Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 311/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 22 lutego 2024 roku w sprawie II K 300/22

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Podniesione w apelacji prokuratora oraz w apelacji pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej zarzuty błędnej oceny dowodów, w wyniku której doszło do błędnego ustalenia faktycznego, że oskarżony nie znęcał się nad oskarżycielką posiłkową i jej dziećmi, co doprowadziło do niezasadnego uniewinnienia go od czynu zarzuconego w punkcie I aktu oskarżenia. Pełnomocnik podniósł ponadto zarzuty naruszenia prawa procesowego przez błędne oddalenie wniosków dowodowych o dopuszczenie dowodów z uzupełniającej opinii biegłego psychologa i z opinii innego psychologa co do oceny zeznań pokrzywdzonej pod kątem czynników wiarygodności świadków oraz zarzut obrazy prawa materialnego tj. art. 197 kk przez brak jego zastosowania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty obu apelacji są powiązane, więc zostaną omówione łącznie. Są one częściowo zasadne – w stopniu prowadzącym do wniosku, że oskarżonego należało skazać za czyn z art. 207 § 1 kk, a zatem w części uniewinniającej go od zarzutu z punktu I aktu oskarżenia wyrok musiał być uchylony, a sprawa w tym zakresie przekazana do ponownego rozpoznania.

Chybione są zarzuty pełnomocnika związane z opinią biegłego psychologa A. S. i z oddaleniem wniosków dowodowych o dopuszczenie dowodów z uzupełniającej opinii tego biegłego psychologa a także z opinii innego psychologa co do oceny zeznań pokrzywdzonej pod kątem czynników wiarygodności świadków. To biegły wybiera metodologię badań, to, że opinia ta nie podoba się stronie nie oznacza, że należy dopuszczać dowód z opinii uzupełniającej lub z opinii innego biegłego. Sąd Rejonowy słusznie ocenił opinię biegłej psycholog A. S. jako wartościowy dowód, na którym można się opierać i należycie to uzasadnił, a Sąd Okręgowy aprobuje tę ocenę.

Jednak z drugiej strony rację ma również prokurator, że opinia psychologa sama w sobie nie przesadza tej sprawy, zeznania oskarżycielki posiłkowej T. G. powinny być oceniane w kontekście całości dowodów.

Te dowody prowadzą do wniosku, że zeznania oskarżycielki posiłkowej T. G. wiarygodne są częściowo.

Co do tego, jakoby miała być ona wielokrotne ( jak zeznawała kilkadziesiąt razy) zgwałcona przez oskarżonego, jest ona niewiarygodna. Przeczy temu przede wszystkim dowód z wydruku wiadomości wysyłanych przez nią oskarżonemu za pośrednictwem komunikatora M. w dniach 19 i 20 stycznia 2022 roku, w których wyraża zadowolenie z pożycia seksualnego z oskarżonym, a nawet sama proponuje mu stosunek seksualny i zapowiada, że będzie na niego czekać aby go odbyć ( k. 229). Ponadto – jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy – przeczy temu sekwencja dokonywanych przez pokrzywdzoną zgłoszeń o przestępstwach. W pierwszym zawiadomieniu i w pierwszych zeznaniach nie mówiła o tym, wątek ten pojawił się później. Nie jest wiarygodne, żeby kobieta gwałcona przez wiele miesięcy, w sumie co najmniej kilkadziesiąt razy, jak już zdecydowała się pójść na policję i składać zawiadomienie o przestępstwie przeciwko oprawcy, pominęła takie rzeczy, a poprzestała jedynie na zgłoszeniu przywłaszczenia pieniędzy. Niewiarygodne jest również, aby wielokrotnie zgwałcona kobieta w badaniach psychologicznych nie przejawiała żadnej traumy i nie prezentowała cech ofiary przestępstwa seksualnego nieco ponad rok od zakończenia gehenny.

Jednak zupełnie inaczej należy ocenić brak takich cech w badaniu psychologicznym w sytuacji, w której pokrzywdzona była ofiarą przestępstwa znęcania przede wszystkim psychicznego, a znęcanie to nie przyjęło drastycznych form. Wówczas, skoro badana była po raz pierwszy w dniu 20 maja 2023 roku, a znęcanie zakończyło się w lutym 2022 roku, to przez ponad rok, w czasie którego pokrzywdzona poddawana była terapii psychologicznej, mogła wyzbyć się widocznych cech ofiary takiego przestępstwa.

