Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – SSO Wojciech Paluch

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Dorota Lichocka

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2023 r. w Tarnobrzegu

na rozprawie

sprawy A. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

o prawo do wypłaty świadczenia niezrealizowanego

na skutek odwołania A. N.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

z dnia 21 kwietnia 2023 r. znak: (...)

I.zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni A. N. prawo do świadczenia niezrealizowanego za miesiąc grudzień 2022 r. po zmarłym S. N.,

II.zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. na rzecz wnioskodawczyni A. N. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 180 zł (słownie: sto osiemdziesiąt złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia o kosztach.

Sygn. akt III U 377/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 kwietnia 2023r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W., po rozpatrzeniu wniosku A. N. z dnia 6 kwietnia 2023r. odmówił wnioskodawczyni prawa do wypłaty niezrealizowanego świadczenia po zmarłym w dniu 13 grudnia 2022r. S. N.. Organ rentowy przytoczył treść przepisu art. 136 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022r. poz. 504 ze zm.) i uzasadniał, że świadczenia niezrealizowane przysługują innym członkom rodziny (nieuprawnionym do renty rodzinnej) tylko w przypadku wykazania, iż osoba zmarła pozostawała na utrzymaniu tego członka rodziny. W rozumieniu tego przepisu należy uznać także częściowe utrzymanie (przyczynienie się do utrzymania), a wnioskodawczyni nie udokumentowała powyższego faktu i dlatego nie można przyznać świadczenia niezrealizowanego za grudzień 2022r.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła A. N., zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez ustalenie, iż jest uprawniona do wypłaty stanowiącej niezrealizowane świadczenie po zmarłym S. N. za grudzień 2022r. oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Podnosiła, że przez szereg lat (aż do zgonu) samodzielnie sprawowała nad nim opiekę i faktycznie S. N. pozostawał na jej utrzymaniu i pod bieżącą opieką. Argumentowała, że zmarły był na jej wyłącznym utrzymaniu od 15 czerwca 2018r., odwołująca zamieszkiwała wraz ze S. N. od 2012r., był on osobą niepełnosprawną i wymagającą opieki osób trzecich. Z uwagi na stan zdrowotny i wiek (95 lat) nie był on w stanie samodzielnie funkcjonować. Od czerwca 2018r. wnioskodawczyni kupowała żywność, leki, odzież, pościel, kołdry czy środki czystości, zapewniała dostęp do fachowej pomocy medycznej i nadzorowała przyjmowanie leków. Odwołująca podkreśliła, że najbliższa rodzina S. N. (żona, syn oraz córka zmarłego) również nie żyją.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie. Podnosił, że wnioskodawczyni nie wykazała, że koszt zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb zmarłego był znacznie wyższy niż kwota przysługującego mu świadczenia.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił i zważył, co następuje:

S. N., urodzony (...), był uprawniony do renty inwalidy wojskowego w związku ze służbą wojskową oraz emerytury (decyzje w aktach ZUS), zmarł w dniu 13 grudnia 2022r. (odpis skrócony aktu zgonu, k. 250 akt rentowych), świadczenie emerytalne za grudzień 2022r. wyniosło kwotę 4 688,45zł. W dniu 3 stycznia 2023r. A. N. wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o wypłatę niezrealizowanych świadczeń po zmarłym S. N.. Rozpoznając wniosek organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

A. N. zawarła związek małżeński z synem zmarłego Z. N. w 1980r. (odpis skrócony aktu małżeństwa, k. 271 akt rentowych). Małżonkowie zamieszkiwali wspólnie w domu w T. przy ul. (...), natomiast S. N. i jego żona K. do 2012r. zamieszkiwali w miejscowości S. (gmina M., powiat W.). Od 2012r. teściowie (z uwagi na wiek i stan zdrowia) zamieszkiwali wspólnie z wnioskodawczynią i jej mężem, którzy zapewniali im opiekę. Córka S. N. (A. K.) zmarła w 2009r. (odpis skrócony aktu zgonu, k. 270 akt rentowych). Od śmierci żony S. N. w lipcu 2013r. (odpis skrócony aktu zgonu, k. 268 akt rentowych) pozostawał on pod wspólną opieką wnioskodawczyni i jej męża. Po śmierci męża odwołującej w czerwcu 2018r. (odpis skrócony aktu zgonu, k. 269 akt rentowych) ubezpieczona samodzielnie sprawowała opiekę nad S. N.. Zmarły chorował na niewydolność serca, komorowe zaburzenia rytmu serca, przemijający blok przedsionkowo-komorowy, nadciśnienie tętnicze, chorobę P., zespół otępienny, torbiel nerki prawej, chorobę wrzodową żołądka, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, przepuklinę rozworu przełykowego, uogólnioną miażdżycę, częściowo zwapnione płuca, przebył operację usunięcia prostaty. Od śmierci Z. N. w 2018r. S. N. nie wstawał z łóżka.

Dom w którym mieszkali odwołująca i S. N. był domem parterowym z użytkowym poddaszem. Dom był ogrzewany gazem, rachunki w sezonie grzewczym wynosiły do około 1000 zł. Rachunki za prąd wynosiły około 400 zł, ponieważ S. N. leżał na łóżku i materacu zasilanym energią elektryczną, często korzystał z koncentratora tlenu z uwagi na problemy z oddychaniem. Świadczenia otrzymywane przez S. N. z ZUS były w całości wykorzystywane na leczenie (w szczególności wizyty domowe lekarzy specjalistów, których koszt w niektórych miesiącach wynosił około 1 500zł) oraz leki, które na stałe przyjmował. Wnioskodawczyni co miesiąc kupowała pielucho-majtki (był to wydatek rzędu 700-800 zł, część z nich była kupowana za pełną odpłatnością); kupowała bieliznę, pościel i kołdry bawełniane (które zużywały się po krótkim okresie użytkowania), środki pielęgnacyjne, podkłady ochronne, rękawiczki jednorazowe, środki czystości i artykuły przeciwodleżynowe. Przygotowywała dla teścia posiłki w ramach specjalnej diety, osobiście myła i goliła teścia, strzygła mu włosy i wykonywała inne zabiegi pielęgnacyjne.

W zaświadczeniu z dnia 16 maja 2023r. (k. 26 akt sprawy) sporządzonym przez lek. med. B. F. stwierdzono, że S. N. zamieszkały (...)-(...) T., ul. (...) był leczony w tutejszej poradni od 2018r. (wizyty domowe). Był chorym leżącym, wymagającym całodobowej, stałej opieki osób drugich; opiekę nad pacjentem sprawowała synowa A. N., zamieszkała pod tym samym adresem.

/Dowód: dokumenty zalegające w aktach rentowych dot. odwołującej i S. N., zeznania odwołującej złożone w trybie art. 299 w zw. z art. 304 k.p.c./

Zgodnie z art. 136 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023r. poz. 1251 t.j.), w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia określone ustawą, świadczenia należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku - małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku - innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba (ust. 1). Osoby wymienione w ust. 1 mają prawo do udziału w dalszym prowadzeniu postępowania o świadczenia, nieukończonego wskutek śmierci osoby, która o te świadczenia wystąpiła (ust. 2). Roszczenia o wypłatę świadczeń, o których mowa w ust. 1, wygasają po upływie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, której świadczenia przysługiwały, chyba że przed upływem tego okresu zgłoszony zostanie wniosek o dalsze prowadzenie postępowania (ust. 3).

Sąd dał wiarę zeznaniom odwołującej A. N., które były spontaniczne, szczere i korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Sąd zważył, że nawet wobec braku dowodów w postaci dokumentów – mając na uwadze stan zdrowia zmarłego S. N. oraz jego wiek - występujące u zmarłego schorzenia wymagały ponoszenia znacznych kosztów leczenia i zakupu leków, które przekraczały uzyskiwane przez niego świadczenia z organu rentowego. Od 2018r. S. N. nie wstawał z łóżka, co generowało dodatkowe koszty opieki – konieczność opłacenia wizyt domowych lekarzy, zakupu sprzętu i artykułów przeciwodleżynowych czy pielucho-majtek. Nie należy tracić z pola widzenia okoliczności, że wnioskodawczyni sprawowała całodobową, stałą opiekę. W tym kontekście odwołująca trafnie podnosiła, że zatrudnienie pielęgniarki w celu sprawowania opieki wiązałoby się z kosztem co najmniej 3 000zł miesięcznie.

Reasumując, okoliczności ustalone w sprawie dają podstawy do stwierdzenia, że zmarły S. N. co najmniej w częściowym stopniu pozostawał na utrzymaniu odwołującej - pozostawał z odwołującą w takiej relacji ekonomicznej, że jego podstawowe potrzeby nie zostałyby zaspokojone bez materialnego wsparcia wnioskodawczyni.

W konsekwencji Sąd, stosownie do art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawczyni A. N. prawo do świadczenia niezrealizowanego za miesiąc grudzień 2022 r. po zmarłym S. N. (pkt I wyroku).

W punkcie II wyroku Sąd, w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r. poz. 1800), zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. na rzecz wnioskodawczyni A. N. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia o kosztach.