Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Bagiński

Protokolant: Anna Niemyjska - Bocian

po rozpoznaniu na rozprawie 15 maja 2024 r. w B.

sprawy z odwołania W. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o składki

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z 7 grudnia 2023 r. sygn. akt III U 392/23

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala odwołanie oraz zasądza od W. O. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. 1800 (tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za I instancję z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od 23 maja 2024 roku do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie odstępuje od obciążania odwołującego kosztami procesu za I instancję;

II.  zasądza od W. O. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. 1350 (tysiąc trzysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie odstępuje od obciążania odwołującego kosztami procesu za II instancję.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. decyzją z 20.07.2023 r., wydaną na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 81 ust. 2, 2b - 2d ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. oświadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych stwierdził, że W. O. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą ma obowiązek opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne, w przypadku: rocznej podstawy wymiaru składki - jako dochód z działalności gospodarczej ustalony zgodnie z art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, miesięcznej podstawy wymiaru składki - dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, ustalony zgodnie z art. 81 ust. 2 c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W. O. złożył odwołanie od tej decyzji, zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez nakazanie wszczęcia przez ZUS postępowania w zakresie stwierdzenia, że jako płatnik składek będący komornikiem sądowym, przy ustalaniu wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne za kolejne miesiące 2022 r. ma wobec płatnika składek zastosowanie dyspozycja art. 79 ust. 1 w zw. z art. 81 ust. 2 za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z 7 grudnia 2023 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił, że postawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne W. O. jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą od lutego 2022 r. stanowi kwota przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego włącznie z wpłatami z zysku.

Sąd pierwszej instancji ustalił, W. O. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność - Komornik Sądowy, jest zgłoszony od 21.08.2018 r. do 28.02.2019 r. do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, a od 1.03.2019 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego.

Pismem z 19 maja 2023 r. W. O. zwrócił się do ZUS z prośbą o wydanie decyzji w sprawie wysokości podstawy naliczania składki na jego ubezpieczenie zdrowotne jako Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ostrołęce. W piśmie tym wskazał, że dostrzega istotną wątpliwość co do podstawy określenia składki zdrowotnej w 2022 r. i poprosił o potwierdzenie swojego stanowiska, że przy ustalaniu wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne za kolejne miesiące 2022 r. płatnik powinien zastosować dyspozycję art. 79 ust. 1 w związku z art. 81 ust. 2 za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków. Na potwierdzenie powyższego przedłożył stanowisko Krajowej Rady Komorniczej z 20 maja 2022 r.

Organ rentowy ustalił, że w miesięcznych dokumentach rozliczeniowych od lutego 2022 r. do stycznia 2023 r. jako formę opodatkowania W. O. wskazał zasady ogólne - podatek liniowy oraz rozliczał składkę na ubezpieczenie zdrowotne od dochodu uzyskanego za miesiąc poprzedni. W dokumencie rozliczeniowym za kwiecień 2023 r. (roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne) jako formę opodatkowania wskazał również zasady ogólne - podatek liniowy. Natomiast w dokumentach rozliczeniowych za kwiecień 2023 r. w bloku dotyczącym rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 r., przekazanych 15 maja 2023 r., wykazał kwotę dochodu osiągniętego z działalności gospodarczej w roku, którego dotyczy roczne rozliczenie z podatku dochodowego, stosując zasady ogólne - podatek liniowy w wysokości 236.650,08 zł. Z informacji uzyskanej z Urzędu Skarbowego w W. wynika, że w zeznaniu podatkowym za 2022 r. W. O. wybrał formę opodatkowania - podatek liniowy i nie posiada otwartego obowiązku dla podatku od towarów i usług.

Mając to na uwadze organ rentowy uznał, że przepisem determinującym zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne i ich wysokość w stosunku do komorników sądowych jest art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych, który stanowi, że do komornika stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Nieistotne jest zaś, że komornicy sądowi nie są osobami prowadzącymi działalność gospodarczą, w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców. Uznano również, że począwszy od 1 stycznia 2022 r. ustawodawca w istotny sposób zróżnicował zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, dla prawidłowego jej określenia ważne jest więc odpowiednie zastosowanie nowych regulacji prawnych ustalonych dla tej grupy ubezpieczonych, a brzmienie art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych nie zostało zmienione. Nie zostały też wprowadzone odrębne przepisy, określające zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla komorników. Tym samym należy rozumieć, że ustawodawca świadomie utrzymał stosowanie do komorników znowelizowanych przepisów w tym zakresie, obowiązujących osoby prowadzące działalność gospodarczą. W konsekwencji ZUS wydał zaskarżoną decyzję.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że odwołujący jest komornikiem sądowym. Pełni służbę na mocy powołania przez Ministra Sprawiedliwości. Podlega nadzorowi sądu rejonowego oraz prezesowi sądu rejonowego, przy którym działa. Komornikowi za pełnioną służbę przysługuje wynagrodzenie prowizyjne, proporcjonalne do wysokości uzyskanych opłat egzekucyjnych, natomiast opłata egzekucyjna stanowi nieopodatkowaną należność budżetową o charakterze publicznoprawnym, pobieraną za określone czynności wymienione w ustawie z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych.

