Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 5 / 24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z dnia 23 października 202 roku o sygnaturze akt II K 450 / 22

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

1.  zarzuty mającej wpływ na treść zaskarżonego wyroku obrazy przepisów postępowania, tj. art.: 2 § 2 kpk, 7 kpk, 167 kpk, 366 § 1 kpk, 170 § 3 kpk, 392 § 1 kpk, art. 405 § 2 i 4 kpk oraz art. 410 kpk;

2.  zarzut obrazy przepisów prawa materialnego w zakresie innym, aniżeli odnoszącym się do kwalifikacji prawnej czynu, tj. art. 15 zzr ¹ ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID – 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadne

wobec skuteczności zarzutów z punktu 1., odnoszenie się do tego zarzutu jest bezprzedmiotowe w rozumieniu art. 436 kpk.

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. zarzutów z punktu 1.

Przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną art. 7 kpk tylko wówczas, gdy jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy ( art. 410 kpk ) w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy ( art. 2 § 2 kpk ) oraz stanowi wynik rzetelnego ( a nie tylko pozorowanego ) rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego ( art. 4 kpk ). Oczywiście mieć na względzie należy, że przywoływanie naruszenia czy to art. 4 kpk, czy art. 2 § 2 kpk nie może mieć rangi samodzielnej podstawy apelacyjnej, skoro w przepisach tych sformułowano jedynie zasady o charakterze generalnym, które znajdują konkretyzację w części szczegółowej kodeksu, a w związku z powyższym zarzuty winny finalnie dążyć do wykazania naruszenia tych konkretnych, szczegółowo wskazanych przepisów, nie zaś zasad natury generalnej. Skarżący wymogom tym uczynił jednak zadość podnosząc, iż na treść zaskarżonego wyroku istotny i realny wpływ wywarła przede wszystkim obraza przepisów art. 392 § 1 kpk oraz art. 405 § 2 – 4 kpk wskutek odstąpienia od bezpośredniego przesłuchania szeregu przywoływanych w apelacji świadków, których zeznania sąd I instancji ujawnił bez odczytywania ( z przywołaniem jako podstawy prawnej takiej decyzji art. 405 § 2 i 4 kpk ). Sąd odwoławczy zarzuty odnoszące się do obrazy przepisów wskazanych w zdaniu poprzednim podzielił, przy czym już w tym miejscu wskazać trzeba na nieodparte wrażenie, że kodeksowymi obowiązkami zachowania obiektywizmu ( równego traktowania wszystkich stron procesu ) oraz dążenia do dochodzenia prawdy sąd I instancji nie czuł się szczególnie skrępowany. Trudno o inną konkluzję, jeśli się weźmie pod rozwagę, że spośród siedmiu wskazanych w akcie oskarżenia świadków, których bezpośredniego przesłuchania domagał się oskarżyciel publiczny, sąd I instancji wezwał i przesłuchał tylko dwoje, przy czym byli to wyłącznie świadkowie zeznający na korzyść oskarżonego ( jego rodzice A. G. oraz M. G. (1) ). Pozostali natomiast świadkowie, których zeznania zawierały już fakty i okoliczności o wymowie dla oskarżonego przeciwnej, znaleźli się – z pokrzywdzoną na czele – poza polem zainteresowania sądu, jeśli chodzi o tzw. bezpośredni kontakt z tymi dowodami. Pomimo kilku wyznaczonych i przeprowadzonych terminów rozpraw, na żaden z nich ani jeden spośród tych obciążających oskarżonego świadków wezwany nie został. Sąd, jeśli