Zatem oskarżycielka posiłkowa wyolbrzymiła zachowania oskarżonego, wręcz podała nieprawdę co do tego, jakoby była gwałcona, co nie oznacza, że jej zeznania są całkowicie niewiarygodne – należy podejść do nich z dużą ostrożnością i można dać im wiarę w zakresie potwierdzonym przez inne źródła dowodowe. Takie co do przestępstwa znęcania istnieją, co zostanie poniżej wykazane.

Po pierwsze, z zeznań małoletniej M. P. (1) wynika, że ojczym ( czyli oskarżony) znęcał się nad nią i nad jej młodszą siostrą A. P. krzycząc na nie, ubliżając im, szydząc z nich i je wyśmiewając oraz poniżając ( nazywał je lekomanami, zakonnicami, wyśmiewał je), a także stosując wobec nich kary przekraczające te, jakie mieszczą się w kontratypie karcenia dzieci ( zmuszanie z błahego powodu do długotrwałego trzymania rąk w górze aż do granicy, w której ból nie pozwalał ich utrzymywać w tej pozycji, a także szarpanie A. P. za ręce i ciągnięcie jej za włosy). W zeznaniach tych dziewczynka wskazuje również na sytuacje krzyczenia przez oskarżonego na jej matkę („ parę razy może 4 razy się pokłócili …on się na nią bardziej wydarł a mama nic nie mówiła” – k. 87), na przeglądanie przez oskarżonego telefonu oskarżycielki posiłkowej, a raz na jej szarpanie („ mamie K. wykrzywiał ręce, nie wiem dlaczego tak jej robił, mama krzyczała i wołała o pomoc” k. 87 v). Świadek ten jest wiarygodny, wynika to z opinii psychologicznej biegłego psychologa J. S. ( k. 82-83). Poza tym własna ocena Sądu Okręgowego prowadzi do wniosku, że Sąd Rejonowy bardzo spłycił analizę zeznań tego świadka konstatując, że pozostawał pod wpływem matki. Przecież gdyby tak było, byłyby to zeznania wyuczone powtarzające relacje oskarżycielki posiłkowej, a tak wcale nie jest. Opis zachowań oskarżonego przedstawiony przez M. P. (1) odbiega od relacji jej matki, jest bardziej wyważony, świadek mówi tylko o jednej sytuacji szarpania swojej matki przez ojczyma, opowiada tylko o tym, co widziała na własne oczy.

Po drugie, również zeznania M. P. (2) potwierdzają zeznania jej wnuczki, w/w M. P. (1). Zeznała ona, że młodsza wnuczka, A. P., skarżyła się jej na zachowanie ojczyma, w tym na to, że szarpie ją za włosy, że zmusza do trzymania rąk w górze, że się go bardzo boi, a nawet sama na własne oczy widziała jedną sytuację, w której oskarżony szarpał A. P. za warkocz sprawiając jej ból ( dziecko rozpłakało się). Też jest to świadek obiektywny, wszak szczerze przyznała, że nie widziała, aby oskarżony szarpał jej córkę – gdyby świadek zeznawała tendencyjnie, jej zeznania byłyby tożsame z zeznaniami oskarżycielki posiłkowej, a tak nie jest.

Po trzecie, co prawda Sąd Rejonowy słusznie ocenił, że większość relacji koleżanek oskarżycielki posiłkowej w osobach M. K. i A. C. opiera się jedynie na tym, co opowiedziała im oskarżycielka posiłkowa i to dopiero po rozstaniu z oskarżonym, ale jednak nie wziął pod uwagę, że co do jednej sytuacji A. C. była świadkiem naocznym. Otóż widziała, jak oskarżony tak „ bardzo strofował córki T. z poprzedniego związku”, czyli M. i A. P., że aż zwróciło to jej uwagę, wręcz jej się to nie spodobało, a oskarżycielka posiłkowa wówczas stanęła w obronie dzieci i doszło do kłótni między małżonkami na tym tle ( zeznania k. 104v).

