Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 marca 2022 roku, wydanym w sprawie sygn. akt VIII C 560/21 Sądy Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi:

• w punkcie pierwszym oddalił powództwo B. S. przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi o zapłatę kwoty 11 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z ustawowymi odsetkami od dnia 27 października 2016 roku do dnia zapłaty,

• w punkcie drugim przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi na rzecz adw. B. G. kwotę 2 952 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka B. S. zaskarżając go w pkt 1 w całości. Skarżąca wydanemu orzeczeniu zarzuciła:

• naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę zgromadzonego w aktach sprawy materiału dowodowego, które polega na chybionym ustaleniu faktów, że dobra osobiste B. S. w postaci jej dobrego imienia oraz godności nie zostały naruszone, w sytuacji gdy przez fakt, że na wokandzie wywieszonej w budynku Sądu zamieszczone były jej dane to każdy mógł zapoznać się z tym w jakim przedmiocie toczy się sprawa, a co za tym idzie wbrew ustaleniom doszło do naruszenia dobrego imienia i godności powódki,

• naruszenie przepisów prawa procesowego mogące mieć wpływ na wynik sprawy, tj. art. 235 ² § 1 pkt. 3 w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 162 § 1 k.p.c. przez błędne uznanie, iż prawidłowo zgłoszony dowód, co do przesłuchania strony jest dowodem nieprzydatnym dla rozpoznania sprawy, w sytuacji gdy odczucia B. S. dotyczące umieszczenia jej nazwiska oraz przedmiotu sprawy na wokandzie mają kluczowe znaczenie dla jej rozstrzygnięcia.

Poza wyżej wskazanymi zarzutami w uzasadnieniu złożonej apelacji powódka wskazała na spełnienie w przedmiotowej sprawie przesłanek z art. 448 k.c. pozwalających na zasądzenie na jej rzecz zadośćuczynienia. W ocenie powódki nie winno budzić wątpliwości, że Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt VII RNs 262/13 uznał, że jej przyjęcie do szpitala psychiatrycznego w dniu 11 sierpnia 2013 roku było zasadne, zaś następnie na skutek rozpoznania wywiedzionej przez nią apelacji doszło do zmiany postanowienia z dnia 17 lipca 2014 roku i uznania, że stan zdrowia B. S. nie uzasadniał zatwierdzenia umieszczenia jej w szpitalu psychiatrycznym, w związku z czym doszło do naruszenia jej dobrego imienia oraz godności. Fakt, iż nazwisko powódki było umieszczane na wokandzie i osoby trzecie mogły dowiedzieć się w jakim przedmiocie toczy się sprawa był dla niej bardzo niekomfortowy, był poczuciem wstydu. Informacja, że jest to sprawa tocząca się w przedmiocie zatwierdzenia umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym mogła spowodować, że w oczach osób trzecich B. S. postrzegana jest jako osoba chora psychicznie.

W związku z powyższym wniosła ona o zmianę wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz mojej M. kwoty 11.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 27 października 2016 roku do dnia zapłaty.

Mając na względzie, iż powódka była reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu, w apelacji został złożony wniosek o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej powódce z urzędu za postępowanie przed Sądem II instancji i oświadczenie, że koszty te nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

Nadto na podstawie art. 380 k.p.c. wniosła o rozpoznanie przez Sąd Odwoławczy postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 30 marca 2022 roku w przedmiocie pominięcia wniosku dowodowego dotyczącego przesłuchania B. S..

Z daleko posuniętej ostrożności procesowej na wypadek oddalenia apelacji wniosła o nieobciążanie jej kosztami postępowania ze względu jej ciężką sytuację materialną.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela zarówno dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów, jak i uczynione na tej podstawie ustalenia faktyczne, przyjmując je za własne i czyniąc je podstawą wydanego rozstrzygnięcia. Na aprobatę zasługiwała również ocena materialnoprawna żądania pozwu. Sprawia to jednocześnie, że oddalając wniesioną przez powódkę apelację, nie zachodzi potrzeba powtarzania dokonanych prawidłowo ustaleń.

Przechodząc do oceny zarzutów zawartych w apelacji na wstępie należy zauważyć, iż niniejsza sprawa rozpoznawana jest w postępowaniu uproszczonym. W myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, to uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Apelacja w postępowaniu uproszczonym ma charakter ograniczony, a celem postępowania apelacyjnego nie jest tu ponowne rozpoznanie sprawy, ale wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez sąd I instancji w ramach zarzutów podniesionych przez skarżącego. Innymi słowy mówiąc, apelacja ograniczona wiąże sąd odwoławczy, a zakres jego kompetencji kontrolnych jest zredukowany do tego, co zarzuci w apelacji skarżący. Wprowadzając apelację ograniczoną, ustawodawca jednocześnie określa zarzuty, jakimi może posługiwać się jej autor i zakazuje przytaczania dalszych zarzutów po upływie terminu do wniesienia apelacji – co w polskim porządku prawnym wynika z art. 505 ⁹ § 11 i 2 k.p.c. (tak w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC Nr 6 z 2008 r., poz. 55). Tym samym w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy jedynie na odniesieniu się do zarzutów apelacji, bez dokonywania analizy zgodności zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem w pozostałym zakresie.

Przechodząc w pierwszej kolejności do analizy zarzutu dotyczącego naruszenia prawa procesowego należy wskazać, iż wskazany przez skarżącą zarzut nie ma żadnego znaczenia dla oceny prawidłowości stosowania art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten bowiem statuuje zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów tj. rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego, przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału (vide: wyrok SN z 16.02.1996 r., II CRN 173/95, LEX nr 1635264). Skarżąca natomiast podnosząc zarzut naruszenia w/w przepisu nie kwestionowała wiarygodności przedłożonych w sprawie dowodów, ustaleń dokonanych w oparciu o te dowody albowiem fakt umieszczenia danych powódki na wokandzie do sprawy VII RNs 262/13 w przedmiocie przyjęcia jej do szpitala psychiatrycznego był w sprawie okolicznością bezsporną, kwestionowała jedynie ocenę skutków prawnych tej czynności wskazując na naruszenie jej dobrego imienia i godności na skutek zamieszczenia jej danych. Tak sformułowany przez skarżącą zarzut nie miał więc związku z ustaleniami stanu faktycznego, z oceną wiarygodności dowodów przedłożonych do akt sprawy, lecz związany był z nadaniem znaczenia ustalonym faktom. Nadanie natomiast określonego znaczenia ustalonym faktom, dokonanie oceny tych okoliczności bądź pominięcie ich jako nieistotnych na etapie rozstrzygania sprawy odnosi się już do przyporządkowania (podciągnięcia) stanu faktycznego pod ogólną normę (regułę) prawną czyli subsumpcji określonej normy prawnej tj. stosowania prawa materialnego i nie ma żadnego związku ze stosowaniem do oceny wiarygodności i mocy dowodów (w kontekście dokonywanych ustaleń faktycznych) w/w przepisów. Wnioski wyciągnięte ze wskazanych ustaleń i kwestionowane przez skarżącą podlegają więc ocenie w kontekście zgłoszonych zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego tj. art. 448 k.c., zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należy więc uznać za bezzasadny.

Nie ulega natomiast wątpliwości, iż istotą rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawy nie była ocena skutków umieszczenia danych powódki na wokandzie w kontekście jej dobrego imienia i godności, lecz konstatacja, iż działanie Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi polegające na umieszczeniu danych powódki na wokandzie znajdowało wówczas oparcie w przepisach prawa. Powyższych wniosków Sądu I instancji powódka w swoich zarzutach nie kwestionowała. Należy natomiast zauważyć, iż bezprawność stanowiąca obiektywną przesłanką ochrony dóbr osobistych, jest uchylona, jeśli działanie znajduje właśnie oparcie w przepisach prawa. Choć artykuł 24 § 1 zdanie pierwsze k.c. wprowadza domniemanie bezprawności naruszenia, czy też zagrożenia dóbr osobistych, wzmacniając tym samym pozycję osoby dochodzącej ochrony, to jednakże w przedmiotowej sprawie pozwany powyższe domniemanie obalił. Jak wynika z rozważań Sądu I instancji działanie Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi znajdowało bowiem oparcie w § 23 ust. 2 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 grudnia 2003 roku w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej, w brzmieniu obowiązującym w okresie, w którym rozpoznawana była sprawa o przyjęcie powódki do szpitala psychiatrycznego, gdzie zawarto wymóg uwzględnienia w wokandzie m.in. imion i nazwisk stron oraz wskazania przedmiotu sprawy i § 24 w/w zarządzenia nakazującym wywieszenie jednego egzemplarza wokandy przed salą, w której odbywa się posiedzenie. Co istotne przedmiotowe zarządzenie zostało wydane na podstawie ustawowego upoważnienia zawartego w art. 148 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych, a zdaniem Sądu I instancji tak skonstruowane przepisy miały nadto oparcie w zagwarantowanej w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP zasadzie jawność postępowania sądowego, co zostało szeroko omówione przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Wniosków tych skarżąca w swojej apelacji nie kwestionowała. W tej sytuacji zarzuty skarżącej stanowiły więc niczym nieuzasadnioną polemikę z wnioskami Sądu Rejonowego albowiem podstawową przyczyną oddalenia wniesionego powództwa była konkluzja o braku bezprawności działań pozwanego, jako ewentualnego naruszyciela, a nie o braku naruszenia dóbr osobistych powódki. Nie budzi zaś wątpliwości, że do przesłanek roszczeń z art. 448 k.c. należy także zaliczyć przynajmniej bezprawność naruszenia dobra osobistego (vide: wyrok SA w Lublinie z dnia 6.12.2021 r., I ACa 176/21, Lex nr 3291743), choć systemowa wykładnia przepisu pozwala też przyjąć zawiniony charakter takiego naruszenia (vide: wyroki SN z 16.09.2004 r., IV CK 707/03, LEX nr 1615031; z 15.06.2005 r., IV CK 805/04, LEX nr 177221; z 24.01.2008 r., I CSK 319/07, LEX nr 448025 oraz M. Wałachowska [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018, art. 448), które to okoliczności w przedmiotowej sprawie nie wystąpiły. Tym samym brak jest podstaw do przyjęcia, iż w przedmiotowej sprawie Sąd I instancji dopuścił się naruszenia art. 448 k.c.

Mając powyższe na względzie należy skonstatować, iż Sąd Rejonowy nie uchybił również podniesionym przez skarżącą przepisom art. 235 ² § 1 pkt. 3 w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 162 § 1 k.p.c. wydając w dniu 30 marca 2022 roku postanowienie o oddalenie wniosku o przesłuchanie powódki. Dowód ten istotnie nie mógł być przydatny w przedmiotowej sprawie, jeśli zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazywał, iż działanie pozwanego nie było bezprawne.

Mając powyższe na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

Wobec faktu, że powódka była reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu Sąd Okręgowy przyznał i nakazał wypłacić ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi na rzecz adw. B. G. kwotę 1 800 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu ustaloną w oparciu o § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) wskazujący kwotę brutto. Analiza statusu adwokatów i radców prawnych oraz ich roli w postępowaniu, w którym występują jako podmioty powołane z urzędu i zobowiązane do zastępstwa prawnego, prowadzi do uznania, iż różnicowanie ich wynagrodzenia poprzez obniżenie, w stosunku do wynagrodzenia, jakie otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru, nie ma konstytucyjnego uzasadnienia (postanowienia SN: z 15 grudnia 2021 r., V KK 549/22, Lex nr 3322628; z 7 stycznia 2021 roku, I CSK 598/20, Lex nr 3103835).