Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie Przewodnicząca – sędzia: Urszula Iwanowska, po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2022 r., w S. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania G. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonej od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 maja 2022 r., sygn. akt VI U 1847/21

oddala apelację.

sędzia Urszula Iwanowska

III A Ua 386/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 października 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił G. M. ponownego ustalenia wysokości emerytury wskazując, iż ubezpieczona nie spełnia przesłanek wymienionych w art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw.

W odwołaniu od powyższej decyzji G. M. wniosła o jej zmianę poprzez ponowne przeliczenie przyznanej emerytury od dnia 25 czerwca 2012 r. z zastosowaniem nowych przepisów dotyczących emerytur czerwcowych podnosząc, że w czerwcu 2012 r. kiedy przechodziła na emeryturę nie była informowana, iż naliczanie emerytur czerwcowych jest mniej niekorzystne niż lipcowych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 10 maja 2022 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Prawomocną decyzją z dnia 31 sierpnia 2012 r., znak (...)/1. (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. – w wyniku rozpoznania wniosku ubezpieczonej G. M. z dnia 30 maja 2012 r. – przyznał ubezpieczonej od 25 czerwca 2012 r. prawo do emerytury.

W dniu 23 września 2021 r. ubezpieczona złożyła w organie rentowym wniosek o przeliczenie emerytury z zastosowaniem nowych przepisów dotyczących emerytur czerwcowych.

Po ustaleniu powyższego stanu faktycznego – bezspornego w sprawie, oraz na podstawie przepisów prawa niżej powołanych Sąd Okręgowy uznał odwołanie za nieuzasadnione.

Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że w niniejszej sprawie ubezpieczona domagała się ponownego ustalenia wysokości emerytury od dnia 25 czerwca 2012 r. podnosząc, iż czuje się pokrzywdzona faktem niestosowania przepisu art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a i 2b w brzmieniu obowiązującym od 18 września 2021 r. do emerytur przyznanych przed 2021 r.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 25a ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2022 r., poz. 504 ze zm.; powoływana dalej jako: ustawa emerytalna) w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku waloryzacji składek dokonuje się w taki sam sposób jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju danego roku, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Przepis ust. 2a stosuje się również do ubezpieczonego, który wiek uprawniający do emerytury osiągnął po dniu 31 maja danego roku (ust. 2b).

Omawiana regulacja została wprowadzona ustawą o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw z dnia 24 czerwca 2021 r. (Dz. U. z 2021 r., poz. 1621), która rozwiązała problem świadczeń osób przechodzących na emeryturę w czerwcu, których emerytury były niższe niż osób wnioskujących o emeryturę w pozostałych miesiącach roku. W ustawie z dnia 24 czerwca 2021 r. przyjęto generalną zasadę, że przepis art. 25a w nowym brzemieniu dotyczy jedynie osób, przychodzących na emeryturę, począwszy od czerwca 2021 r. W myśl bowiem art. 17 ust. 1 ustawy zmieniającej przepisy art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a i 2b ustawy zmienianej w art. 3, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, mają zastosowanie do emerytur przyznanych na wniosek zgłoszony po dniu 31 maja 2021 r. lub przyznanych na podstawie art. 24a ustawy zmienianej w art. 3 osobom, które wiek emerytalny ukończyły po dniu 31 maja 2021 r., oraz do rent rodzinnych przyznanych po osobach zmarłych po dniu 31 maja 2021 r.

Sąd Okręgowy miał na uwadze, że bezsporna jest okoliczność, iż G. M. prawo do emerytury nabyła w czerwcu 2012 r., a zatem ubezpieczona nie należy do kręgu osób, które zostały objęte, nowymi, korzystniejszymi regulacjami. Z tych przyczyn zastosowanie przepisu art. 25a ust. 2a w tej sprawie nie było możliwe.

Jednocześnie sąd pierwszej instancji podkreślił, że wprowadzoną regulacją, jak słusznie wskazała ubezpieczona, kwestie tzw. czerwcowych emerytury rozwiązano jedynie na przyszłość, z pominięciem osób, którym ustalano świadczenia w minionych latach. Sąd ten jednak podniósł, iż pamiętać trzeba, że przepisy regulujące materię ubezpieczeń społecznych mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to, iż w sytuacjach w nich określonych muszą być one stosowane przez organ rentowy w sposób ścisły, w związku z czym o przyznaniu świadczenia decyduje każdorazowo spełnienie dokładnie określonych ustawowych przesłanek, nie zaś - zasady współżycia społecznego (tak Sąd Najwyższy w wyrokach: z dnia 12 stycznia 2000 r., II UKN 293/99; z dnia 19 czerwca 1986 r., II URN 96/86 i z dnia 26 maja 1999 r., II UKN 669/98).