Po czwarte, Sąd Rejonowy całkowicie pominął zeznania świadka P. B. z postępowania przygotowawczego ( potwierdzone przez niego na rozprawie). Wynika z nich, że oskarżony awanturował się z żoną, krzyczał na nią, w tym stosował wulgaryzmy pod jej adresem, „ nakręcał się”, był słownie agresywny wobec niej, a ona wówczas ustępowała, odchodziła – więc nie były to kłótnie wzajemne. Był naocznym świadkiem tego, że oskarżony krzyczał na pasierbice, oraz widział, jak je szturcha i popycha, w jednym przypadku doprowadziło to kilkuletnią A. P. do płaczu. W tamtym czasie ( a więc jeszcze przed rozstaniem z oskarżonym i złożeniem zawiadomienia o przestępstwach w tej sprawie ) oskarżycielka posiłkowa żaliła się mu, że oskarżony czasami stosuje przemoc wobec jej córek i że one się go boją ( zeznania k. 29).

Podsumowując, apelanci mają rację, że uniewinnienie oskarżonego od czynu zarzuconego w punkcie I aktu oskarżenia w zakresie znęcania się nad oskarżycielką posiłkową T. G. i jej córkami z poprzedniego związku (...) siostrami P. było niesłuszne, a oskarżonego należy za ten czyn kwalifikowany z art. 207 § 1 kk skazać –w związku z tym wyrok w tej części musi być uchylony.

Pozostałe zarzuty związane tym czynem – wobec powyższych argumentów – nie będą szczegółowo omawiane, albowiem rozpoznanie dotychczas omówionych jest wystarczające do wydania rozstrzygnięcia w tym zakresie ( art. 436 kpk). Tylko krótko więc wskazać należy, że kwestia braku ciągłości w numeracji rozstrzygnięć zawartych w wyroku ( po punkcie 2 pojawia się od razu punkt 4) została potraktowana jako oczywista omyłka pisarska i sprostowana przez Sąd Okręgowy postanowieniem wydanym na rozprawie apelacyjnej. Podobnie za omyłkę należy uznać powoływanie się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku na zeznania świadków nie przesłuchanych w tej sprawie ( prawdopodobnie nazwiska te zostały omyłkowo przekopiowane z innej sprawy), ale nie miało to wpływu na treść wyroku i nie wymagało sprostowania uzasadnienia, gdyż wyrok w tym zakresie został uchylony a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania. Natomiast sam wyrok w zakresie numeracji wymagał sprostowania, jako że w utrzymanej w mocy części pozostaje w obrocie prawnym.

Wniosek

Wniosek prokuratora o uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie uniewinnienia od czynu zarzuconego w punkcie I aktu oskarżenia i przekazanie sprawy w tej części do ponownego rozpoznania.

Wniosek pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej o zmianę wyroku i skazanie oskarżonego za czyn zarzucony mu w punkcie I aktu oskarżenia.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek prokuratora jest zasadny, co było powyżej omawiane.

Wniosek pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej urąga regule ne peius z art. 454 kpk i jako taki jest bezzasadny w stopniu oczywistym ( zaznaczyć należy, że na rozprawie apelacyjnej w ramach mowy końcowej pełnomocnik zmodyfikował go przyłączając się do wniosku prokuratora).

3.2.

Podniesione w apelacji prokuratora zarzuty błędnej oceny dowodów i w wyniku ich błędów w ustaleniach faktycznych, że oskarżony nie dokonał przywłaszczenia przedmiotów wymienionych w zarzucie z punktu III aktu oskarżenia co doprowadziło do jego bezzasadnego uniewinnienia od tego przestępstwa. Powiązane zarzuty zawarte w apelacji pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej naruszenia prawa materialnego, tj. art. 284 § 2 kk, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że nie doszło do wskazania, iż oskarżony zachowywał się jak właściciel, podczas gdy oskarżony dokonywał istotnych zmian poprzez wymianę części składowych maszyn na gorsze i zużyte.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty obu apelacji są powiązane, więc zostaną omówione łącznie. Są one bezzasadne.

