Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 1871/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Myśliborzu z 16 sierpnia 2023 r. sygn.. II K 743/22.

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny (prokurator)

☒ obrońca

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w części

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

0.11.4. Wnioski

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1

K. K.

Karalność oskarżonego

Karta karna

506-507

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1

Karta karna

Art. 424 § 1 pkt 1 kpk nie przewiduje wyjaśniania przyczyn uznania dowodu.

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż orzeczone środki karne w postaci zakazu zbliżania i kontaktowania się z pokrzywdzonymi, w tym nakaz opuszczenia lokalu wspólnie zajmowanego z pokrzywdzonymi jest konieczny, a przy tym adekwatny do stopnia zawinienia, rozmiaru szkody i jest niezbędny dla zabezpieczenia pokrzywdzonych przed dalszym naruszeniem ich praw ze strony oskarżonego.

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Jeśli chodzi o orzeczone wobec K. K. zakaz zbliżania się do pokrzywdzonych i nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego dotychczas wspólnie z nimi, to słuszność orzeczenia obu tych środków karnych jest dla Sądu Okręgowego wręcz oczywista. Oskarżony wykazał swoim postępowaniem, że stanowi zagrożenie dla swojej rodziny. Jego twierdzenia, że kocha żonę i dzieci, nie mają dla Sądu wartości – zachowanie oskarżonego w okresie objętym postępowaniem, a także wcześniejszym wskazują, że kocha on wyłącznie alkohol, od którego się uzależnił, a rzekomo kochane żona i dzieci są dla niego przedmiotami działań agresywnych. Zauważyć należy, że K. K. był już karany za przestępstwo znęcania się nad rodziną (żoną, wtedy jeszcze konkubiną i jednym z synów), odbył za to karę pozbawienia wolności w trybie dozoru elektronicznego i nie nauczyło go to niczego. W toku niniejszego postępowania, gdy uchylono wobec niego tymczasowe aresztowanie, nachodził pokrzywdzoną mimo zakazu i zastraszał w ten sposób ją i dzieci. Osobliwie brzmią tu twierdzenia obrońcy, że kontakty oskarżonego z dziećmi przebiegały prawidłowo, ale to żona oskarżonego zgłosiła policji łamanie przez oskarżonego zakazu nałożonego przez Sąd. Pokrzywdzona to zgłosiła, gdyż oskarżony zakaz łamał, a Sąd zastosował z tego powodu wobec niego ponownie aresztowanie. Zatem dyskretne wskazywanie na żonę jako na winowajcę, zgodne z kierunkiem obrony oskarżonego, jest przysłowiowym odwracaniem kota ogonem, przy czym oczywiście nie chodzi tu o kota będącego zwierzęciem pokrzywdzonym w sprawie.

Jednym z podstawowych celów postępowania karnego jest zapobieżenie popełnieniu w przyszłości przestępstw przez sprawcę, zwłaszcza takich samych oraz zapewnienie bezpieczeństwa pokrzywdzonym. K. K. dopuszczał się takich zachowań, jak rzucenie w żonę nożem, zatem jest dla nich po prostu fizycznie niebezpieczny. Gdy spożyje alkohol, a robi to stale, zapomina o wszystkich swoich obietnicach, czy raczej obiecankach. Orzeczenie wobec oskarżonego zakazu zbliżania się do dzieci i żony oraz nakazu opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania było przy takich ustaleniach wręcz obowiązkiem Sądu Rejonowego. Nie miał prawa Sąd Rejonowy kierować się tu chęciami oskarżonego i jego deklaracjami, które w jego zachowaniu potwierdzenia nie znajdują.

Wniosek

O uchylenie środków karnych zakazu zbliżania się do pokrzywdzonych i nakazu opuszczenia lokalu z nimi zajmowanego.

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarówno zarzut, jak i wniosek z nim związany należy określić po prostu jako bezzasadne w stopniu oczywistym.

Lp.

Zarzut

2

Rażąca niewspółmierność orzeczonej wobec K. K. kary 2 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności w sytuacji, gdy prawidłowa ocena dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 § 1 i 2 kk, a nadto okoliczności faktyczne, okres popełnienia przestępstwa, w tym także postawa oskarżonego uzasadnia orzeczenie wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności w znacznie niższej wysokości (zarzut obrońcy),

Rażąca niewspółmierność orzeczonych wobec K. K. kar jednostkowych i w konsekwencji orzeczenia kary łącznej w rozmiarze 2 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności, która to kara nie odzwierciedla w sposób dostateczny społecznej szkodliwości czynu, jak również zachowania oskarżonego przed i po popełnieniu przestępstwa, nie spełnia swoich celów wychowawczych i zapobiegawczych, a także wymogów w zakresie społecznego oddziaływania (zarzut prokuratora).

☒ niezasadny

☒ zasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Prokurator i obrońca postawili zaskarżonemu wyrokowi ten sam zarzut, wywodząc jednak, co jest oczywiste z uwagi na ich role procesowe, że kara jest zbyt surowa (zdaniem obrońcy) i zbyt łagodna (zdaniem prokuratora). Mimo przeciwnych kierunków zaskarżenia i zarzutów trzeba omówić te dwa zarzuty łącznie, gdyż uwzględnienie jednego z nich automatycznie musiało prowadzić do nieuwzględnienia drugiego z dokładnie tych samych przyczyn.

Okolicznościami obciążającymi w niniejszej sprawie są: działanie oskarżonego na szkodę kilkorga pokrzywdzonych, w tym aż trojga małoletnich dzieci, działanie oskarżonego w warunkach recydywy po odbyciu kary za takie samo przestępstwo na szkodę dwojga z grona tych samych pokrzywdzonych, działanie pod wpływem alkoholu i kierowanie się generalnie oskarżonego chęcią zaspokojenia nałogu jako podstawową potrzebą życiową, spowodowanie obrażeń ciała pokrzywdzonego dziecka (co nie należy wszakżeż do znamion przestępstwa znęcania, zatem wzbogaciło kwalifikację prawną czynu, czy też duże nasilenie złej woli oskarżonego, którego ofiarą padali wszyscy domownicy, zarówno ludzie, jak i zwierzęta. Było taką okolicznością także naruszanie przez oskarżonego orzeczonego wobec niego zakazu w trakcie postępowania, gdyż naruszanie to było kolejnym znamieniem postawy K. K., który nie liczy się zupełnie z nikim, w szczególności z pokrzywdzonymi i dowodzi swoim zachowaniem, że nikt mu niczego nie nakaże, rodzina jest „jego własnością”, on sam robi i będzie robić to, co mu się podoba i nie obchodzą go takie odczucia pokrzywdzonych, jak strach, upokorzenie, ból. Według oskarżonego ma być tak, jak on chce.

Obrońca, realizując wolę oskarżonego i zaskarżając wymiar kary, nie była zaś w stanie wskazać ani jednej okoliczności łagodzącej, która w sprawie by zachodziła i nie zostałaby przez Sąd Rejonowy uwzględniona. Wywodziła tylko, że oskarżony uznaje naganność swego postępowania i jest gotów ponieść konsekwencje wyzwisk. Tylko wyzwisk – bo tylko w tak wąskim zakresie oskarżony ma sobie cokolwiek do zarzucenia. Do popełnienia zarzucanych mu przestępstw oskarżony się nie przyznał i domagał się uniewinnienia. Sądowi jako osobę zachowującą się nagannie wskazywał przede wszystkim żonę. Sąd Okręgowy stwierdza w istocie, że typowych okoliczności łagodzących w sprawie w ogóle nie ma. Można tylko oceniać, z jakim nasileniem – większym czy mniejszym – wystąpiły okoliczności obciążające.

Wniosek

O orzeczenie wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności w dolnych granicach ustawowego zagrożenia (wniosek obrońcy),

o podwyższenie kar jednostkowych, a kary łącznej finalnie do 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności (wniosek prokuratora).

