Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 kwietnia 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2024 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy R. R.

przeciwko Wojskowemu Biuru Emerytalnemu w Z.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Wojskowego Biura Emerytalnego w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 30 listopada 2022 r. sygn. akt IV U 2286/21

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 i zasądza od Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. na rzecz odwołującego kwotę 420 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za okres po upływie tygodnia od doręczenia orzeczenia zobowiązanemu do zapłaty – tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

2.  w pozostałym zakresie apelację oddala,

3.  zasądza od Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. na rzecz odwołującego kwotę 240 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

Decyzją z 27 maja 2019r., znak: (...), Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. powołując się na art. 31 ustawy z 10 grudnia 1993r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin zmienił wysokość emerytury wojskowej R. R. od 1 maja 2019r. ustalając ją na kwotę 4000,45 zł. Przyznał mu także wyrównanie za okres od 1 maja 2019 r. do 31 maja 2019 r.

W uzasadnieniu wskazano, że zmiana wysokości emerytury następuje z urzędu. Zwiększenie świadczenia z tytułu przyznania grupy inwalidzkiej w związku ze służbą wojskową przysługuje do 31 grudnia 2019r., zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Zielonej Górze.

Odwołanie o ww. decyzji złożył R. R., zaskarżając ją w całości. Odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji oraz orzeczenie, że wysokość emerytury wojskowej odwołującego uwzględniając 15% podwyższenie podstawy wymiaru emerytury na podstawie art. 15 ust. 4 ustawy z 10 grudnia 1993r., obowiązuje od 1 lipca 2017r., a także przyznanie odwołującemu wyrównania za okres od 1 lipca 2017r. w związku z podwyższeniem, o którym mowa powyżej. Odwołujący wniósł również o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego.

Wyrokiem z 27 stycznia 2022 r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze w sprawie o sygn. IV U 1772/19 oddalił odwołanie.

Wyrokiem z 5 listopada 2021 r., sygn. akt III AUa 462/20, wydanym na skutek apelacji odwołującego Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego z 27 stycznia 2020 r. i przekazał sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

W uzasadnieniu ww. wyroku Sąd II instancji wskazał, że Sąd Okręgowy nie poczynił ustaleń faktycznych istotnych z punktu widzenia przedmiotu sporu, które umożliwiają kontrolę prawidłowości rozstrzygnięcia.

Następnie podniósł, że istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy pozwany, ponownie ustalając z urzędu wysokość emerytury odwołującego, zasadnie uznał, że świadczenie wyliczone na nowo przysługuje od miesiąca wydania zaskarżonej decyzji i czy dopiero od tej daty należy się wyrównanie.

Sąd Apelacyjny wyjaśnił, że rację ma Sąd I instancji, iż zasadą jest, że świadczenie (w nowej wysokości) wypłaca się od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Przepisy ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin dopuszczają jednak przyznanie świadczenia z datą wsteczną.

Podał, że w myśl art. 45 ust. 2 tej ustawy (który w ogóle nie był przedmiotem rozważań sądu I instancji), jeżeli wstrzymanie wypłaty świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu emerytalnego, wypłatę wznawia się poczynając od miesiąca, w którym ją wstrzymano, jednak za okres nie dłuższy niż trzy lata wstecz, licząc od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano decyzję z urzędu. Na mocy ust. 3, przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w razie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości, z tym że w przypadku wznowienia postępowania albo wskutek kasacji okres jednego miesiąca lub trzech lat liczy się od miesiąca, w którym wniesiono wniosek o wznowienie postępowania lub wniesiono kasację.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Apelacyjny wskazał, że jak wynika z treści powyższego przepisu, dopuszcza on przyznanie podwyższonego świadczenia z datą wsteczną (wyrównanie świadczenia), jednak przesłanką jego zastosowania jest błąd organu rentowego, a nadto możliwe jest także wyrównanie za 3 lata wstecz. Sąd I instancji nie dokonał jednak w ogóle ustaleń i nie rozważył, czy sytuacja taka ma miejsce w niniejszej sprawie.