Prokurator w uzasadnieniu apelacji myli sekwencję zdarzeń twierdząc, że przywłaszczenie tych maszyn należy łączyć z przywłaszczeniem przez oskarżonego pieniędzy w dniu 12 lutego 2022 roku ( czyn z punktu II aktu oskarżenia) i wywodząc, jakoby oskarżony zabrał te maszyny w dniu 1 stycznia 2022 roku i je przywłaszczył tak, jak uczynił to z pieniędzmi. Tymczasem oskarżony używał tych maszyn za zgodą oskarżycielki posiłkowej i jej ojca J. P. od roku 2018, prowadził dwa gospodarstwa rolne – położone w M. i w Ł., a maszyny przechowywał w Ł. za zgodą ich właścicieli ( tam miał park maszyn). Potwierdzają to również zeznania matki oskarżycielki posiłkowej i żony J. M. P.. Zatem oskarżony nie mógł tych maszyn zabrać w styczniu 2022 roku z M., stały zaparkowane w jego gospodarstwie w Ł. i wszyscy włącznie z oskarżycielką posiłkową doskonale o tym wiedzieli. Nie był również wzywany w styczniu 2022 roku ani w pierwszej połowie lutego 2022 roku do ich zwrotu, co wynika nie tylko z wiarygodnych wyjaśnień oskarżonego, ale również z zasad logiki i z zeznań M. P. (2) oraz z sekwencji zdarzeń. Przecież do dnia 12 lutego 2022 roku małżeństwo oskarżonego i oskarżycielki posiłkowej funkcjonowało ( w dniach 19-20 stycznia 2022 roku korespondowali jeszcze ma Menedżerze na temat wspólnego zgodnego seksu – k. 229), rozpad związku nastąpił po tym dniu, w związku z przywłaszczeniem pieniędzy i wyprowadzeniem się oskarżonego. Wcześniej nie było powodów do żądania zwrotu od oskarżonego tych maszyn, wszak prowadził on dwa gospodarstwa rolne, oskarżycielka posiłkowa pracami na tych maszynach nie zajmowała się ( jest niepełnosprawna ruchowo), a J. P. był już poważnie schorowany, wręcz leżący. Już to podpowiada, że ewentualne żądania zwrotu maszyn mogły nastąpić po dniu 12 lutego 2022 roku. Ponadto wprost wiarygodnie zeznała o tym M. P. (2) – powiedziała, że wezwanie do zwrotu maszyn nastąpiło po odejściu oskarżonego („ Później, jak się okazało, że całkowicie odszedł.. córka mówiła mu, żeby przyprowadził, a on nie przyprowadzał. J. P. nie wzywał zięcia, bo był leżący na łóżku, prosił tylko córkę. Córka mówiła zięciowi, żeby przywiózł” – k. 374). Zatem po pierwsze, było to po dniu 12 lutego 2022 roku, a po drugie, do zwrotu maszyn wzywała tylko oskarżycielka posiłkowa, a nie osobiście J. P. – to obnaża niewiarygodność zeznań oskarżycielki posiłkowej w tym zakresie. Wreszcie znamienne jest, że zawiadomienie o przywłaszczeniu tych maszyn oskarżycielka posiłkowa złożyła dopiero w dniu 6 czerwca 2022 roku ( k. 109), choć wcześniej zawiadamiała o różnych innych przestępstwach oskarżonego i zeznawała kilkukrotnie nie wspominając o tych maszynach, zeznała o nich dopiero w dniu 15 czerwca 2022 roku ( k. 110-111). Zatem niewiarygodne są jej twierdzenia, że wzywała ona oskarżonego ustnie do zwrotu maszyn od stycznia 2022 roku, ani że czynił to również osobiście jej ojciec J. P.. Natomiast wiarygodne są słowa oskarżonego, że został wezwany do zwrotu maszyn telefonicznie przez oskarżycielkę posiłkową znacznie później, niż ona twierdzi, ale nie zrealizował tego wezwania, gdyż już miał orzeczony zakaz zbliżania się do niej, nie miał zamiaru ich przywłaszczyć.

