Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2023r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 grudnia 2023r. w Suwałkach

sprawy Ł. K.

z udziałem syndyka masy upadłości Ł. K. – radcy prawnego W. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie

w związku z odwołaniem Ł. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 11 sierpnia 2023 r. znak (...)

uchyla zaskarżoną decyzję i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O..

Sygn. akt III U 537/23

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 11.08.2023r. stwierdził, że Ł. K., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 11.06.2006r. do 25.04.2022r.

W uzasadnieniu wskazał, że z ewidencji wynika, iż Ł. K. rozpoczął wykonywanie działalności gospodarczej od 10.04.2006r., zaś od 11.06.2006r. jest zgłoszony do ubezpieczeń społecznych.

Dnia 26.04.2022r. Sąd Rejonowy w Białymstoku ogłosił upadłość Ł. K., jako osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) Ł. K.. Na dzień ogłoszenia upadłości, część lokali znajdujących się w nieruchomości położonej w N. (...) (która stanowiła własność Ł. K., a tym samym w chodziła w skład masy upadłości), była przedmiotem najmu. W związku z powyższym, postanowieniem z dnia 28.07.2022r. Sędzia Komisarz w Sądzie Rejonowym w Białymstoku wyraził zgodę na dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa upadłego w zakresie najmu nieruchomości do dnia ich sprzedaży. Sprzedaż przedsiębiorstwa dłużnika nastąpiła 24.05.2023r.

Z informacji Urzędu Skarbowego w E. wynika, że od 25.05.2006r. Ł. K. figuruje w ewidencji podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych według skali podatkowej. W złożonych zeznaniach podatkowych o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) Ł. K. wykazał za lata 2006-2013 przychody.

Na koncie Ł. K. brak jest zewidencjonowanych dokumentów rozliczeniowych od listopada 2019r. do kwietnia 2022r., zewidencjonowane zaś zostały wpłaty do kwietnia 2014r. W latach 2014-2019 Zakład wydał wobec Ł. K. decyzje o wysokości zadłużenia z tytułu składek za okres od lipca 2013r. do października 2019r., od których - po ich otrzymaniu - nie składał odwołań do sądu. W stosunku do zaległości z tytułu składek prowadzone było postepowanie egzekucyjne, którego Ł. K. nie kwestionował. Ostatnia wpłata egzekucyjna wpłynęła na konto egzekucyjne ZUS 4.11.2021r.

Powyższy stan rzeczy, jak i aktywny wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej powoduje istnienie domniemania, że działalność gospodarcza faktycznie prowadzona jest przez Ł. K. od daty wskazanej we wniosku aż do dnia 26.04.2022r., to jest z chwilą ogłoszenia upadłości, kiedy stracił on zarząd i możliwość korzystania i rozporządzania majątkiem stanowiącym masę upadłości.

W odwołaniu od tej decyzji Ł. K. twierdził, że nie prowadził faktycznie działalności gospodarczej dłużej niż do roku 2014 i nie podlega ubezpieczeniu społecznemu za okres podany w decyzji za numerem (...). Wskazał, że od końca 2014r. nastąpiły kłopoty ze sprzedażą sprzętu rolniczego, gospodarstwa przestały otrzymywać dofinansowania, a to była główna działalność prowadzona przez jego firmę (...). Przedsiębiorstwo stało się niewypłacalne, biuro rachunkowe nie zwróciło mu dokumentów, ponieważ nie dokonał z nim rozliczenia i nie wyrejestrowało działalności gospodarczej ani w ZUS, ani w CEIDG. Jednak dokumenty na oryginalnych drukach ZUS nie były składane ani do Zakładu, ani do Urzędu Skarbowego, co oznacza, że działalność nie była prowadzona, a właściciel nie podlega ubezpieczeniu. Działalność zmuszony był zakończyć i zaprzestać jej prowadzenia, chociażby przez zajęcia komornicze, blokady rachunków, zajęcia wierzytelności i inne. Jak też wynika ze złożonej przez Urząd Skarbowy informacji, w latach 2014-2021 nie były składane żadne oświadczenia i rozliczenia podatkowe, co było wynikiem nie prowadzenia działalności gospodarczej. W sytuacji trudnej, w jakiej się znalazł, ZUS nie powinien zaś domniemywać na niekorzyść petenta, tylko pomóc obywatelowi w zaistniałej sytuacji.

Brak sprzeciwu wobec wcześniejszych decyzji, czynności komorniczych i innych, który jest mu zarzucany, wynika z trudnej sytuacji, w której się znalazł w związku z prowadzoną wcześniej działalnością gospodarczą. Fakt, że nie przebywał w kraju, bo warunki mu na to nie pozwalają, też jest znaczący przy składaniu wszelkich odwołań, zażaleń, a także fakt adresowania korespondencji na niewłaściwy adres. Działania komornika były wtedy prowadzone na bardzo szeroką skalę, ze strony wielu wierzycieli, banków i innych instytucji. Co również dowodzi, że nie było możliwości, aby działalność była prowadzona bez dostępu do jakichkolwiek środków pieniężnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumenty z zaskarżonej decyzji. Podniósł również, że z uwagi na kontynuację przez Syndyka prowadzonej przez upadłego działalności gospodarczej, Ł. K. nie został wyrejestrowany jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą z dniem ogłoszenia upadłości, tj. 26.04.2022r. Podniósł też, że zostały zgłoszone do masy upadłości należności z tytułu nieopłaconych składek.

Uczestnik postępowania syndyk masy upadłości Ł. K. wskazał że jest syndykiem osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) Ł. K. w upadłości, gdyż postanowieniem z dnia 26.04.2022r. Sąd Rejonowy w Białymstoku ogłosił upadłość Ł. K. – osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) Ł. K..

W związku z tym podniósł, że zgodnie z treścią art. 144 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe, po ogłoszeniu upadłości postępowania sądowe, administracyjne lub sądowoadministracyjne dotyczące masy upadłości, mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez syndyka albo przeciwko niemu. Zgodnie natomiast z treścią art. 144 ust. 2 PU, postępowania, o których mowa w ust. 1, syndyk prowadzi na rzecz upadłego, lecz w imieniu własnym.

Zgodnie też z art. 174 § 1 pkt. 4 kpc, sąd zawiesza postępowanie z urzędu, jeżeli postępowanie dotyczy masy upadłości, masy układowej lub masy sanacyjnej i ogłoszono upadłość lub wszczęto wtórne postepowanie upadłościowe albo ustanowiono zarządcę w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Zgodnie zaś z art. 174 § 3 kpc, sąd wezwie syndyka, zarządcę przymusowego, zarządcę tymczasowego albo zarządcę do udziału w sprawie. W kontekście tego artykułu oświadczył o wstąpieniu do prowadzonego niniejszego postępowania.

Dalej wskazał, że wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o wydanie decyzji, czy upadły powinien podlegać ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu za okres od dnia ogłoszenia upadłości. W odpowiedzi organ rentowy stwierdził, że upadły podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jedynie do dnia 25.04.2022r., a więc do dnia poprzedzającego dzień ogłoszenia upadłości.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

W zaistniałym stanie rzeczy zaskarżoną decyzję należało uchylić i przekazać sprawę organowi rentowemu do ponownego rozpoznania.

Wobec Ł. K., osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...) Ł. K., jako dłużnika, Sąd Rejonowy w Białymstoku postanowieniem z dnia 26.04.2022r. za sygn.. akt (...) ogłosił opadłość. Mając więc na uwadze treść art. 144 ust. 1 prawa upadłościowego, postępowanie organu rentowego o ustaleniu, że Ł. K., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 11.06.2006r. do 25.04.2022r., winno być również prowadzone wobec syndyka masy upadłości Ł. K., a nie tylko wobec samego Ł. K.. Niewątpliwie przecież postępowanie organu rentowego o ustaleniu, czy Ł. K. podlega ubezpieczeniom społecznym, dotyczy jego masy upadłości, gdyż wynika z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej na nieruchomości będącej jego własnością, która wchodzi w skład masy upadłości. Zgodnie natomiast zgodnie z treścią art. 144 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe, po ogłoszeniu upadłości postępowania sądowe, administracyjne lub sądowoadministracyjne dotyczące masy upadłości, mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez syndyka albo przeciwko niemu. Zgodnie natomiast z art. 144 ust. 2 PU, postępowania, o których mowa w ust. 1, syndyk prowadzi na rzecz upadłego, lecz w imieniu własnym.

Konsekwencją powyższego, jest to, że adresatem decyzji ustalającej podleganie ubezpieczeniom społecznym przez Ł. K. winien być syndyk jego masy upadłości, a nie Ł. K., nawet jeżeli rzeczywiście jako osoba prowadząca działalność gospodarczą podlegał od 11.06.2006r. do 25.04.2022r. obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Takie też podleganie przez niego ubezpieczeniom społecznym nie powinno budzić wątpliwości, skoro jej nie wyrejestrował, a przy tym wynajmował część lokali znajdujących się w nieruchomości położonej w N. (...) która stanowiła jego własność (tym samym wchodziła w skład masy upadłości) i była przedmiotem umów najmu. Tłumaczenie wskazane w odwołaniu o wielu trudnościach nie może stać na przeszkodzie takiej konstatacji, skoro faktycznie wynajmował lokale i z tego tytułu osiągał dochód.

Wskutek zaistniałego stanu rzeczy, że wobec Ł. K., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) Ł. K. ogłoszono upadłość, to syndyk winien być stroną postępowania przed organem rentowym w znaczeniu formalnym. W oznaczeniu strony, do której była kierowana decyzja, należało wymienić syndyka (patrz: wyrok NSA z 24.11.2022r., I OSK 1362/19, wyrok WSA w Gliwicach z 26.04.2022r., I SA/GI 151/22). Decyzja ta winna też być wydana po przeprowadzeniu postępowania z udziałem syndyka. Nie jest tu absolutnie wystarczającym tylko doręczenie mu decyzji wydanej wobec osoby prowadzącej działalność gospodarczą w upadłości. W przytoczonym wyroku NSA z 24.11.2022r., I OSK 1362/19 Sąd ten wskazał, że konsekwencją wydania wyroku z udziałem upadłego jako strony postępowania i bez udziału syndyka jest nieważność postępowania (art. 379 pkt. 5 kpc). Dotyczy to także postępowania sądowoadministracyjnego.

Postępowanie zatem organ rentowego obwarowane było istotnymi brakami i decyzja została wydana z rażącym naruszeniem przepisów o postępowaniu przed organem rentowym. Zgodnie natomiast z art. 477 ¹⁴ § 2 ¹ k.p.c., jeżeli decyzja nakładająca na ubezpieczonego zobowiązanie, ustalająca wymiar tego zobowiązania lub obniżająca świadczenie, została wydana z rażącym naruszeniem przepisów o postępowaniu przed organem rentowym, sąd uchyla tę decyzję i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania organowi rentowemu. W projekcie ustawy ustawodawca wskazał, że decyzje organów rentowych bywają dotknięte rażącymi wadami w zakresie treści (brak oznaczenia prawidłowo stron, niewskazanie sposobu obliczenia świadczenia lub składki), sposobu wydania (wydanie przez osobę nieuprawnioną) i postępowania je poprzedzającego (bez podstawy prawnej lub przedwcześnie - bez zachowania terminów lub przesłanek wydania). Niezależnie od tego, czy wady te dotyczą formy czy treści decyzji, ich wspólną cechą jest to, że naruszają przepisy o postępowaniu przed organem rentowym w takim stopniu, że ich konwalidacja jest niemożliwa. W związku z powyższym, od dnia 7 listopada 2019 r. zakres badania sądu pierwszej instancji obejmuje nie tylko naruszenie prawa materialnego, ale także przepisy postępowania przed organem rentowym. Norma prawna zawarta w art. 477 ¹⁴ § 2 ¹ kpc służy eliminacji z obrotu prawnego wadliwych decyzji, których wadliwość jest rażąca. Wydanie natomiast decyzji nie w stosunku do syndyka i bez jego udziału jest rażącą wadliwością zaskarżonej decyzji.

Z tych względów, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 ¹ kpc, należało orzec jak w wyroku.

PW/mmw