Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Budzyńska

Sędziowie: SO Piotr Sałamaj (spr.)

SO Natalia Pawłowska-Grzelczak

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Witkowska

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2014 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa Fabryka (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przeciwko (...) -Logistyka spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

w G., (...) spółka akcyjna spółce komandytowej w S. i A. K. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego (...) -Logistyka spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. od wyroku Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 19 lipca 2013 r., sygn. akt V GC 98/12

I.  odrzuca apelację w zakresie punktu IV. i V. zaskarżonego wyroku,

II.  oddala apelację w pozostałej części.

SSO N. Pawłowska-Grzelczak SSO A. Budzyńska SSO P. Sałamaj

Sygn. akt VIII Ga 40/14

UZASADNIENIE

Fabryka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. wniosła o zasądzenie od pozwanych (...) Logistyka spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G., (...) spółka akcyjna spółki komandytowo-akcyjnej w S. (poprzednio (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w S.) i A. K. (1) (dawnej K.) solidarnie kwoty 38.730,93 zł z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazała, że zleciła w dniu 4.08.2011 r. pozwanej (...) Logistyka spółce z o.o. w G. transport towarów ze swojej siedziby do siedziby swojego klienta – (...) spółki z o.o. w G.. Towar miał zostać dostarczony do siedziby (...) w dniu 5.08.2011 r. W dniu 5.08.2011 r. pracownik E. poinformował pracownika powódki o awarii samochodu, który odebrał towar i niemożności kontynuowania transportu. Powódka zdecydowała, iż w takim razie przesyłka zostanie jej zwrócona i sama zorganizuje transport. Towar dostarczony został jednak dopiero w dniu 8.08.2011 r., a powódka zmuszona była do zorganizowania transportu towaru do G. W.. w trybie ekspresowym . Ponadto obciążona została przez swojego klienta kosztami nieplanowanego przestoju linii produkcyjnej w dniu 8.08.2011 r. Wskazała, iż poza gotowością zapłaty odszkodowania w wysokości podwójnej kwoty przewoźnego, pozwana spółka (...) odmówiła zapłaty, a po ostatecznym wezwaniu jej do zapłaty powódka otrzymała korespondencję od jej podwykonawcy – spółki (...), w którym wskazany został trzeci podmiot biorący udział w wykonaniu umowy – pozwana A. K. (1).

Pozwana (...) Logistyka spółka z o.o. w G. W.. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniosła zarzut przedawnia roszczeń powódki powołując się na przepis art. 77 ust. 2 prawa przewozowego. Ponadto podniosła, iż powódka nie wykazała faktu poniesienia szkody tak co do wysokości, jak i zasady. Wskazała, iż wykonanie usługi powierzyła profesjonalnej firmie, uznanej na rynku transportowym, a opóźnienie w transporcie wynikało z awarii samochodu, a więc okoliczności, której nie można było przewidzieć. Wskazała, iż koszty transportu zastępczego zostały zawyżone, gdyż gdyby transport był wykonywany przez nią jego koszt wyniósłby 1.050 zł.

Pozwana (...) spółka akcyjna spółka komandytowo-akcyjna w S. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazała, iż w przedmiotowej sprawie podmioty pozwane nie realizowały przewozu sukcesywnego, a powierzenie ich przewozu towarów odbywało się na zasadzie podwykonawstwa. Brak było zatem podstaw do przyjęcia odpowiedzialności solidarnej wszystkich wskazanych w pozwie podmiotów, a tym samym nie jest ona legitymowana biernie do udziału w niniejszym postępowaniu.

Pozwana A. K. (1) w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu wskazała, iż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oddała do stałej dyspozycji spółce (...) samochody ciężarowe wraz z kierowcami, która wydawała bezpośrednie dyspozycje jej kierowcom i tankowała pojazdy jak swój tabor oraz awizowała pojazdy jako własne u swoich klientów. Podniosła, iż ww. pozwany wstrzymał wypłatę wszystkich należności wynikających z wykonanych usług transportowych obciążając w całości winą za niewykonanie kursu na trasie K. – G. W.. Ponadto wskazała, iż kierowca auta zgłaszał problemy z samochodem, wobec czego poinformowała ona o ryzyku związanym z załadunkiem i przewozem towaru tym autem pozwaną spółkę (...).

Wyrokiem z dnia 19 lipca 2013 r. (sygn. akt V GC 98/12) Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim zasądził od pozwanej (...) Logistyka spółki z o.o. w G. na rzecz powódki kwotę 34.430,93 zł z ustawowymi odsetkami od tej kwoty od dnia 22.11.2011 r. do dnia zapłaty (pkt I. sentencji); oddalił powództwo wobec pozwanej (...) Logistyka spółki z o.o. w G. w pozostałym zakresie (pkt II.); zasądził od pozwanej (...) Logistyka spółki z o.o. w G. na rzecz powódki kwotę 1.458,06 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III.); oddalił powództwo wobec pozwanych (...) spółka akcyjna spółki komandytowo-akcyjnej w S. i A. K. (1) (pkt IV.) oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanej (...) spółka Akcyjna spółki komandytowo-akcyjnej w S. kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt V. sentencji).

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących ustaleniach i wnioskach.

Powódka Fabryka (...) Spółka z o.o. w K. zawarła z (...) Logistyka Spółką z o.o. w G. w dniu 4.08.2011 r. umowę przewozu, na mocy której (...) miała przewieźć towar z siedziby powódki do siedziby jej klienta – (...) Spółki z o.o. w G. W.. Towar – obudowy do telewizorów - miał zostać dostarczony do siedziby (...) w dniu 5.08.2011 r. najpóźniej do godziny 14.00, przy załadunku w dniu 4.08.2011 r. do godz. 22.00.

(...) zleciła wykonanie tego przewozu (...) w S. (poprzednio (...) Spółka z o.o. Spółka Komandytowa w S.), a wskazana spółka z kolei zleciła go A. K. (1) (dawnej K.).

Po odbiorze przesyłki, tuż po rozpoczęciu przewozu, auto przewoźnika uległo awarii, która uniemożliwiła kontynuowanie transportu. Towar nie został dowieziony do jego odbiorcy (...) Polska, zgodnie z zawartą umową, w dniu 5.08.2011 r. (piątek), tak aby możliwe było jego wykorzystanie w cyklu produkcyjnym w dniu 8.08.2011 r. (poniedziałek) i został pozostawiony przez kierowcę niedaleko miejsca awarii samochodu do 8.08.2011 r., kiedy odebrał go samochód wynajęty przez powódkę.

Po otrzymaniu wiadomości o awarii samochodu, powódka zrezygnowała z umowy z pozwaną spółką (...) i zażądała zwrotu towaru do K.. Chcą ratować sytuację, powódka samodzielnie chciała zorganizować jego transport do G. W.. Pozwana (...) podjęła próbę zorganizowania transportu zastępczego, ale bezskutecznie.

Przed przystąpieniem do wykonywania przewozu kierowca samochodu informował o jego awaryjności.

Pozwana (...) nie zwróciła towarów w ustalonym przez strony terminie, tj. 5.08.2011 r., ani też w kolejnym podanym przez ww. spółkę terminie – w dniu 6.08.2011 r., ani też w dniu 8.08.2011 r., wobec czego powódka zmuszona była odebrać towar z miejsca, w którym znajdował się niezdolny do dalszej jazdy samochód i zorganizować transport towarów do G. w trybie ekspresowym. Transport został zrealizowany przez R. W., który z tego tytułu wystawił fakturę VAT nr (...) z dnia 10.08.2011 r. na kwotę 2.644,50 zł, uiszczoną przez powódkę w dniu 22.08.2011 r. Pomimo tego towar dotarł do odbiorcy w godzinach popołudniowych 8.08.2011 r.

Pomimo starań powódki, z uwagi na to, iż nie dostarczyła ona przewożonego towaru do (...) Polska, zgodnie z ustaleniami, przed uruchomieniem cyklu produkcyjnego w dniu 8.08.2011 r., Fabryka (...) została obciążona przez (...) Polska kosztami przestoju linii produkcyjnej w dniu 8 sierpnia 2011 r. w kwocie 31.786,43 zł, rozliczonymi przez strony w drodze kompensaty wzajemnych wierzytelności.

O zaistniałej sytuacji powódka poinformowała pozwaną (...), składając przy tym w piśmie z 22.09.2011 r. reklamację dotyczącą niezrealizowanego przewozu, a następnie pismem z dnia 4.11.2011 r. wezwała ww. spółkę do zapłaty kwoty 38.729,93 zł w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania, które zostało odebrane 14.11.2011 r.

W odpowiedzi na wezwanie powódka otrzymała pismo od (...) Logistyka (...), z którego wynikało, iż wykonanie powierzonego pozwanej (...) przewozu towarów zostało powierzone niniejszej spółce, która to następnie zleciła jego wykonanie A. K. (1), wobec czego do ostatniego z tych podmiotów powódka powinna kierować swe roszczenia.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy wskazał, że powództwo co do zasady i w znacznej części zasługiwało na uwzględnienie w stosunku do jednego z pozwanych podmiotów – (...) spółki z o.o. w G..

Bezsporne pozostawało, że przyczyną niedostarczenia towaru na miejsce przeznaczenia, a także do siedziby nadawcy była awaria samochodu, który go przewoził, bezpośrednio po załadunku i rozpoczęciu wykonywania przewozu. Strony nie kwestionowały także, iż powódka samodzielnie odebrała towar w dniu 8.08.2011 r. z miejsca, w którym znajdował się pojazd, który uległ awarii i zorganizowanym przez siebie transportem przewiozła go do G..

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów pozwanych Sąd Rejonowy uznał, iż powódkę z pozwaną (...), a następnie tę spółkę z pozostałym pozwanymi łączyła umowa przewozu, a nie umowa spedycji. Wszystkie bowiem podmioty po stronie pozwanej zobowiązane były jedynie do przewiezienia towarów z - i do konkretnego miejsca, a nie do dokonania innych czynności związanych z przewozem, o których mowa w art. 794 § 1 k.c.

Sąd pierwszej instancji podzielił też stanowisko pozwanej (...) Logistyka (...), iż przewóz towarów z K. do G. nie był przewozem sukcesywnym w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy Prawo przewozowe. W przedmiotowej sprawie nie istniała jedna umowa przewozu, na której podstawie pozwani zobowiązani byliby do przewiezienia towarów z K. do G., z ustalonym wynagrodzeniem, nie było też jednego listu przewozowego, a umowa realizowana była w efekcie przez jednego przewoźnika, któremu podzlecono jego wykonanie. Tym samym brak było podstaw do przyjęcia ewentualnej solidarnej odpowiedzialności wszystkich pozwanych, gdyż solidarna odpowiedzialność dłużników może wynikać tylko z ustawy albo z czynności prawnej (art. 369 k.c.). Ze wskazanych powyżej względów brak było podstaw do przyjęcia odpowiedzialności solidarnej na podstawie ustawy, a jednocześnie brak było umowy pomiędzy wszystkimi podmiotami będącymi stronami niniejszego postępowania, która odpowiedzialność tę by przewidywała. Ponadto powódka zawarła umowę jedynie z (...), a kolejne podmioty były już podwykonawcami, zatem w okolicznościach niniejszej sprawy, roszczenia odszkodowawcze z tytułu niewykonania umowy, z jakimi wystąpiła powódka, nie mogły być skutecznie skierowane wobec pozwanej (...) Logistyka (...). Podmioty te nie posiadały bowiem legitymacji procesowej biernej w niniejszym postępowaniu, co musiało skutkować oddaleniem skierowanego wobec nich powództwa oraz dezaktualizowało konieczność odniesienia się przez Sąd do merytorycznych zarzutów strony pozbawionej legitymacji procesowej.

Podmiotem posiadającym legitymację procesową do występowania w charakterze strony pozwanej w przedmiotowej sprawie pozostawała zatem (...) Logistyka spółka z o.o. w G..

Powódka wystąpiła z roszczeniem odszkodowawczym z tytułu niewykonania umowy przewozu, wskazując jako podstawę swych roszczeń art. 83 w zw. z art. 86 oraz art. 70 ustawy Prawo przewozowe. Ostatecznie, mając na uwadze sformułowanie roszczenia odszkodowawczego za niewykonanie umowy, to do Sądu należało ustalenie i wskazanie na podstawie stanu faktycznego niniejszej sprawy właściwej podstawy prawnej roszczeń powódki, zwłaszcza, iż była ona reprezentowana przez nieprofesjonalnego pełnomocnika – pracownika spółki.

W ocenie Sądu Rejonowego podstawę roszczeń powódki stanowił przepis art. 494 k.c. i art. 471 k.c. w związku z art. 90 Prawa przewozowego. Strony – powódka i pozwana (...) zawarły 4.08.2011 r. umowę, na mocy której pozwana zobowiązała się przewieźć towar z siedziby powodowej spółki do G. do godz. 14.00 w dniu 5.08.2011 r. Umowy tej nie wykonała, a tym samym pozwana E. nie dowiozła przesyłki, zgodnie z zawartą umową. Przewóz w ogóle nie został przez pozwaną spółkę (...) (czy podmioty, którymi się posługiwała przy wykonaniu zobowiązania) zrealizowany, gdyż ostatecznie powódka sama (przy pomocy samodzielnie zorganizowanego transportu) odebrała towar z miejsca postoju auta, gdzie pozostawał do 8.08.2011r. Ponadto jednostronne oświadczenie powódki, zawarte w mailu z 5.08.2011 r., iż w przypadku niemożności dostarczenia towaru w dniu 5.08.2011 r., przy uwzględnieniu okoliczności, iż dzień 6.08.2011 r. był dniem, w którym spółka (...) nie pracowała, prosi on o cofnięcie samochodu do K. oraz odesłanie przewoźnika, przy zaznaczeniu, że „koszty za te kilkadziesiąt kilometrów nie będą poniesione przez (...), należy rozpatrywać w kontekście odstąpienia od umowy przewozu, do czego upoważniał ją przepis art. 53 ust. 1P. przewozowego, a nie polecenia w zakresie realizacji umowy. Okoliczność, iż powódka domagała się zwrotu przesyłki wobec niewykonania zobowiązania przez pozwaną E. w terminie oraz zaniechania dalszych czynności przewozowych przez (...) Logistyka Sp. z o.o. potwierdziły także zeznania świadków: R. P. i M. G., którym Sąd dał wiarę.

Wobec niewykonania umowy przewozu przez (...) nie znajdował uzasadnienia podniesiony przez nią w oparciu o przepis art. 77 ust. 2 ustawy – Prawo przewozowe zarzut przedawnienia roszczeń powodowej spółki. Roszczenie powódki nie pozostawało bowiem w związku ze zwłoką przewoźnika, a wynikało z niezrealizowania postanowień umowy stron z sierpnia 2011 r. Ponadto konsekwencją przyjęcia odpowiedzialności pozwanej na zasadach ogólnych, nie unormowanych w przepisach prawa przewozowego, był brak skutecznej możliwości domagania się, oprócz odszkodowania na zasadach ogólnych, odszkodowania w postaci dwukrotności przewoźnego (na podstawie art. 83 w zw. z art. 86 prawa przewozowego) i w tym zakresie powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Odnosząc się zaś do odpowiedzialności odszkodowawczej za niewykonanie umowy opartej na zasadach ogólnych, Sąd zauważył, iż ciężar wykazania przesłanek odpowiedzialności kontraktowej spoczywa na wierzycielu, przy czym zaznaczyć należy, iż ustawodawca wprowadza w art. 471 k.c. domniemanie, że niewykonanie bądź nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Domniemanie to może zostać obalone, zgodnie z rozkładem ciężaru dowodowego z art. 6 k.c., przez dłużnika.

Ponadto zaznaczyć należało, iż stronie odstępującej od umowy wzajemnej, oprócz roszczenia zwrotnego, przysługuje również roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej niewykonaniem zobowiązania przez drugą stronę. Wierzyciel wzajemny może żądać odszkodowania na zasadach ogólnych, wskazanych powyżej, przy czym odszkodowanie winno obejmować wszelką szkodę, w tym także koszty poniesione przez wierzyciela wskutek odstąpienia od umowy.

W ocenie Sądu pierwszej instancji wszystkie przesłanki odpowiedzialności pozwanej (...) zostały przez powódkę wykazane, a pozwana nie obaliła domniemania swego zawinienia w przedmiotowej sprawie.

Nie ulegało w świetle zgromadzonego materiału dowodowego wątpliwości, iż pozwana E. nie pozostawała w zwłoce z wykonaniem świadczenia wynikającego z umowy, ale że ciążącego na niej zobowiązania nie wykonała. Nie wykazała przy tym, iż do niewykonania zobowiązania doszło na skutek okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności, bo bez wątpienia odpowiadała osobiście za działania osób, którymi posługiwała się przy wykonywaniu zobowiązania. Za okoliczność niezależną od pozwanej, wyjątkową i niemożliwą do przewidzenia nie można było uznać faktu, iż samochód, którym przewożony był towar przeznaczony dla spółki (...) uległ awarii, podczas gdy, jak wynika z zeznań świadka J. H. informował on o jego awaryjności jeszcze przed rozpoczęciem wykonywania przewozu. Okoliczność tą potwierdził w swych zeznaniach także świadek R. O.. Za okoliczność zwalniającą pozwaną spółkę (...) od odpowiedzialności wobec powódki za skutki niewykonania przez nią umowy przewozu nie sposób także uznać faktu powierzenia jego wykonania innemu, profesjonalnemu przewoźnikowi oraz bezskutecznej do 8.08.2011 r. próby zorganizowania transportu zastępczego przez pracowników tego przewoźnika.

Sąd zauważył także, iż to z inicjatywy odbiorcy towaru, co potwierdziły zeznania M. M., w dniu 5.08.2011 r. zaczęto ustalać, gdzie jest pojazd, który miał dowieźć towar do G. W.., co się z nim stało i dlaczego towaru tego nie dowiózł. Pozwana E. nie informowała bowiem powódki, ani odbiorcy towaru z własnej inicjatywy o zaistniałej sytuacji, a samochód wraz z towarem pozostał w pobliżu miejsca awarii aż do jego odbioru w 8.08.2011 r. przez przewoźnika wynajętego przez powódkę. Zgodzić się należy także z powódka, iż podjęła ona możliwe czynności, aby w najlepszym przypadku uniknąć, a co najmniej zminimalizować skutki niewykonania zobowiązania przez (...) Logistyka sp. z o.o., w tym starała się ustalić z powódką późniejszy termin dostawy aż w końcu samodzielnie odebrała towar z miejsca postoju uszkodzonego pojazdu i przewiozła na swój koszt do G..

Za niekonsekwentne należało uznać także twierdzenia pozwanej E. - jej pracownika T. Ł., iż możliwe było podstawienie innego pojazdu w dniu awarii, aby przewóz był kontynuowany, skoro owym innym pojazdem nie zwrócono towaru do powódki zgodnie z żądaniem. Ponadto nawet gdyby przyjąć, iż nie było konieczności podstawienia auta zastępczego, bo towar mógł dojechać do G. do poniedziałku (8.08.2011 r.), to bezspornym pozostaje, iż w tej dacie jednak nie dojechał.

Wbrew twierdzeniom pozwanej (...), powódka wykazała także szkodę, jaką poniosła wskutek niewykonania umowy przez pozwaną, tak co do istoty, jak i wysokości, w postaci konieczności zapłaty kwoty oraz kwoty tytułem transportu zastępczego. Potwierdziły dowody z dokumentów: nota obciążeniowa z 20.09.2011 r., pismo z 19.09.2011 r. dotyczące kosztów przestoju, kalkulacja z 11.08.2011 r., raport przebiegu produkcji z 8.08.2011 r., faktura Vat Nr (...) z 10.08.2011 r., kompensata praz polecenie przelewu kwoty 3.567 zł, którym Sąd dał wiarę. Okoliczność, że kalkulacja datowana jest na 11.08.2011r., nie oznacza, iż dotyczy on przestoju w tym dniu skoro została sporządzona do raportu z przebiegu produkcji z dnia 8.08.2011r. Ponadto w wezwaniu (...) spółki z o.o. wskazane zostały oba ww. dokumenty i data dostawy – dnia 5 (omyłkowo września) oraz daty przestoju – 8 (omyłkowo września) 2011r.

Niezasadne w ocenie Sądu Rejonowego jest także twierdzenie pozwanej (...), iż koszty transportu zostały zawyżone w porównaniu do kwoty jaką za transport miała zapłacić powódka ww. pozwanej wobec konieczności zorganizowania transportu nieplanowanego; jak to określiła strona powodowa „ekspresowego”.

Bez wątpienia pomiędzy zaistniałą szkodą a niewykonaniem umowy przez pozwaną (...) istniał również adekwatny związek przyczynowy.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanej (...) na rzecz powódki kwotę 34.430,93 zł, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. O odsetkach ustawowych od ww. kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., mając na uwadze datę doręczenia pozwanej wezwania do zapłaty z siedmiodniowym terminem zapłaty.

O kosztach postępowania w odniesieniu do powódki oraz pozwanej (...) Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., przyjmując że powódka wygrała proces w niecałych 89%.

Z uwagi na oddalenie powództwa w stosunku do pozwanej (...) Logistyka (...), Sąd na zasadzie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądził od powódki na rzecz tej pozwanej koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2.417 zł.

Pozwana (...) Logistyka spółka z o.o. wniosła apelację od powyższego wyroku zaskarżając go w punktach I., III., IV. i V. oraz zarzucając mu:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego:

1. art. 789 § 1 i 2 kodeksu cywilnego w związku z przepisem art. 90 ustawy prawo przewozowe, poprzez jego niezastosowanie i dowolne przyjęcie braku legitymacji procesowej pozwanych: (...) S.A. S. K.A. z siedzibą w S. oraz A. K. (1) w sytuacji, gdy z przepisu powyższego wynika odpowiedzialność solidarna przewoźników realizujących transport na podstawie tego samego listu przewozowego i znajduje on pełne zastosowanie w stanie faktycznym sprawy;

2. art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż dyspozycja nadawcy po wysłaniu przesyłki, wydania jej w miejscu nadania stanowi odstąpienie od umowy;

3. art. 70 oraz 77 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe poprzez ich niezastosowanie;

4. art. 83 ust. 1 oraz art. 86 prawa przewozowego poprzez ich niezastosowanie i ustalenie wysokości należnego powodowi odszkodowania w kwocie przekraczającej wysokość podwójnej kwoty przewoźnego przy jednoczesnym nierozważeniu i braku przesłanek winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa pozwanego;

II. mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 479 ¹² § 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do 2.05.2012 r., poprzez oparcie rozstrzygnięcia na zaoferowanych przez powoda sprekludowanych dowodach w postaci kompensaty, faktury VAT nr (...) z 10.08.2011 r. oraz polecenia przelewu kwoty 3 567 zł;

III. sprzeczność ustaleń sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegająca na przyjęciu, iż powód wykazał szkodę i jej wysokość, jaką poniósł wskutek niewykonania umowy przez pozwaną spółkę (...) w sytuacji, gdy zgromadzony w sprawie materiał nie daje podstaw do takiego przyjęcia;

IV. sprzeczność ustaleń sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, iż powód odstąpił od umowy wzajemnej w sytuacji, gdy w sprawie doszło do modyfikacji treści zawartej przez strony umowy.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa wobec niego oraz zasądzenie kosztów postępowania za obie instancję.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego (...) -Logistyka spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. (dalej (...)) nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu odwoławczego podniesione w złożonej przez pozwanego apelacji zarzuty nie podważają zasadności wydanego przez Sąd pierwszej instancji rozstrzygnięcia jako opartego na prawidłowych ustaleniach faktycznych i logicznie poprawnych wnioskach, które Sąd Okręgowy aprobuje i przyjmuje za własne.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia przepisów postępowania w postaci art. 479 ¹² § 1 k.p.c., który miał jeszcze w tej sprawie zastosowanie z uwagi na datę wytoczenia powództwa (31.01.2012 r.), wskazać trzeba, że zgodnie z jego treścią w pozwie powód jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania.

W niniejszej sprawie potrzeba powołania przez powoda dalszych dowodów (kompensaty, faktury VAT nr (...), polecenia przelewu kwoty 3.567 zł) wynikła z wniosku pozwanej A. K. (2) (obecnie K.) – zawartego w odpowiedzi na pozew (k. 93) – „o zobowiązanie powoda do przedstawienia dokumentacji księgowej uregulowania szkody do swojego zleceniodawcy”. Odpis tej odpowiedzi na pozew, jak i odpowiedzi pozostałych pozwanych, doręczony został powodowi w dniu 7.09.2012 r. ( vide potwierdzenie odbioru, k. 177), a zatem czternastodniowy termin na powołanie dalszych dowodów upływał z dniem 21.09.2012 r. Tego terminu powód nie przekroczył, nadając w urzędzie pocztowym w dniu 18.09.2012 r. pismo procesowe datowane na 17.09.2012 r., przy którym przylegały kwestionowane w apelacji dowody (k. 201).

W konsekwencji nie ma racji skarżący twierdząc, że zaskarżone orzeczenie oparte zostało sprekludowanych dowodach, skoro zostały one złożone przez powoda na wniosek jednego z pozwanych podmiotów. Zresztą pozostali pozwani również podnosili w odpowiedziach na pozew kwestię niewykazania przez powoda faktu poniesienia przez niego szkody w kwotach wskazywanych w pozwie, akcentując brak dowodów poniesienia kosztów przestoju (...) Polska i kosztów transportu zastępczego, co dodatkowo uzasadniało powołanie przez powoda dalszych dokumentów.

Uznając zatem zarzut naruszenia przepisu art. 479 ¹² § 1 k.p.c. za bezzasadny Sąd Okręgowy stwierdza, że w związku z tym kwestia, czy pozwany (...) złożył, po dopuszczeniu przez Sąd pierwszej instancji spornych dowodów, zastrzeżenie do protokołu rozprawy na podstawie art. 162 k.p.c. nie ma żadnego znaczenia. Niemniej zauważyć trzeba, że treść protokołu rozprawy z dnia 5 lipca 2013 r. (k. 396-400), na której wydane zostało postanowienie o dopuszczenie dowodów z dokumentów, w tym tych przedłożonych przez powoda przy piśmie procesowym z dnia 17.09.2012 r., nie pozwala uznać, że zastrzeżenie (str. 2 protokołu) złożył akurat pełnomocnik pozwanego (...). Zapis protokołu wskazuje bowiem tylko na złożenie zastrzeżenia przez pełnomocnika pozwanego, ale nie precyzuje, który z trzech obecnych pełnomocników każdego z trojga pozwanych rzeczone zastrzeżenie uczynił.

Konsekwencją przyjęcia, że kwestionowane przez skarżącego dowody nie były sprekludowanie jest nieuwzględnienie również zarzutu apelacji sprzeczności ustaleń sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegającej na przyjęciu, że powód wykazał szkodę i jej wysokość, jaką poniósł wskutek niewykonania umowy przez pozwanego (...). Zarzut ten opierał się właśnie na kwestionowaniu wykazania przez powoda poniesienia szkody, tj. faktycznego zapłacenia kosztów przestoju linii produkcyjnej (...) (...)a i kosztów transportu zastępczego, która to kwestia została jednoznacznie wykazana dokumentem kompensaty oraz poleceniem przelewu wynagrodzenia przewoźnika zastępczego. Ponadto Sąd odwoławczy wskazuje, że dopiero w apelacji pozwany zakwestionował wysokość szkody z tytułu kosztów przestoju, wcześniej ograniczając się tylko do podważania poniesienia przez powoda tych kosztów na rzecz (...) spółki z o.o. w G. W.. Poza tym podwykonawca skarżącego – (...) Logistyka (...) jeszcze na etapie przedsądowym obciążył pozwaną A. K. (2) (obecnie K.), czyli swojego podwykonawcę, kwotami z tytułu kosztów przestoju produkcji i wynajęcia przez powoda pojazdu zastępczego ( vide pismo z dnia 13.09.2011 r., k. 107). A zatem wysokość tych kosztów, zwłaszcza przestoju (tylko nieznacznie niższych niż dochodzone w pozwie) nie była sporna jeszcze przed wytoczeniem powództwa.

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się także sprzeczności ustaleń sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że powód odstąpił od umowy wzajemnej w sytuacji, gdy w sprawie doszło do modyfikacji treści zawartej przez strony umowy.

Otóż zgodnie z treścią art. 53 ust. 1 Prawa przewozowego nadawca może odstąpić od umowy przewozu lub wprowadzić do niej zmiany żądając, aby przewoźnik: 1) zwrócił mu przesyłkę w miejscu nadania; 2) wydał przesyłkę w innym miejscu niż miejsce wskazane w liście przewozowym; 3) wydał przesyłkę innej osobie niż odbiorca wskazany w liście przewozowym. W świetle tego przepisu uznać należy, że nadawca może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy w każdym czasie, także po jej wysłaniu z miejsca nadania. W niniejszej sprawie miała miejsce pierwsza z wyżej wymienionych sytuacji, a więc nadawca – Fabryka (...) spółka z o.o. [dalej (...)] odstąpiła od umowy przewozu zawartej z pozwanym (...) -Logistyka spółką z o.o. żądając zwrotu przesyłki do miejsca nadania, czyli do siedziby Fabryki. Słusznie jako oświadczenie o odstąpieniu potraktował Sąd Rejonowy maila powodowej Fabryki z dnia 5 sierpnia 2011 r. (k. 16), w którym nadawca zażądał cofnięcia samochodu do K. oraz odesłania przewoźnika w przypadku niemożności dostarczenia ładunku do dnia 5 sierpnia do odbiorcy. Ponadto nadawca podkreślił, że koszty za te kilkadziesiąt kilometrów (od siedziby (...) do unieruchomionego przez awarię pojazdu i z powrotem) nie będą przez Fabrykę poniesione. W ocenie Sądu Okręgowego powyższa wiadomość mailowa (sposób komunikacji powszechnie stosowany przy przewozie) w sposób dostateczny – w rozumieniu art. 60 k.c. – wyrażała wolę nadawcy rezygnacji z transportu zleconego pozwanemu (...) i zwrotu ładunku celem jego bezpośredniego dostarczenia przez (...) do odbiorcy, a więc wolę odstąpienia od umowy przewozu zawartej z apelującą Spółką. Potwierdzeniem tego, że powód domagał się zwrotu przesyłki wobec zaniechania wykonywania umowy przez pozwanego (...), który był dla powoda stroną tej umowy, a nie podwykonawca tegoż pozwanego, są także zeznania świadków, w tym R. P. i M. G., dotyczące kontaktów nie tylko mailowych, ale i telefonicznych w momencie wystąpienia awarii pojazdu. Za uznaniem, że powód odstąpił od umowy przewozu, a nie dokonał zmiany treści umowy, jak wywodzi skarżący, przemawia również okoliczność, że ostatecznie to powód, wynajętym przez siebie transportem, odebrał ładunek z uszkodzonego pojazdu i dostarczył do odbiorcy, a więc pozwany przewoźnik nawet nie zwrócił przesyłki do miejsca nadania, co dopiero mogłoby dawać podstawę do przyjęcia, że przyjął od nadawcy polecenie w zakresie zmiany umowy.

Powyższej kwalifikacji oświadczenia woli powoda nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że powód w trakcie procesu nie artykułował, że odstąpił od umowy, gdyż po pierwsze, nie był on reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, a po drugie, ostateczna kwalifikacja prawna żądania pozwu i zastosowanie właściwych norm prawa materialnego należy do sądu. Przy czym podkreślić należy, że powód od początku dochodził naprawienia szkody wywołanej niewykonaniem umowy przez skarżącego i pozostałych pozwanych, a więc wyraźnie artykułował, że pozwany (...) umowy przewozu nie wykonał i uczynił to sam powód, po szeregu deklaracji ze strony przewoźnika, który finalnie i tak nie podstawił pojazdu zastępczego, co oświadczenie powoda z dnia 5 sierpnia 2011 r. (k. 16) czyniło odstąpieniem od umowy.

Tym samym niezasadny okazał się również zarzut apelacji naruszenia prawa materialnego w postaci art. 53 ust. 1 Prawa przewozowego, co rodzi doniosłe konsekwencje dla oceny pozostałych zarzutów naruszenia przepisów Prawa przewozowego przywołanych w apelacji. Konsekwencją bowiem przyjęcia, że powód odstąpił od umowy, a następnie zlecił przewóz innemu przewoźnikowi, jest to, że umowa zawarta pomiędzy (...) a (...) nie została wykonana z przyczyn leżących po stronie przewoźnika. Zatem, skoro umowa nie została przez pozwanego wykonana i - jak to wyżej stwierdzono – nie miało miejsca polecenie zmiany umowy, to bezpodstawne są zarzuty i wywody apelacji dotyczące niezastosowania przez Sąd Rejonowy przepisów art. 70 oraz art. 77 Prawa przewozowego. Pierwszy z nich statuuje bowiem odpowiedzialność przewoźnika za szkody wynikłe wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania polecenia zmiany umowy. Natomiast drugi określa termin przedawnienia roszczeń dochodzonych na podstawie ustawy Prawo przewozowe. Jednakże ponieważ ustawa ta ani wyraźnie nie nakłada na przewoźnika obowiązku zastosowania sią do oświadczenia nadawcy w zakresie odstąpienia od umowy, ani też nie reguluje zasad jego odpowiedzialności i wysokości odszkodowania za szkodę z tego wynikłą, to na podstawie normy art. 90 Prawa przewozowego mają tu zastosowania zasady ogólne, czyli norma art. 471 k.c., prawidłowo zastosowana przez Sąd Rejonowy.

Niewykonanie umowy przewozu przez skarżącego czyni zupełnie chybionymi również zarzuty i wywody dotyczące zwłoki przewoźnika. Sąd pierwszej instancji trafnie i wyraźnie wskazał, że pozwany nie wykonał umowy, a więc nie może być mowy o zwłoce po jego stronie, a tym samym bezzasadne są zarzuty naruszenia art. 83 ust. 1 oraz art. 86 Prawa przewozowego, dotyczących wysokości odszkodowania za szkodę powstałą z powodu zwłoki w przewozie. Z kolei rozważania na temat tego czy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, przy reżimie odpowiedzialności ogólnej za niewykonanie zobowiązań, są bez znaczenia z punktu widzenia wysokości odszkodowania. Marginalnie tylko Sąd odwoławczy zauważa, że w sytuacji, gdy kierowca felernego pojazdu wyraźnie artykułował, że stan techniczny auta nie pozwala na wykonanie przy jego pomocy rzeczonego przewozu ( vide zeznania świadka J. H.), to wykorzystanie, mimo tych ostrzeżeń, tego samochodu może być rozważane w kategoriach rażącego niedbalstwa.

Odnosząc się do ostatniego z zarzutów z kategorii naruszenia prawa materialnego, a mianowicie art. 789 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 90 Prawa przewozowego przez wykluczenie przewozu sukcesywnego, a więc solidarnej odpowiedzialności wszystkich pozwanych, Sąd Okręgowy stwierdza, że pozostaje on całkowicie gołosłowny. Bowiem pomimo wskazania na str. 4 apelacji, że przedmiotowy przewóz był wykonywany w oparciu o ten sam list przewozowy, ani w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, ani przy apelacji pozwany (...) tego listu przewozowego nie przedłożył - dokumentu takiego w aktach sprawy nie ma. W efekcie Sąd drugiej instancji w całości podtrzymuje wywody Sądu Rejonowego w tym zakresie, bez potrzeby ich powielania, uzupełniając je tylko o uwagę, że takowego listu przewozowego nie przedłożyli także pozostali pozwani, zaś (...) Logistyka w odpowiedzi na pozew wprost zaprzeczył, aby on i pozwana A. K. (2) byli przewoźnikami sukcesywnymi.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego (...) -Logistyka spółki z o.o. w G. W.. jako bezzasadną (art. 385 k.p.c.), uwzględniając przy wyrokowaniu zmianę formy organizacyjnoprawnej pozwanego (...) spółka akcyjna spółki komandytowej (wcześniej komandytowo-akcyjnej) w S., jako nastąpiła po wydaniu zaskarżonego, a co zostało wykazane dokumentem – odpisem informacji z KRS (k. 553-554) złożonym na rozprawie apelacyjnej przez pełnomocnika tegoż pozwanego (k. 555).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy nie orzekał, gdyż powód reprezentowany był przez pełnomocnika nie będącego podmiotem wymienionym w art. 98 i 99 k.p.c., a więc pomimo złożenia odpowiedzi na apelację powodowi koszty postępowania apelacyjnego się nie należały.

W pozostałym zakresie, tj. odnośnie punktu IV. i V. zaskarżonego wyroku, apelacja podlegała odrzuceniu jako niedopuszczalna (art. 373 w zw. z art. 370 k.p.c.).

W pierwszej kolejności trzeba wskazać, że od niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia apelacji nie wywiódł powód. I chociaż w tej części apelację wniósł pozwany (...), to w ocenie Sądu Okręgowego po jego stronie brak jest istnienia gravamen, czyli pokrzywdzenia orzeczeniem Sądu Rejonowego z dnia 19 lipca 2012 r. w tym zakresie. Innymi słowy pozwany (...) nie ma interesu prawnego w zaskarżeniu wyroku w części oddalającej powództwo wobec pozostałych pozwanych (pkt. IV. wyroku) z uwagi na możliwość wytoczenia powództwa w stosunku do tych podmiotów jeśli w jego przekonaniu, to po ich stronie leży przyczyna niewykonania przedmiotowego przewozu. Natomiast rozliczenie kosztów procesu pomiędzy powodem a pozwanym (...) Logistyka (...) zupełnie nie dotyczy skarżącego. Poza tym we wnioskach apelacji, pomimo zaskarżenia wyroku niemal w całości, skarżący wniósł wyłącznie o zmianę wyroku i oddalenie powództwa względem siebie, nie wnosząc jednocześnie o zmianę wyroku i zasądzenie dochodzonej kwoty od współpozwanych.

SSO N. Pawłowska-Grzelczak SSO A. Budzyńska SSO P. Sałamaj