Przypomnijmy chronologię zdarzeń – otóż pierwsze zawiadomienie o przestępstwie oskarżyciela posiłkowa złożyła w dniu 17 lutego 2022 roku, dotyczyło przywłaszczenia pieniędzy ( k. 2-3), kilka godzin później zeznając podała dodatkowo, że oskarżony ją gwałcił i znęcał się nad nią i jej córkami ( k. 11 – 13), ale ani słowem nie wspomniała o przywłaszczeniu maszyn i telewizora. O tym zawiadomiła dopiero w dniu 6 czerwca 2022 roku ( k. 109). Jak wyżej wspomniano nie jest wiarygodne, że wzywała oskarżonego do zwrotu maszyn od stycznia 2022 roku. Wiarygodna data pojawia się jednak w tych zeznaniach z dnia 15 czerwca 2022 roku - otóż podała, że wezwała go ustnie do zwrotu maszyn w dniu 1 czerwca 2022 roku dając mu ostateczny termin dwóch tygodni na zwrot ( k. 111). I faktycznie po dwóch tygodniach od tej daty udała się na policję zeznając w tej sprawie. Nie jest wiarygodne, żeby oskarżycielka posiłkowa nie zeznała o tym wcześniej i nie złożyła wcześniej zawiadomienia w tej sprawie, gdyby już od stycznia 2022 roku wzywała oskarżonego bezskutecznie do ich zwrotu. Przeczy temu jej roszczeniowa i wroga wobec oskarżonego postawa. Przypomnijmy, że w dniu 1 sierpnia 2022 roku, zaraz po żniwach, bezpodstawnie pomówiła oskarżonego o kradzież zboża z pola po jego wykoszeniu w dniach 28-29 lipca 2022 roku – postępowanie to zakończyło się umorzeniem z uwagi na brak znamion przestępstwa ( załączone akta 4212 – 5 Ds. 1553.2022 Prokuratury Rejonowej w Piotrkowie Trybunalskim), a w toku niniejszego procesu załączała nawet sprawozdanie Agencji (...) śledzącej na jej zlecenie oskarżonego, aby postawić go w złym świetle i wykazać, że prowadzi nowe życie z inną kobietą ( k. 433 – 450).

I tu dochodzimy do sedna sprawy. Otóż już w dniu 18 lutego 2022 roku prokurator zastosował wobec oskarżonego środki zapobiegawcze w postaci m. in zakazu zbliżania się do oskarżycielki posiłkowej na odległość mniejszą niż 100 metrów i kontaktowania się z nią ( k. 68). Oskarżony stał już wówczas pod poważnym zarzutem m. in zgwałcenia, wiedział, że naruszenie tego zakazu może spowodować zastosowanie wobec niego tymczasowego aresztowania. Dlatego Sąd Okręgowy podziela pogląd Sądu Rejonowego, że oskarżony wiarygodnie wyjaśnił, iż nie miał najmniejszego zamiaru przywłaszczyć tych maszyn, tylko z uwagi na w/w zakaz bał się, że dostarczenie ich oskarżycielce posiłkowej lub kontaktowanie się z nią w tej sprawie zostanie obrócone przeciwko niemu jako naruszanie w/w zakazu ( k. 206). Natomiast po pierwszej rozprawie z dnia 14 marca 2023 roku, gdy przed obliczem Sądu Rejonowego i za jego aprobatą doszło do uzgodnienia między obrońcą i pełnomocnikiem warunków, sposobu i terminu przekazania maszyn, oskarżony to uczynił – wtedy dopiero miał pewność, że nie zostanie to wykorzystane przez oskarżycielkę posiłkową jako naruszanie zakazów ( vide zapisy w protokole rozprawy k. 207, k. 208 v i k. 209 in fine).

Ponadto oskarżycielka posiłkowa, chcąc przekonać Sąd, jakoby oskarżony przywłaszczył maszyny, niezgodnie z prawdą zeznawała, że nie wie, gdzie one są, sugerując ich wywiezienie, ukrycie. Jest to oczywiście nieprawda – maszyny cały czas stały w gospodarstwie oskarżonego w Ł., o czym oskarżycielka posiłkowa wiedziała doskonale, gdyż już w zawiadomieniu z dnia 6 czerwca 2022 roku podała precyzyjny i właściwy adres posesji, na której się cały czas znajdowały ( k. 109 v).

Na zakończenie Sąd poda kluczowy argument przemawiający za tym, że oskarżony nie przywłaszczył tych maszyn i nie miał takiego zamiaru – są to zeznania P. B., pracującego u oskarżonego w gospodarstwie w Ł.. Otóż zeznał on, że oskarżony wyraźnie mówił, że nie są to tego maszyny i że będzie musiał je oddać, co więcej, w po rozstaniu z oskarżycielką posiłkową nawet nie pracował na nich wiedząc, że są do zwrotu i bojąc się je uszkodzić ( „ Ostatnio cały czas stały te maszyny. K. powiedział, że nie będzie nimi robił, musi je oddać, bo bał się, że coś się w nich zepsuje” -. K. 370 v). Jest to świadek obiektywny, wcale nie kierował się chęcią pomocy oskarżonemu, bo przecież w kwestii znęcania się przez oskarżonego nad oskarżycielką posiłkową i jej córkami złożył zeznania niekorzystne dla oskarżonego, zresztą kluczowe i powodujące uchylenie wyroku uniewinniającego w tej części ( było to omawiane powyżej).