Sąd odwołał się do treści art. 33 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1168) oraz wskazał, że z punktu widzenia podatkowego odwołujący traktowany jest jako osoba osiągająca przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych). Odwołujący wybrał formę opodatkowania, określoną w art. 30c ustawy podatkowej, tj. podatek liniowy. Odwołujący jako komornik nie jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust 1 ustawy o podatku od towarów i usług, wykonującym samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy.

Zdaniem Sądu Okręgowego, stan faktyczny przedmiotowej sprawy był poza sporem, kwestią sporną w przedmiotowej sprawie była interpretacja przepisów wprowadzonych od 1 stycznia 2022 r. przez ustawę z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105), która m.in. składkę zdrowotną uzależnia od tego, w jaki sposób osoby prowadzące działalność ustalają podatek dochodowy od osób fizycznych. Sąd odwołując się do treści art. 79a ust. 1 i 2, art. 81 ust. 2 oraz art. 81 ust. 2za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r, poz. 1285 z późn. zm.), podzielił stanowisko odwołującego, iż komornicy powinni być traktowani z punktu widzenia ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej jak pozostałe osoby prowadzące działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 81 ust. 2za. Podkreślił, że przepisy ustawy o komornikach sądowych jednoznacznie stwierdzają, iż komornik nie jest przedsiębiorcą. Komornicy nie mieszczą się w żadnej z grup, wymienionych w art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, nie są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów ustawy o przedsiębiorcach. Komornik nie jest także osobą wymienioną w art. 8 ust. 6 punkt 1, 3, 4, 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Jedynie z punktu widzenia istnienia tytułu ubezpieczenia komornicy sądowi traktowani są jako osoby prowadzące działalność gospodarczą. Komornik jest funkcjonariuszem publicznym, wykonującym określone zadania wynikające z ustawy o komornikach sądowych. Jest organem państwa powołanym do wykonywania orzeczeń sądowych oraz innych czynności określonych w ustawach, posiadającym w tym zakresie, władcze kompetencje wobec innych podmiotów. Również celem działania komornika sądowego nie jest prowadzenie działalności gospodarczej rozumianej jako zorganizowana działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Nie jest to także działalność podporządkowana regułom zysku i opłacalności, zasadzie racjonalnego działania i uczestnictwu w obrocie gospodarczym. Natomiast ryzyko finansowe związane z funkcjonowaniem kancelarii obciąża komornika, uzyskującego środki na ten cel z opłat pobieranych przy wykonywaniu czynności urzędowych, jednakże nie jest to działalność podporządkowana regułom zysku i opłacalności, gdyż po spełnieniu warunków przez uprawniony podmiot, komornik sądowy nie może odmówić dokonania określonych czynności urzędowych, a opłata za nie, nie może być określona inaczej, niż jedynie według zasad określonych w przepisach prawa.

Sąd również zwrócił uwagę na ratio legis zmian, wprowadzanych od 1 stycznia 2022 r. Z uzasadnienia projektu do ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw wynika, że ustawodawca zmierzał do odejścia w stosunku do przedsiębiorców od określania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jako stałej opłaty ryczałtowej na rzecz uzależnienia jej od rzeczywistych dochodów przedsiębiorcy. Ustawodawca zmierzał więc do określenia w inny niż dotychczas, sposobu określenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne co do przedsiębiorców, którymi komornicy sądowi nie są. Sąd podkreślił, że w zakresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu przez komornika, ustawodawca odsyła do stosowania przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie przepisów osób prowadzących działalność gospodarczą, nie oznacza, iż następuje zmiana charakteru prawnego podmiotu ubezpieczonego. Podobnie okoliczność, że w zakresie opodatkowania komornika sądowego traktuje się jak osobę prowadzącą działalność gospodarczą, nie oznacza, iż następuje zmiana charakteru tego podmiotu. Sposób opodatkowania przychodów w ustawie podatkowej nie kreuje samodzielnie ani podstawy działania danego podmiotu, ani jego charakteru, czy tytułu ubezpieczenia.

