Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Broda (spr.)

Sędziowie: SO Barbara Dziewięcka

SO Rafał Adamczyk

Protokolant: protokolant sądowy Agnieszka Baran

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 maja 2014 r. w Kielcach

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w K.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 19 sierpnia 2013 r., sygn. VIII C 9/13

zmienia zaskarżony wyrok w całości i oddala powództwo oraz zasądza od (...) Sp. z o.o. w K. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K. kwotę 2.400 (dwa tysiące czterysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

sygn. akt IICa 1488/13

UZASADNIENIE

W postępowaniu przed Sądem Rejonowym w Kielcach powód (...) Sp. z o.o. w K. wnosił o zobowiązanie pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K. do złożenia oświadczenia woli zmierzającego do kontynuowania pomiędzy stronami umowy o zaopatrzenie w wodę oraz odprowadzenie ścieków- do końca 2014r. , wskazując na konieczność „kontynuowania” umowy , wypowiedzianej uprzednio przez pozwanego.

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa , twierdząc , że nie jest ono zasadne.

Wyrokiem z dnia 19.08.2013r. Sąd Rejonowy w Kielcach: nakazał Spółdzielni Mieszkaniowej (...)w K.złożenie oświadczenia woli , którym zobowiązuje się ona „kontynuować” umowę o zaopatrzenie w wodę i odprowadzenie ścieków dotyczącą ulicy (...) z (...) Sp. z o.o.w K.– na okres do 31.12.2014r.; zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3252 zł tytułem kosztów procesu. Wyjaśniając podstawy tej treści rozstrzygnięcia Sąd I instancji z jednej strony dostrzegając skuteczność wypowiedzenia pierwotnie łączącej strony umowy o dostawę wody i odprowadzenie ścieków (zawartej w dniu 1.09.2007r.), a z drugiej upatrywał spoczywającego na Spółdzielni Mieszkaniowej ponownego obowiązku jej zawarcia w mającym (zdaniem Sądu Rejonowego) swe źródło poprzez analogię art. 390 § 2 kc , a także przepisach ustawy z dnia 7.06.2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2006 r. nr 123, poz. 858 z póź. zm.), w szczególności jej art. 5 i 6. Te podstawy w ocenie Sądu Rejonowego pozwalają przyjąć , że istnieje obowiązek zawarcia umowy.

Wyrok w całości zaskarżyła strona pozwana. W wywiedzionej apelacji zarzuciła: sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego przez uznanie , że mimo prawidłowo wypowiedzianej umowy , której realizacja narusza interes pozwanej , należy ją kontynuować ; brak odniesienia Sądu do uzyskiwania przez powoda korzyści majątkowych kosztem pozwanej wyłącznie obciążanej kosztami niedoborów wody powstałych na wodociągu powoda , w tym w wyniku awarii. Wobec tego wniosła uchylenie zaskarżonego wyroku i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył , co następuje:

Apelacja , o ile prowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku okazała się zasadna , chociaż nie z przyczyn wskazanych w jej treści.

Sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, które wyznacza zakres zaskarżenia oraz zarzuty naruszenia przepisów postępowania cywilnego (za wyjątkiem tych uzasadniających nieważność postępowania, którą sąd odwoławczy bierze pod uwagę z urzędu). W konsekwencji tego (niezależnie od treści zgłoszonych zarzutów) sąd odwoławczy z urzędu stosuje prawo materialne , a więc m.in. ocenia prawidłowość tego , co w tym zakresie uczynił sąd I instancji.

Ustalona przez Sąd Rejonowy podstawa faktyczna rozstrzygnięcia (rozwiązanie dotychczas łączącej strony umowy o dostawy wody i odprowadzenie ścieków oraz brak po stronie pozwanej Spółdzielni woli zawarcia ponownej umowy , mimo istnienia takiej woli po stronie powodowej Spółki) nie była kwestionowana przez skarżącą. Natomiast , wyinterpretowanie przez Sąd I instancji źródła obowiązku „kontynuowania” tej wypowiedzianej skutecznie umowy , wbrew argumentacji zawartej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku , nie znajduje żadnego usprawiedliwienia w kontekście podstaw prawa materialnego. Chodzi o to, że dla uwzględnienia powództwa w trybie art. 64 kc koniecznym jest ustalenie, że ten obowiązek złożenia oświadczenia woli przez stronę czynności prawnej rzeczywiście istnieje. Niewątpliwie co do zasady może mieć źródło albo w ustawie , albo w innej czynności prawnej. W niniejszej sprawie takie źródło nie istniało. Przede wszystkim nie stanowiła go poprzednia umowa , która wygasła na skutek jej wypowiedzenia. Ani żądanie pozwu , ani będąca następstwem tego sentencja zaskarżonego wyroku mówiące o „kontynuacji” umowy, tego wniosku zmieniać nie mogą. W tym miejscu tylko ubocznie zauważyć należy , że taki opis treści oświadczenia woli w istocie i tak nie spełniałby wymogu „oznaczonego oświadczenia woli” w rozumieniu art. 64 kc , właśnie z uwagi na to , że nie obejmował na tyle dokładnego opisu praw i obowiązków stron umowy , który w wystarczającym zakresie wyczerpywałby wymóg istotnych jej postanowień , oczywiście w ramach tego jednego oświadczenia woli , które miałoby zostać zastąpione przez prawomocne orzeczenie sądu. Innymi słowy nakaz kontynuacji umowy, która aktualnie nie istnieje , nie jest tożsamy ze zobowiązaniem do złożenia oświadczenia woli (o skonkretyzowanej treści) , które łącznie z drugim wzajemnym i dobrowolnie złożonym oświadczeniem woli , złoży się na zawarcie umowy. Tego kryterium zaskarżone orzeczenie nie spełnia. Wracając do zagadnienia źródła obowiązku złożenia oznaczonego oświadczenia woli (oczywiście po to by mogło zostać zastąpione prawomocnym orzeczeniem sądu), to stwierdzić należy , że nie stanowiły go również przepisy prawa materialnego, tj. ani art. 390 § 2 kc , ani art. 5 i 6 ustawy z dnia 7.06.2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2006 r. nr 123, poz. 858 z póź. zm.) , które przywołuje Sąd I instancji. Już sama istota obowiązku zawarcia umowy przyrzeczonej, który tkwi w umowie przedwstępnej, wyklucza jakąkolwiek analogię w tym przypadku. Z kolei poszukiwanie owego źródła w przepisach w/w ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków nie uwzględnia zasadniczej kwestii. Mianowicie istota tej regulacji sprowadza się do zagwarantowania realizacji uprawniania dostawy wody (odbioru ścieków) dla potencjalnego odbiorcy, czemu odpowiada obowiązek jej dostarczania przypisany dostawcy. Przy czym ten ostatni aktualizuje się tylko wówczas, o ile ze swojego uprawnienia zechce skorzystać potencjalny odbiorca, składając wniosek o zawarcie umowy. Zatem wobec takiej regulacji można byłoby doszukiwać się źródeł obowiązku zawarcia umowy, ale po stronie dostawcy wody , a nie jego odbiorcy , oczywiście o ile ten ostatni złoży wniosek i spełni wszystkie warunki formalne i techniczne, tym samym będzie miał wolę zawarcia umowy. Dopiero wówczas orzeczenie sądu mogłoby zastąpić oświadczenie woli , ale tylko dostawcy , a nie odbiorcy , bo temu nie można takiego obowiązku przypisać. Tego rodzaju spostrzeżenia z racjonalnego punktu widzenia także nie nasuwają żadnych wątpliwości , trudno bowiem nałożyć na kogokolwiek przymus odbioru wody, a tym samym wywodzić z tego obwiązek zawarcia umowy o jej dostawę. Raz jeszcze należy podkreślić , że nie można tego mylić z obowiązkiem jej dostawy po stronie podmiotu , któremu jest on przypisany , bo ten aktualizuje się dopiero wówczas , kiedy zaistnieje wola jej odbioru przez podmiot , który z takiego uprawnienia może , ale nie musi skorzystać. Reasumując , nie istnieje żadna prawnomaterialna podstawa źródła obowiązku zawarcia umowy o dostawę wody , po stronie potencjalnego jej odbiorcy. Jest to jedynie wyraz autonomii powzięcia decyzji woli i jej wyrażenia. Tym samym jej brak nie może zostać zastąpiony przez prawomocne orzeczenie sądu , bo to w istocie nie ma czego stwierdzać.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji , dokonując także stosownie do treści art. 98 § 1 kpc zmiany zaskarżonego orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu , które stanowi wynagrodzenie ustanowionego pełnomocnika procesowego w osobie radcy prawnego (według norm przepisanych). Nie było natomiast podstaw do zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego , albowiem treść apelacji oraz stanowisko pełnomocnika pozwanego zajęte na rozprawie apelacyjnej , nie zawierały stosownego w tym zakresie wniosku (art. 98 § 1 kpc).