Zatem powyższa analiza, a przede wszystkim zeznania obiektywnego świadka P. B. wskazują, że nie doszło do przywłaszczenia tych maszyn przez oskarżonego, bo nigdy nie postąpił jak ich właściciel i nie powziął takiego zamiaru, nawet po wezwaniach oskarżycielki posiłkowej z nich nie korzystał. Oskarżycielka posiłkowa wiedziała, gdzie one są, a oskarżony ich przed nią nie ukrywał, nie podjął czynności zmierzających do ich sprzedaży czy wywiezienia w nieznane miejsce, nie przejawił zachowań właścicielskich, wręcz przeciwnie, głośno i wyraźnie mówił współpracownikom, że nie są jego i że będzie musiał je oddać. Opóźnienie w ich wydaniu nie świadczy w tym przypadku o zamiarze ich przywłaszczenia i zostało przez oskarżonego logicznie i wiarygodnie wyjaśnione ( było to powyżej wykazane).

Natomiast co do argumentów pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej, jakoby stan maszyn ( wymiana części, zużycie, uszkodzenia) maiły świadczyć o ich przywłaszczeniu przez oskarżonego, to są one chybione i oderwane od realiów prowadzenia niewielkiego ( na pewno nie wielkoobszarowego) gospodarstwa rolnego własnym sumptem przez przeciętnego rolnika ( nie obszarnika czy wielkiego producenta rolnego) na polskiej wsi. Przecież te maszyny były intensywnie wykorzystywane przez oskarżonego za zgodą ich właścicieli do obróbki dwóch gospodarstw rolnych od 2018 roku. Nie było to nowe maszyny na gwarancji, jakimi ostatnio rolnicy ( a raczej producenci rolni) blokowali polskie drogi, tylko stary wyeksploatowany sprzęt, o czym świadczą załączone zdjęcia i dokumenty w postaci prywatnych opinii ( k. 318 a, k. 347-348). Przykładowo ciągnik marki (...) wyprodukowano w 1974 roku, a więc 50 lat temu, a ciągnik URSUS w 1982 roku, a więc niewiele później i przestawia on myśl techniczną głębokiego PRL – u ( k. 318 a). Przecież takie wehikuły są cały czas naprawiane własnym sumptem przez rolników i tak też było w tym przypadku. Zeznawał o tym obiektywny świadek P. B. wskazując, że gdy jeszcze oskarżony używał tych maszyn ( przed lutym 2022 roku), to np. wspólnie naprawiali jeden z tych ciągników ( „ tam się lało w tej 60 – tce – uszczelnialiśmy” k. 370v). Jest to normalne działanie na polskiej wsi w niewielkich gospodarstwach, nie świadczy o przywłaszczeniu takich maszyn. Zresztą tego oczekiwał J. P., a więc eksploatacji starych maszyn obejmującej również naprawy ( „ oskarżony korzystał z maszyn pana P.. Pan P. nie miał nic przeciwko temu. Mąż mówił córce: niech on prowadzi to wszystko, bo to się rozsypie ” -zeznania M. P. (2) k. 374).

Nie świadczy to więc ani o wyczerpaniu znamion art. 284 § 2 kk, ani art. 288 § 1 kk ( zresztą co do tego ostatniego i tak nie było skargi prokuratorskiej). Natomiast jeżeli oskarżycielka posiłkowa twierdzi, że oskarżony oddał te maszyny w stanie uszkodzonym lub niekompletnym – jednym słowem pogorszonym, to jak najbardziej przysługuje jej droga procesu cywilnego, w którym może pozwać oskarżonego o odszkodowanie z tego tytułu. Jednak proces karny w tej sprawie nie jest forum, na którym może się tego skutecznie domagać.