☒ niezasadny

☒ częściowo zasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek obrońcy jest oczywiście bezzasadny. W niniejszej sprawie nie ma podstaw do wymierzania kary na poziomie zbliżonym do ustawowego minimum. Oskarżony odpowiada za przestępstwo znęcania zagrożone finalnie, przy uwzględnieniu wszystkich przepisów, karą od sześciu miesięcy do 12 lat pozbawienia wolności. Wymierzyć mu należało, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności, karę w zakresie średniego zagrożenia ustawowego. Sąd Rejonowy tego nie zrobił, gdyż kara przezeń orzeczona musi być określona na tle ustawowego zagrożenia jako stosunkowo łagodna.

Zasadny był więc, jeśli chodzi o karę, wniosek prokuratora o jej podwyższenie. Sąd Okręgowy nie widział jednak potrzeby podwyższania kary aż do wymiaru wnioskowanego w apelacji, a to przede wszystkim ze względu na relatywnie niezbyt długi czasokres trwania przestępstwa. Stąd uznał Sąd Okręgowy, że karą adekwatną w niniejszej sprawie będą trzy lata i sześć miesięcy pozbawienia wolności. Jest to podwyższenie kary na tyle znaczące, by można było już mówić o rażąco niewspółmiernej łagodności sankcji orzeczonej przez Sąd Rejonowy, co uzasadniało zmianę wyroku.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Uznanie czynów z obu zarzutów za jedno przestępstwo.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

K. K. został uznany za winnego przestępstw znęcania nad żoną i trójką dzieci (jeden czyn) oraz nad dwoma psami i kotem (drugi czyn). Ani prokurator, ani Sąd Rejonowy nie zastanowili się jednak, czy słusznie zachowanie oskarżonego uznano za dwa czyny, w świetle art. 11 § 1 kk. Zachowanie oskarżonego w stosunku do żony, trójki dzieci, dwóch psów i kota określone zostało jako znęcanie. Skoro ustawodawca używa w dwóch ustawach tego samego terminu, należy uznać, że rozumie przez to takie same zachowania, poza oczywistym faktem, że nad człowiekiem można znęcać się psychicznie i fizycznie, a nad zwierzęciem tylko fizycznie. Jest to jednak analogiczny zestaw działań sprawcy, określanych słowem znęcanie.

Jeżeli pokrzywdzone znęcaniem jest zwierzę domowe, będące w istocie czworonożnym członkiem rodziny, mieszkające razem z ludźmi i obdarzane przez rodzinę odpowiednim uczuciem właściwym dla traktowania domowego psa czy kota, to sprawca, który znęca się jednocześnie i w podobny sposób nad ludźmi będącymi jego najbliższą rodziną oraz nad zwierzętami, które w skład grona domowników wchodzą, popełnia jedno przestępstwo znęcania nad ludźmi i zwierzętami jednocześnie, a przepisy art. 207 kk i art. 35 ust. 1a ustawy o ochronie zwierząt pozostają tu w zbiegu. Kluczowy jest tu bowiem jednolity zamiar sprawcy, który dopuszczając się znęcania nad rodziną traktuje w sposób jednakowo brutalny i naganny zarówno ludzi, jak i zwierzęta.

Skoro ustawodawca uznał, że znęcanie nad rodziną składającą się z kilku osób stanowi jedno przestępstwo, mimo że skierowane jest przeciwko dobrom osobistym różnych osób, to nie sposób wyodrębniać w osobny czyn, podlegający osobnej karze, znęcania nad domowymi zwierzętami. Należy przypomnieć, że w skład jednego znęcania nad kilkoma pokrzywdzonymi wchodzić mogą czyny polegające na używaniu przemocy wobec różnych członków rodziny w różnym czasie, wobec każdego odrębnie, bo trudno przecież uderzyć jednocześnie dwie osoby. Mimo to działanie takie stanowi jedno przestępstwo. Sąd Okręgowy nie widzi zatem powodu, by wyodrębniać w osobny czyn jednoczesne znęcanie nad zwierzęciem. Dodać tu należy, że znęcanie się nad zwierzęciem jest też elementem znęcania nad człowiekiem, bowiem ktoś, kto fizycznie maltretuje zwierzę, tym samym czynem znęca się psychicznie nad człowiekiem, w szczególności dzieckiem, które cierpi widząc, jak ofiarą sprawcy pada kochany przez nie pies czy kot. A niejednokrotnie właśnie taki może być cel sprawcy.

