Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV C 851/23

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział IV Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Artur Grajewski

Protokolant: sekr. sąd. Anna Kozłowska

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2024 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa N. J.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o ustalenie i zapłatę

1.  oddala powództwo.

2.  zasądza od powoda N. J. na rzecz pozwanego (...) S.A.
z siedzibą w W. kwotę 10.817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

sędzia Artur Grajewski

Sygn. akt IV C 851/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 września 2023 r. (data stempla pocztowego) powód N. J. wniósł o:

1.  ustalenie, że postanowienia § 9 ust. 1, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11 umowy nr (...)zawartej pomiędzy nim i (...) S.A. w W. nie wiążą go;

2.  zasądzenie od pozwanego kwoty 17.905,37 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty;

3.  zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że postanowienia § 9 ust. 1, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11 umowy o kredyt hipoteczny nr (...), dotyczące ustalania oprocentowania kredytu, stanowią klauzule abuzywne, w umowie nie określono precyzyjnie zasad i metod ustalania wartości oprocentowania, nie przedstawiono mu oferty kredytu ze stałą stopą procentową, nie pouczono o ryzyku zmiennej stopy procentowej oraz przerzucono na niego całe ryzyko ekonomiczne (pozew – k.2-6).

W odpowiedzi na pozew z dnia 11 grudnia 2023 r. (data stempla pocztowego) pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. podniósł, że nie uznaje powództwa ani co do zasady ani co do wysokości, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych. Podniósł zarzut braku interesu prawnego przy wystąpieniu z roszczeniem o ustalenie, bowiem stronie powodowej przysługują roszczenia dalej idące o świadczenie, które sformułowane zostały
w pozwie. Ponadto zdaniem pozwanego roszczenie to zostało sformułowane w sposób niejednoznaczny, nie spełniający dyspozycji przepisu art. 187 k.p.c. – powód domaga się de facto ukształtowania stosunku prawnego łączącego strony. Podniósł również zastosowanie przez powoda nieprawidłowych stawek WIBOR dla wyliczenia dochodzonego roszczenia o zapłatę.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniósł, że sporna umowa jest zgodna z przepisami prawa, klauzula z § 9 umowy nie może być badana pod kątem spełnienia przesłanek z art. 385 1 i nast. k.c., umowa została w tym zakresie sformułowania w sposób jasny i zrozumiały, a postanowienia § 9 umowy regulują główny przedmiot świadczeń stron, powodowi przedstawiono przed zawarciem umowy informacje o historycznych wartościach stawki WIBOR i wpływie zmiany wysokości tej stawki na jego sytuację, powód otrzymał pełne informacje dotyczące ryzyka zmiennej stopy procentowej, WIBOR jest istotnym wskaźnikiem referencyjnym zaakceptowanym przez KE i spełnia wymogi BMR (odpowiedź na pozew – k.31-62).

Sąd ustali, co następuje:

Powód korzystając z usług doradcy kredytowego (...) S.A. zwrócił się do pozwanego o udzielenie mu kredytu na zakup nieruchomości (okoliczność bezsporna).

W dniu 17 lutego 2021 r. na formularzu udostępnionym przez bank N. J. złożył wniosek o kredyt hipoteczny nr (...), w którym wskazał, że wniosek został złożony w ramach promocji, która obowiązywała w dniu jego składania. Celem kredytu był zakup mieszkania i zakup garażu/miejsca postojowego, a kwotę kredytu określono na 403.959,00 zł. Jako formę spłaty kredytu wskazano raty równe, a okres kredytowania na 216 miesięcy (dowód: wniosek kredytowy wraz z załącznikami – k.126-134).

W tym samym dniu powód złożył wniosek o zawarcie umowy o kredyt hipoteczny nr (...), na którym zaznaczono wersję kredytu jako kredyt
w promocji oraz wskazano wnioskowaną kwotę kredytu na 403.959,00 zł.
W formularzu umowy zawarte zostało oświadczenie, że(...) przekazał kredytobiorcy informację o ryzyku zmiany stopy procentowej i kredytobiorca jest świadomy tego, że je ponosi. Ryzyko to polegać miało na tym, że przy niekorzystnej zmianie stopy procentowej zwiększyć się miała comiesięczna rata spłaty kredytu oraz wartość całego zaciągniętego zobowiązania. Informacje o tym ryzyku, (...)przedstawił w formie symulacji wysokości comiesięcznych rat kredytu oraz kosztów obsługi kredytu w dwóch scenariuszach: na podstawie danych w dniu złożenia wniosku o kredyt oraz na podstawie danych przy niekorzystnej zmianie wysokości stóp procentowych (dowód: wniosek – k.135-136v).

Powód oświadczył ponadto, że przed przystąpieniem do Promocji „(...)” otrzymał i akceptuje treść postanowień Regulaminu Promocji. W treści Regulaminu Promocji zawarte zostały informacje
o obowiązujących marżach w zależności od rodzaju klienta, przedstawiony został reprezentatywny przykład dla kredytu hipotecznego w różnych wariantach przygotowany w zależności od rodzaju klienta, jak również zawarta został informacja, że w sytuacji gdy oprocentowanie kredytu na skutek zmiany stawki WIBOR wzrośnie, tym samym rata kredytu ulegnie stosownej zmianie (dowód: oświadczenie – k.117; regulamin promocji – k.101-116).

Na należący do powoda adres poczty elektronicznej (powód potwierdził posługiwanie się nim na rozprawie w dniu 21 lutego 2024 r.) pozwany przesłał
w dniu 22.02.2021 r. informacje o ryzyku zmiennej stopy procentowej, symulacje oraz informacje o ryzykach związanych z zaciągnięciem zobowiązania. Na symulacji wysłanej do powoda w tabeli dokładnie zostało przedstawione, jak kształtować się będzie rata kredytu oraz jaki będzie całkowity koszt kredytu w przypadku zmiany stawki WIBOR. To samo znajdowało się w informacji o ryzykach dla kredytobiorców hipotecznych, w której to opisano informacje o kształtowaniu się rat kredytu hipotecznego w zależności od przyjętego okresu kredytowania, informacje o ryzyku zmiany stopy procentowej, w tym o kształtowaniu się stawki WIBOR w latach 2004-2017 oraz wysokości raty w przypadku wzrostu stawki WIBOR do 3, 5, 10 i 15%, informacje o ryzyku zmiany cen zabezpieczenia kredytu i całkowitym koszcie kredytu (dowód: mail – k.118, symulacja- k.119-119v, informacja o ryzykach dla kredytobiorców hipotecznych – k.120-125).

W dniu 9 marca 2021 r. powód otrzymał od pozwanego na ten sam adres poczty elektronicznej informację o pozytywnie wydanej decyzji kredytowej, którą przesłano mu w załączonym pliku. Wraz z decyzją kredytową powód otrzymał projekt umowy, Regulamin udzielania kredytów hipotecznych dla osób fizycznych przez (...) S.A. oraz Regulamin przyjmowania i rozpatrywania reklamacji Klientów obsługiwanych za pośrednictwem podanej strony internetowej (dowód: mail wraz z załącznikami– k.138-165).