Zdaniem Sądu Okręgowego, konstrukcja art. 81 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, tj. wprowadzenie zasady zróżnicowania sposobu obliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne wskazuje na to, że ustawodawca zakładał, iż grupa podmiotów podlegających składce zdrowotnej z tytułu działalności gospodarczych lub traktowanych pod niektórymi względami jak prowadzący działalność gospodarczą, jest zróżnicowana. Ustawodawca przewidział, iż oprócz osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, osób uważanych za prowadzących działalność gospodarczą, istnieje grupa opisana art. 81 ust. 2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Dlatego też, z przepisu art. 81 ust. 2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej wynika, że ustawodawca z punktu widzenia obliczenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, przewiduje istnienie podmiotów określonych jako pozostałe osoby prowadzące działalność gospodarczą, w tym osoby współpracujące z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą.

Sąd wskazał, że podzielił stanowisko Sądu Apelacyjnego w Łodzi, zawarte w wyroku z 28 września 2023 r. w sprawie III AUa 230/23, Legalis nr 3010339, które dotyczyło tożsamego rozstrzygnięcia.

Z tych względów, Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył organ rentowy.

Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu naruszenie prawa materialnego, tj. art. 81 ust. 2, ust. 2c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2561, z późn. zm.) w związku z art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornika sądowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2224 z późn. zm.) poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne W. O. jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą od lutego 2022 r. stanowi kwota przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedzającego włącznie z wpłatami z zysku.

Wskazując na powyższy zarzut, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania i zasądzenie od odwołującego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Okoliczności faktyczne ustalone przez sąd pierwszej instancji pozostawały bezsporne i znajdują należyte oparcie materiale sprawy dlatego Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne.

Apelacja jest uzasadniona. Interpretacja przedstawiona przez Sąd Okręgowy jest błędna. Niektóre zaprezentowane tezy nie mają relewantnego związku z konkluzją, a wykładnia art. 81 ust. 2za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2024.146 t.j., dalej przepisy tej ustawy będą powoływane bez dodatkowego oznaczenia, lub ustawa ta będzie określana jako „ustawa o ubezpieczeniu zdrowotnym”) jest oderwana od treści tego przepisu i pomija powiązanie logiczno-treściowe z innymi przepisami art. 81, odnoszącymi się do osób prowadzących pozarolniczą działalność.

Punktem wyjścia do jakiejkolwiek interpretacji w niniejszej sprawie jest treść art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz.U.2023.1691 t.j., dalej zwana „ustawą o komornikach sądowych”). Zgodnie z tym przepisem: „Do komornika stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230) oraz ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561, z późn. zm.), dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.”

Treść cytowanego przepisu jest jednoznaczna i oczywista. Stosując ten przepis należy, po prostu w odpowiednich ustawach odnaleźć przepisy dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą i zastosować je do komorników, chyba, że jakiś szczególny przepis (inny niż art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych) wyłączałby zastosowanie do komorników regulacji odnoszącej się do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Należy zwrócić uwagę na spójność terminologiczną ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2024.497 t.j. zwana dalej „ustawą systemową”) oraz ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2024.146 t.j.). Wynika to z zastosowanej techniki legislacyjnej, polegającej na odwołaniu się w ustawie o ubezpieczeniu zdrowotnym do ustawy systemowej. Zgodnie z art. 5 pkt 21 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym użyte w ustawie określenie „osoba prowadząca działalność pozarolniczą” oznacza osobę, o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych”. Ten ostatni przepis stanowi natomiast, że

Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

1) osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a;

2) twórcę i artystę;

3) osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:

a)w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;

4) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;

4a) akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;

4b) komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej;

5) osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 900, 1672, 1718 i 2005).

Zacytowanie in extenso art. 8 ust. 6 ustawy systemowej będzie miało znaczenie dla późniejszej argumentacji

Na gruncie ustawy systemowej jak i ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą jest jedną z osób prowadzących pozarolniczą działalność. W przypadku gdy spośród osób prowadzących pozarolniczą działalność przepisy wyróżniają osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, poprzez wskazanie takiej nazwy lub odwołanie się do osób wymienionych w art. 8 ust 6 pkt 1 ustawy systemowej, to wówczas przepisy te odnoszą się również do komorników. Podkreślenia wymaga, że w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej, poza pkt 1, nie wymieniono innych kategorii osób, które można by uznać za osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Wystarczy ponowne przyjrzenie się treści art. 8 ust. 6 ustawy systemowej (zob. wyżej).

