Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z 13 września 2022r. Wojewódzka Komisja Dyscyplinarna w K. uznała obwinionego M. Z. winnym zarzucanego mu czynu, tj. że podczas wykonywania pracy geodezyjnej, polegającej na wykonaniu mapy do celów projektowych oraz wznowieniu znaków granicznych /wyznaczeniu punktów granicznych/ ustaleniu przebiegu granic działki ewidencyjnej o nr (...), położonej w obrębie B., powiat B., zarejestrowanej pod numerem (...), przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w dniu 31 stycznia 2022r. pod nr (...) – nie dochował należytej staranności i naruszył art. 39 ust. 4 w zw. z ust. 5 ustawy z 17 maja 1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (jednolity tekst Dz.U. z 2021r., poz. 1990 ze zm.) poprzez sporządzenie w dniu 21 lipca 2021r. kilku wersji protokołów z czynności wznowienia znaków granicznych /wyznaczania punktów granicznych, dokonując licznych skreśleń i poprawek, co spowodowało niespójność zawartych w nich informacji, tj. o czyn z art. 46 ust. 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, i za to na mocy art. 46a ust. 1 pkt 2 tej ustawy wymierzyła karę nagany.

Na skutek odwołania obwinionego orzeczeniem z 27 lutego 2023r. Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna działająca przy Głównym Geodecie Kraju uchyliła w całości orzeczenie Wojewódzkiej Komisji Dyscyplinarnej w K., uznające M. Z. winnym zarzucanych mu czynów i umorzyła postępowanie dyscyplinarne – art. 17 § 1 pkt 4 k.p.k. w zw. z art. 46w, art. 46, art. 42 ust. 2, art. 11 ust. 2 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne.

Na uzasadnienie podano, że kierownikiem prac, przez cały czas ich wykonywania był nie obwiniony a jego zleceniodawca S. S.. W dniu 8 kwietnia 2021r. do Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w B. zostały zgłoszone prace geodezyjne przez wykonawcę - firmę Usługi (...) mgr inż. S. S. z siedzibą: ul. (...), (...)-(...) M.. Jako cel prac wskazano sporządzenie mapy do celów projektowych. Zgłoszenie zostało zarejestrowane pod numerem identyfikatora zgłoszenia (...). Kierownikiem prac wskazanym w zgłoszeniu prac geodezyjnych przez wykonawcę był geodeta uprawniony S. S. posiadający uprawnienia zawodowe w zakresie 1 - geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe realizacyjne i inwentaryzacyjne. Natomiast w dniu 17 sierpnia 2021r. zostało złożone przez wykonawcę prac zgłoszenie uzupełniające, w którym zgłoszono konieczność wykonania dodatkowych prac w związku z czym „kierownik prac upoważnił do czynności wznowienia znaków granicznych geodetę uprawionego mgr inż. M. Z. (...) w zakresie II …”. Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna uznała, że kierownikiem prac przez cały czas ich wykonywania był geodeta uprawniony S. S., i do zmiany kierownika prac nie doszło. Tę okoliczność potwierdzili obwiniony i S. S.. Obwiniony, posiadający uprawnienia zawodowe o numerze (...) w zakresie 1 geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe realizacyjne i inwentaryzacyjne oraz 2 - rozgraniczanie i podziały nieruchomości (gruntów) oraz sporządzenie dokumentacji do celów prawnych wykonał czynności wznowienia znaków granicznych /wyznaczenia punktów granicznych.

Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna podała, że zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne wykonawca prac geodezyjnych podlegających obowiązkowi zgłoszenia organowi Służby Geodezyjnej i Kartograficznej ustanawia legitymującego się odpowiednimi uprawnieniami zawodowymi kierownika prac geodezyjnych. W przypadku realizacji prac geodezyjnych, polegających na wykonaniu mapy do celów projektowych oraz wznowieniu znaków granicznych /wyznaczeniu punktów granicznych/ ustaleniu przebiegu granic działki ewidencyjnej o nr (...), położonej w obrębie B., powiat B., zarejestrowanej pod numerem (...), przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w dniu 31 stycznia 2022r. pod numerem (...), postanowień wymienionego przepisu nie zastosowano, a kierownik prac S. S. mimo tego, że nie legitymował się odpowiednimi uprawnieniami zawodowymi, do prac polegających na wyznaczeniu punktów granicznych, jedynie upoważnił mającego te uprawnienia obwinionego, nie ustanawiając go kierownikiem prac.

Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna zwróciła uwagę, że art. 42 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, stanowi, iż do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii jest niezbędne posiadanie uprawnień zawodowych. Natomiast przez samodzielne wykonywanie funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii rozumie się między innymi kierowanie pracami geodezyjnymi i kartograficznymi, podlegającymi zgłoszeniu do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, oraz sprawowanie nad nimi bezpośredniego nadzoru. W związku z tym na podstawie art. 46 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne tylko osoba wykonująca samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną. Natomiast obwiniony, który nie był kierownikiem, nie mógł ponieść odpowiedzialności dyscyplinarnej, ponieważ nie spełnił podstawowej przesłanki podlegania odpowiedzialności dyscyplinarnej, tj. nie wykonywał samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii (w tym konkretnym przypadku nie pełnił funkcji kierownika prac).

Rzecznik dyscyplinarny dla osób wykonujących samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii wniósł odwołanie od orzeczenia Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej działającej przy Głównym Geodecie Kraju z 27 lutego 2023r., domagając się uchylenia zaskarżonego orzeczenia.

Rzecznik dyscyplinarny zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie art. 46 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne poprzez błędną wykładnię.

Na uzasadnienie podano, że ustanowienie legitymującego się odpowiednimi uprawnieniami zawodowymi kierownika prac geodezyjnych jest niezależne od kierowania pracami geodezyjnymi i kartograficznymi, podlegającymi zgłoszeniu. Rzecznik dyscyplinarny zwrócił uwagę, że od uchwalenia ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne 17 maja 1989r. przez wykonywanie samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii rozumie się m.in. kierowanie pracami geodezyjnymi i kartograficznymi (art. 42 ustawy). Od początku obowiązywania ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne odpowiedzialności dyscyplinarnej podlegał posiadający odpowiednie uprawnienia zawodowe geodeta kierujący pracami geodezyjnymi lub wykonujący czynności samodzielnie. Z kolei przepis nakazujący ustanowienie legitymującego się odpowiednimi uprawnieniami zawodowymi kierownika prac geodezyjnych został dodany dopiero ustawą z 5 czerwca 2014r. o zmianie ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2014r., poz 897). Rzecznik dyscyplinarny podał, że przez ćwierć wieku nie istniało pojęcie „kierownika prac”, co nie stało na przeszkodzie do pociągania do odpowiedzialności geodetów uprawnionych. Wprowadzenie nowelizacji przepisów w tym zakresie nie miało na celu zmiany podmiotu podlegającego odpowiedzialności zawodowej, lecz było związane m.in. z uregulowaniem statutu biegłego sądowego oraz rozdzieleniem funkcji wykonawcy - przedsiębiorcy, który zgłasza pracę od geodety uprawnionego - osoby uprawnionej do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii. Początkowo obowiązek wskazywania kierownika dotyczył wyłącznie sytuacji, kiedy przedsiębiorca (wykonawca geodezyjny) sam nie legitymował się uprawnieniami zawodowymi. Norma prawna zawarta w art. 11 prawa geodezyjnego i kartograficznego otrzymała obecne brzmienie dopiero w 2020 roku, a to ustawą z 16 kwietnia 2020r. o zmianie ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020r., poz. 782).

Rzecznik dyscyplinarny podał, że nie sposób twierdzić, że do czasu pojawienia się pojęcia „kierownika prac” odpowiedzialności podlegał geodeta kierujący pracami, a po tej zmianie, ustanowiony przez wykonawcę - kierownik prac. Prace geodezyjne wykonywane są przez zespół osób pełniących różne funkcje. Jeśli charakter czynności wymaga posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych, wyznacza się do ich wykonania osobę je posiadającą. Czynności podczas takich prac geodeta uprawniony wykonuje samodzielnie lub kieruje zespołem ludzi w relacji zwierzchnik-podwładny. Ustanowiony natomiast kierownik prac może w ogóle nie brać udziału w czynnościach geodezyjnych. Odpowiedzialność kierownika jest odpowiedzialnością na podstawie art. 430 k.c. i jest niezależna od odpowiedzialności zawodowej. Każdy geodeta uprawniony, wykonujący samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii (przez co rozumie się m.in. kierowanie pracami geodezyjnymi i kartograficznymi, podlegającymi zgłoszeniu do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej lub wykonywanymi na zlecenie tego organu oraz sprawowanie nad nimi bezpośredniego nadzoru) zobowiązany jest, zgodnie z art. 42 ust. 3 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, do wykonywania prac z należytą starannością, zgodnie z zasadami współczesnej wiedzy technicznej i obowiązującymi przepisami prawa.

