Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2023r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 listopada 2023r. w Suwałkach

sprawy P. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o ustalenie wysokości kapitału początkowego

w związku z odwołaniem P. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 3 lutego 2023 r. znak (...)

oddala odwołanie;

zasądza od P. O. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z 3.02.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2022 poz. 504 ze zm.), ustalił P. O. wartość kapitału początkowego na dzień 1.01.1999 r. w wysokości (...) zł.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że do ustalenia wysokości kapitału początkowego nie uwzględniono dochodów z roku 1989 w kwocie (...) zł, gdyż w zaświadczeniu Rp-7 wykazano zawyżoną kwotę wynagrodzenia za okres od 10.04.1989 r. do 31.12.1989 r. Za ten okres zatrudnienia przyjęto wynagrodzenie minimalne.

W odwołaniu od decyzji P. O. wnosił o jej zmianę i uwzględnienie do ustalenia wartości kapitału początkowego kwotę wynagrodzenia za okres od 10.04.1989 r. do 31.12.1989 r. zawartą w zaświadczeniu Rp-7 z 1.12.2022 r. Przedsiębiorstwa Produkcji (...) Sp. z o. o. w P., zamiast kwoty wynagrodzenia minimalnego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

P. O. urodził się (...) Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z 20.02.2023 r. przyznano mu prawo do emerytury od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Następnie emeryturę przeliczono (decyzje k. 49 i 53 akt rentowych). Decyzję o przyznaniu emerytury poprzedziła decyzja z 3.02.2023 r. o ustaleniu kapitału początkowego, którą P. O. zaskarżył.

Do wniosku ustalenie kapitału początkowego i wniosku o przyznanie emerytury, odwołujący się dołączył m.in. świadectwo pracy z 30.04.1992 r. oraz druk Rp-7 z 1.12.2022 r. o wysokości wypłaconego odwołującemu się wynagrodzenia, za okres od 10.04.1989 r. do 30.04.1992 r. z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Sp. z o. o. w likwidacji ul. (...) Oddział w S.. W tym okresie odwołujący się był zatrudniony w tym przedsiębiorstwie w charakterze murarza, pracował w akordzie, był odpowiedzialny za zatrudnionych pracowników i miał dodatek brygadzistowski. W tym czasie pracował przy budowie (...)w miejscowości O. gm. W.. Otwierał budowę, wydawał materiały, sprzęt. W ostatnim roku zatrudniony był jako palacz c.o. W firmie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Praca murarza była akordowa, były premie kwartalne, czasem pracował ponad 8 godzin, czasem 12-13 godzin, żeby skończyć pewien etap budowy, np. stropy. Nadzorował 10 osób czasami 12, w zależności do wykonywanych prac.

Spółka zatrudniająca odwołującego się uległa likwidacji. Sąd poszukiwał akta osobowe za ten okres zatrudnienia, ale bezskutecznie. Uzyskał natomiast informację od likwidatora spółki, który wystawił sporny druk Rp-7, wskazującą na sposób i podstawę określenia wysokości zarobków P. O. dla potrzeb tego druku.

W piśmie z 26.10.2023 r. (k. 36) likwidator inż. M. B. wskazał, że dane zawarte w dokumencie Rp-7 P. O. określone zostały na podstawie świadectwa pracy z 30.04.1992 r. wystawionego przez Likwidatora (...)Sp. z o.o., prowadzącego w tamtym okresie likwidację przedsiębiorstwa. Dokumenty źródłowe stanowiące podstawę do naliczenia wysokości wynagrodzenia pracowników zostały zniszczone w wyniku awarii kotłowni w siedzibie Przedsiębiorstwa i zalania archiwum w roku 1998/1999. Wyjaśnił, że jest kolejnym likwidatorem Spółki i zna historię Przedsiębiorstwa od chwili jego utworzenia oraz posiada niezbędną wiedzę o systemie wynagradzania i premiowania pracowników (...)sp. z o.o. w P.. Wystawiając P. O. dokument Rp-7, wysokość zarobków określił w sposób porównawczy z innymi dokumentami pracowników tej spółki, zatrudnionych w innych oddziałach w kraju na podobnym lub analogicznym stanowisku i okresie zatrudnienia. Wynagrodzenie stanowiące składnik stały składało się z pensji zasadniczej i dodatku okresowego (czas pracy zmianowej). Suma stałych składników wynagrodzenia dla pracowników fizycznych wynosiła od 75% do 80% przeciętnego wynagrodzenia w kraju. Elementem wynagrodzenia, które stanowiło czynnik motywacyjny, były premie kwartalne powiązane z efektami ekonomicznymi danego oddziału. Wskaźnik premiowy wynosił od 25% do 100% w zależności od profilu prowadzonej działalności (produkcja, usługi, handel, projektowanie). Wynagrodzenie stanowiące składniki zmienne stanowiła premia uznaniowa określana procentowo w zależności od efektów ekonomicznych dla każdego oddziału spółki. Ponadto wskazał, że Oddział S. (...) w P. uzyskiwał ze względu na efekty ekonomiczne prowadzonej działalności wskaźniki premiowe od 25% do 40% liczone do bazy składników stałych wynagrodzenia. Wartości wynagrodzenia zapisane w druku Rp-7 wystawionego dla P. O. ze względu na braki w dokumentacji źródłowej, wystawione zostały na podstawie porównania zarobków pracowników przedsiębiorstwa zatrudnionych w tamtym czasie w innych Oddziałach (...) na analogicznych stanowiskach i odpowiednio do czasu zatrudnienia.

W ocenie Sądu, wystawiony w oparciu o takie ustalenia druk Rp-7 nie może stanowić podstawy do przyjęcia wynagrodzenia za sporny okres w wysokości wskazanej w tym druku.

Sąd zważył, co następuje:

Jak stanowi art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2022 poz. 504 ze zm.), kapitał początkowy jest obliczany dla każdego ubezpieczonego urodzonego po 31.12.1948 r. a przed 1.01.1999 r., opłacającego składkę na ubezpieczenia społeczne lub za którego składkę tę opłacał płatnik składek. Stanowi on rodzaj rozliczenia z systemem ubezpieczeń społecznych obowiązującym przed 1999 r. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1.01.1999 r. Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Do podstawy wymiaru świadczenia przyjmuje się zatem składniki wynagrodzenia (przychód, dochód), które w rozumieniu przepisów o podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, obowiązujących we wskazanym przez wnioskodawcę okresie, podlegały składce na ubezpieczenia społeczne. Nie uwzględnia się natomiast składników wynagrodzenia wyłączonych z tego obowiązku.

Przedmiotem postępowania w niniejszej sprawie było ustalenie, czy organ rentowy prawidłowo zakwestionował P. O. wysokość wynagrodzenia uzyskanego w roku 1989, wskazaną w druku Rp-7.

Należy wyjaśnić, że zakres obowiązków organu rentowego i wnioskodawcy, ubiegającego się o świadczenie, reguluje rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412).

Zgodnie z § 10 tego rozporządzenia zainteresowany zgłaszający wniosek o emeryturę powinien dołączyć do wniosku dokumenty stwierdzające: datę urodzenia, okresy uzasadniające prawo do świadczenia i ich wysokość, wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu i uposażenia, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, okoliczności niezbędne do ustalenia świadczeń przysługujących z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych, jeżeli umowy międzynarodowe, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, tak stanowią. Dokumenty te nie są wymagane, jeżeli konto ubezpieczonego zawiera dane pozwalające na ustalenie prawa i wysokości świadczenia lub jeżeli zostały złożone w organie rentowym dla celów ustalenia kapitału początkowego albo prawa lub wysokości świadczeń na podstawie ustawy lub odrębnych przepisów.

Natomiast § 21 tego rozporządzenia stanowi, że środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 2.02.1996 r., II URN 3/95). Jednak zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 9.01.1998 r., II UKN 440/97, zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych.

Z § 22 wskazanego rozporządzenia w nawiązaniu do art. 194 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że środkiem dowodowym, stwierdzającym wysokość zarobków lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury dla pracowników, są zaświadczenia zakładów pracy wystawione na druku ZUS Rp-7 lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokość osiąganych zarobków, o ile nie budzą one zastrzeżeń. W przypadku braku dokumentacji płacowej, wysokość wynagrodzenia może być ustalona na podstawie innej, wiarygodnej dokumentacji (np. umowa o pracę angaże, pisma pracodawcy z określonym wynagrodzeniem pracownika) lub na podstawie kopii dokumentacji płacowej sporządzonej przez jednostkę przechowującą dokumentacje zakładu.

Z wyjaśnień likwidatora spółki, który wypełnił druk Rp-7 wynika, że wykonując powyższe nie opierał się o dokumentację osobową i płacową P. O., a za podstawę wpisu przyjął dane dotyczące wynagrodzeń innych pracowników spółki, zatrudnionych na podobnych stanowiskach w innych oddziałach.

Sąd rozpoznając sprawę miał na uwadze, że dopuszczalne jest ustalenie wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dowody zastępcze, w tym o właściwie udokumentowane wynagrodzenie współpracownika, zajmującego tożsame stanowisko pracy. Muszą to być jednak dowody niebudzące wątpliwości, dowody spójne i precyzyjne. Sąd może dokonywać ustaleń w powyższym zakresie jedynie z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 21.08.2013 r., sygn. III AUa 1768/12, LEX nr 1386110, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30.10.2013 r., sygn. III AUa, LEX nr 1403675). Takiego waloru nie można przypisać dowodom przedstawionym przez odwołującego się. Przedstawiony przez odwołującego się druk Rp-7 w powiązaniu z wyjaśnieniami likwidatora M. B., nie stanowi wystarczającej podstawy do ustalenia, choćby w przybliżeniu, faktycznie osiąganych przez P. O. w spornym okresie dochodów.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji wyroku. O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t. jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935 ze zm.).