Z kolei, odnosząc się do zarzutu naruszenia konstytucyjnej zasady równości Sąd Okręgowy wyjaśnił, że równo winny być traktowane osoby należące do tej samej kategorii, tzn. posiadające te same lub podobne cechy relewantne. Jednocześnie przyjmuje się jednak, że równym traktowaniem jest także uzasadnione odstępstwo od równego traktowania (dyferencjacja praw i obowiązków), z tym że argumenty na rzecz takiego traktowania muszą: 1) mieć charakter relewantny, a więc pozostawać w bezpośrednim związku z celem i zasadniczą treścią przepisów, w których zawarta jest kontrolowana norma, oraz służyć realizacji tego celu i treści, 2) mieć charakter proporcjonalny, co oznacza, że waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie sytuacji adresatów normy, musi być zbilansowana z interesami, które zostaną naruszone w wyniku nierównego potraktowania podmiotów podobnych, 3) być związane z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi uzasadniającymi odmienne potraktowanie podmiotów podobnych (wyroki Trybunału Konstytucyjnego: z dnia 5 lipca 2011 r., P 14/10, OTK-A 2001/6/49; z dnia 19 kwietnia 2012 r., P 41/11, OTK-A 2012/4/41; z dnia 17 czerwca 2014 r., P 6/12, OTK-A 2014/6/62; z dnia 21 października 2014 r., K 38/13, OTK-A 2014/9/104). Zasady sprawiedliwości społecznej, których potrzeba stosowania szczególnie silnie występuje w prawie ubezpieczeń społecznych, uznaje się z kolei za uzasadnienie dyferencjacji sytuacji prawnej podmiotów. Zróżnicowanie zasad ustalania emerytur ze względu na datę uzyskania uprawnień emerytalnych nie narusza w ocenie Sądu konstytucyjnej zasady równości.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem, a w konsekwencji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalono odwołanie jako nieuzasadnione.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie w całości nie zgodziła się G. M., która w złożonej apelacji wniosła o ponowne rozpoznanie jej sprawy podnosząc, że we wniosku z dnia 22 września 2021 r. wnosiła o ponowne przeliczenie z czerwca 2012 r. oraz o jej wyrównanie od czerwca 2021 r. tak jak miało to zastosowanie od tych „wyjątków”. Apelująca podkreśliła, że zgodnie z art. 32 Konstytucji RP wszyscy są wobec prawa równi, wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Natomiast prawo pomija część osób (najsłabszych) i tego samego zdania był Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Senat RP, ale ich poprawki zostały odrzucone.

W ocenie skarżącej nie można robić wyjątków dla jednych grup społecznych czy zawodowych.

W odpowiedzi na apelację Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jej oddalenie podtrzymując w całości swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie i w pełni podzielając argumentację faktyczną i prawną zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. W ocenie organu rentowego apelacja jest oczywiście bezzasadna, bowiem sąd pierwszej instancji w pełni zebrał i dokonał wszechstronnej oceny materiału dowodowego, prawidłowo ustalił wszystkie okoliczności faktyczne sprawy, wyciągnął na ich podstawie nie budzące zastrzeżeń logiczne wnioski i prawidłowo zastosował zarówno przepisy prawa materialnego, jak i przepisy prawa procesowego.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonej okazała się nieuzasadniona.

Sąd odwoławczy podziela i przyjmuje za własne zarówno ustalenia faktyczne, jak i rozważana prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (art. 387 § 2 ¹ pkt. 1 i 2 k.p.c.).

Przedmiotem kontroli - na skutek odwołanie złożone przez ubezpieczoną - zarówno przed Sądem Okręgowym, jak i przed Sądem Apelacyjnym jest decyzja ZUS z dnia 29 października 2021 r., którą odmówiono ubezpieczonej ponownego ustalenia wysokości emerytury przy uwzględnieniu art. 25a ust. 2a ustawy emerytalnej w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i niektórych innych ustaw.