W dniu 15 marca 2021 r. N. J. podpisał oświadczenie, w którym zaakceptował formularz informacyjny z dnia 9.03.2021 r., wydany po korekcie wynikającej ze zmiany celu kredytu hipotecznego nr (...). W formularzu informacyjnym wskazane zostało, że kredyt miał być udzielony w kwocie 403.959,00 PLN, na okres 216 miesięcy, z przeznaczeniem na cele mieszkaniowe. W całym okresie kredytowania powód w comiesięcznej racie miał spłacać kapitał i odsetki. Stopa oprocentowania mająca zastosowanie do kredytu to zmienna stopa oprocentowania oparta o stawkę referencyjna (WIBOR 3M) plus marża kredytu. Bank dokonywać miał sprawdzenia wartości stawki referencyjnej WIBOR 3M
w przedostatnim dniu roboczym lutego, maja, sierpnia i listopada. W przypadku gdy w dniu sprawdzenia, wartość stawki referencyjnej WIBOR 3M różniła się od wartości stawki bazowej obowiązującej w Banku, Bank dokonywać miał zmiany wartości stawki bazowej obowiązującej w Banku w granicach zmiany wartości stawki referencyjnej WIBOR 3M, tj. przyjmować miał jako wartość stawki bazowej obowiązującej w Banku przez kolejne 3 miesiące kalendarzowe, wartość stawki referencyjnej WIBOR 3M z dnia sprawdzenia. Bank podawał wartość stawki bazowej obowiązującej w Banku z dokładnością do pięciu miejsc po przecinku. Aktualna wartość stawki referencyjnej obowiązującej w Banku podana była na stronie(...) Podane zostało także porównanie tradycyjnej oferty z ofertą promocyjną kredytu i informacje co do RRSO (dowód: oświadczenie- k.157; formularz informacyjny dotyczący kredytu hipotecznego – k.158-165).

W dniu 15 marca 2021 r. N. J. zawarł z (...) S.A. z siedzibą
w W. umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych.

Kwotę kredytu ustalono na 403.959,00 zł, a przeznaczona być miała na finasowanie przedpłat na poczet budowy i nabycia od dewelopera lokalu mieszkalnego nr (...) wraz z prawem wyłącznego korzystania z miejsca postojowego nr 246, realizowanych w miejscowości W., ul. (...) bud.(...). (§1 ust. 1-2 umowy - k. 166).

Umowa została zawarta na czas określony 216 miesięcy od dnia 15-03-2021 r. do dnia 14-03-2039 r. Wariant spłaty kredytu wybrano jako raty równe, termin spłaty raty kredytu ustalono na 15 dzień każdego miesiąca, zaś ostateczny termin spłaty kredytu miał zostać wskazany w harmonogramie spłaty kredytu opisanym w § 10 umowy. Oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym, z uwzględnieniem postanowień § 9 części I umowy i obniżenia marzy Banku, w związku
z przystąpieniem kredytobiorcy do promocji „(...)”, wynosiło 2,66%. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania kredytu wynosiła 3,09 % i miała być obliczana zgodnie ze wzorem matematycznym wskazanym w załączniku nr 3 do ustawy z dnia 23.03.2017 r. do kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami, przy przyjęciu założeń wymienionych w pkt. 1, 2 i 3 tego załącznika. W okresie przejściowym, tj. do czasu wpisu hipoteki, o której mowa w §3 ust. 1 części umowy, marża banku wskazana
w §9 ust. 1 części umowy, stanowiąca składnik zmiennej stopy procentowej kredytu, uległa podwyższeniu o 1,50 p.p. Zmienne oprocentowanie należności przeterminowanych w stosunku rocznym, obniżone w związku z przystąpieniem kredytobiorcy do promocji, wynosi 4,66%. Zmienne oprocentowanie dla należności przeterminowanych w stosunku rocznym dla kredytów nie objętych promocją wynosiło 6,66%. Oprocentowanie miało ulec zmianie w przypadku zmiany stawki bazowej w sposób opisany w §9 części I umowy lub w przypadku zmiany maksymalnej wysokości odsetek wynikających z czynności prawnych określonych
w k.c., w zakresie i kierunku z niej wynikającym (§1 ust. 3-9 umowy – k.166)

Kredyt miał być oprocentowany wg zmiennej stopy procentowej, określonej
w § 1 ust. 7 części I umowy. Wysokość zmiennej stopy procentowej ustalona została jako suma zmiennej stawki bazowej WIBOR 3M obowiązującej w Banku w dniu
15-03-2021 r. w wysokości 0,21000% i marży Banku wynoszącej 2,45 p.p. Stawka bazowa obowiązująca w banku ustala jest w trybie opisanym w ust. 3. W przypadku nie wywiązania się przez Kredytobiorcę z warunków promocji lub rezygnacji
z warunków promocji, marża Banku miała zostać podwyższona do poziomu marży standardowej wynoszącej 4,45 p.p. A zmiana marży promocyjnej na marżę standardową dokonana zgodnie z Regulaminem „(...)”,
w przypadkach w nim określonych, nie stanowi zmiany umowy i nie wymaga zawarcia aneksu ( §9 ust.1 umowy – k. 167v).

Bank dokonuje sprawdzenia wartości stopy referencyjnej WIBOR 3M
w przedostatnim dniu roboczym lutego, maja, sierpnia i listopada. W przypadku, gdy w dniu sprawdzenia, wartość stopy referencyjnej WIBOR 3M różni się od wartości stawki bazowej obowiązującej w Banku, Bank dokonuje zmiany obowiązującej u niego stawki bazowej w granicach zmiany wartości stopy referencyjnej WIBOR 3M, tj. przyjmuje jako wartość stawki bazowej obowiązującej
w Banku przez kolejne 3 miesiące kalendarzowe, wartość stopy referencyjnej z dnia sprawdzenia. Bank podaje wartość stawki bazowej obowiązującej w banku
z dokładnością do pięciu miejsc po przecinku (§9 ust.3 umowy – k. 167v).

Zmiana stawki bazowej obowiązującej w Banku następuje 3 dnia roboczego miesiąca, następującego po miesiącu, w którym Bank dokonał sprawdzenia wartości stopy referencyjnej WIBOR 3M, tj. każdego 3 dnia roboczego marca, czerwca, września, grudnia ( §9 ust.6 umowy – k. 167v)

Zmiana wysokości oprocentowania uruchomionego kredytu wynikająca ze zmiany stawki bazowej obowiązującej w Banku następuje w dniu spłaty najbliższej rat wynikającej z Harmonogramu spłaty po zmianie stawki bazowej ( §9 ust.7 umowy – k. 167v).

Zmiana wysokości oprocentowania kredytu nie uruchomionego, miała odbyć się w terminie określonym w ust. 6. Bank miał uruchomić kredyt wg stawki bazowej obowiązującej w Banku w dniu uruchomienia ( §9 ust.8 umowy – k. 168).

O każdej zmianie oprocentowania kredytobiorca przed jej dokonaniem zostać miał powiadomiony przez Bank za pośrednictwem: serwisu transakcyjnego Banku dostępnego na stronie internetowej Banku lub poczty elektronicznej e-mail w formie pliku PDF. Informacja o wysokości rat kapitałowo-odsetkowych po zmianie oprocentowania kredytu miała być przekazywana kredytobiorcy za pośrednictwem serwisu transakcyjnego dostępnego przez stronę internetową banku. Powyższą informację kredytobiorca mógł również uzyskać za pośrednictwem Biura Obsługi Klienta lub w innej formie zależnie od kanału komunikacji aktywowanego przez Kredytobiorcę ( §9 ust.9 umowy – k. 168).