Kwestię wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne reguluje Dział IV Rozdział 2 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym. Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność wyznaczają art. 79a i art. 81 ust. 2-2zd. Spośród tych przepisów do komornika należy zastosować te które odnoszą się osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Skomplikowanie regulacji dotyczącej wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność wynika z umieszczenia w jednym artykule większości, odnoszącej się do tego, regulacji. Zastosowana technika legislacyjna utrudnia percepcję, Analiza art. 81 ust. 2 i 2b-2zd pozwala jednak na ustalenie do jakich grup podmiotów odnoszą się poszczególne przepisy.

Wyróżnienie poszczególnych grup osób prowadzących pozarolniczą działalność, do których mają zastosowanie te czy inne przepisy art. 81 ust. 2 i 2b-2zd zostało dokonane ze względu na:

- rodzaje działalności, o których mowa w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej,

- zasady opłacania podatku PIT.

Grupy tych osób zostały podzielone następująco

A)  osoby prowadzące działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – do tych osób zastosowanie ma art.81 ust. 2 (a także art. 81 ust 2b-2d);

B)  osoby prowadzące działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, które stosują opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 2540 oraz z 2023 r. poz. 1059 i 1414) – do tych osób zastosowanie ma art. 81 ust. 2e ( a także art. 81 ust. 2ga; dodatkowo art. 81 ust. 2h-2y, odnoszące się obydwu kategorii osób wskazanych wyżej w punktach 1 i 2);

C)  osoby prowadzące działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, które stosują opodatkowanie w formie karty podatkowej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne- do tych osób zastosowanie ma art. 81 ust. 2z,

D)  pozostałe osoby prowadzące działalność pozarolniczą wymienione w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, innych niż wskazane w ust. 2, 2e, 2z i 2zaa - do tych osób zastosowanie ma art. 81 ust. 2za;

E)  osoby prowadzące działalność pozarolniczą wymienione w art. 8 ust. 6 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, które jednocześnie prowadzą inną działalność pozarolniczą wymienioną w art. 8 ust. 6 tej ustawy, z której opłacają podatek dochodowy z działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym – do tych osób zastosowanie ma art. 81 ust. 2 zaa.

Dodatkowo wspomnieć można, że art. 8 ust. 2ya wymienia osoby współpracujące z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą oraz osobami, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.

Przy dalszej analizie pominąć można sytuację wymienioną wyżej w punkcie E, ponieważ dotyczy ona swoistego zbiegu działalności twórcy lub artysty z innym rodzajem działalności pozarolniczej. Z oczywistych względów taka sytuacja nie zachodzi w niniejszej sprawie.

Zasadniczym pytaniem pozostaje do której grupy należy zaliczyć odwołującego się. W tym celu należy po prostu ustalić jakie przepisy odnoszą się do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą (przepisy te będą się odnosiły zarazem do komorników z mocy art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych). Następnie należy ustalić według jakich zasad wnioskodawca opłaca podatek dochodowy od osób fizycznych.

Odpowiedź jest prosta i zgodna ze stanowiskiem organu rentowego. Odwołującego się należy zaliczyć do osób wymienionych wyżej w punkcie pierwszym, ponieważ:

- stosuje się do niego przepisy dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, czyli inaczej mówiąc dotyczące osób wymienionych w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej;

- opłaca on podatek liniowy, czyli określony w art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji do odwołującego się mają zastosowanie zasady obliczania składki rocznej i miesięcznej określone w art. 81 ust. 2, 2b-d. Dlatego decyzja organu rentowego była prawidłowa.

Sąd Okręgowy uznał jednak, że zastosowanie ma art. 81 ust. 2za., czyli zaliczył odwołującego się do osób wymienionych wyżej w punkcie D. Tymczasem akurat art. 81 ust. 2za, jako jedyny spośród grup osób ujętych wyżej w punktach A-D nie odnosi się do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą (przypomnieć należy, że w punkt E nie może być brany pod uwagę).

Według Sądu Okręgowego „komornicy powinni być traktowani, z punktu widzenia ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych jak pozostałe osoby prowadzące działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 81 ust. 2za. (…) K. nie mieszczą się w żadnej z grup wymienionych w art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (…) Ustawodawca przewidział, iż oprócz osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, osób uważanych za prowadzących działalność gospodarczą, istnieje grupa opisana art. 81 ust. 2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej.”