Reasumując, Sąd Apelacyjny stwierdził, że skoro z ustaleń Sądu Okręgowego nie wynika, czy w przedmiotowej sprawie miał miejsce błąd organu rentowego, który uzasadniałby przyznanie wyrównania na podstawie art. 45 ust. 2 i 3 ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin, koniecznym było uchylenie zaskarżonego wyroku.

Sąd II instancji podkreślił, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Okręgowy winien poczynić ustalenia faktyczne w zakresie niezbędnym do ustalenia tego, czy odwołujący świadczenie w nowej wysokości i w konsekwencji wyrównanie przysługuje z datą wsteczną, a jeżeli tak – od jakiej daty przeliczenie i wyrównanie to powinno nastąpić.

Zaznaczył też, że Sąd winien mieć na uwadze, iż wypłata renty od momentu jej przyznania, a także po ustaleniu jej nowej wysokości wyrokiem sądu, była zawieszona na czas pobierania wyższego świadczenia – emerytury wojskowej. W ocenie Sądu Apelacyjnego istnieje ścisły związek między decyzjami rentową i emerytalną. W związku z powyższym należy ocenić, czy nieprawidłowa wysokość renty była skutkiem błędu organu rentowego, skoro w zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji o przeliczeniu emerytury pozwany dokonał zwiększenia świadczenia na podstawie wyroku Sądu Okręgowego wydanego w sprawie o wysokość renty.

Niezależnie od powyższego Sąd I instancji winien – w ocenie Sądu Apelacyjnego - mieć na uwadze, że wypłata emerytury była zawieszona od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2018 r. ze względu na pobranie 12-miesięcznego świadczenia.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Zielonej Górze wyrokiem z 30 listopada 2022 r. w sprawie o sygn. IV U 2286/21 zmienił zaskarżoną decyzję Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. z dnia 27 maja 2019r. Znak (...) i ustalił, że wnioskodawcy R. R. przysługuje świadczenie emerytalne w nowej wysokości poczynając od dnia 1 kwietnia 2018r. (pkt I wyroku) oraz zasądził od pozwanego na rzecz wnioskodawcy kwotę 540 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II wyroku).

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wnioskodawca R. R., urodzony (...), pełnił zawodową służbę wojskową od 1 grudnia 1999 r. do 31 marca 2017 r.

W dniu 31 maja 2017 r. złożył Dyrektorowi Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. wnioski o ustalenie prawa do emerytury wojskowej i wojskowej renty inwalidzkiej.

Decyzją z 22 czerwca 2017 r., znak: (...), Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. przyznał wnioskodawcy emeryturę wojskową od 1 kwietnia 2017 r.

Wysokość emerytury została zmieniona decyzją z 10 lipca 2017 r. i zwaloryzowana decyzjami z 28 lutego 2018 r. i 28 lutego 2019 r.

Decyzją z 15 marca 2018r., znak: (...), Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. przyznał wnioskodawcy wojskową rentę inwalidzką od 1 lipca 2017 r. wobec zaliczenia wnioskodawcy do trzeciej grupy inwalidów.

Wypłata renty została zawieszona z dniem przyznania na czas pobierania wyższego świadczenia – emerytury wojskowej.

Od decyzji z 15 marca 2018 r. wnioskodawca złożył odwołanie do tutejszego sądu, który wyrokiem z 7 marca 2019 r., sygn. akt IV U 850/18, zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy prawo do wojskowej renty inwalidzkiej trzeciej grupy w związku ze służbą wojskową poczynając od 1 lipca 2017 r. do 31 grudnia 2019 r. i zwiększył rentę inwalidzką wnioskodawcy o 10% podstawy wymiaru wobec powstania inwalidztwa w związku ze szczególnymi właściwościami i warunkami służby wojskowej.

W sprawie ustalono co następuje:

Na skutek złożenia przez skarżącego wniosku z 31 maja 2017 r. o rentę w związku ze służbą wojskową, orzeczeniem z 14 września 2017 r. Rejonowa Wojskowa Komisja Lekarska w Ż. uznała wnioskodawcę za trwale niezdolnego do zawodowej służby wojskowej (grupa II).

Centralna Wojskowa Komisja Lekarska w W. orzeczeniem z 30 października 2017 r. uchyliła powyższe orzeczenie Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w Ż. z 14 września 2017 r.

Rejonowa Wojskowa Komisja Lekarska w Ż. wydała kolejne orzeczenie 14 grudnia 2017 r., w którym zaliczyła wnioskodawcę do trzeciej grupy inwalidztwa z ogólnego stanu zdrowia od lipca 2017 r., nie zaliczyła go do żadnej grupy inwalidztwa w związku ze służbą wojskową, powstałego wskutek wypadku/choroby, z tytułu których przysługują świadczenia odszkodowawcze, określiła, że wnioskodawca jest zdolny do pracy i wyznaczyła termin badania kontrolnego na grudzień 2018 r.

Wobec powyższego orzeczenia, organ rentowy wydał opisaną wyżej decyzję z 15 marca 2018 r., (...).

Centralna Wojskowa Komisja Lekarska w W. na skutek odwołania wnioskodawcy decyzją z 21 lutego 2018 r., nr (...), utrzymała w mocy zaskarżone orzeczenie (...) w Ż. z 14 grudnia 2017 r.,

W sprawie o sygn. akt IV U 850/18 Sąd I instancji ustalił, że u odwołującego występuje:

⚫

przewlekły zespół bólowy kręgosłupa,

⚫

choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego,

⚫

dyskopatia L3/L4, L4/L5, L5/S1 centralno-lewoboczna wypuklina krążka L5/S1 (MR z 2004 r.), duża centralno-prawostronna przepuklina L5/S1 (MR z 2013 r.),

⚫

stan po urazie n. kulszowego lewego z uszkodzeniem włókien czuciowych (2004).

U wnioskodawcy istnieje inwalidztwo pozostające w związku ze służbą wojskową. Wnioskodawca jest inwalidą trzeciej grupy na okres do grudnia 2019 r. Schorzenia wnioskodawcy wskazane w punktach 1 i 2 orzeczenia Centralnej Wojskowej Komisji Lekarskiej w Ż. z 21 lutego 2018 r., nr (...), pozostają w związku ze służbą wojskową, ponieważ szczególne warunki i właściwości służby wojskowej przyczyniły się do ich powstania.

Wnioskodawca rozpoczął służbę wojskową jako osoba zdrowa. Komisja Wojskowa uznała, że dyskopatia L5/S1 powoduje inwalidztwo III grupy z ogólnego stanu zdrowia. Zmiany zwyrodnieniowe i dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego powstały w trakcie służby wojskowej, w wyniku licznych urazów przeciążeniowych. Badania MR i TK kręgosłupa potwierdziły zmiany degeneracyjne krążków międzykręgowych oraz przepukliny krążka L5/S1. Wnioskodawca ulegał też wypadkom pozostającym w związku ze służbą wojskową, z tytułu których doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu łącznie w wysokości 24 %, o czym świadczą orzeczenia uszczerbkowe (...). W sumie jest inwalidą III grupy w związku ze służbą wojskową.

Powyższe ustalenia, dotyczące stanu zdrowia wnioskodawcy, zostały poczynione na podstawie opinii biegłej sądowej specjalisty neurologii i rehabilitacji medycznej.

W swojej opinii biegła stwierdziła, że orzeczenie Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w Ż. z 14 grudnia 2017 r. jest nieprawidłowe.

Sąd Okręgowy za podstawę swojego rozstrzygnięcia przyjął opinię biegłej sądowej specjalisty neurologa i rehabilitacji medycznej, uznając, że opinia sporządzona przez biegłą wraz ze sformułowanymi w niej wnioskami była podstawą dokonania wszechstronnej oceny, że inwalidztwo wnioskodawcy pozostaje w związku ze służbą wojskową. Opinia została wydana przez specjalistę o specjalności adekwatnej do rodzaju schorzeń rozpoznanych u wnioskodawcy. Opinię wydano po uprzednim przeprowadzonym przez biegłą badaniu podmiotowym i przedmiotowym wnioskodawcy oraz wnikliwym zapoznaniu się ze zgromadzoną dokumentacją medyczną.

Pozwany nie zgłosił żadnych merytorycznych zastrzeżeń do opinii biegłej sądowej.

Decyzją z 23 maja 2019 r., znak: (...), Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. przyznał wnioskodawcy wojskową rentę inwalidzką od 1 lipca 2017 r.

Na procentowy wymiar wojskowej renty inwalidzkiej składa się 40% wobec zaliczenia wnioskodawcy do trzeciej grupy inwalidów, 10% z tytułu inwalidztwa uzasadniającego przyznanie świadczeń odszkodowawczych, razem 50%.

Podstawa wymiaru świadczenia wyniosła 5 384,18 zł. Uwzględniono uposażenie zasadnicze według grupy 05 (3 910,00 zł), dodatek za długoletnią służbę wojskową (782,00 zł), 1/12 dodatkowego uposażenia rocznego (391,00 zł).

Wypłata renty została zawieszona z dniem przyznania na czas pobierania wyższego świadczenia – emerytury wojskowej.

Zaskarżoną decyzją Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. ustalił wnioskodawcy wysokość emerytury wojskowej od 1 maja 2019 r. w kwocie 4 000,45 zł.

Podstawa wymiaru emerytury wyniosła 5 384,18 zł.

Procentowy wymiar przysługującej wnioskodawcy emerytury wojskowej przy zachowaniu zasady nieprzekraczania 75% podstawy wymiaru wyniósł 74,30%.

Wysokość przysługującego wnioskodawcy świadczenia z uwzględnieniem gwarantowanej kwoty świadczenia minimalnego wyniosła 4 000,45 zł.

Zmiana wysokości emerytury nastąpiła z urzędu.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym uwzględnił odwołanie R. R..

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że Sąd Apelacyjny rozpoznając apelację odwołującego wskazał, że istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy pozwany, ponownie ustalając z urzędu wysokość emerytury odwołującego się, zasadnie uznał, że świadczenie wyliczone na nowo przysługuje od miesiąca wydania zaskarżonej decyzji i czy dopiero od tej daty należy się wyrównanie.

Zaznaczył, że Sąd Apelacyjny podzielił zapatrywania Sądu I instancji, że świadczenie w nowej wysokości wypłaca się od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Jednakże zgodnie z zaleceniami sformułowanymi przez sąd II instancji, rozpatrzenia obecnie wymagała kwestia – czy wnioskodawcy należy przyznać świadczenie z datą wsteczną na podstawie art. 45 ust. 2 ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 520 ze zm.), zgodnie z którym jeżeli wstrzymanie wypłaty świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu emerytalnego, wypłatę wznawia się poczynając od miesiąca, w którym ją wstrzymano, jednak za okres nie dłuższy niż trzy lata wstecz, licząc od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano decyzję z urzędu. W myśl ust. 3, przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w razie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości, z tym że w przypadku wznowienia postępowania albo wskutek kasacji okres jednego miesiąca lub trzech lat liczy się od miesiąca, w którym wniesiono wniosek o wznowienie postępowania lub wniesiono kasację.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zobowiązany był ustalić, czy spełniła się przesłanka w postaci błędu organu rentowego, o którym mowa w ww. art. 45 ust. 2.

Na wstępie dalszych rozważań Sąd I instancji przypomniał, że do wydania decyzji z 15 marca 2018 r., (...), doszło wskutek orzeczenia (...) w Ż. z 14 grudnia 2017 r., utrzymanego w mocy orzeczeniem (...) w W. z 21 lutego 2018 r.

Podał też, że w sprawie o sygn. akt IV U 850/18 powołano biegłą, która stwierdziła, że orzeczenie Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w Ż. z 14 grudnia 2017 r. jest nieprawidłowe. Do opinii tej nie zgłoszono żadnych merytorycznych zastrzeżeń, sąd uznał ją za w pełni wiarygodną. Dlatego wyrokiem z 7 marca 2019 r. zmienił zaskarżoną decyzję z 15 marca 2018 r. w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy prawo do wojskowej renty inwalidzkiej trzeciej grupy w związku ze służbą wojskową poczynając od 1 lipca 2017 r. do 31 grudnia 2019 r. i zwiększył rentę inwalidzką wnioskodawcy o 10% podstawy wymiaru wobec powstania inwalidztwa w związku ze szczególnymi właściwościami i warunkami służby wojskowej.

Skutkowało to wydaniem przez organ rentowy decyzji z 23 maja 2019 r., którą przyznano wnioskodawcy wojskową rentę inwalidzką od 1 lipca 2017 r.

Zaskarżoną decyzją zmieniono wprawdzie wysokość emerytury, jednak zwiększenie świadczenia nastąpiło z tytułu przyznania grupy inwalidzkiej w związku ze służbą wojskową.

Zatem – jak stwierdził sąd II instancji – istnieje ścisły związek między decyzjami rentową i emerytalną. W zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji o przeliczeniu emerytury pozwany dokonał zwiększenia świadczenia na podstawie wyroku Sądu Okręgowego wydanego w sprawie o wysokość renty.

Sąd Okręgowy podkreślił, że kwestionowanie tego związku przez stronę pozwaną jest obecnie bezprzedmiotowe w świetle art. 386 § 6 k.p.c., zgodnie z którym ocena prawna wyrażona w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiąże zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Zatem przyjąć należało, że ewentualny błąd przy wydawaniu decyzji rentowej warunkował wysokość świadczenia określonego decyzją emerytalną.

Zdaniem Sąd I instancji, trzeba stwierdzić, że doszło do zaistnienia takiego błędu, a zatem zaszły podstawy do zastosowania art. 45 ust. 2 w zw. z art. 45 ust. 3 ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin.

Ustalenie, że ww. błąd nastąpił, wynika z opinii biegłej sądowej specjalisty neurologii i rehabilitacji medycznej, wydanej w sprawie o sygn. akt IV U 850/18. Biegła ta stwierdziła wprost, że orzeczenie Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w Ż. z 14 grudnia 2017 r. jest nieprawidłowe. A zatem decyzja z 15 marca 2018 r. została wydana wskutek błędu, za który odpowiedzialność ponosi organ rentowy (i jego orzecznicy).

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku. Wyrównanie zasądził od 1 kwietnia 2018 r., ponieważ wypłata emerytury była zawieszona od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2018 r. ze względu na pobranie 12-miesięcznego świadczenia.

O kosztach zastępstwa procesowego (pkt II) Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

Apelację od wyroku Sądu I instancji złożyło Wojskowe Biuro Emerytalne w Z. zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

- naruszenie prawa materialnego w postaci naruszenia art. 45 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2528), poprzez jego zastosowanie w okolicznościach sprawy, w szczególności uznanie, że doszło do popełnienia błędu przez organ przy wydawaniu zaskarżonej przez powoda decyzji organu rentowego,

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że zaskarżona decyzja z dnia 27 maja 2019r. znak (...) została wydana na skutek błędu organu i uznaniu w związku z tym, że podwyższone świadczenie emerytalne należne jest stronie od dnia 1 kwietnia 2018r., a nie od dnia wydania przez organ decyzji z urzędu tj. od dnia 1 maja 2019r.

Wskazując na powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 30 listopada 2022r. sygn. IV U 2286/22 i oddalenie odwołania powoda od decyzji Dyrektora Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. z dnia 27 maja 2019r. znak (...).

W odpowiedzi na apelację Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. odwołujący R. R. wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego w prawie według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. okazała się zasadna jedynie w części dotyczącej zaskarżenia pkt II wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu, lecz nie co do zasady ponoszenia kosztów procesu jedynie co do wysokości zasądzonej przez Sąd I instancji kwoty, w pozostałym zakresie (co do merytorycznego rozstrzygnięcia dot. odwołania) apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu (tj. co do pkt I wyroku).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe w sposób staranny, nieuchybiający zasadzie swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Zgromadzone w niniejszej sprawie dowody Sąd I instancji oceniał wszechstronnie, tj. wiarygodność i moc poszczególnych dowodów oceniona została w odniesieniu do całokształtu pozostałych dowodów. Sąd I instancji dokonał ustalenia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w sprawie i Sąd Apelacyjny podstawę faktyczną wyroku w pełni podziela. Sąd Apelacyjny zaaprobował ustalenia i ocenę prawną Sądu Okręgowego.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że zgodnie z art. 386 § 6 k.p.c. ocena prawna wyrażona w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiąże zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w wyroku z 5 listopada 2021 r. (sygn. III AUa 462/20) uchylającym zaskarżony wyrok Sądu I instancji i przekazując sprawę temu sądowi do ponownego rozpoznania, istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy pozwany, ponownie ustalając z urzędu wysokość emerytury odwołującego się, zasadnie uznał, że świadczenie wyliczone na nowo przysługuje od miesiąca wydania zaskarżonej decyzji i czy od tej daty należy się wyrównanie (lub też od innej daty).

Zgodnie z zaleceniami sformułowanymi przez Sąd II instancji, rozpatrzenia wymagała kwestia – czy odwołującemu należy przyznać świadczenie z datą wsteczną na podstawie art. 45 ust. 2 ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, zgodnie z którym jeżeli wstrzymanie wypłaty świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu emerytalnego, wypłatę wznawia się poczynając od miesiąca, w którym ją wstrzymano, jednak za okres nie dłuższy niż trzy lata wstecz, licząc od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano decyzję z urzędu. W myśl ust. 3, przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w razie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości, z tym że w przypadku wznowienia postępowania albo wskutek kasacji okres jednego miesiąca lub trzech lat liczy się od miesiąca, w którym wniesiono wniosek o wznowienie postępowania lub wniesiono kasację. Zatem Sąd I instancji zobowiązany był ustalić, czy spełniła się przesłanka w postaci błędu organu rentowego, o którym mowa w ww. art. 45 ust. 2.

Sąd Okręgowy po ponownym rozpoznaniu niniejszej sprawy stwierdził, że doszło do zaistnienia takiego błędu (błędu organu rentowego), a zatem zaszły podstawy do zastosowania art. 45 ust. 2 w zw. z art. 45 ust. 3 ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin.

Sąd Apelacyjny rozpoznający niniejszą apelację Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. mając na uwadze art. 386 § 6 k.p.c. związany był oceną prawną wyrażoną w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji z 5 listopada 2021 r.

Na wstępie dalszych rozważań przypomnieć wypada, że do wydania decyzji z 15 marca 2018 r., (...), doszło wskutek orzeczenia (...) w Ż. z 14 grudnia 2017 r., utrzymanego w mocy orzeczeniem (...) w W. z 21 lutego 2018 r. W sprawie o sygn. akt IV U 850/18 powołano biegłą, która stwierdziła, że orzeczenie Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w Ż. z 14 grudnia 2017 r. jest nieprawidłowe. Do opinii tej nie zgłoszono żadnych merytorycznych zastrzeżeń, sąd uznał ją za w pełni wiarygodną, dlatego wyrokiem z 7 marca 2019 r. zmienił zaskarżoną decyzję z 15 marca 2018 r. w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy prawo do wojskowej renty inwalidzkiej trzeciej grupy w związku ze służbą wojskową poczynając od 1 lipca 2017 r. do 31 grudnia 2019 r. i zwiększył rentę inwalidzką wnioskodawcy o 10% podstawy wymiaru wobec powstania inwalidztwa w związku ze szczególnymi właściwościami i warunkami służby wojskowej. Skutkowało to wydaniem przez organ rentowy decyzji z 23 maja 2019 r., którą przyznano wnioskodawcy wojskową rentę inwalidzką od 1 listopada 2017 r. Zaskarżoną decyzją zmieniono wprawdzie wysokość emerytury, jednak zwiększenie świadczenia nastąpiło z tytułu przyznania grupy inwalidzkiej w związku ze służbą wojskową.