Niejako na marginesie zauważyć należy, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie odpowiada wymogom art. 424 § 1 kpk, albowiem z owego przepisu jasno wynika, że uzasadnienie powinno być zwięzłe. Zaprzecza temu zamieszczanie w wyroku licznych, całych stosowanych przepisów prawa przy pomocy techniki kopiuj-wklej, co Sąd Rejonowy zapamiętale czynił. Z całą pewnością jest to zbędne – prokurator, obrońca i Sąd Okręgowy mają dostęp do treści ustaw. Zbędne jest przykładowo bardzo obszerne wyjaśnianie, dlaczego Sąd nie skorzystał z zeznań świadków, którzy zeznań odmówili – jest to wyjaśnianie rzeczy oczywistych. Nadmiernie obszerne i powtarzane metodą kopiuj-wklej były też argumenty dotyczące uznania zeznań świadków za wiarygodne. Ustawodawca od lat usiłuje skłonić sądy do zaprzestania zbędnego poszerzania uzasadnień wyroków i sądy zdecydowanie powinny opisanej praktyki poszerzania uzasadnień metodą przysłowiowego dolewania wody zaprzestać – jest to wyłącznie marnowanie papieru i środków do drukowania.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Orzeczenie o środku karnym.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Jak wskazano w odniesieniu do zarzutu 1, orzeczenie środków karnych w niniejszej sprawie było całkowicie zasadne i w tym zakresie wyrok podlegał utrzymaniu w mocy.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Uznanie czynów za jedno przestępstwo.

Zwięźle o powodach zmiany

Orzeczenie o winie generalnie nie było zaskarżone, winy K. K. obrońca nie kwestionowała, prokurator oczywiście też. Jednak zgodnie z dokonanym z urzędu spostrzeżeniem, Sąd Okręgowy na podstawie art. 455 kpk niezależnie od granic zaskarżenia zmienił kwalifikację prawną czynów oskarżonego, uznając, że dopuścił się on jednego, a nie dwóch przestępstw i łącząc w ich kwalifikacji wszystkie zastosowane przepisy karne. Jest to zmiana na korzyść oskarżonego, gdyż prowadzi do ustalenia, że popełnił on jedno, a nie dwa przestępstwa.

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Podwyższenie kary pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Z uwagi na wskazaną wyżej okoliczność, Sąd Okręgowy odnosił się w swoim wyroku wyłącznie do kary łącznej, a kara orzeczona przez ten Sąd zastąpiła niejako karę łączną, obejmującą całość działań oskarżonego. Jak to wyjaśniono w odniesieniu do zarzutów z punktu 2, za słuszne uznał Sąd Okręgowy podwyższenie kary pozbawienia wolności do 3 lat i 6 miesięcy, uznając apelację obrońcy za niezasadną, a apelację prokuratora za częściowo słuszną.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

Nie miało miejsca.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

I pkt 3

Sąd Okręgowy poprawił orzeczenie o kosztach przyznanych obrońcy, co zresztą było omyłką, gdyż identyczne orzeczenie wydano w formie postanowienia. Błąd ten nie wywołuje jednak żadnych skutków prawnych.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

O kosztach obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie obowiązujących przepisów § 17 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

IV

Od kosztów procesu oskarżonego całkowicie zwolniono na podstawie art. 624 § 1 kpk, gdyż ma on trójkę dzieci i będzie miał wobec nich obowiązki alimentacyjne.

7.  PODPIS

SSO Marzanna Kucharczyk SSO Maciej Strączyński SSO Beata Marzec