Natomiast co do przywłaszczenia telewizora, to został on zakupiony w trakcie trwania małżeństwa i stanowi składnik majątku dorobkowego oskarżonego i oskarżycielki posiłkowej. W przeciwieństwie więc do w/w maszyn rolniczych stanowi ich współwłasność ( bo te maszyny były w części własnością J. P., a w części stanowiły majątek odrębny oskarżycielki posiłkowej nabyty przed zawarciem przez nią związku małżeńskiego z oskarżonym). Został za obopólnym porozumieniem małżonków umieszczony w domu rodzinnym oskarżonego w Ł. przed rozpadem małżeństwa. Oskarżony nie powziął żadnych czynności wskazujących na to, aby chciał przenieść ten składnik majątku wspólnego do swojego majątku odrębnego ( w przeciwieństwie do pieniędzy o jakich mowa w punkcie II aktu oskarżenia). Telewizor ten stoi tak jak stał w domu w Ł., nie został sprzedany ani ukryty, oskarżycielka wie, gdzie się znajduje i zna jego wartość, w związku z ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej ten składnik majątku powinien i zapewne będzie rozliczony miedzy małżonkami w ramach wzajemnych rozliczeń – ale w postępowaniu cywilnym ( o ile nie dojdzie do ugodowego rozliczenia). Na pewno oskarżony nie przywłaszczył sobie tego przedmiotu w rozumieniu prawa karnego materialnego.

Wniosek

Wniosek prokuratora o uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie uniewinnienia od czynu zarzuconego w punkcie III aktu oskarżenia i przekazanie sprawy w tej części do ponownego rozpoznania.

Wniosek pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej o zmianę wyroku i skazanie oskarżonego za czyn zarzucony mu w punkcie III aktu oskarżenia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek prokuratora jest bezzasadny, co było powyżej omawiane.

Wniosek pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej urąga regule ne peius z art. 454 kpk i jako taki jest bezzasadny w stopniu oczywistym ( zaznaczyć należy, że na rozprawie apelacyjnej w ramach mowy końcowej pełnomocnik zmodyfikował go przyłączając się do wniosku prokuratora).

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Sąd Okręgowy nie będzie się odnosił merytorycznie do zawartego we wnioskach apelacji pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej żądania podwyższenia odszkodowania zasądzonego przez Sąd Rejonowy w związku ze skazaniem za czyn z punktu II aktu oskarżenia do kwoty 100000 zł – albowiem nie wniesiono w tym zakresie skutecznej apelacji.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej wśród wniosków apelacyjnych ( a więc wskazania, czego się domaga) zawarł żądanie podwyższenia odszkodowania zasądzonego w związku ze skazaniem przez Sąd Rejonowy za czyn z punktu II aktu oskarżenia do 100000 zł. Jednak ani w tzw. petitum apelacji, ani w jej uzasadnieniu, nie podniósł żadnego zarzutu co do tego rozstrzygnięcia – poza tym wnioskiem nie ma na ten temat w tej apelacji ani jednego słowa. Jest to apelacja sformułowana przez profesjonalistę skierowana na niekorzyść oskarżonego – zgodnie z art. 427 § 2 kpk jeżeli środek odwoławczy pochodzi od oskarżyciela publicznego, obrońcy lub pełnomocnika, powinien ( oprócz wskazania zaskarżonego rozstrzygnięcia i podania czego skarżący się domaga ) zawierać wskazanie zarzutów stawianych rozstrzygnięciu oraz uzasadnienie.

Oczywiście, strona postępowania może, już po wniesieniu apelacji (a także po upływie terminu do wniesienia tego środka) przedstawiać na piśmie albo ustnie do protokołu poszerzoną argumentację w odniesieniu do zarzutów i uzasadnienia środka odwoławczego (art. 453 § 2 KPK). Uprawnienie to jednak nie zwalnia stron z dotrzymania obowiązków, o jakich mowa w art. 427 § 1 i 2 KPK i nie stanowi sposobu konwalidowania wadliwie sporządzonego i wniesionego środka odwoławczego. Jak miał już wielokrotnie okazję wskazywać Sąd Najwyższy „granice rozpoznania apelacji określają przepisy art. 433 § 1 i 2 KPK, a obowiązki sądu odwoławczego odnośnie do zawartości uzasadnienia art. 457 § 3 KPK. W przepisach tych mowa o „środku odwoławczym” oraz o „apelacji”, a więc o pismach procesowych wniesionych z zachowaniem terminów przewidzianych w art. 445 KPK Jedynie w przypadku środków odwoławczych wnoszonych „na korzyść” nie istnieją tak rygorystyczne ograniczenia, jak przy takich środkach o kierunku „na niekorzyść” ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 stycznia 2019 roku w sprawie III K 208/18, Legalis).

