Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 4 lipca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wiesława Stachowiak

Protokolant: Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2024 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy (...) sp. z o.o. z siedzibą we W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

przy udziale ubezpieczonego T. Ż.

o ustalenie właściwego ustawodawstwa w zakresie ubezpieczeń społecznych

na skutek zażalenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. W..

na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 24 kwietnia 2024 r. sygn. akt VIII U 507/24

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 24 kwietnia 2024 r., sygn. akt VIII U 507/24, Sąd Okręgowy w Poznaniu stwierdził swą niewłaściwość miejscową i sprawę z odwołania (...) Spółka z o.o. z siedzibą we W. od decyzji z dnia 8 lutego 2024r. przekazał Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu – Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych jako właściwemu rzeczowo i miejscowo do jej rozpoznania.

W uzasadnieniu powyższego postanowienia Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z treścią art. 461 § 2 k.p.c. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych właściwy jest sąd, w którego obszarze właściwości ma miejsce zamieszkania albo siedzibę strona odwołująca się. W dniu 11 sierpnia 2023 r. – tj. przed wydaniem zaskarżonej decyzji i wniesieniem odwołania – został dokonany wpis do KRS, dotyczący zmiany siedziby spółki. Obecnie jest to W. ul. (...), a zatem właściwym do rozpoznania sprawy jest Sąd Okręgowy we Wrocławiu.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pozwany organ rentowy, zaskarżając je w całości, wnosząc o jego uchylenie.

Pozwany wskazał, że odwołanie nie dotyczy decyzji posiadającej samodzielny byt prawny tylko decyzji zmieniającej z 8 lutego 2024 r., w której zmianie uległ pkt 2 decyzji pierwotnej, od której odwołanie składała spółka (...) wówczas z/s w G.. Sprawa z odwołania od tej pierwotnej decyzji nadal jest rozpoznawana przez Sąd Okręgowy w Poznaniu. Skarżący podkreślił, że rozdzielenie rozpoznawania i wyrokowania w sprawach z odwołań od obu ww. decyzji nie tylko jest sprzeczne logicznie - skoro obie dotyczą tego samego stanu prawnego, a druga decyzja wyłącznie modyfikuje treść pierwszej, a nadto doprowadzić może w praktyce do pojawienia się w obrocie prawnym sprzecznych ze sobą rozstrzygnięć sądowych co do treści tych samych praw i obowiązków osób ubezpieczonych czy płatników składek. Nadto skarżący podał, że wzajemny związek obu spraw, potrzeba łącznego ich rozpatrzenia stanowiły podstawę pozytywnego rozstrzygnięcia wniosków składanych przez organ rentowy na podstawie art. 219 k.p.c. w tożsamych sprawach dotyczących odwołań: od decyzji pierwotnej wniesionego przez (...) sp. z o.o. z/s w G. i od decyzji zmieniającej.

Zwrócono również uwagę, że zgodnie z treścią art. 15 § 1 k.p.c. - sąd właściwy w chwili wniesienia pozwu pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy. Biorąc powyższe pod uwagę organ rentowy podnosił zarzut błędnego zastosowanie w niniejszej sprawie uregulowania art. 461 § 2 k.p.c. i brak uwzględnienia, że w istocie nie mamy do czynienia z „nową, samodzielną sprawą odwoławczą" tylko z kolejnym odwołaniem od wcześniej zaskarżonej decyzji - w czasie gdy siedziba odwołującej spółki była właściwa dla Sądu Okręgowego w Poznaniu - która następnie uległa jedynie zmianie, modyfikacji treści.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jest bezzasadne.

Postanowienie Sądu Okręgowego odpowiada prawu, a zażalenie pozwanego nie zawiera uzasadnionych podstaw. Sąd I instancji zastosował prawidłowo przepisy dotyczące właściwości miejscowej sądu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 200 § 1 ¹ k.p.c. swoją właściwość sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. Z kolei stosownie do art. 200 § 1 ⁴ k.p.c. sąd, który stwierdzi swą niewłaściwość, przekaże sprawę sądowi właściwemu. Zgodnie z art. 461 § 2 k.p.c., w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu miejsce zamieszkania (siedzibę) ma strona odwołująca się od decyzji organu rentowego, chyba że przepis odrębny stanowi inaczej. Właściwość sądu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter wyłączny i jako taka nie podlega modyfikacjom w drodze umowy stron.

Bezspornie w sprawie wystąpiły następujące okoliczności faktyczne:

1.  organ rentowy wydał 8 lutego 2024 r. decyzję administracyjną,

2.  pismem z 4 marca 2024 r. (...) sp. z o.o. we W. wywiodła odwołanie od powyższej decyzji pozwanego, wskazując jako adresata Sąd Okręgowy we Wrocławiu.

3.  organ rentowy przekazał odwołanie do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Poznaniu.

Analiza powyższych faktów wskazuje, że Sąd Okręgowy prawidłowo stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu, skoro siedziba odwołującej w dniu wniesienia odwołania od zaskarżonej decyzji znajdowała się w tym mieście. W. jest miejscem siedziby sądu okręgowego, w którym utworzono wydział pracy i ubezpieczeń społecznych, w którym rozpoznawane są sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych z obszaru właściwości tego sądu (§ 2 pkt 11 lit e rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 grudnia 2018 r. w sprawie ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz zakresu rozpoznawanych przez nie spraw (Dz.U. z 2023 r., poz. 125 ze zm.).

Bez znaczenia jest argumentacja pozwanego dotycząca powiązania zaskarżonej decyzji z wcześniej wydaną decyzją dotyczącą tych samych stron postępowania. Decyzja pozwanego zawiera wszystkie cechy decyzji administracyjnej, od której przysługiwało prawo wniesienia odrębnego odwołania do sądu powszechnego. Odwołanie takie zostało w sprawie wywiedzione. Odwołanie spełnia funkcję pozwu. Od momentu wniesienia odwołania od decyzji organu rentowego do sądu rozpoznawana sprawa staje się sprawą cywilną, podlegającą rozstrzygnięciu według zasad właściwych dla tej kategorii ( vide np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 23 stycznia 2014 r., III AUa 3285/13). Skoro zatem wydano odrębną decyzję administracyjną i wniesiono od niej odrębne odwołanie, to została zainicjowana nowa sprawa sądowa, którą należy oceniać, choćby właśnie w kwestii właściwości sądu, z uwzględnieniem okoliczności faktycznych i prawnych (siedziba podmiotu odwołującego się od decyzji, przepisy procesowego prawa cywilnego) istniejących w chwili wszczęcia (wniesienia odwołania) tej nowej sprawy. O tym bowiem, jaki sąd jest właściwy do rozpoznania sprawy w przypadku wniesienia odwołania od decyzji organu rentowego, decydują przepisy procesowego prawa cywilnego, a nie inne okoliczności, w tym przede wszystkim właściwość miejscowa sądu nie zależy od woli organu rentowego. Jak już wyżej wskazano, w chwili wnoszenia odwołania od decyzji z 8 lutego 2024 r., odwołująca spółka miała siedzibę we W.. Do tego sądu też zaadresowano odwołanie od decyzji, które pozwany bezpodstawnie przekazał do Sądu Okręgowego w Poznaniu, modyfikując w ten sposób regulacje dotyczące właściwości miejscowej sądu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 461 § 2 k.p.c.).

Bez znaczenia dla określenia właściwości miejscowej sądu pozostaje także i to, że niektóre ze spraw dotyczących decyzji wydanych przez pozwanego zostały połączone do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia z wcześniej wszczętymi sprawami dotyczącymi tych samych podmiotów. Zauważyć bowiem należy, że, stosownie do art. 219 k.p.c. sąd może (a zatem nie musi) zarządzić połącznie kilku odrębnych spraw toczących się przed nim w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli są one ze sobą w związku lub mogły być objęte jednym pozwem. W tej kwestii nie mają również znaczenia przypuszczenia pozwanego o możliwości wydania w sprawie tych samych podmiotów sprzecznych rozstrzygnięć. To, jakie rozstrzygnięcie kończące postepowanie w sprawie zostanie wydane, nie ma bowiem jakiegokolwiek znaczenia przy ocenie tego, który sąd jest właściwy do jego wydania. Ponadto pozwany, zarówno w sprawie z odwołania od decyzji z 8 lutego 2024 r., jak i w sprawie dotyczącej odwołania od decyzji wydanej wcześniej, a dotyczącej tych samych stron może skorzystać z instytucji, o której mowa w art. 461 § 3 k.p.c., to jest wnosić o przekazanie sprawy przez sąd właściwy innemu sądowi równorzędnemu.

Sąd Apelacyjny stwierdza również, że w sprawie nie doszło do naruszenia art. 15 § 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem sąd właściwy w chwili wniesienia pozwu pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy. W chwili wniesienia odwołania od decyzji z 8 lutego 2024 r., w świetle tego, co przedstawiono powyżej, wyłącznie właściwym do rozpoznania tego odwołania jest bowiem Sąd Okręgowy we Wrocławiu.

Uwzględniając powyższe, Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie jako bezzasadne, orzekając o tym na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 k.p.c.

Wiesława Stachowiak