Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2024 r. w Lublinie

sprawy M. T. (1)

przeciwko Dyrektorowi Wojskowego Biura Emerytalnego w L.

o wysokość emerytury wojskowej

na skutek apelacji M. T. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 2 października 2023 r. sygn. akt VIII U 2489/22

oddala apelację.

Iwona Jawor-Piszcz

Sygn. akt III AUa 849/23

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 2 października 2023 roku, po rozpoznaniu odwołania M. T. (1) od decyzji od decyzji Dyrektora Wojskowego Biura Emerytalnego w L. z dnia 23 września 2022 roku znak: (...), w pkt I oddalił odwołanie; w pkt II zasądził od M. T. (1) na rzecz Dyrektora Wojskowego Biura Emerytalnego w L. tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 180 złotych z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd pierwszej instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

M. T. (1) w 2007 roku został zwolniony z zawodowej służby wojskowej i przeniesiony do rezerwy. Od dnia 1 lipca 2007 roku ubezpieczonemu przyznano emeryturę wojskową. Wysokość emerytury wyniosła 57,55 % podstawy wymiaru z tytułu wysługi emerytalnej. W dniu 22 czerwca 2011 roku ubezpieczony zawarł kontrakt na wykonywanie obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych (NSR) w Wojewódzkim Sztabie Wojskowym w L., na mocy którego wykonywał obowiązki do dnia 21 czerwca 2017 roku .

Jako żołnierz NSR wnioskodawca posiadał nadany przydział kryzysowy w okresie od 22 czerwca 2011 roku do 21 czerwca 2017 roku, w ramach którego odbył 82 dni ćwiczeń wojskowych rotacyjnych w terminach:

- od 16 kwietnia 2012 roku do 20 kwietnia 2012 roku (5 dni);

- od 11 czerwca 2012 roku do 15 czerwca 2012 roku (5 dni);

- od 18 marca 2013 roku do 21 marca 2013 roku (4 dni);

- od 12 maja 2013 roku do 17 maja 2013 roku (6 dni);

- od 17 listopada 2013 roku do 22 listopada 2013 roku (6 dni);

- od 2 kwietnia 2014 roku do 17 kwietnia 2014 roku (16 dni);

- od 6 października 2014 roku do 17 października 2014 roku (12 dni);

- od 7 kwietnia 2015 roku do 17 kwietnia 2015 roku (11 dni);

- od 5 października 2015 roku do 8 października 2015 roku (4 dni);

- od 7 marca 2016 roku do 11 marca 2016 roku (5 dni);

- od 4 kwietnia 2016 roku do 8 kwietnia 2016 roku (5 dni);

- od 28 marca 2017 roku do 30 marca 2017 roku (3 dni) .

Ćwiczenia odbywały się według z góry ustalonego grafiku, który wnioskodawca otrzymywał raz lub dwa razy do roku. W ciągu całego okresu wykonywania obowiązków w NSR wnioskodawca nie dostał wezwania do natychmiastowego stawiennictwa na ćwiczeniach, wszystko odbywało się planowo. W okresach pomiędzy ćwiczeniami wojskowymi wnioskodawca pozostawał w tzw. gotowości bojowej, co oznaczało tyle, że był w stanie w ciągu kilku godzin stawić się na wezwanie dowódcy na ćwiczenia wojskowe. W trakcie służby w NSR pomiędzy ćwiczeniami wojskowymi ubezpieczony przebywał w domu, nie pozostawał w zatrudnieniu ani nie miał innego zajęcia, chociaż nie było to zabronione ani ograniczone w związku z zawartym kontraktem na wykonywanie obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych. Za dni, w których odbywał ćwiczenia wojskowe wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie z Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego. Ponadto otrzymywał nagrodę roczną. Nagroda miała stałą wartość, która wynikała z obowiązujących przepisów . Na wniosek M. T. (1) decyzjami z dnia 17 listopada 2016 roku i z dnia 12 lipca 2017 roku wojskowy organ emerytalny doliczył okresy odbywania przez niego ćwiczeń wojskowych w ramach NSR w latach 2012 – 2017 do wysługi emerytalnej w oparciu o zaświadczenia wystawione przez Wojewódzki Sztab Wojskowy w L. – proporcjonalnie za każdy dzień tej służby .