Jak stwierdził sąd II instancji (w uzasadnieniu wyroku z 5 listopada 2021r.) – istnieje ścisły związek między decyzjami rentową i emerytalną. W zaskarżonej w niniejszej sprawie decyzji o przeliczeniu emerytury pozwany dokonał zwiększenia świadczenia na podstawie wyroku Sądu Okręgowego wydanego w sprawie o wysokość renty, zatem przyjąć należało, że ewentualny błąd przy wydawaniu decyzji rentowej warunkował wysokość świadczenia określonego decyzją emerytalną.

Rozważając o jakiego rodzaju „błędzie” mowa jest w art. 45 ust. 2 ww. ustawy należy pomocniczo posłużyć się poglądami orzecznictwa wypracowanymi przy interpretacji pojęcia „błędu organu rentowego”, o jakim mowa w art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i tak przykładowo zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 2022 r. sygn. II USK 485/21 określenie „błąd organu rentowego” obejmuje sytuacje, w których organ rentowy miał podstawy do przyznania świadczenia, lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. Za takie przyczyny można uznać wszelkie zaniedbania tego organu, każdą obiektywną wadliwość decyzji, niezależnie od tego, czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu rentowego, czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów. Oznacza to, że przedmiotowe pojęcie obejmuje również niedopełnienie obowiązku działania z urzędu na korzyść osób uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych. Błędy organu rentowego mogą zatem polegać na błędach w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędach w ustaleniach faktycznych, będących skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Błąd w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa jest popełniany wówczas, gdy na podstawie prawidłowo i kompletnie zebranego materiału dowodowego i po ustaleniu niezbędnych okoliczności organ rentowy wydaje decyzję odmawiającą ustalenia prawa, ponieważ błędnie dokonuje interpretacji obowiązujących regulacji w przedmiotowym stanie faktycznym. Błędy w ustaleniach faktycznych, będące co do zasady skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych, mogą być kwalifikowane jako błąd organu rentowego w rozumieniu art. 133 ust. 1 pkt 2 u.e.r.f.u.s., jeżeli organ rentowy w zakresie swoich kompetencji nie dopełnił obowiązku ustalenia rzeczywistego stanu sprawy i wyjaśnienia wszystkich okoliczności niezbędnych do wydania decyzji. Błędem organu rentowego jest także odmowa przyznania świadczenia wskutek niewzięcia pod uwagę interpretacji podjętej przez Sąd Najwyższy w uchwale składu powiększonego, usuwającej niejednoznaczność przepisów. W przypadku istotnego braku w materiale dowodowym, zwłaszcza gdy organ rentowy nie posiada zaświadczeń o zarobkach z całego wykazanego przez ubezpieczonego okresu zatrudnienia, obowiązkiem tego organu jest poinformowanie ubezpieczonego o braku dowodów pozwalających na ustalenie wysokości wynagrodzenia osiąganego przez niego w poszczególnych latach i niekompletności wniosku w tym zakresie oraz skutkach wynikających z ustawy emerytalnej. Niewyjaśnienie tej okoliczności wskutek zaniechania przez organ rentowy wypełnienia obciążającego go „obowiązku informacyjnego”, prowadzące do ustalenia podstawy wymiaru emerytury ubezpieczonego z pominięciem najkorzystniejszych dla niego lat, może zostać zakwalifikowane w danym stanie faktycznym jako błąd organu w rozumieniu art. 133 ust. 1 pkt 2 u.e.r.f.u.s.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie doszło do zaistnienia takiego błędu, przy czym Sąd Apelacyjny podkreśla, że błąd to każda obiektywnie wadliwa decyzja, zatem w niniejszej sprawie zaszły podstawy do zastosowania art. 45 ust. 2 w zw. z art. 45 ust. 3 ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin. Ustalenie, że ww. błąd nastąpił, wynika z opinii biegłej sądowej specjalisty neurologii i rehabilitacji medycznej, wydanej w sprawie o sygn. akt IV U 850/18. Biegła ta stwierdziła wprost, że orzeczenie Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w Ż. z 14 grudnia 2017 r. jest nieprawidłowe, a zatem decyzja z 15 marca 2018 r. została wydana wskutek błędu, za który odpowiedzialność ponosi organ rentowy (i jego orzecznicy).

Sąd Odwoławczy podkreśla, że w niniejszej sprawie nie pojawiły się nowe jakiekolwiek nowe okoliczności, a badaniu podlegał ten sam materiał dowodowy (dokumentacja lekarska odwołującego), który również był dostępny w przypadku wydania opinii przez Komisję Wojskową.

Zaznaczyć przy tym wypada, że brak było podstaw do przyznania odwołującemu świadczenia emerytalnego w nowej wysokości od 1 lipca 2017r. jak tego domagał się odwołujący, gdyż zgodnie z art. 45 ust. 2 ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin jeżeli wstrzymanie wypłaty świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu emerytalnego, wypłatę wznawia się poczynając od miesiąca, w którym ją wstrzymano, jednak za okres nie dłuższy niż trzy lata wstecz , licząc od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty lub wydano decyzję z urzędu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji prawidłowo zmienił zaskarżoną decyzję Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. z dnia 27 maja 2019r. Znak (...) i ustalił, że wnioskodawcy R. R. przysługuje świadczenie emerytalne w nowej wysokości poczynając od dnia 1 kwietnia 2018r. Sąd I instancji słusznie wziął pod uwagę, że wypłata renty od momentu jej przyznania, a także po ustaleniu jej nowej wysokości wyrokiem sądu, była zawieszona (w okresie od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2018 r.) na czas pobierania wyższego świadczenia – emerytury wojskowej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. (pkt 2 wyroku).

Z kolei zmianie podlegało orzeczenie w zakresie kosztów procesu zasądzonych przez Sąd I instancji w zaskarżonym orzeczeniu.

Zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c. Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Sąd może jednak rozstrzygnąć jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu; w tej sytuacji, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, referendarz sądowy w sądzie pierwszej instancji wydaje postanowienie, w którym dokonuje szczegółowego wyliczenia kosztów obciążających strony. (§ 2) Sąd drugiej instancji, uchylając zaskarżone orzeczenie i przekazując sprawę sądowi pierwszej instancji do rozpoznania, pozostawia temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

Przypomnieć należy, że Sąd Apelacyjny w wyroku z 5 listopada 2021 r. (sygn. III AUa 462/20) na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania pozostawiając temu sądowi orzeczenie o kosztach za instancję odwoławczą.

Zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia z dnia 22 października2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie stawki minimalne wynoszą 180 zł w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 2 ww. rozporządzenia stawki minimalne wynoszą za prowadzenie sprawy w postępowaniu apelacyjnym: przed sądem apelacyjnym - 75% stawki minimalnej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam adwokat - 100% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł.

Zatem na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. należało zmienić zaskarżony wyrok w punkcie 2 i zasądził od Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. na rzecz odwołującego kwotę 420 zł (180 zł + 240 zł) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za okres po upływie tygodnia od doręczenia orzeczenia zobowiązanemu do zapłaty – tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 1 wyroku).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., w zw. z § 9 ust. 2 § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, zasądzając od Wojskowego Biura Emerytalnego w Z. - jako strony przegrywającej - na rzecz odwołującego kwotę 240 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej (pkt 3 wyroku).

sędzia Marta Sawińska