chodzi o bezpośrednie zetknięcie się z osobami podlegającymi przesłuchaniu, konieczność taką zauważał wyłącznie w odniesieniu do samego oskarżonego oraz zeznających na jego korzyść rodziców. Świadkowie natomiast pozostali, których wszystkie bez wyjątku zeznania bądź to w sposób bezpośredni ( pokrzywdzona ), bądź pośredni ( A. S. (1), K. K., M. R. oraz L. Z. ) realnie obciążali oskarżonego i wspierali wersję, na której prokurator sformułował akt oskarżenia, wezwani na rozprawę ani razu nie zostali. Z postanowienia wydanego tuż przed zamknięciem przewodu sądowego w dniu 10 października 2023 r. wnosić należy, iż protokoły z ich przesłuchań z postępowania przygotowawczego zostały „ ujawnione bez odczytywania ” na podstawie art. 405 § 2 i 4 kpk ( k. 181 ). Było to jednak procedowanie nieprawidłowe, albowiem w zakresie dopuszczalności ujawniania bez odczytywania protokołów przesłuchań świadków na takiej podstawie, nieodzownym jest równoczesne uwzględnianie unormowań zawartych w art. 350a kpk, 391 § 1 i 2 kpk oraz art. 392 § 1 kpk – zastosowanie art. 405 kpk w odniesieniu do protokołów przesłuchania świadków dopuszczalne jest wyłącznie przy zaistnieniu przesłanek w tych przepisach ujętych ( por. postanowienie SN z dnia 22 czerwca 2022 r., V KK 171 / 22, Legalis el. ). W niniejszej sprawie takowe jednak nie zachodziły. Przypomnieć bowiem należy, że w oparciu o przepis art. 350a kpk przewodniczący składu orzekającego może zaniechać wezwania na rozprawę tylko takich świadków, którzy przebywają za granicą lub mieliby stwierdzić okoliczności, które nie są tak doniosłe, aby konieczne było bezpośrednie ich przesłuchanie na rozprawie, a w szczególności, gdy oskarżony w wyjaśnieniach swych okolicznościom tym nie zaprzeczał. Z kolei art. 392 § 1 kpk stanowi, że protokoły przesłuchania świadków sporządzone w postępowaniu przygotowawczym wolno odczytywać na rozprawie apelacyjnej tylko wtedy, gdy bezpośrednie przeprowadzenie dowodu nie jest niezbędne, a żadna z obecnych stron się temu się nie sprzeciwia. Z zestawienia omawianych przepisów wnosić więc należy, iż odstąpienie od zasady bezpośredniości w odniesieniu do świadków jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy ich zeznania miałyby służyć ustaleniu okoliczności nie zasadniczych, lecz drugorzędnych, niedotyczących okoliczności o doniosłym znaczeniu dla sprawy, gdy nie pozostają one przy tym w wyraźnej sprzeczności z innymi dowodami. Jeżeli jednak zeznania świadka dotyczą okoliczności o istotnych ( ważnych ), a są przy tym sprzeczne z wyjaśnieniami oskarżonego lub innymi dowodami, to nieodzowne jest bezpośrednie przeprowadzenie dowodu z tych zeznań. Odnosi się to również do sytuacji, gdy zeznania świadka nie są wprawdzie bezpośrednim dowodem na sprawstwo, jednakże mogą mieć istotne znaczenie dla oceny wiarygodności innych dowodów i w ten pośredni sposób prowadzić do wniosków o winie oskarżonego bądź jej braku. W takich przypadkach skorzystanie przez sąd z formalnych uprawnień przewidzianych w art. 392 § 1 kpk należy uznać za niedopuszczalne, obrażające zasady ustności i bezpośredniości ( por. komentarz do art. 392 kpk i liczne przywoływane tam orzecznictwo w: A. Sakowicz (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2023, Legalis el. ).

W tym kontekście nie sposób nie zgodzić się ze skarżącym, że istniały podstawy do odstąpienia od bezpośredniego przesłuchania przez sąd I instancji któregokolwiek z pięciu świadków przez ten sąd „ pominiętych ”, skoro depozycje pokrzywdzonej dowodziły wprost zachowań oskarżonego, jakie ujęte zostały w ramach opisu zarzuconego mu czynu, zaś zeznania osób pozostałych, tj. A. S. (1), K. K., M. R. oraz L. Z. dostarczały licznych faktów i spostrzeżeń ( por. choćby przywoływane w apelacji fragmenty ich zeznań ), które wsparte wymową dokumentacji fotograficznej i medycznej, wersję pokrzywdzonej nakazywały przyjmować jako wiarygodną. I tak choćby tylko zeznania poprzedniej partnerki oskarżonego K. K. dają przekonanie, że oskarżony jest osobą o niepohamowanych skłonnościach przemocowych wobec kobiet, z którymi pozostaje w związku, skoro także wobec niej w przeszłości, bez jakiejkolwiek przyczyny lub z błahego powodu, dopuszczał się tożsamych zachowań, jak opisywane przez K. P.. Z kolei M. R. widziała wyposażenie pomieszczenia noszącego ślady agresji oskarżonego, jak również zasłyszała wulgarne odnoszenie się oskarżonego względem pokrzywdzonej. L. Z. przeprowadzić miał z oskarżonym rozmowę odnośnie jego stosunku i zachowania względem pokrzywdzonej, a ten wysuwanym przeciw niemu zarzutom nie negował. A. S. (1) miała zaś niejednokrotnie zaobserwować ślady na ciele pokrzywdzonej będące pochodną przemocy oskarżonego, widzieć jej mieszkanie przez niego zdemolowane oraz objawy lęku i strachu, jakie u pokrzywdzonej wywoływał oskarżony. Skoro więc ich zeznania nie miały za przedmiot okoliczności nieistotnych, drugorzędnych, czy takich, którym oskarżony by nie zaprzeczał, to obowiązkiem sądu było ich bezpośrednie przesłuchanie, skonfrontowanie ich wymowy z wyjaśnieniami oskarżonego oraz zeznaniami osób zeznających na jego korzyść. Zeznania pokrzywdzonej wprost, a relacje M. R., A. S. (2) i L. Z. także pośrednio, wskazywały, iż oskarżony i pokrzywdzona w czasie objętym zarzutem pozostawali w bardzo bliskim, choć nie sformalizowanym, związku opartym ze strony pokrzywdzonej na głębokim afekcie miłosnym i woli jego utrzymywania z pomimo doznawanych ze strony partnera krzywd. Sąd I instancji pominął, że tego rodzaju więź emocjonalną ze sprawcą, opartą na głębokim zaangażowaniu uczuciowym, można rozważać w kategoriach zależności, do jakiej odwołuje się art. 207 § 1 kk. Stosunek zależności to taki bowiem stan, w którym sytuacja jednej osoby – nie tylko materialna, bytowa, czy zdrowotna, ale choćby tylko psychiczna – uzależniona jest od sprawcy. Należy w niepowtarzalnych realiach danej sprawy badać, czy osoba pokrzywdzona znosi zachowania realizujące znamiona fizycznego lub ( i ) psychicznego znęcania się nad nią nie tylko z obawy przed pogorszeniem swoich dotychczasowych warunków życiowych ( np. utratą pracy, środków utrzymania, mieszkania itp. ), ale także przed zerwaniem związku uczuciowego ze sprawcą, gdy obawa taka wyłącza lub w istotny sposób ogranicza szybkie i racjonalne reagowania na przemocowe zachowania ze strony partnera, w szczególności polegające na podjęciu niezwłocznej decyzji o zerwaniu z nim. Tymczasem z zeznań pokrzywdzonej wynikało, że mimo agresywnych postaw ze strony M. G. (2), związek z nim uważała za bardzo ważny. Kierowana uczuciem przedkładała trwanie w związku pomimo doznawanych ze strony oskarżonego dolegliwości, pozostając w nadziei, że pozytywna strona zwycięży nad słabościami jego charakteru oraz skłonnością do agresji. Aż do czasu urazu nosa jeszcze uznawała, że warto znosić wyzwiska, przemoc i groźby ze strony partnera, byle ów związek zachować, wierząc w jego poprawę, o czym ją także zapewniał. Tylko i wyłącznie zależnością uczuciową od oskarżonego można więc tłumaczyć, że na przestrzeni tak znacznego okresu czasu skłonna była tolerować i znosić tego rodzaju zachowania z jego strony.

Nawet jednak, gdyby założyć, że znamiona z art. 207 § 1 kk z uwagi na brak owego stosunku zależności nie zostały zrealizowane, zaś w odniesieniu do ujętych w akcie oskarżenia czynów ściganych w trybie prywatnoskargowym ( z art. 217 § 1 kk, 216 § 1 kk oraz art. 157 § 2 kk ) doszło do przedawnienia ich karalności, podnieść należy, iż z wiarygodnych dla sądu odwoławczego zeznań pokrzywdzonej wynikało nadto, że w okresie objętym zarzutem oskarżony kierował wobec niej również groźby karalne popełnienia przestępstw z użyciem przemocy, artykułowane tak werbalnie ( „ zajębię cię szmato ” ), jak i gestem ( demonstrowanie wobec niej noża, sugerujące gotowość i wolę jego niezwłocznego wobec niej użycia ) – por. k. 22 odwrót. Póty zaś nie można uniewinnić oskarżonego, póki nie wychodząc poza granice tożsamości zarzuconego czynu, zachowanie sprawcy można zakwalifikować z innego jeszcze, aniżeli wskazany w akcie oskarżenia, przepisu części szczególnej kodeksu karnego.

Wniosek

O uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

- bezzasadność uniewinnienia oskarżonego od zarzuconego mu czynu i niemożność jego skazania w postępowaniu odwoławczym;

- konieczność przeprowadzenia przewodu sądowego na nowo w celu jednoczesnego, bezpośredniego przesłuchania na rozprawie wszystkich wnioskowanych przez prokuratora w akcie oskarżenia świadków ( a nie tylko tych zeznających na korzyść oskarżonego ) i skonfrontowanie wymowy ich zeznań z resztą materiału dowodowego dla potrzeb miarodajnego czynienia ustaleń faktycznych i wyprowadzenia ocen prawnych. Powód uchylenia przez sąd odwoławczy zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania zachodzić może bowiem także wówczas, gdy orzekający sąd pierwszej instancji naruszył przepisy prawa procesowego, skutkujące nierzetelnością ( w tym stronniczością i brakiem obiektywizmu ) prowadzonego postępowania sądowego, uzasadniającą potrzebę powtórzenia (przeprowadzenia na nowo) wszystkich czynności procesowych składających się na przewód sądowy w sądzie pierwszej instancji.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Omówiono powyżej.

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Omówiono powyżej.

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Ustalanie faktów i wyprowadzenie ocen prawnych odnośnie czynu zarzuconego w akcie oskarżenia winno zostać poprzedzone przeprowadzeniem przewodu sądowego w całości, obejmującym bezpośrednie przesłuchanie w jego toku zarówno oskarżonego, jak i wszystkich wskazanych w akcie oskarżenia świadków. W razie powzięcia wątpliwości, czy ten osobowy materiał dowodowy daje dostateczne podstawy do wyprowadzenia wniosku o istnieniu w okresie objętym zarzutem stosunku emocjonalnej ( uczuciowej ) zależności pokrzywdzonej wobec oskarżonego w rozumieniu, o jakim mowa w art. 207 § 1 kk, należy rozważyć poddanie pokrzywdzonej badaniom psychologicznym przez biegłego na taki użytek. Należy także zweryfikować twierdzenia pokrzywdzonej o posiadaniu przez nią dodatkowych dowodów, do jakich odwołuje się ona w końcowym fragmencie protokołu przesłuchania z dnia 4 marca 2021 r. ( k. 23 )

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS