Pełny tekst orzeczenia

Formularz UWO

Sygnatura akt

III Ko 39/24

WNIOSKODAWCA

K. S. (1), J. S. (1), J. S. (2), D. L. (1)

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

Po 3 956,81 złotych na rzecz czterech wnioskodawców: K. S. (1), J. S. (1), J. S. (2) i D. L. (1)

ustawowe odsetki za opóźnienie liczone od uprawomocnienia się orzeczenia

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

Po 25 000 złotych na rzecz czterech wnioskodawców: K. S. (1), J. S. (1), J. S. (2) i D. L. (1)

ustawowe odsetki za opóźnienie liczone od uprawomocnienia się orzeczenia

3.

Inne

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

Wnioskodawcy K. S. (1), J. S. (1), J. S. (2) i D. L. (1) byli dziećmi nieżyjącego E. S. (1), który zmarł 17.05.1997 r. E. S. (1) w czasie wojny aktywnie działał na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Po zatrzymaniu przez Niemców we wrześniu 1939 r. udało mu się zbiec z konwoju. Początkowo się ukrywał, zaś w listopadzie 1939 r. wrócił do B. i pracował w tkalni. W 1942 roku E. S. (1) wstąpił do Armii Krajowej i przyjął pseudonim (...). W Armii Krajowej działał do momentu wyzwolenia B. spod okupacji niemieckiej, do stycznia 1945 r. Po wyzwoleniu E. S. (1) dotknęły represje. Zaraz po wyzwoleniu został zabrany przez NKWD do komendy wojennej, zwolniony po przesłuchaniu. Jednakże nakazano mu ponowne stawienie się następnego dnia. Wówczas E. S. (1) uciekł do P. (...). obawiając się zatrzymania i wywiezienia do Związku (...). W kwietniu 1945 r. rozpoczął pracę w tkalni w P. (...)., zaś w lipcu wrócił do B.. Na polecenie władz miasta rozpoczął organizowanie pracy w tkalni, w której został kierownikiem. We wrześniu 1948 r. E. S. (1) zawarł związek małżeński, zaś 19.10.1948 r. został zatrzymany przez funkcjonariuszy (...). Do aresztowania doszło po uprzednim otoczeniu domu przez funkcjonariuszy UB, MO i KWB. Po zatrzymaniu i aresztowaniu E. S. (1) został poddany okrutnym torturom. Zarzucano mu udział w organizacji niepodległościowej, w oddziale D.. W czasie aresztowania E. S. (1) został powieszony na drągach z zawiązanymi rękami i zakneblowanymi ustami. W tym czasie wlewano mu najpierw samą wodę do ust, a później z amoniakiem i octem, do momentu utraty przytomności. Ponadto w czasie przesłuchania rozebrano go do bielizny, posadzono pod ścianą, jeden z funkcjonariuszy stanął mu nogą na kolanach, zaś inni bili go po stopach. Ponieważ nie mógł stanąć na nogi, był bity gumową pałką po całym ciele, szczególnie po nerkach. Na koniec musiał usiąść na kołku, który wszedł mu w odbyt i uszkodził jelito grube. W wyniku tych tortur stracił przytomność i został zawleczony do celi. Od przebywającego w celi innego aresztowanego dowiedział się, że został zobowiązany do jego pilnowania aby nie zmarł. Postępowanie przeciwko E. S. (1) było prowadzone przez Wojskowa Prokuraturę w Ł., pod sygn. akt (...). W dniu 23.12.1948 r. postępowanie zostało umorzone, zaś E. S. (1) zwolniony. Przy zwolnieniu E. S. (1) musiał podpisać oświadczenie, że zachowa w tajemnicy wszystko co słyszał i widział po aresztowaniu. Po odzyskaniu wolności E. S. (1) chorował na nerki i kręgosłup. W wyniku tych tortur E. S. (1) miał kłopoty zdrowotne do końca życia. Ponadto do lat 70-tych był w dalszym ciągu inwigilowany i obserwowany przez funkcjonariuszy SB. Tym samym E. S. (1) był pozbawiony wolności w okresie od 19.10.1948 r. do 23.12.1948 r.

Skrócone odpisy zgonu, urodzenia

Pisemne wspomnienia E. S.

Dokumenty z IPN

Zeznania:

K. S.

J. S.

D. L.

12-16

50-62

17-22, 31

46v-47

47

47

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

dowody wymienione w tabeli „Ustalenie faktów”

Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie dokumentów wymienionych szczegółowo powyżej oraz zeznań wnioskodawców, które w tym zakresie uznał za wiarygodne i nie budzące zastrzeżeń, żadna ze stron ich nie kwestionowała. Należy zaznaczyć, że wnioskodawcy w czasie działalności niepodległościowej ojca oraz jego aresztowania, jeszcze się nie urodzili i wiedzę czerpali w oparciu o przekaz uzyskany od E. S. (1) i jego pisemnych wspomnień, które znalazły się w książce „(...). (...) (...) (...). Pisemne wspomnienia E. S. (1) zasługiwały na pełne uwzględnienie, szczegółowo przedstawił swój udział w Armii Krajowej i zachowanie po wyzwoleniu. E. S. (1) szczerze zrelacjonował represje jakie go dotknęły od momentu wyzwolenia, nie kreując siebie jako osoby podejmującej działania przeciwko władzy ludowej.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

Kwota główna po 3 956,81 złotych

Odsetki po uprawomocnieniu się wyroku

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Podstawę prawną dla dochodzonych przez wnioskodawców roszczeń stanowi art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. z 2018r. poz. 2099 z późn. zm.), który nakazuje odpowiednie stosowanie miedzy innymi art. 8 w/w ustawy, w przypadku umorzenia postępowania. Natomiast art. 8 ust 1 w/w ustawy stanowi, „że osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia albo decyzji”.

Ze wspomnień E. S. (1) oraz zeznań wnioskodawców nie wynika, żeby po wyzwoleniu podejmował działalność przeciwko nowej władzy. Do momentu aresztowania, początkowo się ukrywał , a następnie pracował. Jednakże zatrzymanie było związane z jego wcześniejszą działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego i udziału w Armii Krajowej. E. S. (1) działał aktywnie w Armii Krajowej do momentu wyzwolenia, czyli także po 01.01.1944 r. Z uwagi na wcześniejszą działalność w AK, uważano, że w dalszym ciągu działał w ruchu oporu przeciwko nowej władzy i dlatego został aresztowany i poddany torturom, gdyż nie przyznał się do stawianego zarzutu, co jednoznacznie wynikało z dokumentacji IPN. Tym samym wystąpił związek pomiędzy działalnością niepodległościową E. S. (1) i udziału w Armii Krajowej, a jego aresztowaniem i torturowaniem. Zarzucano mu popełnienie przestępstwa z art. 14§1 mkk.

Sąd podzielił w całości stanowisko pełnomocnika wnioskodawców zarówno w zakresie przyznania odszkodowania, jak i zadośćuczynienia. W momencie pozbawienia wolności E. S. (1) pracował w tkalni i przy ustalaniu wysokości uwzględniono przeciętne wynagrodzenie z III kwartału 2023 r., w wysokości 7 194,95, przez pomnożenie przez okres pozbawienia wolności, czyli 2,2, co dało kwotę 15 827,24. Powyższą kwotę podzielono przez liczbę wnioskodawców.

Zadośćuczynienie

Kwota główna po 25 000 złotych

Odsetki od uprawomocnienia się wyroku

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

W dotychczasowej praktyce orzeczniczej podkreśla się, że zasądzona kwota zadośćuczynienia nie może być z jednej strony symboliczna, a z drugiej zmierzać do bezpodstawnego wzbogacenia, a odzwierciedlać i rekompensować krzywdę doznaną przez wnioskodawcę w związku z wykonaniem wyroku (por. wyrok SA we Wrocławiu z 14.02.2018r., sygn. akt II AKa 7/18).

Przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia Sąd uwzględnił okoliczności pozbawienia wolności E. S. (1) w wyniku aresztowania, w tym jego długość, związanych z tym warunków pobytu powiązanymi z represjami. Nie ulega wątpliwości, że pozbawienie wolności wnioskodawcy było związane z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Tym samym wnioskodawcę dotknęły represje, których nigdy nie powinien doznać, a wynikały z jego określonej, świadomie podjętej działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, zaś w/w ustawa wiąże dochodzone roszczenie z taką postawą (por. postanowienie SN z 18.01.2017r., sygn. akt III KK 467/16). Ojciec wnioskodawców był poddany represjom, które należy określić torturami, w czasie toczącego się śledztwa. Takie osoby jak E. S. (1), po wyzwoleniu z okupacji niemieckiej, zasługiwały nie tylko na szacunek ze strony władz, ale wręcz na wyrazy wdzięczności, chociażby przez ich odznaczenie. Tymczasem E. S. (1) dotknęły wyjątkowo ciężkie represje, co odbiło się na jego zdrowiu. Okres pozbawienia wolności nie był stosunkowo długi, to jednak wiązał się z wyjątkowymi represjami, wcześniej przedstawionymi.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że kwota 25 000 zł, przyznana tytułem zadośćuczynienia dla każdego z wnioskodawców, będzie adekwatna do stopnia krzywdy poniesionej przez ich ojca E. S. (1), uwzględniającą całokształt okoliczności sprawy. Zdaniem Sądu, powyższą kwotę przyznaną każdemu z wnioskodawców, nie można uznać za symboliczną albo zmierzającą do bezpodstawnego wzbogacenia, ale utrzymaną w rozsądnych granicach, dostosowaną do obecnych stosunków majątkowych w społeczeństwie..

Inne

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Sąd zasądził na rzecz każdego z wnioskodawców kwotę 72,00 zł, tytułem poniesionych kosztów związanych z wyznaczeniem pełnomocnika, mając na uwadze treść § 11 ust 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.), dzieląc kwotę 240 zł przez 4.

PODPIS