Rzecznik dyscyplinarny podkreślił, że czynności, które były przedmiotem oceny Komisji Dyscyplinarnej, zostały wykonane przez obwinionego samodzielnie, niezależnie od ustanowionego kierownika prac. Przy ich wykonywaniu obwiniony kierował się posiadaną wiedzą i doświadczeniem zawodowym. Relacja między kierownikiem prac - S. S. a obwinionym, który kierował pracami geodezyjnymi, nie była relacją zwierzchnik-podwładny. Ustalenie przebiegu granic wymaga od wykonawcy posiadania uprawnień zawodowych z zakresu „rozgraniczania i podziałów nieruchomości (gruntów) oraz sporządzania dokumentacji do celów prawnych”, czyli specjalistycznej wiedzy, którą S. S. nie mógł się wykazać. To właśnie posiadanie przez obwinionego właściwych uprawnień do „wykonywania samodzielnych funkcji” było powodem, że wykonanie tych konkretnych czynności zostało mu powierzone. Ustanowiony kierownik prac nie nadzorował przedmiotowej pracy geodezyjnej, a obwiniony działał samodzielnie i podejmując wszelkie decyzje podczas jej wykonywania kierował się własnym rozeznaniem.

Rzecznik dyscyplinarny podał, że wykładania przepisów prawa geodezyjnego, zastosowana przez Odwoławczą Komisję Dyscyplinarną, zgodnie z którą odpowiedzialności zawodowej podlegać może wyłącznie osoba wskazana w zgłoszeniu jako „kierownik prac”, jest niezgodna z ustawą Prawo geodezyjne i kartograficzne i sprzeczna z ideą odpowiedzialności zawodowej, która jest odpowiedzialnością indywidualną, związaną z samodzielnym wykonywaniem prac, do których wymagana jest odpowiednia wiedza specjalistyczna i doświadczenie zawodowe. Nadto, kierownik prac nie może odpowiadać karnie (a postępowanie dyscyplinarne do takich należy) za czyny popełnione przez osoby trzecie, które działały samodzielnie. Przyjęta w zaskarżonym orzeczeniu wykładnia odpowiedzialności zawodowej, która w rozpatrywanym przypadku ogranicza się de facto do odpowiedzialności za czyny cudze lub „sprawstwo kierownicze”, pomija całkowicie treść art. 46 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, zgodnie z którym osoba wykonująca samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną, jeżeli wykonuje swoje zadania z naruszeniem przepisów prawa, nie dochowując należytej staranności lub niezgodnie z zasadami współczesnej wiedzy technicznej.

Obwiniony nie zajął stanowiska w sprawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja rzecznika dyscyplinarnego zasługiwała na uwzględnienie.

Należy podzielić argumentację rzecznika dyscyplinarnego, że Odwoławcza
Komisja Dyscyplinarna dokonała błędnej wykładni art. 46 ustawy Prawo geodezyjne
i kartograficzne.

Zgodnie z art. 46 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne osoba wykonująca samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną, jeżeli wykonuje swoje zadania: 1) z naruszeniem przepisów prawa; 2) nie dochowując należytej staranności; 3) niezgodnie z zasadami współczesnej wiedzy technicznej.

Zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii jest niezbędne posiadanie uprawnień zawodowych. Natomiast art. 42 ust. 2 pkt 1 tej ustawy stanowi, że przez wykonywanie samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii rozumie się kierowanie pracami geodezyjnymi i kartograficznymi, podlegającymi zgłoszeniu do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej lub wykonywanymi na zlecenie tego organu, oraz sprawowanie nad nimi bezpośredniego nadzoru.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne wykonawca prac geodezyjnych podlegających obowiązkowi zgłoszenia organowi Służby Geodezyjnej i Kartograficznej ustanawia legitymującego się odpowiednimi uprawnieniami zawodowymi kierownika prac geodezyjnych.

Należy zwrócić uwagę, że ustawodawca w art. 11 ust. 2 i art. 42 ust. 2 pkt. 1 posłużył się pojęciami, które nie są tożsame. Między terminami „kierowanie pracami geodezyjnymi i kartograficznymi” a „kierownikiem prac geodezyjnych” nie można postawić znaku równości. Owszem kierownik prac może kierować pracami geodezyjnymi i kartograficznymi w rozumieniu art. 42 ust. 2 pkt. 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, i wówczas na podstawie art. 46 tej ustawy będzie ponosił odpowiedzialność dyscyplinarną. W sprawie taka sytuacja nie wystąpiła. Kierownikiem prac był S. S., który z uwagi na brak stosownych uprawnień, powierzył określone czynności geodezyjne i kartograficzne obwinionemu. Z uwagi na brak uprawnień, S. S. nie mógł sprawować nadzoru nad obwinionym i organizować mu zleconej pracy.

Istotna w sprawie była wykładnia terminu „kierowanie pracami geodezyjnymi i kartograficznymi”. Kierowanie nie tylko obejmuje niezbędny zbiór czynności podejmowanych w toku zarządzania osobą lub zespołem, ale także stanowi procesem realizacyjny przy użyciu środków materialno-technicznych czy też informatycznych. Kierowanie to organizowanie, planowanie, przewodzenie oraz kontrolowanie działań członków danej grupy, a także postępowanie w zakresie wykorzystania wszystkich zasobów organizacji dla osiągnięcia określonych celów (Słownik języka polskiego, Warszawa 1978, s. 914).

W związku z powyższym to obwiniony kierował pracami geodezyjnymi i kartograficznymi (w znaczeniu organizował pracę i realizował wyznaczone zadania), podlegającymi zgłoszeniu do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej w rozumieniu art. 42 ust. 2 pkt. 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, i wówczas za naruszenia przepisów prawa na podstawie art. 46 tej ustawy ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną.

Słusznie podniósł Rzecznik Dyscyplinarny, że odpowiedzialność zawodowa jest odpowiedzialnością indywidualną. Zasada odpowiedzialności indywidualnej stanowi, że odpowiedzialność za czyn zabroniony ponosi jedynie sam sprawca, a wszelkie okoliczności wpływające na odpowiedzialność karną odnoszą się jedynie do osoby, której dotyczą. Nadto, zasada odpowiedzialności osobistej stanowi, że nie można przenieść odpowiedzialności karnej (dyscyplinarnej) na inną osobę, niż sprawcę. W związku z tym za naruszenia ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne odpowiedzialność dyscyplinarną ponosi obwiniony (kierujący pracami - wykonujący prace polegające na wyznaczaniu punktów granicznych) a nie kierownik prac S. S. za działania obwinionego. Prawidłowo wskazał Rzecznik Dyscyplinarny, że dopiero za ewentualną szkodę wyrządzoną przez obwinionego swoim zachowaniem, odpowiedzialność deliktową na podstawie Kodeksu cywilnego ponosi S. S..

Wskutek błędnej wykładni przepisu prawa, Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna wadliwie uchyliła orzeczenie Wojewódzkiej Komisji Dyscyplinarnej w K. i umorzyła postępowanie dyscyplinarne. W związku z tym rolą Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej jest ponowna ocena zachowania obwinionego przez pryzmat art. 46 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, a następnie rodzaj wymierzonej kary, o której stanowi art. 46a tej ustawy. Innymi słowy należy dokonać oceny, czy Wojewódzka Komisja Dyscyplinarna wydała prawidłowo orzeczenie.

Reasumując, Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 46p ust. 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne uchylił zaskarżone orzeczenie i przekazał sprawę Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej działającej przy Głównym Geodecie Kraju do ponownego rozpoznania.

/-/SSA Grzegorz Tyrka