W odpowiedzi na apelację podkreślić należy, że Sąd Okręgowy słusznie uznał, iż w obowiązującym stanie prawnym ubezpieczona nie należy do kręgu osób, które zostały objęte nowymi, korzystniejszymi regulacjami. G. M. złożyła bowiem wniosek o przejście na emeryturę w maju 2012 r., zaś zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy zmieniającej, przepisy art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a i 2b ustawy emerytalnej, mają zastosowanie do emerytur przyznanych na wniosek zgłoszony po dniu 31 maja 2021 r. lub przyznanych na podstawie art. 24a ustawy zmienianej w art. 3 osobom, które wiek emerytalny ukończyły po dniu 31 maja 2021 r., oraz do rent rodzinnych przyznanych po osobach zmarłych po dniu 31 maja 2021 r.

Rację ma zatem ubezpieczona w takim zakresie, w jakim wskazuje, że obowiązujące przepisy rozwiązują kwestię „czerwcowych emerytur”, ale tylko na przyszłość, z pominięciem osób, którym tak ustalano świadczenia w minionych latach. Należy przy tym zwrócić uwagę, iż w tracie prac legislacyjnych nad projektem ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Rzecznik Praw Obywatelskich zgłaszał zastrzeżenia, na które powoływała się ubezpieczona, a dotyczące braku uregulowania problemu tzw. emerytur czerwcowych w odniesieniu do emerytur ustalonych w tym miesiącu w ubiegłych latach (2009-2019) oraz pochodnych im rent rodzinnych, jednak uwagi te nie zostały przez ustawodawcę uwzględnione. Innymi słowy, obowiązujący stan prawny nie jest wynikiem luki legislacyjnej, otwierającej ewentualną drogę do przeprowadzenia przez sąd wykładni celowościowej czy systemowej przepisów ustawy, ale celowym zabiegiem legislacyjnym, według którego wprowadzone ustawowe regulacje dotyczące waloryzacji składek w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku – dotyczą jedynie świadczeń na przyszłość, w stosunku do daty wejścia w życie ustawy zmieniającej.

W takim stanie prawnym Sąd Okręgowy, a także Sąd Apelacyjny nie mógł orzec inaczej, jak odpowiednio oddalić odwołanie i apelację ubezpieczonej.

Wyczerpując tematykę w tym zakresie, mając na uwadze argumentację G. M., że zaskarżona decyzja organu emerytalnego narusza przewidzianą w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP zasadę równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, podzielając rozważania sądu pierwszej instancji także w tym temacie, dodatkowo należy wskazać, że przywołana zasada konstytucyjna nie oznacza, iż organ rentowy, czy sądy, mają orzekać wbrew obowiązującym przepisom prawnym. Przepisy, które legły u podstaw zaskarżonego rozstrzygnięcia - w tym art. 25a ust. 2 ustawy emerytalnej czy art. 17 ust. 1 ustawy zmieniającej - korzystają z domniemania zgodności z Konstytucją RP. Domniemanie zgodności ustaw z Konstytucją RP rodzi zaś ten skutek procesowy, że dopóki w konkretnym przypadku nie zostanie ono wzruszone wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, dopóty przepis prawny ma moc wiążącą w obowiązującym w Polsce porządku prawnym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 1994 r., I PRN 53/94, OSNAP 1994/11/179, Legalis nr 28781; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 listopada 2000 r., II SA/Kr 609/98, Legalis nr 157637). Ponadto, przy zasadzie domniemania konstytucyjności obowiązującego przepisu/ustawy, to na skarżącym podnoszącym zarzut naruszenia Konstytucji RP, ciąży powinność przedstawienia takiego wywodu prawnego, który wzbudziłby uzasadnione wątpliwości konstytucyjne. Oczywistym przy tym jest, iż nie będzie wystarczające powołanie jedynie poglądów na temat własnej sytuacji prawnej. Wynikająca z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP zasada równości wobec prawa mogłaby zostać naruszona przez przepis rangi ustawowej wówczas, gdy przepis ustawy w różny sposób traktowałaby podmioty znajdujące się w takiej samej sytuacji – posiadające cechę wspólną, a z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Przy czym, należy zwrócić uwagę, że przewidziana w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP zasada równego traktowania wszystkich ubezpieczonych nie oznacza, że organ rentowy, czy sądy, mają orzekać zgodnie z wolą ubezpieczonego bez podstawy prawnej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ubezpieczonej.

sędzia Urszula Iwanowska