Zmiany stopy referencyjnej WIBOR 3M, tym samym zmiany stawki bazowej, powodować miały zmianę oprocentowania kredytu i tym samym wpływały na wysokość rat kapitałowo-odsetkowych ( §9 ust.10 umowy – k. 168).

Zmiana wysokości oprocentowania kredytu dokonana zgodnie
z postanowieniami § 9 nie stanowi zmiany umowy ( § 9 ust.11 umowy – k. 168).

W sprawach nieuregulowanych w umowie stosowane miały być postanowienia: Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach bankowości detalicznej (...) S.A., Taryfy prowizji i opłat bankowych dla osób fizycznych w ramach bankowości detalicznej (...) S.A. oraz Tabel stóp procentowych dla osób fizycznych w ramach bankowości detalicznej (...) S.A., Regulaminu przyjmowania i rozpatrywania reklamacji w ramach bankowości detalicznej (...) S.A., Regulaminu promocji „(...)
(...)”, które stanowią integralną część umowy. Bank oświadczył, że posługuje się dokumentami, o których mowa powyżej, za wyjątkiem Regulaminu promocji,
w postaci elektronicznej, które są udostępniane za pośrednictwem strony internetowej Banku oraz poczty elektronicznej e-mail. Kredytobiorca oświadczył,
że przed zawarciem Umowy powyższe Regulaminy, Taryfa oraz Tabele zostały mu udostępnione w sposób umożliwiający ich przechowywania i odtwarzanie
w zwykłym toku czynności oraz, że przyjmuje do wiadomości i stosowania ich treść oraz uznaje ich wiążący charakter ( §22 umowy – k. 170-170v).

W §3 części III umowy Kredytobiorca oświadczył, że przed zawarciem umowy otrzymał od Banku informacje niezbędne do podjęcia decyzji w zakresie zaciąganego zobowiązania wynikającego z umowy kredytu oraz został poinformowany o możliwości i sposobie otrzymania wszelkich wyjaśnień dotyczących treści informacji przekazanych przed zawarciem Umowy i jej postanowień, celem umożliwienia mu podjęcia decyzji dotyczących umowy, uzyskał od banku wszystkie wyjaśnienia do zgłaszanych wątpliwości oraz informacje
o możliwości i sposobie uzyskania wyjaśnień dotyczących wątpliwości, ma pełną świadomość ryzyka związanego z zaciągniętym kredytem, został poinformowany
o tym, że wszystkie wyjaśnienia i informacje, o których mowa powyżej, miały być przekazywane przez Bank. Kredytobiorca nadto oświadczył, że został poinformowany przez Bank o ponoszeniu ryzyka zmiany stopy procentowej polegającego na tym, że w wyniku niekorzystnej zmiany stopy procentowej może ulec zwiększeniu comiesięczna rata spłaty kredytu oraz wartość całego zaciągniętego zobowiązania. Jest świadomy ponoszenia tego rodzaju ryzyka związanego
z wybranym kredytem. Został poinformowany o kosztach obsługi kredytu
w wypadku niekorzystnej zmiany stopy procentowej, tj. o możliwości wzrostu raty kapitałowo-odsetkowej oraz wzrostu kosztów obsługi kredytu. Kredytobiorca akceptuje zasady zmiany stopy referencyjnej i zasady modyfikacji oprocentowania. Kredytobiorca oświadcza, że informacje te zostały mu przedstawione w postaci symulacji wysokości rat kredytu, przed zawarciem niniejszej umowy (§3 cześć III umowy – k.171v - 172).

W regulaminie udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach bankowości detalicznej (...) S.A. zawarto definicję stopy referencyjnej BGK jako zmiennej stopy procentowej, stanowiącej podstawę ustalenia wysokości dopłat do oprocentowania kredytów preferencyjnych, równej przeciętnej stopie WIBOR trzymiesięczny, obliczanej jako średnia arytmetyczna notowań
w kwartale poprzedzającym dany kwartał, powiększona o 2 p.p., publikowanej przez BGK w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej (...) Stawkę bazową określono jako stawkę rynkową 1M lub 3M przyjętą dla odpowiedniej waluty kredytu (tu: WIBOR) i aktualizowaną przez Bank w zależności od zmian tej stawki w sposób określony w Umowie kredytu. Natomiast stopa referencyjna zdefiniowana została jako stawka rynkowa 1M lub 3M przyjęta dla odpowiedniej waluty kredytu (tu: WIBOR) i pochodząca z publicznie dostępnego źródła, zwana również stopą bazową; w Umowie kredytu określana również pojęciem stawki referencyjnej (rozdział I ust. 5 pkt. 46, 48 i 49).

W Regulaminie określono, że kredyt jest oprocentowane wg zmiennej stopy procentowej, określonej w Umowie kredytu. Sposób ustalania wysokości oprocentowania kredytu oraz tryb i warunki jego zmiany określa umowa kredytu. Zmiana stopy procentowej dokonana zgodnie z warunkami określonymi w Umowie kredytu nie stanowi zmiany tej umowy. O każdej zmianie oprocentowania Bank powiadomić miał Kredytobiorcę w sposób określony w Umowie kredytu (§ 24 ust.1-3) (dowód: Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych
w ramach bankowości detalicznej (...) S.A. – k.147-157)

Z zaświadczenia banku z dnia 22 kwietnia 2023 r. wynika, że w okresie od dnia 17.03.2021 r. do dnia 21.04.2023 r. powód dokonywał spłat rat kapitałowo-odsetkowych z tytułu umowy kredytu hipotecznej nr (...) z dnia 15.03.2038 r. (dowód: zaświadczenie – k.17-18).

Pismem datowanym na 4.05.2023 r. N. J. wezwał (...) S.A. do zapłaty kwoty 17.905,37 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia otrzymania wezwania do dnia zapłaty. W treści pisma wskazał, że dochodzona kwota stanowi sumę pobranego przez bank WIBOR-u od dnia 17.05.2021 r. do dnia 15.03.2023 r., która została spełniona w wykonaniy niedozwolonych postanowień umownych, polegających na posługiwaniu się przez bank przy obliczaniu wysokości rat odsetkowych zmienną stopą procentową opartą o WIBOR (dowód: wezwanie do zapłaty – k.20).

Ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy, a w szczególności na podstawie dokumentów wskazanych we wcześniejszej części uzasadnienia.

Sąd dał wiarę załączonym do akt sprawy dokumentom, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego nie nasuwała żadnych wątpliwości.

Sąd ustalając stan faktyczny opierał się na zeznaniach powoda (k.294-296), aczkolwiek jedynie w części uznał je za wiarygodne. Wyjaśnienia powoda były częściowo sprzeczne ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Powód twierdził, że nie został poinformowany przez pracownika banku o tym, w jaki sposób jest obliczany WIBOR. Jednocześnie powód potwierdził adres poczty elektronicznej, z którego korzystał w 2021 r., na który to została wysłana symulacja kredytu hipotecznego oraz informacja o ryzykach, które wiązały się z uzyskaniem kredytu. Nie można zatem uznać, że informacja ta do powoda nie dotarła, a bank nie poinformował powoda o ryzyku, ani nie przedstawił mu stosownej symulacji. Powód nadto twierdził, że nie wie, czy umowę otrzymał przed jej podpisaniem, gdyż to broker umawiał go na spotkanie w banku. Wiadomość elektroniczna z dnia 9.03.2021 r. wskazuje, że powodowi została wysłana decyzja kredytowa wraz
z regulaminami i projektem umowy. Powód podpisał również oświadczenie
o akceptacji formularza informacyjnego z dnia 9.03.2021 r. wydanego po korekcie wynikającej ze zmiany celu kredytu.

Sąd pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu finansów i rachunkowości jako zbędnego dla rozstrzygnięcia na podstawie art. 235 2 § 1 pkt. 2 k.p.c.

Sąd pominął wniosek pozwanego o dopuszczenia dowodu z opinii instytutu naukowego jako zbędnego dla rozstrzygnięcia na podstawie art. 235 2 § 1 pkt. 2 k.p.c.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powód niniejszym powództwem domagał się ustalenia, że § 9 ust. 1, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11 umowy nr (...) zawartej z pozwanym nie wiążą powoda oraz o zasądzenie od pozwanego kwoty 17.905,37 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia założenia pozwu do dnia zapłaty.

Po pierwsze, należało ustalić, czy strona powodowa miała interes prawny co do dochodzonego roszczenia o ustalenie. Norma art. 189 k.p.c. kreuje szczególną formę ochrony prawnej praw podmiotowych, która to, pomimo zamieszczenia
w przepisach prawa procesowego, ma charakter materialnoprawny. W doktrynie
i orzecznictwie utrwalił się pogląd, zgodnie z którym interes prawny rozumieć należy jako obiektywnie występującą potrzebę ochrony sfery prawnej powoda, którego prawa zostały lub mogą zostać zagrożone, bądź też co do istnienia lub treści których występuje stan niepewności. Zatem interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni stronie powodowej ochronę jej prawnie chronionych interesów. Oznacza to, że istnieje możliwość definitywnego zakończenia sporu istniejącego lub prewencyjnie zapobiegnie się powstaniu takiego sporu w przyszłości, na skutek uprawomocnienia się wyroku ustalającego.

W ocenie Sądu powód wykazał istnienie po jego stronie interesu prawnego
w wytoczeniu niniejszego powództwa o ustalenie nieważności postanowień umowy. W braku ustalenia na przyszłość faktu niezwiązania kredytobiorcy poszczególnymi postanowieniami umowy, istniałoby ryzyko, że powód musiałby w dalszym ciągu ponosić koszt kredytu wskazany w umowie i wytaczać kolejne powództwo
o zapłatę. Dopiero stwierdzenie w wyroku, że postanowienia umowne kredytu są nieważne lub bezskuteczne, gwarantują zwolnienie strony powodowej z obowiązku regulowania rat kredytu w przyszłości w wysokości zawyżonej. Na dzień dzisiejszy nie jest możliwe ze strony konsumenta wytoczenia żadnego innego powództwa, które zwalniałoby go z obowiązku dalszego płacenia rat kredytu w zawyżonej jego zdaniem wysokości. Zatem po stronie powodowej występuje obecnie obiektywnie stan niepewności, co do kształtu stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu, zaś wydanie rozstrzygnięcia o ustaleniu zgodnie z wnioskiem kredytobiorcy doprowadziłoby do usunięcia tej niepewności i zapewniłoby mu ochronę prawnie uzasadnionych interesów. Zatem merytoryczne rozpoznanie roszczeń powoda zgłoszone w niniejszym postępowaniu definitywnie zakończy powstały między stronami spór.

Powód powoływał się na ochronę, jaka przysługuje mu z mocy przepisów chroniących prawa konsumentów. Art. 22 1 k.c. definiuje konsumenta jako osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Zaś art. 2 lit. b) dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, definiuje „konsumenta” jako osobę, która zawarła umowę kredytu do użytku częściowo związanego z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, a w części niezwiązanego z tą działalnością, wspólnie z innym kredytobiorcą, który nie działał w ramach swojej działalności gospodarczej lub zawodowej, jeżeli cel działalności gospodarczej lub zawodowej jest tak ograniczony, że nie jest on dominujący w ogólnym kontekście tej umowy. W związku
z powyższym powoda należało uznać za konsumenta, zaś Sąd mógł badać umowę zawartą między stronami pod kątem ewentualnie zawartych w niej postanowień abuzywnych.

Przechodząc do oceny postanowień umowy, w pierwszej kolejności należy wskazać, że nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Nieważna jest również czynność sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (art. 58 § 3 k.c.). Czynność prawna jest sprzeczna z ustawą, gdy jej treść jest formalnie i materialnie niezgodna
z bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa. Nieważność czynności prawnej może wynikać nie tylko z wyraźnej dyspozycji przepisu, ale także z natury zobowiązania. W takim przypadku czynność prawna jest nieważna od początku
(ab initio) i z mocy prawa (ipso iure) – bez konieczności powoływania się na ten fakt, a orzeczenie sądu stwierdzające nieważność czynności prawnej ma charakter deklaratywny. Ponadto, nieważna czynność prawna nie wywołuje żadnych skutków prawnych, które miały się z nią wiązać.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe,
w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy pomiędzy stronami, przez umowę kredytu bankowego bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych
z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania
z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. W myśl art. 69 ust. 2 Prawa bankowego, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: 1) strony umowy,
2) kwotę i walutę kredytu, 3) cel, na który kredyt został udzielony, 4) zasady i termin spłaty kredytu, 5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,
6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, 7) zakres uprawnień banku związanych
z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, 8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, 9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, 10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

W ocenie Sądu podpisana przez strony umowa kredytu spełnia wszystkie ustawowe wymogi wynikające z treści art. 69 ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe,
w szczególności spełnia wymogi z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 Prawa bankowego. Strony określiły w umowie kredytu kwotę kredytu, walutę kredytu, jego przeznaczenie, okres kredytowania, terminy i zasady jego zwrotu przez powodów, a także oprocentowanie kredytu i opłaty oraz prowizje związane z jego udzieleniem.

Nie sposób również uznać, że będąca przedmiotem sporu umowa kredytu jest niezgodna z zasadami współżycia społecznego. W świetle okoliczności sprawy,
tj. pozyskania przez stronę powodową kredytu w celach początkowo zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych, a następnie w celu wynajmu kredytowanej nieruchomości, Sąd nie doszukał się żadnych okoliczności wskazujących na to,
że pozwany bank wykorzystał w jakikolwiek sposób swoją pozycję w celu związania strony powodowej długoletnim zobowiązaniem mającym przynosić tylko jemu korzyści i aby zamieszczenie w umowie klauzuli zmiennego oprocentowania naruszało jakiekolwiek zasady współżycia społecznego. Świadczenia stron nie pozostają w żadnej rażącej dysproporcji, a oprocentowanie kredytu – zmienne
w czasie – może przynosić korzyści również kredytobiorcy, np. w okresie wyższej inflacji, kiedy jej stopa przekracza wysokość oprocentowania kredytu, czy ujemnych stóp WIBOR, które jeszcze w jego historii nie miały miejsca, ale nie jest to wykluczone.

Co więcej w niniejszej sprawie można uznać, że to powód, pomimo wzrostu wysokości raty kredytu i całości zaciągniętego zobowiązania, zyskał na nim, bowiem jak powszechnie jest wiadomo, ceny nieruchomości znacząco wzrosły. Zatem powód nie tylko zyskał na kredytowanej nieruchomości porównując jej wartość z chwili nabycia do aktualnych cen nieruchomości o podobnych cechach, jak również nieustannie zyskuje, bowiem kredytowana nieruchomość jest wynajmowana. Zatem niniejsze powództwo może być poczytywane jako nadużycie prawa.

Odnosząc się natomiast do kwestii klauzuli zmiennego oprocentowania jako przesłanki ustalenia nieważności wskazanych w pozwie postanowień z uwagi na naruszenie art. 353 1 k.c., należy wskazać, że kwestionowane postanowienia umowne nie sprzeciwiają się naturze stosunku kredytu, skoro sama ustawa przewiduje taki sposób ustalenia oprocentowania kredytu. Tym samym nie sprzeciwia się zatem ustawie. Jak wcześniej wskazano, nie sprzeciwia się również szeroko pojętym zasadom współżycia społecznego.

Wobec powyższego brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności postanowień umowy wskazanych w pozwie z uwagi na naruszenie art. 58 k.c. lub art. 353 1 k.c.

Powód zawierając niniejszą umowę, nie miał możliwości negocjowania treści umowy. Sporna umowa należy do grupy umów adhezyjnych, tzn. umów przez przystąpienie. Powód miał do wyboru albo przystąpić do umowy sporządzonej na wzorcu umowy i uzyskać kredyt, albo nie uzyskać kredytu.

Powód podnosił, że w umowie znajdują się klauzule abuzywne, które określają wysokość oprocentowania jako sumę marży wskazanej w umowie
i zmiennej stopy referencyjnej WIBOR, przy czym bank nie zawarł w umowie metodologii ustalania stawki referencyjnej WIBOR, która wpływa na rozliczenia dokonywane przez bank z kredytobiorcą. Nie był również informowany o skali ryzyka związanego z zaciągnięciem kredytu o zmiennej stopie procentowej.

Odnosząc się zarzutu strony powodowej dotyczącej abuzywności postanowień umownych, Sąd uznał, że postanowienie umowne dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR 3M co do zasady nie powinno stanowić przedmiotu badania na podstawie przepisów dyrektywy unijnej 93/13 i przepisów krajowych o niedozwolonych postanowieniach umownych (art. 385 1 k.c.) .

Stosownie do przepisu art. 1 ust. 2 dyrektywy 93/13 warunki umowy odzwierciedlające obowiązujące przepisy ustawowe lub wykonawcze oraz postanowienia lub zasady konwencji międzynarodowych, których stroną są państwa członkowskie lub Wspólnota, nie podlegają przepisom tej dyrektywy. Regułę tę potwierdził TSUE w wyroku z 9 lipca 2020 r. wydanym w sprawie o sygn. C-81/19.

Zgodnie zaś z przepisem art. 29 ust. 2 u.k.h. jeśli strony nie uzgodniły stałej stopy oprocentowania, to sposób ustalania stopy procentowej określa się jako wartość wskaźnika referencyjnego oraz wysokość marży ustalonej w umowie.

Natomiast zgodnie z art. 4 pkt 28 u.k.h. wskaźnikiem referencyjnym jest wskaźnik opisany w art. 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniającego dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014.

Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia tym wskaźnikiem referencyjnym jest dowolny indeks stanowiący odniesienie do określenia kwoty przypadającej do zapłaty z tytułu instrumentu finansowego lub umowy finansowej lub do określenia wartości instrumentu finansowego, bądź indeks stosowany do pomiaru wyników funduszu inwestycyjnego w celu śledzenia stopy zwrotu takiego indeksu lub określenia alokacji aktywów z portfela, lub obliczania opłat za wyniki. Parametry takiego wskaźnika spełnia właśnie wskaźnik WIBOR 3M. Co więcej, został on wskazany wprost jako kluczowy wskaźnik referencyjny w załączniku do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2016/1368 z dnia 11 sierpnia 2016 r. ustanawiającego wykaz kluczowych wskaźników referencyjnych stosowanych na rynkach finansowych.

Powyższe uzasadnia wyłączenie wskazane w art. 1 ust. 2 dyrektywy 93/13.

Gdyby nawet uznać, że postanowienia te podlegają badaniu pod kątem zgodności z postanowieniami ww. dyrektywy, to klauzulę zmiennego oprocentowania uregulowaną w spornej umowie należałoby potraktować jako klauzulę dotyczącą głównego świadczenia, a ta jako transparentna nie podlegałaby kontroli pod względem abuzywności zgodnie z wyłączeniem z art. 4 (2) dyrektywy 93/13.

Zgodnie bowiem z przepisem art. 385 ( 1) § 1 k.c. niedozwolonymi postanowieniami umownymi nie są postanowienia umowy, które określają wynagrodzenie, jeśli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Na uwagę
w tym względzie zasługują tezy 54-56 wyroku TSUE z 13 lipca 2023 r. w sprawie ZR i PI v. (...), C-265/22, gdzie TSUE wskazał, że decydującą rolę w ramach tej oceny odgrywają, po pierwsze, kwestia, czy warunki umowne zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem, w taki sposób, że umożliwiają przeciętnemu konsumentowi, czyli konsumentowi właściwie poinformowanemu oraz dostatecznie uważnemu i rozsądnemu, ocenę tego kosztu (tu oprocentowania), a po drugie, wskazanie albo niewskazanie w umowie kredytu informacji uważanych w świetle charakteru towarów i usług będących jego przedmiotem za istotne (zob. podobnie wyrok z dnia 20 września 2017 r., w sprawie A. i in., C-186/16, teza 47
i przytoczone tam orzecznictwo). Co się tyczy w szczególności warunku przewidującego w ramach umowy kredytu hipotecznego wynagrodzenie za ten kredyt w postaci odsetek obliczonych na podstawie zmiennej stopy ustalonej, tak jak w sprawie w postępowaniu głównym, poprzez odniesienie do oficjalnego wskaźnika, to wymóg przejrzystości należy rozumieć w ten sposób, że wymaga on
w szczególności, aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny
i rozsądny przeciętny konsument był w stanie zrozumieć konkretne działanie sposobu obliczania tej stopy i oszacować w ten sposób, na podstawie jasnych
i zrozumiałych kryteriów, potencjalnie istotne konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla jego zobowiązań finansowych (wyrok z dnia 3 marca 2020 r., w sprawie G. G., C-125/18, teza 51 i przytoczone tam orzecznictwo). Wśród istotnych elementów, które sąd krajowy powinien wziąć pod uwagę przy dokonywaniu niezbędnych ustaleń w tym względzie, znajdują się nie tylko treść informacji udzielonych przez kredytodawcę w ramach negocjacji danej umowy kredytu, lecz również okoliczność, że główne elementy dotyczące obliczania wskaźnika referencyjnego są łatwo dostępne ze względu na ich publikację (zob. podobnie przytaczany wyrok w sprawie G. G., tezy 52, 53, 56).

Stwierdzić należy, że Bank w całości wypełnił obowiązki informacyjne wobec powoda. Powód został poinformowany o ryzyku zmiennej stopy procentowej, otrzymała symulacje oraz informacje o ryzykach związanych z zaciągnięciem zobowiązania, już w dniu 22 lutego 2021 r., kiedy to pozwany przesłał powyżej wymienione dokumenty powodowi. Następnie powód wybrał ofertę kredytu
u pozwanego, wskazał kwotę kredytu i system spłaty rat. W treści zarówno formularza informacyjnego jak i symulacji, a także w treści Regulaminu Promocji poinformowano powoda o tym, że oprocentowanie kredytu w razie zmiany wysokości WIBOR ulegnie zmianie. Powodowi nadto przedstawiono szczegółowe informacje o ryzykach zmiennej stopy procentowej. Powód otrzymał również od pozwanego na wskazany przez siebie adres poczty elektronicznej dokumenty
i informacje niezbędne do podjęcia decyzji co do wyboru kredytu ze zmiennym oprocentowaniem opartym o stawkę referencyjną WIBOR. Zawarcie umowy poprzedzał wniosek o zawarcie umowy o kredyt hipoteczny. Wówczas pozwany także przedstawił powodowi informacje związane z ryzykami, z kosztem kredytu
i wszelkie inne informacje wymagane przez obowiązujące przepisy prawa. Powód we wniosku o zawarcie umowy o kredyt hipoteczny wnioskował o udzielenie kredytu na warunkach wynikających z zapytania kredytowego. W wniosku tym była zawarta informacja, że kredyt oprocentowany jest zmienną stopą procentową,
co skutkowało, że przy niekorzystnej zmianie stopy procentowej rata kredytu i co za tym idzie cały zaciągnięty kredyt, mógł się zwiększyć. Powód był wielokrotnie informowany, w jakiej wysokości będzie jego rata, jeżeli wzrośnie stawka WIBOR, co więcej pozwany wskazywał powodowi, gdzie można sprawdzić wysokość tego wskaźnika i podkreślał, że jest on ustalany poza bankiem. Również w samym projekcie umowy, który otrzymał powód na skrzynkę elektroniczną, zawarte były informacje o tym, gdzie można sprawdzić ten wskaźnik, kto i jak go ustala. Powód otrzymał Regulamin promocji i formularz informacyjny. W regulaminie przedstawiano również różnice w zakresie marży między oferowanym powodowi produktem, a standardową oferta kredytu. Przedstawiono także tabelę porównawczą obrazującą różne koszty kredytu w zależności od jej wysokości i od wysokości oprocentowania. Na każdym z dokumentów powód złożył swój podpis. W formularzu informacyjnym wskazana została informacja, że kredyt będzie oprocentowany wg zmiennej stopy oprocentowania, oparty o stawkę referencyjna WIBOR 3M plus marża banku. Bank poinformował powoda, w jaki sposób dokonuje sprawdzenia wartości stawki referencyjnej WIBOR 3M, tj. w przedostatnim dniu roboczym lutego, maja, sierpnia i listopada, a następnie kiedy i w jaki sposób aktualizuje stawkę bazową, która wyznaczona jest na podstawie stopy referencyjnej wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M, który opracowywany jest przez niezależnego od banku administratora, stosowany na rynku usług finansowych i znajduje się on
w Internecie, a stawki bazowe obowiązujące w banku oraz informacje o wskaźnikach referencyjnych są także dostępne na stronie internetowej banku. Wyjaśniono powodowi, w jaki sposób obliczana jest całkowita kwota do spłaty i ile ona wynosi
w ofercie promocyjnej, a ile w standardowej, wyjaśniono czym jest RRSO i ile wynosi w ofercie promocyjnej, a ile w standardowej oraz wyjaśniono, w jaki sposób jest obliczane RRSO. Poinformowano także powoda o tym, że skoro jego kredyt hipoteczny jest kredytem o zmiennej stopie oprocentowania, to faktyczna RRSO może różnić się od podanej. Wskazano, że RRSO obliczana jest przy założeniu,
że przez cały okres obowiązywania umowy stopa oprocentowania kredytu hipotecznego pozostanie na poziomie ustalonym w okresie początkowym. Wskazano także, ile wynosiłoby oprocentowanie kredytu powoda w przypadku oferty standardowej, a ile w ofercie promocyjnej i jak wówczas zmieniłaby się wysokość jego rat. Pozwany przedstawił powodowi kilka symulacji, które zawierały szczegółowo różne wariantu zarówno wzrostu RRSO, jak i zwrotu samego WIBORu. Powód po analizie tych symulacji mógł stwierdzić, ile wynosiłaby jego rata, gdyby oprocentowanie zostało podwyższone ze względu na zmianę stawki referencyjnej WIBOR nawet do 15%, co do chwili obecnej nie miało miejsca.

W związku z tym, że powód dochodził ustalanie nieważności większości ustępów § 9 samej umowy, Sąd w szczególności pochylił się nad zarzucaną abuzywnością postanowień związanych z oprocentowaniem kredytu. Zatem
w § 9 umowy wskazano ile wynosiło oprocentowanie kredytu w skali roku na dzień zawarcia umowy, zaznaczono, że oprocentowanie jest zmienne co skutkuje tym,
że oprocentowanie kredytu może się zmieniać. Następnie określono rzeczywistą roczną stopę procentową, a także wyjaśniono w jaki sposób bank ją wylicza. Opisano również zasadę ustalania oprocentowania i wskazano, że składają się na oprocentowanie trzy parametry: marża banku, zmienna stawka bazowa obowiązująca w banku w dniu zawarcia umowy wynosząca 0,21% oraz 1,5 p.p.,
o które podwyższone zostanie oprocentowanie do czasu wpisu do hipoteki. Wyjaśnione zostało, że zmiana wysokości stawki bazowej obowiązującej w baku
w górę i w dół skutkuje analogiczną zmianą wysokości oprocentowani kredytu. Wyjaśnione zostało, w jaki sposób bank aktualizuje stawkę bazową, tj. sprawdza stopę referencyjna WIBOR 3M i w jaki sposób te informacje i gdzie są dostępne. Objaśniono, że stawka bazowa banku wyznacza jest na podstawie stopy referencyjnej, tj. wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M. Wyjaśniono, że WIBOR 3M jest opracowany przez niezależnego od banku administratora i stosowany na rynku usług finansowych, a jego wysokość kredytobiorca znajdzie w Internecie na stronie (...), a stawki bazowe obowiązujące w banku oraz informacje
o wskaźnikach są dostępne także na stronie internetowej banku. Wskazano nadto,
że aktualizacja stawki bazowej i zastosowanie jej do kredytu powoda następowało
w taki sposób, że powód śledząc stawkę referencyjną WIBOR 3M mógł ustalić,
czy i o ile jego oprocentowanie ulegnie zmianie. Działo się to dlatego, że bank sprawdzał stawkę bazową w przedostatnim dniu roboczym lutego, maja, sierpnia
i listopada poprzez sprawdzenie stopy referencyjnej WIBOR, a następnie dopiero od każdego 3 dnia roboczego marca, czerwca, września i grudnia aktualizował tę stawkę. W samej treści umowy wskazano również, że skutkiem zmiany stawki bazowej jest zmiana wysokości oprocentowani kredytu i zmiana wysokości raty
o tyle, o ile zmieni się stawka bazowa. O zmianie wysokości oprocentowania kredytu oraz wysokości rat bank informował w serwisie transakcyjnym lub pocztą elektroniczną.