W dniu 22 kwietnia 2022 roku M. T. (1) zwrócił się z wnioskiem do Dyrektora WBE o doliczenie mu do wysługi emerytalnej pełnego wymiaru służby w Narodowych Siłach Rezerwowych zgodnie z kontraktem, a więc okres 6 lat. W odpowiedzi Dyrektor WBE wydał zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzję .

Stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron oraz częściowo w oparciu o zeznania wnioskodawcy.

Sąd pierwszej instancji dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy w zakresie, w jakim jego zeznania były zgodne ze zgromadzonymi dokumentami. Jako znamienne Sąd uznał zeznania ubezpieczonego, w których przyznał, że pomiędzy ćwiczeniami wojskowymi odbywanymi w ramach służby w NSR przebywał w domu i nie miał innego zajęcia, a także co do okoliczności, że wszystkie ćwiczenia wojskowe odbywały się planowo według ustalonego wcześniej grafiku. W pozostałym zakresie zeznania wnioskodawcy stanowiły ocenę prawną, która podlegała weryfikacji Sądu i jako taka nie mogła stanowić podstawy ustaleń faktycznych.

Dokonując oceny prawnej Sąd Okręgowy wskazał, iż istota sprawy koncentruje się na możliwości doliczenia do wysługi emerytalnej pełnego okresu służby w Narodowych Siłach Rezerwowych, zgodnie z zawartym kontraktem z Wojewódzkim Sztabem Wojskowym w L., tj. od 22 czerwca 2011 roku do 14 lipca 2017 roku. Wnioskodawca argumentował, że w w/w okresie poza ćwiczeniami wojskowymi pozostawał w ,,gotowości bojowej”. Sąd pierwszej instancji przytoczył treść art. 15 c ust. 1 - 4 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 roku o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin w brzmieniu obowiązującym do dnia 22 kwietnia 2022 roku (czyli przed zmianą dokonaną w oparciu o art. 711 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny). Podniósł, że przepis art. 15 c ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych wprost mówi o zaliczeniu do wysługi emerytalnej okresu odbywania czynnej służby wojskowej w ramach Narodowych Sił Rezerwowych. Odkodowując treść pojęcia czynnej służby wojskowej Sąd Okręgowy wskazał na uregulowanie zawarte w art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu obowiązującym do dnia 23 kwietnia 2022 roku (Dz.U. 2016 poz. 1534 tekst jednolity ze zm.), który stanowi iż żołnierzami w czynnej służbie wojskowej są osoby, które odbywają lub pełnią następujące jej rodzaje:

1) zasadniczą służbę wojskową;

2) przeszkolenie wojskowe;

3) terytorialną służbę wojskową;

4) ćwiczenia wojskowe;

5) służbę przygotowawczą;

6) okresową służbę wojskową;

7) służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że słusznie wojskowy organ rentowy odmówił uwzględnienia do stażu emerytalnego wnioskodawcy okresu służby w NSR pomiędzy ćwiczeniami wojskowymi. Zauważył, że wbrew stanowisku wnioskodawcy w powołanym wyżej art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej do czynnej służby wojskowej zakwalifikowano wprost odbywanie ćwiczeń wojskowych, natomiast nie zakwalifikowano okresu pozostawania w „gotowości bojowej” pomiędzy ćwiczeniami wojskowymi. Przetoczony zaś katalog ma charakter wyczerpujący i zamknięty. W tej sytuacji nie ma wątpliwości, że w myśl powołanych wyżej przepisów do okresu czynnej służby wojskowej uwzględnić należy wyłącznie te dni, w których wnioskodawca odbywał ćwiczenia wojskowe, z tytułu których otrzymywał wynagrodzenie.