Z utrwalonych poglądów tak doktryny, jak i orzecznictwa wynika, że niedopuszczalnym jest uzupełnianie, jak też dokonywanie zmian zarzutów przez podmioty kwalifikowane po upływie terminu do wniesienia środka odwoławczego bez względu na jego kierunek ( zob. T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 2003, s. 1095-1096; wyrok SN z dnia 30 kwietnia 1996 roku, sygn. akt WR 49/96, wyrok SN z dnia 5 marca 2008 roku, sygn. akt IV KK 423/07, wyrok s. apel. w Krakowie z dnia 16 grudnia 2010 roku, sygn. akt II AKa 230/10). W niniejszej sprawie nie można mówić nawet o uzupełnianiu zarzutów co do orzeczonego środka kompensacyjnego. Nie zostały one bowiem w ogóle sformułowane. Sięganie w tym przypadku po możliwość uzupełniania braków formalnych pisma procesowego prowadziłoby do niedopuszczalnego obchodzenia przepisu art. 445 § 1 KPK i konsekwencji z niego wynikających.

Dlatego brak sformułowania w apelacji pochodzącej od podmiotu kwalifikowanego, zarzutów co do orzeczonego w związku ze skazaniem za czyn z punktu II aktu oskarżenia środka kompensacyjnego powoduje, że takie pismo procesowe zawiera braki formalne o nieusuwalnym charakterze. Tego rodzaju braki nie mogą być konwalidowane przez wezwanie do ich usunięcia w trybie, o jakim mowa w art. 120 § 1 KPK ( por postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 września 2017 roku w sprawie II AKa 457/17, Legalis).

W konsekwencji Sąd Okręgowy nie będzie się odnosił merytorycznie do żądania podwyższenia odszkodowania zasądzonego przez Sąd Rejonowy w związku ze skazaniem za czyn z punktu II aktu oskarżenia – albowiem nie wniesiono w tym zakresie skutecznej apelacji.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Uniewinnienie co do czynu zarzuconego w punkcie III aktu oskarżenia

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Było to omawiane.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

Uchylenie co do uniewinnienia od czynu zarzuconego w punkcie I aktu oskarżenia.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Sąd Okręgowy uważa, że oskarżonego należy skazać za przestępstwo z art. 207§ 1 kk

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Sąd Rejonowy ponownie rozpoznawać będzie sprawę jedynie w zakresie zarzutów z punktu I aktu oskarżenia. W ocenie Sądu Okręgowego będzie mógł szeroko ujawnić dowody w trybie art. 442 § 2 kpk. W szczególności Sąd Okręgowy nie widzi potrzeby dopuszczania dowodu z uzupełniających opinii biegłych psychologów ani z nowych opinii w tym zakresie, również dotychczasowa opinia biegłego seksuologa jest wystarczająca - oczywiście jeżeli nie pojawią się jakieś nowe okoliczności.

Wyrokując w sprawie Sąd Rejonowy będzie miał ma uwadze zaprezentowane we wcześniejszej części uzasadnienia wytyczne co do oceny dowodów i zwróci należytą uwagę na te aspekty, które były pominięte przy pierwszym rozpoznaniu sprawy, a które zaakcentował Sąd Okręgowy. W szczególności rozważy zmianę kwalifikacji i opisu czynu poprzez przyjęcie, że wyczerpał on jedynie dyspozycję art. 207 § 1 kk i polegał na znęcaniu, które dotyczyło żony oskarżonego T. G. i jego pasierbic M. P. (1) i A. P.. Formy sprawcze tego znęcania muszą mieć odzwierciedlenie w wiarygodnym materiale dowodowym, a do zeznań T. G. należy podchodzić z ostrożnością. Co do biologicznej córki oskarżonego A. G. Sąd Okręgowy nie odnalazł w aktach sprawy żadnego dowodu obciążającego oskarżonego, dlatego należy rozważyć wyeliminowanie jej osoby z opisu czynu.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

uniewinnienie

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

uniewinnienie

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana