Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 198/22

UZASADNIENIE do punktów 2. i 3. wyroku Sądu Okręgowego

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 listopada 2021 roku, Sąd Rejonowy w Zgierzu:

1.  uchylił wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Zgierzu wydany w sprawie I C 248/17 z dnia 29 maja 2018 roku i oddalił powództwo;

2.  przyznał adw. G. K. tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, kwotę 2.952 zł, w tym należny podatek od towarów i usług oraz kwotę 188,01 zł tytułem zwrotu wydatków, które to kwoty nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu;

3.  nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego;

4.  nie obciążył powoda nieuiszczonymi kosztami sądowymi.

Apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w całości, wywiódł powód.

Skarżący zarzucił wyrokowi:

1)  naruszenie przepisów postępowania:

a)  art. 227 k.p.c., art. 232 k.p.c. i art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku dowodowego w zakresie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego do spraw budownictwa, który to dowód miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy;

b)  art. 227 k.p.c., art. 232 k.p.c. i art. 278 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku dowodowego w zakresie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego z zakresu ruchomości, który to dowód miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy;

c)  art. 227 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku dowodowego o zwrócenie się do Szkoły Podstawowej im. Małego Powstańca, przy ul. (...) w W. o załączenie dokumentacji przetargowej, technicznej, prawnej i budowlanej, związanej z remontem przeprowadzonym na terenie szkoły, który to dowód miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy;

d)  art. 232 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku dowodowego z zeznań świadka A. K., który to dowód miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy;

e)  art. 227 k.p.c., art. 232 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 299 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodu w postaci zeznań strony powodowej i uznaniu ich za wewnętrznie sprzeczne i niespójne z pozostałym materiałem dowodowym w sytuacji, w której zeznania powoda w sposób jasny opisują stan faktyczny oraz uzasadniają roszczenia co do zasady;

f)  art. 227 k.p.c., art. 232 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 299 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodu w postaci zeznań strony pozwanej i uznanie ich w pełni za wiarygodne w zakresie poczynienia przez Sąd ustaleń faktycznych, w sytuacji, w której są one sprzeczne z zeznaniami strony powodowej;

g)  art. 227 k.p.c., art. 232 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodu w postaci zeznań świadków H. W. i K. K. i uznanie ich za wiarygodne w zakresie poczynienia przez Sąd ustaleń faktycznych w sytuacji, w której są one sprzeczne z zeznaniami strony powodowej;

h)  art. 227 k.p.c., art. 232 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodu w postaci kalendarza powoda oraz faktur VAT, które to dowody wskazują zarówno na zakres prac wykonanych przez powoda na rzecz pozwanego, a także wartość należących do powoda narzędzi;

2)  naruszenie prawa materialnego:

a)  art. 647 ¹ § 1 k.c. w związku z art. 648 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że stron nie łączyła umowa o podwykonawstwo robót budowlanych, a w konsekwencji, że powodowi nie należy się wynagrodzenie za przeprowadzone prace w sytuacji, w której powód był podwykonawcą i wykonał szereg prac na rzecz generalnego wykonawcy – pozwanego w zakresie prowadzonej inwestycji;

b)  art. 405 k.c. poprzez jego niezastosowanie i brak uznania, że doszło do bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego wskutek zatrzymania przez pozwanego narzędzi, których właścicielem jest powód, a także z uwagi na wykonanie przez powoda na rzecz pozwanego szeregu prac, za które nie otrzymał całości wynagrodzenia;

c)  § 8 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy udzielonej przez adwokata z urzędu w związku z § 3 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie, poprzez przyznanie na rzecz pełnomocnika z urzędu kwoty 2.952 złote brutto, w sytuacji, w której wynagrodzenie pełnomocnika winno wynosić 4.428 złotych brutto.

Przy tak sformułowanych zarzutach skarżący wniósł o:

1)  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z uwagi na potrzebę przeprowadzenia postępowania dowodowego w znacznej części;

2)  ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości;

3)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z zakresem wniosku powoda niniejsze uzasadnienie zostało ograniczone wyłącznie do pkt 2 i 3 wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 4 listopada 2022 roku, sygn. akt III Ca 198/22.

Co do punktu 2.

W punkcie 2. wyżej wskazanego wyroku Sąd Okręgowy zasądził od powoda M. L. na rzecz pozwanego M. P. (1) kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Przepis ten realizuje zasadę odpowiedzialności strony za wynik procesu.

W realiach przedmiotowej sprawy wywiedziona przez powoda apelacja uległa oddaleniu w całości, co w praktyce skutkowało uznaniem skarżącego za przegranego w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji i w konsekwencji zasądzeniem na rzecz pozwanego zwrotu poniesionych kosztów postępowania.

Pozwany w postępowaniu apelacyjnym był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adw. P. K.. Pozwany M. P. (2) nawiązał współpracę z tym pełnomocnikiem dopiero na etapie postępowania przed Sądem drugiej instancji.

Zgodnie z treścią § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie, stawki minimalne wynoszą za prowadzenie sprawy w postępowaniu apelacyjnym przed sądem okręgowym - 50% stawki minimalnej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam adwokat - 75% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 120 zł. Przywołania w tym miejscu wymaga nadto § 2 pkt 5 ww. Rozporządzenia, wedle którego S. minimalne wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 10.000 zł do 50.000 zł – 3.600 zł. Mając to na uwadze, należało zasądzić od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.700 zł (3600 zł x 0.75), tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie nie zachodziły podstawy do skorzystania wobec powoda z dobrodziejstwa przewidzianego przepisem art. 102 k.p.c. i odstąpienia od nałożenia na niego obowiązku zwrotu pozwanemu kosztów postępowania apelacyjnego.

Inicjując proces odwoławczy powód powinien zdawać sobie sprawę z konsekwencji finansowych swego stanowiska. Nie sposób więc było w realiach niniejszej sprawy dopatrzeć się jakichkolwiek szczególnych względów do tego, by odstąpić chociażby w części od obciążenia powoda wygenerowanymi przez niego kosztami postępowania apelacyjnego. Tym bardziej, że postępowanie cywilne w Polsce jest postępowaniem odpłatnym i dążąc na jego drodze do realizacji swoich praw żądający powinien w każdej sytuacji przykładać wagę do wypełniania należycie obowiązków fiskalnych, które w toku tego postępowania mogą po jego stronie powstać. Ponadto, nie bez znaczenia dla powyższej oceny jest także to, że Sąd I instancji przekonywująco wyjaśnił powodowi motywy swego rozstrzygnięcia, a zatem powód nie zgadzając się z oceną Sądu winien brać pod uwagę finansowe konsekwencje swego stanowiska. Zwłaszcza, że w toku postępowania był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Co do punktu 3.

Przechodząc do rozstrzygnięcia w zakresie zwrotu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu wskazać należy, że Sąd Okręgowy zasądził na rzecz pełnomocnika adw. G. K. kwotę 1.476 złotych.

Wskazana kwota wynika z § 8 pkt 5 w zw. z § 16 pkt 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 18.

Zgodnie z treścią § 8 pkt 5. rozporządzenia opłaty wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 10.000 zł do 50.000 zł – 2.400 zł. Natomiast wedle § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia, opłaty wynoszą za prowadzenie sprawy w postępowaniu apelacyjnym przed sądem okręgowym - 50% opłaty, a jeżeli w pierwszej instancji sprawy nie prowadził ten sam adwokat - 75% opłaty, w obu przypadkach nie mniej niż 60 zł.

Powód w postępowaniu przed sądami obu instancji reprezentowany był przez adw. G. K., jako pełnomocnika z urzędu. Zważywszy na wartość przedmiotu zaskarżenia, która wynosiła 16.865 zł stawką bazową była kwota 2.400 zł, zatem po dokonaniu odpowiednich przeliczeń na rzecz pełnomocnika zasądzono kwotę bazową 1.200 zł (2.400 x 0.5 = 1.200 zł). Powyższa kwota musiała zostać powiększona o należny podatek VAT w wysokości 23% (1.200 x 0.23 = 276 zł), zatem łącznie 1.476 zł (1.200 + 276).

Wbrew stanowisku skarżącego wyrażonego w treści pkt 6 wywiedzionej apelacji, brak było podstaw do zasądzenia na rzecz pełnomocnika powoda stawki wynikającej z Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800 ze zmianami).

Należy bowiem zauważyć, że do chwili obecnej Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, nie zostało uchylone i stanowi część obowiązującego porządku prawnego. Brak jest więc podstaw do jego niestosowania.

Na marginesie jedynie należy zauważyć, że zróżnicowanie dotyczące wysokości i zasad ustalania ponoszonych przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu oraz opłat za czynności adwokackie nie jest podyktowane względami podmiotowymi, ale przede wszystkim charakterem pomocy prawnej udzielanej z urzędu, faktem, że koszty tej pomocy ponosi Skarb Państwa, a także wynikiem postępowania.