W tym kontekście Sąd Okręgowy zauważył także, że w ustalonym stanie faktycznym M. T. (2) pomiędzy ćwiczeniami wojskowymi pozostawał w swoim domu bez zajęcia z własnego wyboru, ponieważ z przepisów regulujących kwestię wykonywania obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych nie wynikają żadne ograniczenia w zakresie możliwości wykonywania równocześnie zatrudnienia czy prowadzenia innej działalności. Jedyne ograniczenia dotyczą biernego prawa wyborczego. Co prawda przepisy ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej przewidywały w stosunku do osób wykonujących obowiązki w ramach Narodowych Sił Rezerwowych zobowiązanie do stawienia się do czynnej służby wojskowej, do której powołanie następuje w trybie natychmiastowego stawiennictwa, ale jak przyznał sam wnioskodawca, przez okres od 2011 do 2017 roku nigdy takiego wezwania nie otrzymał, a wszystkie ćwiczenia wojskowe odbywały się w terminach ustalonych w grafiku.

Sąd Okręgowy odniósł się także do argumentacji wnioskodawcy, iż jego roszczenie zasługuje na uwzględnienie ze względu na utrwaloną linię orzeczniczą. Wskazał, iż w powołanych przez wnioskodawcę orzeczeniach sądy rozstrzygały zagadnienie czy do wysługi emerytalnej może być doliczony okres pełnienia czynnej służby wojskowej w ramach terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie w sytuacji, gdy wnioskodawca pełniący tę służbę jest uprawniony do emerytury i nie został zwolniony z czynnej służby wojskowej. W powołanych przez wnioskodawcę sprawach nie rozstrzygano zaś o możliwości doliczenia do stażu emerytalnego okresu wykonywania obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych w całości w okresie obowiązywania zawartego kontraktu, czyli włącznie z okresami pomiędzy odbywaniem ćwiczeń wojskowych, co stanowiło istotę niniejszej sprawy. Z tego też względu powołane przez wnioskodawcę orzeczenia nie mogą stanowić podstawy rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Sąd Okręgowy zauważył, że w tożsamym stanie faktycznym i prawnym zapadło rozstrzygniecie Sądu Okręgowego w Lublinie sygn. akt VIII U 1650/22, w który ten Sąd także oddalił odwołanie.

Mając powyższe na uwadze Sąd pierwszej instancji w oparciu o powołane wyżej przepisy oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

W punkcie II wyroku Sąd Okręgowy orzekł o zasadach zwrotu kosztów procesu, kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2018 poz. 265 teks jednolity ze zm.). Orzeczenie o odsetkach uzasadnił treść art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Apelację od wyroku wniósł pełnomocnik wnioskodawcy, skarżąc wyrok w całości, zarzucając:

1. sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym tj.:

-

niczym nieuzasadnioną odmowę zwiększenia wymiaru emerytury wojskowej i odmowę doliczenia do wysługi emerytalnej wnioskodawcy okresu pełnienia służby wojskowej w ramach Narodowych Sił Rezerwowych poprzez przyjęcie dla wymiaru wysługi jedynie za okresy ćwiczeń wojskowych w latach 2012-2017 w sytuacji, gdy rzeczywiście odwołujący się pełnił służbę wojskową w ramach Narodowych Sił Rezerwowych w okresie od 22 czerwca 2011 r. do 14 lipca 2017 r. zgodnie z zawartym Kontraktem i aneksem do Kontraktu, i cały okres pełnienia tej służby wojskowej winien zostać doliczony do wysługi emerytalnej;

-

uchylenie się przez Sąd od ustalenia, iż odwołujący się poprzez powołanie do NSR, pozostawał przez cały okres zawartego kontraktu do dyspozycji sił zbrojnych, pozostając w gotowości do pełnienia służby również poza pełnieniem służby rotacyjnie, co więcej pobierając za cały okres powołania uposażenie, a przez to w sposób niezasadny dokonano rozróżnienia pojęć "powołania do służby" i "pełnienia służby rotacyjnie"

co w konsekwencji doprowadziło do:

2.  naruszenia przepisów prawa materialnego tj. art. 15 c ust. 1, art. 15 c ust. 2 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 roku o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy i ich rodzin poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i:

-

niezasadne rozróżnienie przez Sąd pojęcia "powołania do służby" oraz "pełnienia służby rotacyjnie", które to rozróżnienie nie występuje w brzmieniu przepisów w/w ustaw, w szczególności ustawy o powszechnym obowiązku obrony, a co miało dalszy wpływ na:

-

nieuzasadnioną odmowę zwiększenia wymiaru emerytury wojskowej i odmowę doliczenia do wysługi emerytalnej wnioskodawcy okresu pełnienia służby wojskowej w ramach Narodowych Sił Rezerwowych poprzez przyjęcie dla wymiaru wysługi jedynie za okresy ćwiczeń wojskowych w latach 2012-2017 w sytuacji, gdy rzeczywiście odwołujący się pełnił służbę wojskową w ramach Narodowych Sił Rezerwowych w okresie od 22 czerwca 2011 r. do 14 lipca 2017 r. zgodnie z zawartym Kontraktem i aneksem do Kontraktu, i cały okres pełnienia tej służby wojskowej winien zostać doliczony do wysługi emerytalnej

Na zasadzie art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 386 § 1 k.p.c. wniósł o:

zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zwiększenie wymiaru emerytury wnioskodawcy o okres rzeczywistej wysługi emerytalnej odwołującego się w Narodowych Siłach Rezerwowych tj. za okres od 22 czerwca 2011 r. do 14 lipca 2017 roku, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Apelant zgłosił również wniosek o zasądzenie na rzecz skarżącego zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja okazała się nieuzasadniona. Analiza zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego i zarzutów apelacyjnych, doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy. Sąd Apelacyjny w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, a także poczynione przez ten Sąd rozważania prawne. Nie zachodzi zatem potrzeba ich ponownego przytaczania w tej części uzasadnienia (art. 387 § 21 pkt 1 i 2 k.p.c.).

Przed przystąpieniem do merytorycznej oceny zarzutów zwrócić należy uwagę, że apelujący formułując alternatywny wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji nie wskazuje żadnych przesłanek, które można analizować w kontekście art. 386 § 4 k.p.c. Jest to konieczne nawet wtedy, gdy wniosek ma charakter alternatywny, chyba że profesjonalny autor apelacji nie dostrzega przesłanek do uchylenia wyroku i jedynie w wyniku źle rozumianej ostrożności procesowej podnosi z góry bezzasadne żądanie. Zgodnie ze wskazanym przepisem sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. W judykaturze wskazuje się, że o nierozpoznaniu istoty sprawy można mówić, gdy rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy; gdy zaniechał on zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów pozwanego; ewentualnie gdy uzasadnienie sądu ma tego rodzaju braki, że nie zawiera elementów pozwalających na weryfikację stanowiska sądu - gdy braki uzasadnienia w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych, oceny dowodów i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 7 lipca 2020 r., I ACa 366/19 LEX nr 3044488, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2012 r. IV CZ 156/12 LEX nr 1231340). Nie ulega wątpliwości, że w sprawie takich uchybień nie ma, jak i nie jest wymagane przeprowadzenie postępowania dowodowego.

Odnosząc się natomiast do podniesionych przez apelanta zarzutów należy wskazać, iż w istocie swej skarżący nie kwestionuje ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji, bo te są prawidłowe, wynikają wprost z niekwestionowanych również przez apelanta dokumentów. Podobne jak wnioski z nich płynące. Skarżący nie zgadza się zaś, jak wynika z treści zarzutów i ich argumentacją, z oceną prawną niespornego stanu faktycznego jakiej dokonał Sąd Okręgowy w aspekcie normy art. 15c ust. 1 i 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych. Wbrew wywodom apelanta Sąd pierwszej instancji trafnie wskazał, iż przepis art. 15c ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych stanowi, iż do wysługi emerytalnej dolicza się okres pełnienia czynnej służby wojskowej. Również prawidłowe jest odwołanie się przez Sąd Okręgowy, w analizie prawnej pojęcia „czynnej służby wojskowej”, do ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, w której ustawodawca zdefiniował powyższe pojęcie. Okres czynnej służby wojskowej zgodnie z art. 59 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej to okres aktywnej służby np. ćwiczeń wojskowych. W tym miejscu należy wskazać, iż zgodnie z obowiązującym stanem prawnym przed dniem 23 kwietnia 2022 roku (data wniosku ubezpieczonego 22 kwietnia 2022 roku), wynikającym z ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej żołnierzom rezerwy
mogły być nadawane w czasie pokoju przydziały kryzysowe na stanowiska służbowe, które są określone w etacie jednostki wojskowej, w tym również na stanowiska, na które nadano już taki przydział. Warunkiem nadania przydziału kryzysowego było zawarcie kontraktu na wykonywanie obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych, między żołnierzem rezerwy, żołnierzem w czynnej służbie wojskowej oraz żołnierzem pełniącym zawodową służbę wojskową lub służbę kandydacką, który ochotniczo zgłosił się do wykonywania obowiązków w ramach Narodowych Sił Rezerwowych i złożył wniosek do wojskowego komendanta uzupełnień o zawarcie kontraktu oraz spełniał warunki do jego zawarcia, a dowódcą jednostki wojskowej, w której miła być nadany ten przydział. Dowódca jednostki wojskowej, do której żołnierze rezerwy posiadali nadane przydziały kryzysowe, ustalał, w formie zbiorowego wykazu dla jednostki wojskowej, dni, w których w danym roku kalendarzowym były odbywane przez nich ćwiczenia wojskowe rotacyjne. Dniem powołania do czynnej służby wojskowej w przypadku ćwiczeń wojskowych rotacyjnych był dzień stawienia się do tych ćwiczeń w pierwszym dniu ich rozpoczęcia w danym roku kalendarzowym. Do karty powołania na ćwiczenia wojskowe rotacyjne dołącza się, jako załącznik, wykaz dni, w których w danym roku kalendarzowym odbywają się te ćwiczenia. Zatem w okresie kiedy ubezpieczony miał zawarty kontrakt w ramach NSR tylko w okresach przyjętych przez Sąd Okręgowy i przyznanych przez wnioskodawcę, pełnił czynną służbę. Okres pełnionej czynnej służby rotacyjnie oznacza w istocie również ten sam okres „czynnej służby”, a nie cały czas trwania kontraktu. Podobnie okres faktycznych ćwiczeń wojskowych zidentyfikował Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie jako okres czynnej służby rotacyjnej (wyrok WSA w Lublinie z dnia 18 sierpnia 2016 r., II SA/Lu 341/16, ONSAiWSA 2018, nr 2, poz. 29).

Wskazany w apelacji przepis art. 15 c ust. 2 analizowanej ustawy nie podważa trafności przyjętej przez Sąd Okręgowy zasady. Przepis ten stanowi w jakiej wysokość wskaźnik, określony procentowo i za jaki okres nalży przyjąć do wyliczenia wysokości świadczenia. Odniesienie się w tym przepisie do jednostki czasu jakim jest rok jest oczywiste bowiem wyliczając wysługę emerytalną przyjmuje się określone wskaźniki: 2,6%; 1,3%; 0,7% za każdy rok (art. 15 ustawy). Na pojęcie roku składa się zaś 12 miesięcy, zaś na miesiąc 30 dni. W przypadku, gdy dany okres jest krótszy niż rok sumuje się okresy z tym samym wskaźnikiem do pełnego roku lub przelicza się odpowiednio wskaźnik proporcjonalnie do przebytego okresu krótszego niż rok.

Z tych względów zaskarżony wyrok odpowiada prawu. Zarzuty apelacyjne nie znajdują uzasadnienia, a stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi wywodami Sądu Okręgowego i w ocenie Sądu Apelacyjnego w żadnej mierze nie podważyły prawidłowego rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji.

Mając na uwadze powyższe i na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił apelację.

Iwona Jawor-Piszcz