniesionej szkody.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, ze wskazanych wyżej powodów proceduralnych, Sąd Odwoławczy uznał odniesienie się do przedmiotowego zarzutu za przedwczesne, pozostawiając jego rozważenie Sądowi Rejonowemu przy rozpoznania sprawy.

Lp.

Zarzut

3.5.

Obrońca oskarżonego zarzucił mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku rażącą obrazę prawa procesowego, a mianowicie art. 2 § 1 pkt 1 oraz art. 4 w zw. art. 5 § 1 i 2 oraz 410 k.p.k., przez wydanie orzeczenia skazującego bez dowodów uprawdopodobniających fakt zawinienia oraz przez naruszenie podstawowych zasad procesowych określających regułę dowodzenia winy i zastąpienie ich przez domniemanie winy oskarżonego.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, ze wskazanych wyżej powodów proceduralnych, Sąd Odwoławczy uznał odniesienie się do przedmiotowego zarzutu za przedwczesne, pozostawiając jego rozważenie Sądowi Rejonowemu przy rozpoznania sprawy.

Wniosek

Obrońca wniósł o uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec uniemożliwienia prawa do obrony oskarżonego w postępowaniu przed Sądem I Instancji, konieczne jest ponowne rozpoznanie sprawy, a tym samym wniosek o uniewinnienie oskarżonego jest niezasadny.

Wniosek

Obrońca wniósł o uchylenie orzeczenia w całości do ponownego rozpoznania i zasądzenie zwrotu kosztów postepowania w tym kosztów obrony według spisu kosztów.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania jest zasadny. W sprawie zostało doszło do obrazy wskazanych wyżej przepisów procedury karnej czym naruszono prawo oskarżonego do obrony.

1.OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

1.ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Zaskarżony wyrok musiał zostać uchylony, a sprawa przekazana Sądowi Rejonowemu w Jaśle do ponownego rozpoznania.

Zgodnie z treścią art. 117 § 1 k.p.k. uprawnionego do wzięcia udziału w czynności procesowej zawiadamia się o jej czasie i miejscu, natomiast brzmienie § 2 wskazanego przepisu, wskazuje, że czynności nie przeprowadza się, jeżeli osoba uprawniona nie stawiła się, a brak dowodu, że została o niej powiadomiona, oraz jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że niestawiennictwo wynikło z powodu przeszkód żywiołowych lub innych wyjątkowych przyczyn, a także wtedy, gdy osoba ta usprawiedliwiła należycie niestawiennictwo i wnosi o nieprzeprowadzanie czynności bez jej obecności, chyba że ustawa stanowi inaczej.

W niniejszym postępowaniu, wbrew ustaleniom dokonanym przez Sąd Rejonowy w Jaśle, oskarżony nie został prawidłowo wezwany na termin rozprawy. Jak wynika z akt sprawy, po przesłuchaniu w charakterze podejrzanego, został on przetransportowany do Zakładu Karnego w R. celem odbycia kary pozbawienia wolności. Organ prowadzący postępowanie był świadomy o odbywaniu przez niego kary i odpisy wydanych orzeczeń były doręczane na adres ZK w R.. Podkreślić należy, iż akt oskarżenia jasno wskazuje, że miejsce zameldowania oskarżonego to: (...)-(...) J., ul. (...), natomiast miejsce dłuższego pobytu to ZK w R.. Także pismo wysłane przez oskarżonego do Sądu wskazywało, iż odbywa on karę pozbawienia wolności. Tę okoliczność Sąd Rejonowy w Jaśle całkowicie przeoczył, i wezwanie na termin rozprawy wysłał na adres zameldowania po czym uznał, że oskarżony został prawidłowo wezwany wobec podwójnego awizo.

Fikcja doręczenia byłaby prawidłowa, w sytuacji, gdyby oskarżony nie przebywał w miejscu stałego zamieszkania i jednocześnie nie zawiadomił o zmianie miejsca zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni, w tym także z powodu pozbawienia wolności w innej sprawie, będąc do tego zobowiązanym. Art. 139 § 1 k.p.k. w niniejszym postępowaniu nie ma jednak zastosowania, a to z uwagi na znane jego miejsce dłuższego pobytu (ZK R.).

Ta okoliczność skutkuje brakiem prawidłowego wezwania, a zatem nie można było przeprowadzić czynności procesowych zgodnie z art. 117 § 2 k.p.k. i wydać wyroku skazującego, a jego wydanie skutkowało rażącym naruszeniem jego prawa do obrony.

Przepis art. 117 § 2 k.p.k. pozwala na prowadzenie rozprawy pod nieobecność oskarżonego także wtedy, gdy jego udział w rozprawie nie był obowiązkowy, tylko wówczas, gdy został on prawidłowo zawiadomiony o jej czasie i miejscu. Nieprawidłowe o tym powiadomienie zawsze rodzi konieczność zaniechania przeprowadzenia rozprawy i wyjaśnienia przyczyn skutkujących wadliwością owego powiadomienia, jako że jej prowadzenie w takich warunkach, … ewentualnego składania wyjaśnień, wniosków i oświadczeń, musi skutkować rażącym naruszeniem jego prawa do obrony /wyrok SN z dnia 21 września 2023r., sygn. akt III KK 254/22/.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

W sprawie konieczne jest prawidłowe wezwanie oskarżonego na termin rozprawy, wysłane na adres właściwy dla jego aktualnego miejsca pobytu, i umożliwienie mu prawa do obrony, w tym również przez ustanowionego obrońcę. Dopiero po prawidłowym wezwaniu, możliwe będzie przeprowadzenie czynności procesowych pod nieobecność oskarżonego i uznaniu jego obecności za nieobowiązkową.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

1.Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

1.PODPIS

0.1.1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcie co do całości wyroku

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana