Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 14 września 2021 roku, wydanym w sprawie z wniosku Miasta Ł. z udziałem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. o ustanowienie służebności przesyłu, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi uznał żądanie ustanowienia służebności przesyłu za usprawiedliwione co do zasady.

Sąd Rejonowy oparł swoje orzeczenie na następujących ustaleniach faktycznych:

Miasto Ł. jest właścicielem nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) oznaczonej w ewidencji gruntów i budynków w obrębie P - 9, jako działka o numerze (...). Dla nieruchomości tej Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą nr (...), uprzednio numer księgi wieczystej (...). Podstawą wpisu prawa własności wnioskodawcy do powyższej księgi wieczystej jest decyzja Wojewody (...) z dnia 21 lutego 1992 roku, numer GP/G.III- (...). Na mocy powyższej decyzji Wojewoda (...) na podstawie art.18 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 roku Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191 ze zm.), stwierdził nieodpłatne nabycie przez Gminę Ł. z mocy prawa własności nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) w obrębie P – 9, o powierzchni 1607 m ².

Z powyższą działką oznaczoną numerem (...), graniczy działka oznaczona numerem (...), na której znajduje się stacja transformatorowa należąca do (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. nr (...), wybudowana w 1985 roku. Natomiast na działce (...) znajdują się same kable elektroenergetyczne. W 1985 roku wybudowane zostały dwa kable SN HAKFtA 3x 240-15kV oraz następujące linie: linia kablowa nN ze st. (...) p.l do złącza (...) 4xlxl20-lkV, linia kablowa nN ze st. (...) p.2 do złącza W. 38 (...) 4xl20-lkV, linia kablowa nN ze st. (...) p.3 do złącza (...) 4xl50-lkV, linia kablowa nN ze st. (...) p.4 do złącza (...) 4xl50-lkV, linia kablowa nN ze st. (...) p.6 do złącza (...) 4xl20-lkV, linia kablowa nN ze st. (...) p.8 do złącza (...) 4xl50-lkV.

Do powyższych urządzeń dostęp znajduje się od strony ul. (...). (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. dokonują przeglądów technicznych urządzeń tych raz na dwa lata. Około roku 2008 na sąsiedniej nieruchomości podczas pożaru spaliły się urządzenia w postaci rozdzielni niskiego napięcia oraz transformator.

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. jest następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego Zakłady (...) w W., w skład którego wchodził Zakład (...). Na mocy zarządzenia nr 13/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 roku z dniem 1 stycznia 1989 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...). Zgodnie z § 2 zarządzenia nr 13/ (...)/89 nowo utworzonemu przedsiębiorstwu przydzielono składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa (...). Na mocy zarządzenia Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 roku nr 181/O./93 w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...), powstała jednoosobowa spółka Skarbu Państwa pod nazwą (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł.. Na mocy umowy z dnia 30 czerwca 2007 roku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł., wniosła swoje przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55 ¹ k.c. jako wkład niepieniężny do Spółki (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 12 listopada 2008 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. otrzymała nazwę (...) Spółka z o.o. W 2010 roku w ramach konsolidacji przedsiębiorstw energetycznych, (...) Spółka z o.o. przekształciła się w (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w L. Oddział Ł. – Miasto. Z dniem 1 lipca 2017 roku nastąpiło formalne połączenie obu (...) Oddziałów (...) Spółki Akcyjnej – Oddziału Ł. – Miasto i Oddziału (...) - w jedną jednostkę organizacyjną: Oddział Ł..

Ustalając powyższy stan faktyczny, Sąd Rejonowy oparł się na dowodach z dokumentów oraz na zeznaniach świadków T. S. oraz M. J.. Dowody te uznał za spójne, nie budzące wątpliwości pod kątem dowodzonych nimi okoliczności - w szczególności przesłuchani w sprawie świadkowie pozwolili na identyfikację, iż dokumenty przedłożone przez uczestnika wraz z odpowiedzią na wniosek dotyczą infrastruktury przesyłowej posadowionej na działkach nr (...). Przedmiotowe dowody osobowe posłużyły również do ustalenia daty posadowienia wskazanych urządzeń przesyłowych.

Sąd Rejonowy przy tym nie poczynił ustaleń faktycznych – w zakresie koniecznym do badania zasadności roszczenia – na dowodzie z operatu szacunkowego określającego wysokość należnego wynagrodzenia na kwotę 15 463 zł. Dowód ten zdaniem Sądu a quo pozostawał bowiem bez znaczenia na etapie ustalenia zasadności żądania ustanowienia służebności przesyłu.

W oparciu o tak dokonane ustalenia Sąd Rejonowy uznał żądanie wniosku za usprawiedliwione co do zasady.

Sąd Rejonowy wskazał, iż stosownie do treści art. 305 ¹ k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Stosownie zaś do treści art. 305 ² § 2 k.c. jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Służebność przesyłu jest w doktrynie zaliczana do służebności czynnych. Przedmiotem obciążenia służebnością przesyłu może być każdy rodzaj nieruchomości, a więc gruntowa, budynkowa lub lokalowa. Stronami ograniczonego prawa rzeczowego w postaci służebności przesyłu jest uprawniony, tj. przedsiębiorca przesyłowy oraz zobowiązany, tj. właściciel nieruchomości. Z art. 305 ¹ § 1 k.c. wynika, iż treścią służebności przesyłu jest prawo przedsiębiorcy przesyłowego do korzystania z nieruchomości w celu potrzebnym do zapewnienia należytego działania urządzeń przesyłowych (zgodnie z ich przeznaczeniem). Uprawniony będzie więc mógł wejść na grunt i dokonywać remontów, przeglądów i napraw posadowionych urządzeń. Będzie też uprawniony do usuwania awarii. Uprawnionym do służebności przesyłu może być wyłącznie przedsiębiorca, którego przedmiotem działalności jest aktywność związana z wykorzystaniem urządzeń przesyłowych (urządzenia do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych). W odniesieniu do przedsiębiorcy ustawodawca stawia warunek, że powinien on już prowadzić działalność przesyłową i pozostawać właścicielem tych urządzeń albo zamierzać ją rozpocząć. Ustanowić służebność może właściciel nieruchomości, na której znajdują się lub mają być zainstalowane urządzenia przesyłowe.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca, jako właściciel nieruchomości wniósł o ustanowienie na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego – uczestnika, służebności przesyłu na nieruchomości stanowiącej własność wnioskodawcy przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów i budynków, w obrębie P - 9, jako działka o numerze (...), uregulowanej w księdze wieczystej nr (...) polegającej na: prawie do korzystania ze wskazanej nieruchomości w oznaczonym zakresie, zgodnie z przeznaczeniem znajdujących się na niej urządzeń infrastruktury technicznej w postaci przewodów elektroenergetycznych wysokiego i niskiego napięcia, które wraz ze strefą ochronną o szerokości 0,5 m z każdej strony skrajnego przewodu, zajmują pas gruntu o powierzchni 194 m ² oraz służebności gruntowej polegającej na prawie przejścia i przejazdu, na rzecz każdoczesnego użytkownika wieczystego bądź właściciela nieruchomości położonej w Ł., przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów i lokali w obrębie P - 9, jako działka o numerze (...), uregulowanej w księdze wieczystej nr (...), za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 15 463 zł.

W rozpoznawanej sprawie uczestnik zgłosił jednak zarzut zasiedzenia służebności przesyłu, odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz uczestnika, polegającej na obciążeniu nieruchomości opisanej we wniosku, a polegającej na znoszeniu istnienia urządzeń elektroenergetycznych. Jednocześnie uczestnik wskazał, iż od roku 1985, a najpóźniej od 07 stycznia 1991 roku poprzednicy prawni uczestnika korzystali z trwałych i widocznych urządzeń w postaci spornych linii. Najpóźniej, więc z datą 7 stycznia 2011 roku uczestnik nabył, w drodze zasiedzenia ograniczone prawo rzeczowe, w postaci służebności gruntowej, o treści odpowiadającej służebności przesyłu w dobrej wierze.

W związku z powyższym, zdaniem Sądu I instancji, istotnym z punktu widzenia rozstrzygnięcia zgłoszonego przez wnioskodawcę wniosku polegającego na ustanowieniu służebności przesyłu było w pierwszej kolejności rozważenie zasadności zgłoszonego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia służebności przesyłu.

Mając powyższe na względzie, Sąd Rejonowy wskazał, iż w judykaturze, jak i doktrynie sporne pozostawało zagadnienie, czy w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu dopuszczalne jest wydawanie tzw. postanowień wstępnych, uznających roszczenie (żądanie) za usprawiedliwione co do zasady. W tym zakresie Sąd Rejonowy stanął na stanowisku prezentowanym w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2017 roku, III CZP 34/17, która opowiadała się za taką możliwością, obszernie uzasadniając swoje stanowisko. Uwzględniając te rozważania Sąd Rejonowy uznał, iż w rozpoznawanej sprawie celowym będzie wydanie postanowienia wstępnego, w którym zostanie przesądzona zasadność wniosku o ustanowienie służebności przesyłu. Postępowanie o ustanowienie służebności, tj. zarówno jej przebiegu jak i wynagrodzenia za jej ustanowienie jest długotrwałe i wymagające wiadomości specjalnych z wielu dziedzin, co będzie zbędne w przypadku ewentualnego przyjęcia poglądu przeciwnego w ramach kontroli instancyjnej do wyrażonego w postanowieniu wstępnym.

Przenosząc te rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy ocenił za uzasadnione żądanie wnioskodawcy o ustanowienie służebności przesyłu o treści wskazanej we wniosku co do zasady. Sąd Rejonowy uznał bowiem, że podniesiony przez uczestnika zarzut zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu nie jest uzasadniony.

Sąd Rejonowy wskazał, iż stosownie do art. 292 k.c., służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Zgodnie z art. 172 § 1 k.c., posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (§ 2). Przesłankami zasiedzenia służebności gruntowej są: 1) posiadanie służebności gruntowej polegającej na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia; 2) brak tytułu prawnego do tego korzystania; 3) ciągłość posiadania służebności; 4) upływ czasu wyznaczonego ustawą.

Sąd Rejonowy zaznaczył jednakże, że służebność przesyłu (art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c.) została wprowadzona do kodeksu cywilnego na mocy ustawy z dnia 30 maja 2008 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2008, Nr 116, poz. 731) niemniej jednak podkreślił, iż został już ugruntowany pogląd, że okres występowania na nieruchomości stanu faktycznego odpowiadającego treści służebności przesyłu przed wejściem w życie art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. podlega doliczeniu do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności, przywołując w tym zakresie liczne orzeczenia SN potwierdzające to stanowisko. W związku z powyższym uznał, że co do zasady przed wejściem w życie przepisów o ustanowieniu służebności przesyłu, tj. przed dniem 3 sierpnia 2008 roku, możliwe było posiadanie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, a tym samym i jej zasiedzenie przed datą jej kodeksowego ustanowienia, co wskazywało na konieczność przeanalizowania na gruncie rozpoznawanej sprawy przez Sąd Rejonowy czy uczestnik wykazał przesłanki niezbędne do stwierdzenia nabycia prawa w postaci służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu w odniesieniu do nieruchomości, której dotyczył wniosek.

Na wstępie tej części rozważań Sąd Rejonowy zaznaczył, że nieruchomość wskazana we wniosku stanowiła w dacie posadowienia tych urządzeń własność Skarbu Państwa. Okoliczność ta nie była sporna pomiędzy stronami, wynikała również z treści decyzji Wojewody (...) z dnia 21 lutego 1992 roku wydanej na podstawie art. 18 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191 ze zm.), który stwierdził nieodpłatne nabycie przez Gminę Ł. z mocy prawa nieruchomości stanowiącej działkę o numerze (...) w obrębie P – 9. Skoro została wydana decyzja komunalizacyjna, nieruchomość uprzednio musiała stanowić własność Skarbu Państwa, gdyż komunalizacja w oparciu o wskazaną podstawę prawną dotyczyła nieruchomości stanowiących uprzednio własność Skarbu Państwa. Podkreślenia wg. Sądu a quo wymagało, że do 1 października 1990 roku obowiązywał art. 177 k.c., zgodnie z którym przepisów o nabyciu własności przez zasiedzenie nie stosowało się, jeżeli nieruchomość była przedmiotem własności państwowej. Art. 177 k.c. został wykreślony z kodeksu cywilnego na mocy ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. 1990, poz. 55, nr 321), która weszła w życie w dniu 1 października 1990 roku. Do dnia 1 października 1990 roku nie było zatem prawnej możliwości zasiedzenia nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa.

Niemniej Sąd Rejonowy miał na względzie, że z dniem 27 maja 1990 roku na podstawie przepisów w/w ustawy z dnia 10 maja 1990 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, nastąpiła zmiana właściciela przedmiotowej nieruchomości ze Skarbu Państwa na Gminę Ł.. W ocenie Sądu Rejonowego, zmiana właściciela nieruchomości w dniu 27 maja 1990 roku przy uwzględnieniu porządku prawnego regulującego zasiedzenie na tę datę w kodeksie cywilnym oznaczała przede wszystkim możliwość biegu terminu zasiedzenia przeciwko właścicielowi Gminie Ł.. Reasumując powyższy fragment rozważań, do dnia 27 maja 1990 roku możliwość zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu z uwagi na fakt, iż właścicielem nieruchomości był Skarb Państwa, była prawnie niemożliwa, zaś od 27 maja 1990 roku możliwość taka z uwagi na zmianę właściciela zaistniała. Niemniej jednak z faktu tego nie można wyprowadzić wniosku jakoby od tej daty należało liczyć termin zasiedzenia nieruchomości przez przedsiębiorstwo państwowe. Data ta wyznacza jedynie możliwość biegu terminu zasiedzenia jak również podmiot, przeciwko któremu biegnie zasiedzenie, w żadnej mierze na tej podstawie nie można natomiast wyprowadzać wniosku o samoistności posiadania służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu przez przedsiębiorstwo państwowe. Kwestia ta dotyczy bowiem jedynie właściciela nieruchomości, na której zostały posadowione urządzenia elektroenergetyczne.

Z kolei kwestia samoistności posiadania przedsiębiorstwa elektroenergetycznego wymagała zdaniem Sądu Rejonowego analizy przepisów odnoszących się do statusu prawnego przedsiębiorstw państwowych w spornym okresie. Przypomnieć trzeba, że od daty wejścia w życie Kodeksu cywilnego do dnia 31 stycznia 1989 roku obowiązywał art. 128 k.c., zgodnie z którym socjalistyczna własność ogólnonarodowa przysługiwała niepodzielnie Państwu (§ 1), zaś w granicach swej zdolności prawnej osoby prawne wykonywały w imieniu własnym względem zarządzanych przez nie części mienia ogólnonarodowego uprawnień płynących z własności państwowej. Przepis ten ustanawiał zasadę jednolitej własności państwowej. Z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 3, poz. 11) zniesiona została zasada, że jedynie Skarbowi Państwa może przysługiwać prawo własności mienia państwowego, w wyniku czego państwowe osoby prawne uzyskały zdolność prawną w zakresie nabywania składników majątkowych na własność. Zmiana art. 128 k.c. dokonana tą ustawą nie spowodowała jednak przekształcenia przysługujących państwowym osobom prawnym – z mocy przepisów kodeksu cywilnego i ustaw szczególnych – uprawnień do części mienia ogólnonarodowego, pozostających w ich zarządzie w dniu wejścia w życie wymienionej ustawy. Przekształcenie zarządu, w odniesieniu do budynków, innych urządzeń i lokali znajdujących się na tych gruntach w prawo własności, nastąpiło bowiem na podstawie ustawy z dnia 29 września 1990 roku o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464), która weszła w życie w dniu 5 grudnia 1990 roku, a co do innych składników majątkowych (w prawo własności) nastąpiło na podstawie ustaw określających ustrój majątkowy państwowych osób prawnych. W zależności od rodzaju tego mienia nastąpiło to bądź w dniu 5 grudnia 1990 roku (w odniesieniu do gruntów, co do których uzyskały one prawo użytkowania wiecznego wraz z prawem własności znajdujących się na nich naniesień), bądź na mocy ustaw szczególnych, regulujących tytuły (na różnych podstawach prawnych) do poszczególnych składników majątku. Pogląd taki wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 czerwca 1991 roku, sygn. akt III CZP 38/91.

Tzw. uwłaszczenie przedsiębiorstw państwowych z mocy art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 września 1990 roku o zmianie ustawy o gospodarcze gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości stwierdzane było deklaratywną decyzją wojewody albo zarządu gminy (por. art. 2 ust. 3 ww. ustawy; w dniu 1 stycznia 1998 roku przepis ten został zastąpiony przez art. 200 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami), natomiast w odniesieniu do innych składników majątkowych, w tym urządzeń przesyłowych wchodzących w skład przedsiębiorstw, przedsiębiorstwa przesyłowe nabyły prawa z dniem 7 stycznia 1991 roku, z mocy przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 1991, Nr 2, poz. 6), co nie wymagało potwierdzenia żadną decyzją administracyjną.

W odniesieniu do urządzeń przesyłowych punktem wyjścia do dalszych rozważań Sądu Rejonowego co do charakteru wykonywanego władztwa winny być właśnie przepisy art. 1 pkt. 9 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 1991 roku, Nr 2, poz. 6). Na podstawie tego przepisu dokonano zmiany treści art. 42 ust. 2 ustawy z dnia 25 września 1981 roku o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. Nr 1991, Nr 2, poz. 6). Zmiana polegała na wykreśleniu z treści w/w przepisu tej jego części, która wskazywała, iż przedsiębiorstwo gospodarując wydzielonym i nabytym mieniem zapewnia jego ochronę, przy czym wykreślono sformułowanie, iż dotyczy to mienia ogólnonarodowego. Od daty wejścia w życie powyższej ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku, co miało miejsce w dniu 7 stycznia 1991 roku, należało przyjąć, iż przedsiębiorstwo państwowe mogło wykonywać zarząd powierzonym mieniem w imieniu własnym, a zatem dopiero od powyższej daty mogła zostać spełniona przesłanka samoistnego posiadania nieruchomości po stronie poprzednika prawnego uczestnika, tj. przedsiębiorstwa państwowego.

Mając na względzie powyższe Sąd Rejonowy zaznaczył, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego pojawił się pogląd, iż nabycie na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych spowodowało uzyskanie przez to przedsiębiorstwo z mocy prawa służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu (tak m.in. uchwała SN z dnia 18 czerwca 1991 roku, IIII CZP 38/91, OSNC 1991, nr 10 - 12 - poz. 118; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2016 roku, IV CSK 509/15 oraz IV CSK 510/15). Niemniej jednak ostatecznie Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 5 czerwca 2018 roku przyjął pogląd przeciwny, zgodnie z którym stwierdził, iż nabycie przez przedsiębiorstwo państwowe – na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. z 1991 r. Nr 2, poz. 6) – własności urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomościach należących do Skarbu Państwa nie spowodowało uzyskania przez to przedsiębiorstwo z mocy prawa służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu obciążającej te nieruchomości. Sąd Najwyższy w sposób szczegółowy uargumentował swoje stanowisko, które Sąd Rejonowy w pełni podziela.

Uwzględniając powyższe rozważania Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, iż wobec tego, że uczestnik nie nabył służebności przesyłu z mocy samego prawa należało ustalić od kiedy można przyjąć, że uczestnik wykonywał jako posiadacz samoistny służebność o treści odpowiadającej treści służebności przesyłu.

Sąd Rejonowy podkreślił, iż w odniesieniu do urządzeń służących do doprowadzania energii elektrycznej do nieruchomości wnioskodawcy, oznaczonej jako działki gruntu o numerze 446/4 w obrębie P – 9 w Ł. przy ul. (...), poza sporem pozostawał fakt, iż Skarb Państwa był poprzednikiem prawnym uczestnika (jako przedsiębiorcy energetycznego) z uwagi na uprawnienia właścicielskie. W dacie budowy części urządzeń przez uczestnika tj. w 1985 roku obowiązywała zasada jednolitej własności państwowej. Przedmiotowe linie oraz cała wspólna sieć stanowiły własność Skarbu Państwa, a poprzednicy uczestnika sprawowali jedynie zarząd i użytkowanie. Stan taki, w ocenie Sądu Rejonowego, obowiązywał w zakresie wykonywania służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu aż do dnia 7 stycznia 1991 roku. Brak było bowiem aktu prawnego, z którego wynikałoby wcześniejsze uzyskanie uprawnienia do władania urządzeniami przesyłowymi przez przedsiębiorstwa państwowe we własnym imieniu przed tą datą. Uwzględniając wyżej przytoczone przepisy dotyczące przedsiębiorstw państwowych Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że poprzednik prawny uczestnika postępowania mógł wykonywać posiadanie samoistne przedmiotowej nieruchomości dopiero od dnia 7 stycznia 1991 roku. Z treści zeznań przesłuchanych w sprawie świadków T. S. oraz M. J. jednoznacznie wynikało, że linie elektroenergetyczne były użytkowane przez przedsiębiorstwo państwowe, były wykonywane przeglądy, remonty oraz przebudowa linii. Jednocześnie nie zostało wykazane, aby przedsiębiorstwo przesyłowe napotykało trudności ze strony właściciela w wykonywaniu tych czynności. Powyższe ustalenia świadczą, w ocenie Sądu Rejonowego, o samoistnym posiadaniu nieruchomości przez poprzednika prawnego wnioskodawcy i przez wnioskodawcę.

Ostatnią kwestią jaką rozważał Sąd Rejonowy było ustalenie czy poprzednik prawny uczestnika objął posiadanie samoistne w dniu 7 stycznia 1991 roku w dobrej czy złej wierze. Kwestia ta miała bowiem przesądzające znaczenie z punktu widzenia uznania czy roszczenie wnioskodawcy jest usprawiedliwione co do zasady. Przy przyjęciu, że poprzednik prawny uczestnika nabył posiadanie samoistne w dniu 7 stycznia 1991 roku w dobrej wierze, termin zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu upłynął z dniem 7 stycznia 2011roku uwzględniając fakt, iż termin zasiedzenia wynosi 20 lat (art. 172 § 1 k.c.). W przypadku uznania, że objęcie w posiadanie urządzeń przesyłowych oraz wykonywanie służebności nastąpiło w dniu 7 stycznia 1991 roku w złej wierze, upływ terminu zasiedzenia służebności na datę złożenia wniosku w dniu 30 czerwca 2020 r. nie nastąpił. Termin zasiedzenia upłynąłby bowiem dopiero z dniem 7 stycznia 2021 roku, co z kolei skutkowało przyjęciem, iż wniosek jest usprawiedliwiony co do zasady.

Sąd Rejonowy przyjął, iż poprzednik prawny uczestnika nabył posiadanie samoistne przedmiotowej służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu w złej wierze wskazując, że o posiadaniu samoistnym w przypadku przedsiębiorstw państwowych w odniesieniu do innych praw aniżeli grunty lub budynki i inne urządzenia oraz lokale znajdujące się na w/w gruntach (art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 września 1990 roku o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości), można mówić dopiero od dnia 7 stycznia 1991 roku, a więc od daty wejścia w życie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 1991 r. Nr 2, poz. 6). Dopiero bowiem od dnia 7 stycznia 1991 roku przedsiębiorstwo państwowe mogło gospodarować wydzielonym mu i nabytym mieniem we własnym imieniu, a więc od tej daty przedsiębiorstwo państwowe wykonywało posiadanie samoistne prawa w postaci służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Skoro data ta jest miarodajna dla określenia samoistności posiadania po stronie przedsiębiorstwa państwowego, należało odpowiedzieć na pytanie, czy przedsiębiorstwo państwowe mogło posiadać usprawiedliwione okolicznościami przekonanie, że przedsiębiorstwu przysługuje tytuł prawny do wykonywanego prawa. Na tak postawione pytanie należało udzielić odpowiedzi przeczącej. Podkreślenia wymaga, że na datę 7 stycznia 1991 roku własność nieruchomości przy ul. (...) przysługiwała już Miastu Ł. na mocy ustawy z dnia 10 maja 1990 roku - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Nabycie to nastąpiło na podstawie przepisów w/w ustawy, zaś decyzja Wojewody (...) z dnia 21 lutego 1992 roku ten fakt potwierdzająca miała jedynie charakter deklaratoryjny. Wobec powyższego na datę 7 stycznia 1991 roku przedsiębiorstwo państwowe winno posiadać wiedzę, że w stosunku do Miasta Ł., a więc do właściciela nieruchomości, nie przysługuje mu żadne skuteczne uprawnienie do korzystania z jego rzeczy. Sąd Rejonowy podzielił pogląd wyrażony przez wnioskodawcę, iż uczestnik oraz jego poprzednicy prawni jako profesjonaliści powinni mieć świadomość zmian zachodzących w przepisach prawa powszechnie obowiązującego oraz ich skutków. Jak słusznie podnosił wnioskodawca, przepisy dotyczące uwłaszczenia przedsiębiorstw państwowych infrastrukturą znajdującą się na cudzych nieruchomościach nie zawierały żadnych regulacji dotyczących przyznania im prawa do gruntu, na którym infrastruktura ta została posadowiona. Wnioskodawca trafnie zauważył, że istniała różnica pomiędzy przepisami ustawy z dnia 29 września 1990 roku o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych oraz zmianie niektórych innych ustaw. O ile bowiem w pierwszej z nich wyraźnie wskazano na fakt nabycia prawa do gruntów w postaci prawa użytkowania wieczystego, o tyle druga z nich całkowicie przemilczała kwestię nabycia tytułu prawnego do gruntu, na którym infrastruktura przesyłowa została posadowiona. Dotyczyło to zarówno gruntów prywatnych, Skarbu Państwa czy jednostek samorządu terytorialnego. Nadto należy podkreślić, iż zarówno nabycie prawa do gruntu przez gminę jak i prawa do infrastruktury przez przedsiębiorstwa państwowe nastąpiło ex lege na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Konsekwentnie, jak wskazywał wnioskodawca, poprzednicy prawni uczestnika, jako profesjonaliści, a jednocześnie podmioty, które zostały uwłaszczone majątkiem państwowym w dalszej kolejności (po jednostkach samorządu terytorialnego) musiały, a przy dołożeniu należytej staranności przynajmniej powinny sobie zdawać sprawę, iż nieruchomości Skarbu Państwa położone na terenie miasta Ł. przeszły na własność Miasta Ł. zanim one nabyły własność posadowionej na nich infrastruktury. Nadto Skarb Państwa, który uprzednio zadysponował prawem własności nieruchomości, nie miał możliwości ponownego zadysponowania nimi na rzecz przedsiębiorstw przesyłowych, czego dowodzi fakt, iż nie został im przyznany żaden tytułu do gruntu, na którym znajdowała się nabyta przez nie infrastruktura. Tym samym należało uznać, iż poprzednicy prawni uczestnika w chwili rozpoczęcia biegu terminu zasiedzenia stosownych służebności przesyłu byli posiadaczami w złej wierze, a tym samym termin ten na datę złożenia wniosku w dniu 30 czerwca 2020 roku nie upłynął.

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu Rejonowego zasadne jest stanowisko, iż jako datę początkową biegu terminu zasiedzenia należało wziąć dzień 7 stycznia 1991 roku, jako datę objęcia przez przedsiębiorstwo przesyłowe urządzeń służących doi doprowadzania energii elektrycznej w posiadanie. Od daty tej możliwym było stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu z upływem trzydziestoletniego terminu, liczonego od powyższej daty tj. z upływem dnia 7 stycznia 2021 roku. Mając na uwadze, iż w realiach przedmiotowej sprawy wniosek o ustanowienie służebności przesyłu został złożony w dniu 30 czerwca 2020 roku, z uwagi na treść art. 175 k.c. w zw. z art. 123 § 1 pkt 1 k.c., stwierdzić należało, iż nie doszło do ziszczenia się przesłanek nabycia powyższej służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu w drodze zasiedzenia.

Z tych też przyczyn zdaniem Sądu Rejonowego brak jest podstaw by przyjmować jako początek biegu zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu daty 27 maja 1990 roku, kiedy to z mocy ustawy Miasto Ł. nabyło własność przedmiotowej nieruchomości. W ocenie Sądu Rejonowego, fakt zmiany właściciela nieruchomości w żadnej mierze nie wpływał na ocenę samoistności posiadania przedsiębiorstwa państwowego w zakresie posiadanych urządzeń przesyłowych i praw do gruntu, na którym te urządzenia zostały posadowione. Zmiana ta oznaczała jedynie możliwość zasiadywania służebności oraz wskazywała na podmiot, przeciwko któremu biegł termin zasiedzenia

Apelację od powyższego postanowienia wniósł uczestnik, zaskarżając je w całości. Skarżący wydanemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie art. 305(4) k.c. w zw. z art. 292 k.c. w zw. z art. 172 § 1 k.c. poprzez ich błędne niezastosowanie i wadliwe uznanie, że w przedmiotowej sprawie nie doszło do zasiedzenia służebności przesyłu w dobrej wierze, co doprowadziło do błędnego uznania żądania ustanowienia służebności przesyłu za usprawiedliwione co do zasady;

2.  obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 172 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i niezastosowanie poprzez uznanie, iż w kontekście zasiedzenia służebności przesyłu przymiot dobrej wiary musi być oceniany przez pryzmat stanu prawnego i faktycznego na objętej postępowaniem nieruchomości w dniu 7 stycznia 1991 roku, w sytuacji gdy istotna jest ocena dobrej wiary z momentu objęcia służebności w posiadanie przez poprzednika prawnego uczestnika tj. z dnia 27 maja 1990 roku, w którym to dniu zakończyła się konfuzja prawa własności urządzeń przesyłowych i nieruchomości na której się znajdują, rozpoczęło się więc zasiedzenie służebności przez poprzednika prawnego uczestnika tj. Skarb Państwa. W tym bowiem dniu na mocy przepisów wprowadzających Ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, nastąpiła zmiana właściciela przedmiotowej nieruchomości ze Skarbu Państwa na Gminę Ł., zaś właścicielem urządzeń przesyłowych na nieruchomości był nadal Skarb Państwa (poprzednik prawny Uczestnika), od tego więc dnia rozpoczął się bieg zasiedzenia służebności przeciwko właścicielowi nieruchomości i w tym dniu należy oceniać dobrą wiarę. W dniu 27 maja 1990 roku poprzednik prawny Uczestnika tj. Skarb Państwa był w dobrej wierze w zakresie posadowienia należących do niego urządzeń przesyłowych znajdujących się na nieruchomości należącej do Gminy M. Ł., która to powstała z inicjatywy i majątku Państwa. Powyższe błędne przyjęcie momentu oceny złej bądź dobrej wiary doprowadziło do błędnego uznania żądania ustanowienia służebności przesyłu za usprawiedliwione co do zasady;

a z powyższym zarzutem skorelował równocześnie poniższe uchybienia:

3.  wadliwe przyjęcie przez Sąd, iż konieczne jest przyjęcie złej wiary Uczestniczki, w sytuacji gdy z chwilą uzyskania posiadania, tj. w chwili rozstrzygającej o istnieniu dobrej lub złej wiary, poprzednik prawny Uczestniczki nie mógł przypuszczać, iż uprawnienia do korzystania z nieruchomości nie udzielił mu właściciel – Skarb Państwa bowiem uwłaszczając samorząd terytorialny i przedsiębiorstwo energetyczne bezspornie i w sposób oczywisty pozwolił owemu przedsiębiorstwu na korzystanie z urządzeń przesyłowych znajdujących się na zajętej nieruchomości;

4.  naruszenie przepisów art. 7 k.c. w zw. z art. 6 k.c. oraz w zw. z art. 234 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że wnioskodawca obalił domniemanie dobrej wiary w sytuacji gdy Wnioskodawca nie sprostał obaleniu domniemania dobrej wiary Uczestniczki na dzień objęcia posiadania służebności gruntowej o treści służebności przesyłu.

W związku z podniesionymi zarzutami, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c. wniósł o:

1.  o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia wstępnego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania;

2.  ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia wstępnego poprzez uchylenie całości postanowienia wstępnego, oddalenie wniosku w całości i obciążanie wnioskodawcy kosztami postępowania w całości, oraz zasądzenie wnioskodawcy na rzecz uczestnika zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem pierwszej instancji.

3.  oraz o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego w tym także zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości ustalonej według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja uczestnika jest zasadna, co skutkowało zmianą zaskarżonego postanowienia.

Sąd Okręgowy podziela poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia i w konsekwencji przyjmuje za swoje. W ocenie Sądu odwoławczego Sąd I instancji prawidłowo ustalając stan faktyczny w sposób niewłaściwy zastosował przepisy prawne do stanu faktycznego niniejszej sprawy, albowiem nie uwzględnił okresu korzystania przez Skarb Państwa z nieruchomości wnioskodawcy w związku z posadowionymi na niej urządzeniami przesyłowymi pomimo ustalenia daty rozdzielenia własności nieruchomości i urządzeń przesyłowych na skutek komunalizacji w trybie ustawy z dnia 10 maja 1990 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. nr 32 z 1990 r,. poz. 191).

W przedmiotowej sprawie nie budził bowiem wątpliwości stan prawny nieruchomości uregulowanej w księdze wieczystej nr (...) (działka nr (...)), fakt, iż przeszła ona na własność Miasta Ł. z dniem 27 maja 1990 roku mimo, iż decyzja Wojewody (...) stwierdzająca na mocy art. 18 ust. 1 przywołanej wyżej ustawy z dnia 10 maja 1990 roku stwierdzająca nieodpłatne jej nabycie została wydana w dniu 21 lutego 1992 roku. Wskazać jednak należy, że komunalizacja w powyższym trybie następowała z mocy prawa z dniem wejścia w życie ww. ustawy tj. z 27 maja 1990 r., a wydana decyzja miała jedynie charakter deklaratoryjny. Potwierdzała ona wyłącznie przejście prawa własności określonego mienia ze Skarbu Państwa na właściwą gminę (por. wyrok WSA w Warszawie z 25 listopada 2005 r., sygn. akt I SA/Wa 147/05, publ. Lex nr 198965). Powyższe oznaczało więc, iż od tego dnia nastąpiło rozdzielenie prawa własności nieruchomości uregulowanej w księdze wieczystej nr (...) i prawa własności urządzeń przesyłowych, które to pozostało w rękach Skarbu Państwa.

Mając powyższe na względzie, uwzględniając przy tym treść art. 128 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed 1 października 1990 r., należało więc przyjąć, iż od dnia 27 maja 1990 roku samoistne posiadanie służebności przesyłu na nieruchomości stanowiącej własność wnioskodawcy pozostało w rękach Skarbu Państwa, a nie przedsiębiorstwa państwowego, jako właściciela urządzeń przesyłowych, gdyż przedsiębiorstwo państwowe sprawowało jedynie zarząd operatywny nad tym majątkiem. W myśl art. 352 § 1 k.c., posiadaczem służebności jest ten, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności. Posiadanie służebności polega więc na faktycznym korzystaniu z cudzej nieruchomości ( w zakresie odpowiadającym treści służebności), a takie miało miejsce przez Skarb Państwa od dnia 27 maja 1990 roku. Słusznie więc w apelacji, przy zarzucie naruszenia art. 172 k.c., uczestnik podniósł, iż bieg terminu zasiedzenia służebności przesyłu rozpoczął się już z dniem 27 maja 1990 roku. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż zgodnie z art. 176 § 1 k.c. przedsiębiorca energetyczny może doliczyć do swojego (i swoich poprzedników prawnych) okresu posiadania także okres posiadania Skarbu Państwa, (jako poprzednika w posiadaniu), o ile oczywiście zostaną spełnione wskazane w tym przepisie przesłanki (wyrok SA w Szczecinie z dnia 25 czerwca 2020 roku w sprawie I ACa 161/19, Lex nr 3112523). Dotyczy to przede wszystkim obowiązku udowodnienia przez przedsiębiorcę energetycznego, że doszło do przeniesienia posiadania na rzecz jego lub jego poprzedników prawnych przez Skarb Państwa.

W przedmiotowej sprawie zasadniczo kwestia ta nie budzi wątpliwości albowiem z dniem 7 stycznia 1991 roku doszło do nabycia przez przedsiębiorstwo państwowe działającego wówczas pod nazwą Zakład (...) - na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 1991 r. Nr 2, poz. 6) - własności urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomości wnioskodawcy. Z tą też datą faktycznie władający wcześniej urządzeniami przesyłowymi w imieniu Skarbu Państwa Zakład (...), już jako ich właściciel, korzystając z nieruchomości wnioskodawcy w zakresie służebności przesyłu, winien więc być postrzegany jako samoistny posiadacza tej nieruchomości w zakresie prawa odpowiadającego służebności przesyłu, a nie zależny. Skutkiem majątkowego usamodzielnienia przedsiębiorstw państwowych w postaci ich uwłaszczenia w odniesieniu do urządzeń przesyłowych było bowiem nie tylko przekształcenie przysługującego przedsiębiorstwom prawa zarządu urządzeń przesyłowych w prawo ich własności (w dniu 7 stycznia 1991 r.) ale także możliwości zaliczenia czasu samoistnego posiadania prawa odpowiadającego treści służebności przesyłu związanego z tymi urządzeniami przesyłowymi na nieruchomości nie stanowiących własności Skarbu Państwa.

Nie można jednakże zgodzić się ze stanowiskiem skarżącego, iż w dniu 27 maja 1990 roku Skarb Państwa był w dobrej wierze w zakresie posadowienia należących do niego urządzeń przesyłowych znajdujących się na nieruchomości Miasta Ł. – z pewnością tej tezy nie uzasadnia wskazane przez skarżącego orzeczenie Sądu Najwyższego tj. postanowienie z dnia 26 lipca 2018 roku w sprawie IV CSK 23/17 (Lex nr 2522997), które odnosi się do zupełnie odmiennego stanu faktycznego, w którym właścicielem nieruchomości na której doszło do uwłaszczenia urządzeń przesyłowych na mocy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych był Skarb Państwa. W takiej sytuacji, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy, zmianie uległa jedynie własność urządzeń przesyłowych, a okoliczności poprzedzające w objęcie w i towarzyszące objęciu na swoją rzecz nieruchomości przez przedsiębiorstwo w sytuacji, gdy w istocie nie uległ zmianie ani zakres ani charakter władania gruntem a przedsiębiorstwo jako odrębna od Skarbu Państwa osoba prawna korzystało z gruntu nieprzerwanie, ciągle i w taki sam sposób przed dniem 7 stycznia 1991 r. i po tej dacie przy akceptacji takiego stanu przez właściciela nieruchomości, przemawiały za przyjęciem dobrej wiary posiadacza. W przedmiotowej zaś sprawie brak jest podstaw do konstatacji, iż istniały jakiekolwiek okoliczności, które przemawiały za przyjęciem, iż Miasto Ł., jako właściciel przedmiotowej nieruchomości, akceptowało przy nabywaniu nieruchomości, na której były posadowione urządzenia przesyłowe, prawo do korzystania przez Skarb Państwa z nieruchomości w zakresie niezbędnym do korzystania z posadowionych tam urządzeń przesyłowych. W pierwszej kolejności z dniem 27 maja 1990 roku nie doszło do przeniesienia własności urządzeń przesyłowych, do którego to odnosi się wyżej przywołane orzeczenie, lecz przeniesienia własności nieruchomości na mocy art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Z treści zaś wskazanego przepisu nie wynikają jakiekolwiek ograniczenia w prawie nabywanej przez gminy własności nieruchomości, brak jest więc podstaw do poglądu, iż prawo to przenoszone na gminę mogło podlegać jakimkolwiek ograniczeniom – iż Skarb Państwa pozostawał w błędnym, acz usprawiedliwionym przekonaniu o tytule prawnym do korzystania z urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomości przeniesionej na rzecz gminy. Pojęcie dobrej wiary polega zaś na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 1968 roku w sprawie III CRN 159/68, Lex nr 4683), które w przedmiotowej sprawie z wskazanych wyżej przyczyn nie istniały.

Podsumowując powyższe rozważania należy więc przyznać skarżącemu rację odnośnie daty, od której należy liczyć bieg zasiedzenia i wliczyć do niego na podstawie art. 176 § 1 k.c. okres korzystania z urządzeń przesyłowych na nieruchomości Miasta Ł. przez Skarb Państwa tj. od 27 maja 1990 roku do 6 stycznia 1991 roku, a Sądowi I instancji odnośnie charakteru korzystania z nieruchomości wnioskodawcy w tym zakresie, które niewątpliwie było w złej wierze.

Powyższa konstatacja zmieniała jednak diametralnie stan rzeczy w zakresie zaskarżonego rozstrzygnięcia albowiem nawet przy przyjęciu posiadania służebności przesyłu w złej wierze wskazany w art. 172 k.c. trzydziestoletni termin do nabycia tej służebności upływał przed złożeniem przez wnioskodawcę wniosku o ustanowienie służebności. Z akt przedmiotowej sprawy wynika bowiem, iż wniosek do Sądu Rejonowego dła Ł. w Ł. został złożony w dniu 30 czerwca 2020 roku (koperta k. 24), podczas gdy liczony od dnia 27 maja 1990 roku termin trzydziestu lat upływał z dniem 27 maja 2020 roku, a więc miesiąc wcześniej.

W przedmiotowej sprawie nie było rzeczą budzącą wątpliwości, iż uczestnik na skutek przekształceń podmiotowych jest następcą prawnym pierwotnego posiadacza opisanej służebności, którym był Skarb Państwa działający poprzez przedsiębiorstwa państwowe w zakresie własności urządzeń przesyłowych i praw związanych z tą własnością.

W niniejszej sprawie z przeprowadzonych w sprawie dowodów w sposób jednoznaczny wynikała też dodatkowa przesłanka wskazana w art. 292 k.c. i art. 305 ⁴ k.c. polegająca na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia znajdującego się na cudzej nieruchomości w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność. Dla nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu nie jest bowiem niezbędne, by widoczne elementy trwałego urządzenia, będącego przedmiotem korzystania przez przedsiębiorcę przesyłowego znajdowały się na nieruchomości, którą obciążać ma ta służebność (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2011 r. w sprawie I CSK 157/11, Lex nr 1050400). Posiadanie służebności nie musi być też wykonywane w sposób ciągły, ale wystarczy, jeżeli jest wykonywane stosownie do potrzeb, tak jak to jest w przypadku służebności przesyłu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 kwietnia 2013 r. w sprawie I ACa 1356/12, Lex nr 1313323). Funkcjonujące przedsiębiorstwo korzystające z linii przesyłowej wykazuje tym samym związek techniczny i gospodarczy z elementami sieci. Istnieje związek techniczny i gospodarczy pomiędzy elementami sieci energetycznej, do których należą linie energetyczne, słupy, stacje transformatorowe. Jeżeli więc przedsiębiorstwo energetyczne działa, prowadzi działalność polegająca na przesyłaniu energii elektrycznej, to korzysta z urządzeń stanowiących sieć energetyczną (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie II CSK 218/12, Lex nr 1288630).

Tymczasem w przedmiotowej sprawie nie było wątpliwości, iż opisana we wniosku infrastruktura techniczna w postaci 6 linii kablowych 1kV i 2 linii kablowych 15 kV (dwa kable SN HAKFtA 3x 240-15kV oraz następujące linie 1kV: linia kablowa nN ze st. (...) p.l do złącza (...) 4xlxl20-lkV, linia kablowa nN ze st. (...) p.2 do złącza W. 38 (...) 4xl20-lkV, linia kablowa nN ze st. (...) p.3 do złącza (...) 4xl50-lkV, linia kablowa nN ze st. (...) p.4 do złącza (...) 4xl50-lkV, linia kablowa nN ze st. (...) p.6 do złącza (...) 4xl20-lkV, linia kablowa nN ze st. (...) p.8 do złącza (...) 4xl50-lkV) znajdowała się na działce (...) już w latach 90-tych ubiegłego wieku, gdyż została tam położona w 1985 roku, do dnia dzisiejszego jest używana i prowadzi do sąsiadującej działki nr (...), gdzie została zainstalowana stacja transformatorowa tj. trwałe i widoczne urządzenie pozwalające przyjąć, iż i wyżej opisana przesłanka prowadząca zasiedzenia służebności została spełniona.

Podsumowując należy więc przyjąć, iż uczestnik postępowania na skutek zasiedzenia służebności przesyłu od 28 maja 2020 roku posiada tytuł prawny do korzystania z nieruchomości wnioskodawcy tj. działki nr (...) uregulowanej w księdze wieczystej nr (...), a tym samym i uznać, iż Sąd I instancji błędnie uznał, iż żądanie wnioskodawcy o ustanowienie służebności przesyłu jest usprawiedliwione co do zasady.

Powyższe skutkowało więc na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. koniecznością wydania orzeczenia reformatoryjnego. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, iż rozpoznając sprawę na skutek apelacji wniesionej od postanowienia wstępnego, możliwa jest zmiana na postanowienie oddalające wniosek bądź go odrzucające. Możliwość taka wystąpi, gdy sąd drugiej instancji stwierdzi istnienie negatywnej przesłanki materialnoprawnej (np. przedawnienie roszczenia) lub procesowej (np. niedopuszczalność drogi sądowej) unicestwiającej roszczenie bądź stanowiącej przeszkodę do rozpoznania powództwa bądź wniosku, której sąd pierwszej instancji bezzasadnie nie uwzględnił. Taka sytuacja procesowa nie stwarza stanu nierozpoznania istoty sprawy, lecz dowodzi, że istniały podstawy do oddalenia wniosku, nie zaś wydania postanowienia wstępnego (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 roku w sprawie II CSK 279/12, publ. OSNC 2013/7-8/96). Z tych też względów Sąd Okręgowy zmienił postanowienie wstępne Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w ten sposób, iż punkcie pierwszym tego postanowienia oddalił wniosek, a w punkcie drugim na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. ustalił, iż strony ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł w oparciu o art. 520 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., uznając, że w sprawie nie wystąpiły takie okoliczności, które uzasadniałyby odstąpienie od zasady, że każdy z uczestników ponosi we własnym zakresie koszty związane ze swoim udziałem w sprawie