Według Sądu Okręgowego istnieje zatem jeszcze jakaś grupa osób uważanych za prowadzących działalność pozarolniczą opisaną w art. 81 ust. 2za, a nie wymieniona w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej.

Taka konstatacja budzi głębokie zdziwienie.

Przepisy zawarte w art. 81 ust. 2 i 2b-2zd regulują sytuację wszystkich podmiotów prowadzących pozarolniczą działalność, wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej. Z drugiej strony przepisy te odnoszą się tylko do podmiotów wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej (oczywiście bez uwzględnienia przepisów innych ustaw np. art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych). Zasadniczo podmioty te zostały podzielone na cztery grupy (wyżej opisane w punktach A-D), bądź pięć - jeżeli uwzględnić sytuację zbiegu opisaną wyżej w punkcie E. Toteż w zakres podmiotowy art. 81 ust. 2za (wyznaczony treścią tego przepisu) nie mogą wchodzić inne podmioty niż wymienione w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej.

Z punktu widzenia logiki i rachunku zbiorów zakres podmiotowy regulacji zawartej w art. 81 ust. 2za, wyznacza się dopiero poprzez określenie do jakich podmiotów odnoszą się regulacje zawarte w art. 81 ust. 2, 2e, 2z, 2zaa. Podmioty określone w tych ostatnich przepisach nie są objęte regulacją art. 81 ust. 2za. Inaczej mówiąc zastosowanie art. 81 ust. 2, 2e, 2z, 2zaa eliminuje możliwość zastosowania art. 81 ust. 2za, jako że ten ostatni odnosi się do „pozostałych osób prowadzących działalność pozarolniczą wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych , innych niż wskazane w ust. 2, 2e, 2z i 2zaa.”

Zastosowanie art. 81 ust. 2za może nastąpić dopiero po stwierdzeniu, że dana osoba nie może być zaliczona do żadnej z kategorii osób wskazanych w art. 81 ust. 2, 2e, 2z i 2zaa.Tymczasem osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, wymienione są tylko w punktach A-C, to jest w art. 81 ust. 2, 2e i 2z. (pomijamy art. 81 ust. 2zaa, gdyż dotyczy on zbiegu, który nie ma tu zastosowania). Osoby te zostały podzielone na poszczególne kategorie ze względu na formę opodatkowania (podatek według zasad ogólnych, podatek liniowy, zryczałtowany podatek od przychodów ewidencjonowanych, karta podatkowa, podatek od kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej). Nie ma zatem żadnej osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, którą można by uznać za osobę niewymienioną w art. 81 ust., 2, 2e, 2z.

Podkreślić należy, że art. 81 ust. 2za nie tworzy jakieś niezidentyfikowanej, nowej kategorii „pozostałych osób prowadzących pozarolniczą działalność” niewymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej, skoro art. 81 ust. 2za mówi, że chodzi o osoby pozostałe ale wymienione w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej. Odnosi on po prostu do zamkniętego zbioru osób wymienionych w art. 8 ust. 6 usus, a których nie dotyczą regulacje zawarte w art. 81 ust. 2, 2e, 2z, 2zaa. W konsekwencji, po wyeliminowaniu osób wymienionych w art. 81 ust. 2, 2e, 2z ze zbioru osób określonych w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej, art. 81 ust. 2za dotyczyć będzie pozostałych osób wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej , czyli twórcy i artysty; akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług; komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej.

Komornik (z samego faktu bycia komornikiem) nie jest twórcą, artystą, akcjonariuszem prostej spółki akcyjnej wnoszącym do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług, czy też komplementariuszem w spółce komandytowo-akcyjnej. Nie jest zatem zrozumiałe dlaczego mają się do niego stosować przepisy odnoszące się do tych osób. Oczywiście komornik nie jest też osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. I dlatego właśnie przepisy art. 66 ust. 1 pkt 1 lit c czy też art. 81 ust. 2 mają zastosowanie do komorników, nie z samego faktu prowadzenia przez nich działalności gospodarczej, ale na podstawie jasnego przepisu - art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych. Stwierdzenie Sądu Okręgowego że: K. nie mieszczą się w żadnej z grup wymienionych w art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, jest tak samo słuszne jako to, że nie mieszczą się w żadnej innej z grup wymienionych w pozostałych przepisach art. 81. Można ich tam „umieścić” dopiero przy zastosowaniu art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych. Tym właściwym miejscem są przepisy „dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą”, czyli między innymi art. 81 ust. 2.

Charakterystyczne jest, że zarówno w argumentacji Sądu Okręgowego jak też opinii Krajowej Rady Komorników przy interpretacji art. 81 ust.2za pomija się część tego przepisu. Wskazuje się, że chodzi o pozostałe osoby niewymienione w art. 81 ust. 2, 2e, 2z, ale pomija się, że chodzi o osoby spośród wymienionych w art. 8 ust. 6 usus. Poprzez to rozszerza się krąg osób wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej (a tylko tego kręgu dotyczy art. 81 ust. 2za) o jakąś niezidentyfikowaną kategorię „pozostałych osób” - wbrew jednoznacznemu brzmieniu art. 81 ust. 2za.

Niezrozumiałe jest szerokie argumentowanie odnoszące się do tego, że komornicy nie prowadzą działalności gospodarczej, czy też że nie są przedsiębiorcami. Po pierwsze. Okoliczność ta nie przecież budzi żadnych wątpliwości, a wynika to wprost z art. 33 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych (1. Komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej.)

Po drugie i najważniejsze. Nie jest zrozumiałe jak rozbudowana argumentacyjnie teza, że komornik nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej, ma wspierać konkluzję co do zastosowania art. 81 ust. 2za, skoro przepis ten nie reguluje sytuacji osób prowadzących działalność gospodarczą, nie tworzy też nowej kategorii osób prowadzących działalność gospodarczą niewymienionych w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej.

Przypomnieć wypada, że konkluzję można uznać za należycie uzasadnioną jeżeli jednocześnie spełnione są dwa warunki:

- warunek materialnej poprawności - prawomocnej podstawy do uznania konkluzji dostarczyć mogą jedynie przesłanki prawdziwe;

- warunek relewancji - między przesłankami a konkluzją powinna istnieć specyficzna więź, pozwalająca przenieść na konkluzję całość lub przynajmniej część tej pewności, z którą zostały uznane przesłanki (zob. K. Szymanek, K. A. Wieczorek, A. S. Wójcik. Sztuka argumentacji. Ćwiczenia w badaniu argumentów, PWN Warszawa 2008).

Szeroka argumentacja dotycząca wykazania warunku materialnej poprawności nie ma żadnego znaczenia jeżeli przesłanka nie ma związku z konkluzją, czyli w sytuacji kiedy nie jest spełniony warunek relewancji. Toteż uzasadnianie, że komornik nie prowadzi działalności gospodarczej oddziałuje tak jak zabieg erystyczny mający przysłaniać nieistnienie warunku relewancji.

Jeszcze raz podkreślić należy, że art. 81 ust. 2za nie ustanawia jakiejś nowej kategorii działalności gospodarczej niewymienionej w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej. Natomiast podleganie przez komornika ubezpieczeniom społecznym (art. 6 ust 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej), a poprzez to ubezpieczeniom zdrowotnym (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c). nie wynika z faktu prowadzenia przez komornika pozarolniczej działalności gospodarczej, lecz z tego, że zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych do komorników stosuje się przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230), dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Interpretacja przepisów nie powinna być przeprowadzana w oderwaniu od metody regulacji zastosowanej w art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych, jak też w oderwaniu od rzeczywistej treści art. 81 ust. 2za ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym.

W tym stanie rzeczy zaskarżony wyrok podlegał zmianie stosownie do art. 386 § 1 k.p.c. Na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i art. 98 § 1 i 1 ¹ k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Sąd Apelacyjny zmienił też zaskarżony wyrok w części dotyczącej kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję. Wysokość tych kosztów ustalono na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokacie (Dz.U. z 2023 r., poz. 1964 ze zm.) zasądził od organu rentowego na rzecz odwołujących po 180 zł - pkt III wyroku. Z tym, że uwzględniono nakład pracy pełnomocnika organu rentowego, który sprowadził się do sporządzenia odpowiedzi na odwołanie i uczestnictwa w jednym posiedzeniu wyznaczonym na rozprawę i zasądzono połowę stawki minimalnej (pkt I wyroku).

Odwołujący przegrał sprawę w drugiej instancji, dlatego zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 § 1 i 1 ¹ k.p.c. w zw. z 99 k.p.c. powinien zwrócić organowi rentowemu koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Wynagrodzenie pełnomocnika odwołujących za postępowanie przed sądem drugiej instancji ustalono zgodnie z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych i. Analogicznie jak za pierwszą instancję – uwzględniając nakład pracy pełnomocnika – zasądzono połowę stawki minimalnej (pkt II wyroku).

Sławomir Bagiński