Mając na uwadze powyższe okoliczności należało uznać, że powód został poinformowany o możliwych wzrostach stawki WIBOR i co za tym idzie, raty kredytu, na różnych przykładach, w tym zakładającym trzykrotny wzrost raty kredytu. Powód, w oparciu o informacje przekazane przez Bank, był w stanie zrozumieć metodę obliczania stopy procentowej przez Bank i oszacować w oparciu
o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria (stała marża + WIBOR 3M) potencjalnie istotne konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swoich zobowiązań. Błędne jest bowiem założenie, zgodnie z którym Bank był zobowiązany do wyjaśnienia kredytobiorcy sposobu wyznaczania wskaźnika WIBOR przez jej administratora. Wystarczające jest w tym zakresie odesłanie do jego strony i zawartych tam informacji, albowiem to nie Bank ustala wysokość tego wskaźnika, a jedynie bazuje na nim ustalając ostateczną stopę procentową udzielonego powodowi kredytu. Procedura informowania o ryzyku zmiennego oprocentowania odbywała się zgodnie z Rekomendacją S Komisji Nadzoru Finansowego i była dostateczna. Sąd nie ma podstaw, aby przypisać bankowi działanie w złej wierze, podobnie jak nie ma podstaw do przyjęcia, że kierowane do powoda informacje w zakresie ryzyka zmiennego oprocentowania były dla niego niejasne i niezrozumiałe, nie tylko pod względem gramatycznym, ale i ekonomicznym. Nie jest prawdą, aby powód nie miał wiedzy co do nieprzewidywalności zmienności oprocentowania przez wielość różnorodnych czynników gospodarczych i politycznych. Jak wyżej wskazano, strona powodowa otrzymała symulacje uwzględniające zmiany wskaźnika, w tym
w szczególności symulacje obrazujące, jak wzrost wskaźnika może wpłynąć na wysokość spłacanych przez powoda rat. Przedstawiona powodowi symulacja świadczy o dopełnieniu wymogów przedstawienia wszystkich informacji mogących mieć wpływ na zakres obowiązków kredytobiorcy i pozwalających samodzielnie ocenić m.in. całkowity koszt kredytu, nawet gdyby mierzyć standard informacji
o zmiennej stopie procentowej miarą właściwą dla kredytów konsumenckich.

Stawki WIBOR publikowane są i były w serwisach internetowych takich jak (...), (...), (...), czy samej (...), a więc są ogólnodostępne. Ogólnodostępną jest i była również informacja o tym, jak jest wyliczany. Ogólnodostępność tych informacji oznacza, że każdy kredytobiorca ma możliwość
z łatwością zapoznania się z nimi przed zawarciem umowy kredytu, w tym o jego historycznych poziomach, które mogą dać konsumentowi wyobrażenie o możliwym wzroście raty na skutek wzrostu tego wskaźnika (por. tezę 58 i 60 wyroku TSUE
C-265/22).

Postanowienie umowne dotyczące zmiennej stopy procentowej opisanej jako suma wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M oraz stałej marży wskazanej w umowie kredytu, reguluje wynagrodzenie banku i czyni to w sposób jednoznaczny w rozumieniu art. 385 1 § 1 k.c. Oznacza to, że w sprawie nie ma co do zasady podstaw do badania wskazanych w petitum pozwu postanowień umownych pod kątem ich abuzywności.

Niezależnie od powyższego nie można podzielić poglądu, że postanowienie umowne dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR 3M jest nieuczciwe. Zarzut postawiony w tym zakresie sprowadza się
w istocie do braku rynkowego charakteru tego wskaźnika, na tym że wskaźnik ten nie jest oparty na transakcjach rzeczywistych i że jest arbitralnie ustalany przez banki.

WIBOR to wskaźnik oprocentowania pożyczek na krajowym rynku międzybankowym . Banki biorąc pod uwagę to, po jakiej stopie są w stanie sobie nawzajem pożyczać pieniądze, ustalają oprocentowanie kredytów dla klientów. Faktycznie WIBOR nie musi być oparty na rzeczywistych transakcjach pomiędzy bankami, ale na przybliżeniach, które wynikają z modeli matematycznych, a które pozwalają na złożenie oferty założenia depozytu. Te modele matematyczne nie mają bowiem abstrakcyjnego charakteru. Stawka ta wyznaczana jest każdego dnia roboczego o godzinie 11:00 podczas tzw. Fixingu, jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania (w ujęciu rocznym) podawanych przez 10 największych banków działających w Polsce, które są uczestnikami panelu WIBOR, gdzie odrzucane są dwie najniższe i dwie najwyższe oferty. W wyniku takiej kalkulacji ustalana jest wysokość stawki WIBOR. W sytuacji, gdy w fixingu bierze udział mniejsza liczba banków (od 8 do 9), to odrzucane są dwie skrajne oferty - najwyższa
i najniższa. W wariancie, kiedy banków jest mniej niż 8 w obliczaniu średniej biorą udział wszystkie zgłoszone oferty. WIBOR 3M nie uwzględnia tego, co dzieje się aktualnie na rynku, ale przewiduje, co wydarzy się na rynku w ciągu najbliższych trzech miesięcy, uwzględniając zachodzące procesy ekonomiczne. Co jednak najistotniejsze, stawka WIBOR zależy w istocie od stóp procentowych NBP. Banki lokują bowiem własne środki nabywając od NBP bony pieniężne, dzięki czemu zyskują odsetki w wysokości równej stopie referencyjnej NBP. Nabycie takiego bonu to odpowiednik założenia depozytu w NBP. Z uwagi na charakter oferenta tego bonu (NBP), jest to w istocie dla banku transakcja bez ryzyka. W rezultacie, aby bankowi opłacało się założyć taki depozyt w innym banku celem uzyskania odsetek, a zatem liczyć się z większym ryzykiem inwestycyjnym, kwota odsetek musi być odpowiednio wyższa od stopy referencyjnej NBP. Ponadto okres inwestycji w ww. bony pieniężne wynosi 7 dni, podczas gdy depozyt międzybankowy 1, 3 lub 6 miesięcy, a zatem ryzyko inwestycyjne jest także wydłużone w czasie. Stąd WIBOR jest zawsze powiązany ze stopą referencyjną NBP i zawsze jest notowany nieco wyższy od niej. Stopa referencyjna NBP jest zatem ekonomicznym fundamentem dla określenia stopy wskaźnika WIBOR. Celem wyznaczenia ceny, po której bankowi warto zainwestować środki w innym banku niż NBP, bank musi oszacować również, jak przez czas inwestycji może zmieniać się stopa referencyjna.

W tym stanie rzeczy brak jest podstaw do przyjęcia, że WIBOR jest wskaźnikiem arbitralnie ustalanym przez banki, bez związku z realiami ekonomicznymi na rynku.

Jednocześnie powód nie wykazał, aby dochodziło do manipulacji wskaźnikiem WIBOR, w szczególności aby miało to miejsce na skutek zachowania się pozwanego banku oraz by w ogóle wskaźnik ten był podatny na manipulacje, jak miało to miejsce z LIBOR.

Jak wcześniej wskazano, wysokość wskaźnika WIBOR ustalana jest na podstawie danych przekazywanych przez dziesięć banków, którymi są:

⚫

(...) Bank (...) S.A.,

⚫

(...) Bank (...) S.A.,

⚫

Bank (...) S.A.,

⚫

Bank (...),

⚫

(...) Bank (...) S.A.,

⚫

Bank (...) S.A.,

⚫

(...) S.A.,

⚫

(...) Bank (...) S.A.,

⚫

Bank (...) S.A.,

⚫

(...) Bank (...) S.A.,

natomiast korzystają z niego wszystkie banki, a nie tylko pozwany bank.

Podzielając poglądy strony powodowej, za „abuzywny” należałoby uznać również zapis ustawowy odwołujący się do średniego kursu NBP waluty obcej (art. 358 k.c.), albowiem ustalany jest podobnie do WIBOR. Kursy walut obcych są ustalane przez NBP zgodnie regulacjami zawartymi w uchwale nr 51/2002 zarządu Narodowego Banku Polskiego z dnia 23 września 2002 r. w sprawie sposobu wyliczenia i ogłaszania bieżących kursów walut obcych (tekst jedn.: Dz. Urz. NBP
z 2022 r., poz. 10). Jak wynika z przepisów tej uchwały np. kurs CHF jest liczony co środę na podstawie wyliczonego kursu euro w złotych (na godz. 11) i kursu rynkowego EUR do tej waluty dostępnych w serwisach informacyjnych (...) i (...)(§ 1, § 2 pkt 3 w zw. z obwieszczeniem Prezesa NBP w sprawie ogłoszenie wykazu walut wymienialnych). Na to skąd się biorą kursy w tych serwisach i czy rzeczywiście są to stawki rynkowe, żaden „konsument” nie ma wpływu i nie posiada takowej wiedzy, zaś ustawodawca zdecydował, że takiej wiedzy posiadać nie musi. Mimo to ustawa nakazuje ten kurs stosować.

Podsumowując należy jednoznacznie podkreślić, że konsument nie musi rozumieć, ani nawet znać sposobu ustalania przez podmiot inny, niż kredytodawca, składowych odsetek należnych od konsumenta. Gdyby bowiem bank odwoływał się np. do odsetek ustawowych, sposobowi ich ustalania można by postawić tożsamy zarzut.

Odnośnie rozkładu ryzyka przy umowie kredytu o zmiennym oprocentowaniu ustalanym na podstawie wskaźnika referencyjnego WIBOR, należy ponownie podnieść, że ryzyko zmiany wysokości wskaźnika WIBOR, wbrew twierdzeniom powoda, obciąża obie strony kontraktu, a nie tylko kredytobiorcę. Wskaźnik WIBOR ulega zmianom będącym odbiciem zmieniającej się sytuacji ekonomicznej w skali makro. Czynniki makroekonomiczne, które wpływają na wysokość wskaźnika WIBOR, podlegają zmianom zarówno na korzyść kredytobiorcy, jak i na korzyść kredytodawcy. Tak było także w przypadku powoda. Przy czym w umowie nie zawarto klauzuli minimalnego oprocentowania,
w związku z czym może ono osiągnąć nawet wartość ujemną, natomiast górna wysokość stawki jest limitowana przez przepisy Kodeksu cywilnego
o maksymalnym oprocentowaniu. Jednocześnie bank przekazał powodowi niejednokrotnie pisemną informację o ryzyku zmiennej stopy procentowej wraz
z symulacją, która przedstawiała wysokość raty przy założeniu wzrostu oprocentowania w skali, który to wzrost – co istotne - nie zrealizował się jak do tej pory w ogóle w całym okresie trwania umowy.

O tym, że oprocentowanie oparte o wskaźnik referencyjny WIBOR ma rzeczywisty aspekt ekonomiczny świadczy to, w jaki sposób kształtuje się poziom alternatywnego wskaźnika referencyjnego WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight). Notowania tego wskaźnika rozpoczęły się z początkiem 2023 r., a sam ten wskaźnik został wprowadzony do obrotu w następstwie krytyki konstrukcji mechanizmu funkcjonowania wskaźnika WIBOR z takim uzasadnieniem, że będzie on (wskaźnik WIRON) przedstawiał rzeczywistą skalę inflacji, w domyśle niższą niż wskaźnik WIBOR. Tymczasem od września 2023 r. stawka wskaźnika WIRON 3M była przez jakiś czas wyższa od stawki wskaźnika WIBOR 3M. Stało się tak ponieważ NBP dokonał systematycznych redukcji stóp procentowych, w następstwie tego oba ww. wskaźniki referencyjne zaczęły spadać, ale WIBOR znacznie szybciej niż WIRON. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest sam mechanizm wyznaczania stawek referencyjnych oraz to, w jaki sposób reagują one na zmianę stóp procentowych przez NBP. WIRON jest wskaźnikiem, który obrazuje przeszłą sytuację (WIRON 3M to średnia stawka dokonanych transakcji, w których bank pożyczał pieniądze na 3 miesiące innym bankom i przedsiębiorcom, to stopa składana tych stawek z ostatnich 3 miesięcy), a WIBOR jest wskaźnikiem, który obrazuje oczekiwania rynku co do zmiany stóp procentowych w przyszłości (mechanizm ten został uprzednio opisany szczegółowo). Z tego względu w cyklu podnoszenia stóp procentowych przez NBP poziom wskaźnika WIBOR wzrasta szybciej niż poziom wskaźnika WIRON i odwrotnie, w cyklu obniżania stóp procentowych przez NBP poziom wskaźnika WIBOR obniża się szybciej niż poziom wskaźnika WIRON. Powyższe oznacz, że w obu przypadkach znaczenie mają rzeczywiste procesy ekonomiczne.

Gdyby nawet uznać, że postanowienia dotycząc oprocentowania kredytu nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, co umożliwiałoby zbadanie ich pod kątem ich abuzywności, to należy wskazać, że zgodnie z treścią art. 385 1 § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z powyższym nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu,
że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

Podkreślenia wymaga, że świadczenie banku stanowi odpowiednik świadczenia kredytobiorcy. Umowa kredytu zrealizowała cele zakładane przez obie strony umowy według stanu na dzień jej zawarcia. Wskazana data to właściwy moment oceny powyższej kwestii, zwrócić jednak należy uwagę na to, że cele te
w dalszym ciągu są spełnione. Strona powodowa miała i wciąż ma możliwość zmiany stopy procentowej na okresowo stałą, jednakże dobrowolnie i świadomie
z tej możliwości nie korzysta.

Nie można mówić również o nierównowadze stron umowy w zakresie ustalania oprocentowania kredytu, na co wskazywano wcześniej, a tym samym
o rażącym naruszeniu interesów powoda.

Wobec powyższego Sąd nie widział podstaw do uwzględnienia roszczenia strony powodowej ani co do roszczenia o ustalenie, ani ściśle z nim związanego roszczenia o zapłatę.

O kosztach procesu orzeczono w pkt. 2 sentencji wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu - art. 98 § 1-3 w z art. 99 k.p.c. Powództwo zostało oddalone w całości, wobec czego zasadnym było obciążenie powoda całością kosztów poniesionych przez pozwanego, na które składały się koszty zastępstwa procesowego w łącznej wysokości 10.817 zł, w tym opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

sędzia Artur Grajewski

ZARZĄDZENIE

(...)

Warszawa 13 marca 2024 r. sędzia Artur Grajewski

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13