Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 643/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Gnieźnie z dnia 18 stycznia 2023 r., sygn. akt II K 1027/20

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

R. B.

W sprawie cywilnej o naruszenie dóbr osobistych oskarżony R. B. został m.in. zobowiązany do zaniechania dalszych naruszeń dóbr osobistych powódki, tj. jej dobrego imienia, czci, godności i wizerunku, m.in. poprzez publiczne udostępnianie nagich zdjęć powódki.

Dotyczy czynu z pkt 3 aktu oskarżenia, tj. zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 191 § 1 kk na szkodę M. B.

Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 30.11.2022 r. z powództwa M. W. przeciwko R. B. o ochronę dóbr osobistych wraz z pisemnym uzasadnieniem, sygn. akt XVIII C 1469/20

k.214

k. 223-230 akt SO XVIII Wydział Cywilny

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.

Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 30.11.2022 r. z powództwa M. W. przeciwko R. B. o ochronę dóbr osobistych wraz z pisemnym uzasadnieniem, sygn. akt XVIII C 1469/20

Dokumenty urzędowe, nie kwestionowane przez żadną ze stron

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzut podniesiony przez prokuratora:

Obraza przepisów prawa procesowego, która miała wpływ na treść orzeczenia, w szczególności art. 7 kpk, art. 92 kpk oraz art. 410 kpk, polegająca na ocenie zgromadzonego materiału dowodowego w sposób wybiórczy i sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania, bez uwzględnienia całokształtu materiału dowodowego oraz dokonaniu błędnej, dowolnej oceny zeznań pokrzywdzonej M. W. w zakresie uszkodzenia należącego do niej telefonu komórkowego przez oskarżonego R. B. i rozpowszechniania przez niego intymnych zdjęć wyżej wymienionej polegającej na uznaniu w tej części zeznań wyżej wymienionej za niemających oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym przy jednoczesnym uznaniu w tym zakresie za wiarygodne wyjaśnień oskarżonego R. B., co w konsekwencji skutkowało nieuzasadnionym zastosowaniem zasady „ in dubio pro reo” określonej w art. 5 § 2 kpk i w efekcie skutkowało uniewinnieniem oskarżonego od zarzucanych mu czynów w pkt I i III zaskarżonego wyroku.

Zarzut podniesiony przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej M. W.:

Obraza przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść zapadłego orzeczenia, tj. art. 4 kpk, art. 2 § 2 kpk i art. 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej zamiast swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i uznanie zeznań M. W. jedynie w części za wiarygodne, podczas gdy były one szczegółowe, logiczne i spójne, a także zbieżne z zeznaniami świadków – J. W., E. F., K. P., A. Ś., A. S.;

Obraza przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść zapadłego orzeczenia, tj. art. 5 § 2 kpk poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że R. B. nie jest winny popełnienia czynów zabronionych stypizowanych w art. 288 § 1 kk oraz art. 191 § 1 kk w sytuacji, gdy postępowanie przygotowawcze i sądowe, dostarczyło wymaganych dowodów potwierdzających sprawstwo oskarżonego w tym zakresie, przy czym oparcie się przez Sąd I instancji na wyjaśnieniach R. B., który jako oskarżony mógł korzystać z przysługującego mu w ramach prawa do obrony tzw. „prawa do kłamstwa”, w sytuacji istnienia dowodów potwierdzających sprawstwo i winę oskarżonego (zeznań oskarżycielki posiłkowej oraz świadków) doprowadziło do zbyt daleko idącego skutku w postaci uniewinnienia oskarżonego od czynów z pkt 1 i 3.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W związku z tym, że zarzuty apelujących na niekorzyść oskarżonego, w części uniewinniającej oskarżonego, były zbieżne, zostaną one omówione łącznie.

Odnośnie zarzutu z pkt 1 aktu oskarżenia, tj. popełnienia przez oskarżonego przestępstwa z art. 288 § 1 kk Sąd odwoławczy przychylił się do stanowiska obu apelujących oskarżycieli o błędnie dokonanej ocenie dowodów, która miała wpływ na treść zapadłego wyroku uniewinniającego, oraz niezasadnym zastosowaniu reguły procesowej in dubio pro reo z art. 5 § 2 kpk. Po zapoznaniu się z całością zgromadzonego w tej sprawie materiału dowodowego, w tym w szczególności zeznaniami pokrzywdzonej, świadka K. P., z wyjaśnieniami oskarżonego oraz z całym kontekstem sytuacyjnym zdarzenia z dnia 20 czerwca 2018 r., podczas którego doszło do uszkodzenia telefonu komórkowego M. W., Sąd Okręgowy za skarżącymi stwierdził nieprawidłowości w procesie oceny tych dowodów.

Po pierwsze, Sąd Rejonowy zbyt pochopnie uznał, że w sprawie występują dwie równoprawne wersje zdarzenia oraz w związku z tym niemożność dalszej weryfikacji ich wiarygodności. Sąd ten doszedł do takich wniosków po pobieżnej analizie dowodowej. To spowodowało, że nie dostrzegł, iż zeznania M. W. uzyskiwały wzmocnienie w spostrzeżeniach świadka sąsiadki – K. P., która pojawiła się tuż po uszkodzeniu telefonu, po wołaniu pomocy przez M. W. i widziała, że ww. jest roztrzęsiona i trzymała ten telefon w ręku. Warto przy tym odnotować fakt, że pokrzywdzona była konsekwentna w swoich działaniach, tak że na miejsce zdarzenia została wezwana Policja, której ww. zgłosiła, że agresywny mąż roztrzaskał jej telefon. Na marginesie, w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w tabeli 2.1. błędnie określono datę zdarzenia przy ocenie zeznań świadka M. W. na dzień 16 kwietnia 2018 r. co najprawdopodobniej wynikało z oczywistej omyłki pisarskiej. Ponadto, należało uwzględnić, że według pokrzywdzonej oskarżony robił jej tego dnia wyrzuty o zasądzone dzień wcześniej w sprawie rozwodowej świadczenie zabezpieczające na rzecz rodziny w wysokości około 5.000 zł miesięcznie, a rzucając telefon na pozbruk miałby krzyknąć „masz swoje 5.000 zł”. Tej okoliczności Sąd I instancji w ogóle nie wziął pod uwagę, a zasady doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania podpowiadają, że mężczyzna zdenerwowany roszczeniową postawą pokrzywdzonej w burzliwym procesie rozwodowym, byłby zdolny i skłonny do tego typu impulsywnych zachowań. Przy piśmie pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej z dnia 27 czerwca 2018 r., skierowanym do KPP w G. znajduje się postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 19 czerwca 2018 r., o udzieleniu zabezpieczenia pokrzywdzonej, w sprawie rozwodowej na czas procesu, zobowiązując pozwanego – R. B. do uiszczania kwoty po 5.602 zł miesięcznie od lipca 2018 r., ze spłatą świadczenia od kwietnia 2018 r. (k. 53-54). Ten aspekt sytuacyjny został przez Sąd Rejonowy zbagatelizowany. Przechodząc zaś do dowodu z wyjaśnień oskarżonego R. B. to zgodne z zeznaniem pokrzywdzonej M. W. jest to co przyznał on na rozprawie przed Sądem Rejonowym, tj. że w czasie spotkania w dniu 20 czerwca 2018 r. oświadczył małżonce, że mimo postanowienia sądu nie będzie płacił 5.000 zł (k. 1294). Jednocześnie należałoby się głębiej zastanowić czy w takiej sytuacji pokrzywdzona celowo pozbawiłaby się wartościowego urządzenia, rzucając nim o podłoże, chcąc „załatwić” oskarżonego. Jeżeli by faktycznie miała ten zamiar należałoby oczekiwać, że przybyłej na wołanie o pomoc sąsiadce K. P., ze szczegółami opowie zajście i wskaże sprawcę uszkodzenia telefonu, chcąc się zabezpieczyć dowodowo. Tymczasem z treści zeznań ww. świadka nic takiego nie wynika.

Po drugie, kontrola instancyjna ujawniła, że nie zostały należycie zbadane przyczyny braku nagrania inkryminowanego zdarzenia przez monitoring na posesji oskarżonego. Jak wynika z akt sprawy, organy ścigania zwróciły się do (...) Sp. z o.o. Rejon Dystrybucji G. z zapytaniem czy odnotowano przerwy w dostawie energii elektrycznej w miejscowości O. gm. G., czy były na sieci wykonywane prace planowe bądź awaryjne. Uzyskano w tej sprawie odpowiedź negatywną, jednak nie ma ona znaczenia dla odpowiedzialności karnej oskarżonego, gdyż dotyczy innego dnia niż zdarzenie, a mianowicie 26 czerwca 2018 r. (k. 80). Dopiero Sąd odwoławczy dostrzegł, że KPP w G. błędnie skierowało zapytanie do operatora o dzień 26 czerwca, a nie 20 czerwca 2018 r. gdy miało miejsce inkryminowane zdarzenie objęte w pkt 1 aktu oskarżenia (k. 18). W związku z powyższym zachodzi potrzeba ponowienia próby uzyskania informacji z (...) na temat ewentualnych przerw w dostawie energii elektrycznej w dniu 20 czerwca 2018 r. w O. na posesji oskarżonego R. B.. Poza tym, jak wynikało ze stanowiska oskarżonego przedstawionego Sądowi I instancji w odpowiedzi na akt oskarżenia, przerwa w nagraniu z kamery (ok. 20 minut) miała być spowodowana brakiem prądu w rejestratorze. Jeśli oskarżony podtrzymałby to stanowisko powstaje pytanie czy mogła to być przyczyna chwilowej awarii niezależna od dostaw energii elektrycznej przez (...) oraz kolejne, czy nie jest zastanawiające, że nagranie ma lukę właśnie na czas inkryminowanego zdarzenia. Te ostatnie okoliczności będą wymagały dalszej weryfikacji.

Po trzecie, należało zakwestionować ogólnikowe twierdzenia Sądu I instancji w temacie własności przedmiotu zarzucanego przestępstwa z art. 288 § 1 kk. Organ wydający zaskarżone orzeczenie w zasadzie uchylił się od dokonania takich wiążących ustaleń, poddając w wątpliwość prawa właścicielskie pokrzywdzonej. Choć prawidłowo naprowadził okoliczności dotyczące nabycia telefonu komórkowego marki (...), bezpodstawnie zaniechał analizy prawa własności tego urządzenia. Z uwagi zaś na powyżej poczynione zastrzeżenia organu kontrolnego, powinno to zostać przez Sąd Rejonowy wykonane. Na chwilę obecną brak natomiast kategorycznych podstaw do przyjęcia, że prawnym właścicielem uszkodzonego telefonu był R. B.. Wręcz przeciwnie, Sąd Okręgowy skłania się do koncepcji, że sprzęt ten zakupiony i opłacony z rachunku bankowego oskarżonego w czasie trwania małżeństwa, w którym panował ustrój wspólności majątkowej, został przez oskarżonego darowany żonie w ramach zarejestrowanej na nią działalności gospodarczej. Brak jest jakichkolwiek dowodów, czy to z dokumentów czy o charakterze osobowym, potwierdzających wyjaśnienia oskarżonego, że przedmiotowy telefon oskarżony jedynie jej udostępnił. Poza tym znów należałoby się odwołać do zasad logiki i zastanowić się czy zrozumiałe byłoby zachowanie pokrzywdzonej, która wedle wyjaśnień oskarżonego, zgłaszając tą sprawę na Policję zamierzała go pogrążyć. Gdyby owa uszkodzona rzecz należeć miała wyłącznie do oskarżonego, nie miałoby to większego sensu. Powyżej zarysowana okoliczność dotycząca własności telefonu nie stanowiła więc przeszkody do prowadzenia postępowania karnego przeciwko oskarżonemu o uszkodzenie cudzej rzeczy ruchomej.

W procesie karnym jedną z naczelnych zasad jest wyrażona w art. 5 § 2 kpk zasada in dubio pro reo. Zgodnie z normą prawną wyrażoną w przytoczonym przepisie niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego. Ważne przy tym jest, iż po regułę skodyfikowaną w przepisie art. 5 § 2 kpk wolno organowi procesowemu sięgnąć dopiero wówczas, gdy wyczerpane zostały wszelkie możliwości pozwalające na usunięcie ujawniających się w toku postępowania jurysdykcyjnego wątpliwości, a zatem wówczas, gdy zostały w sprawie przeprowadzone wszystkie dowody pozwalające na usunięcie ujawniających się wątpliwości oraz dokonanie oceny zgromadzonych dowodów zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, prowadząc do wniosku, że przy ocenie tej nie da się usunąć wyłaniających się na ich tle wątpliwości stosując zasady prawidłowego rozumowania oraz wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2021 r., sygn. akt IV KK 463/19, Lex nr 3392580). W świetle powyższych wskazań oczywistym jest, że wydanie wyroku uniewinniającego następuje wówczas, gdy wykazano niewinność oskarżonego, ale także wtedy, gdy nie udowodniono mu, że jest winny popełnienia zarzucanego przestępstwa. W tym drugim wypadku wystarczające będzie, że twierdzenia oskarżonego, negującego tezy aktu oskarżenia, zostaną uprawdopodobnione.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy za apelującymi uznał, że, Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia reguły procesowej in dubio pro reo wyrażonej w art. 5 § 2 kpk albowiem błędnie i co najmniej przedwcześnie uznał, że zgromadzony w tej sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na niebudzące wątpliwości ustalenie sprawstwa i winy R. B. w zakresie zarzucanego mu w pkt 1 aktu oskarżenia czynu z art. 288 § 1 kk. Wydany wyrok uniewinniający nie mógł się ostać, ponieważ wspomniana zasada z art. 5 § 2 kpk nakazuje rozstrzygnąć na korzyść podsądnego wątpliwości ale niedające się usunąć, czyli takie które są nieusuwalne.

Odnośnie zarzutu z pkt 3 aktu oskarżenia, tj. popełnienia przez oskarżonego przestępstwa z art. 191 § 1 kk, Sąd Okręgowy ostatecznie nie uznał zasadności zgłoszonych w tym zakresie zarzutów odwoławczych co do możliwości pociągnięcia ww. do odpowiedzialności za ten występek, choć i w tym zakresie podobnie jak skarżący, miał zastrzeżenia do oceny dowodowej dokonanej przez Sąd I instancji, a w konsekwencji także do poczynionych ustaleń faktycznych co do osoby umieszczającej wydruki fotografii z nagim wizerunkiem M. W. za wycieraczką jej samochodu w dniach 7 stycznia i 25 stycznia 2019 r.

Wbrew asekuracyjnemu stanowisku Sądu Rejonowego były bowiem wystarczająco mocne podstawy aby przyjąć, że to właśnie oskarżony, w miesiącu styczniu 2019 r., dwukrotnie umieścił za wycieraczką samochodu pokrzywdzonej wydruk fotografii z jej nagim wizerunkiem. Uwzględniwszy bowiem wszystkie zgromadzone w tym postępowaniu dowody (zeznania świadków, nagranie przy posesji Państwa W. z dnia 6 stycznia 2019 r., zdjęcia samochodu pokrzywdzonej) oraz materiały z akt sprawy Sądu Okręgowego w Poznaniu z powództwa M. W. przeciwko R. B.o ochronę dóbr osobistych, sygn. akt XVIII C 1469/20, należało przyjąć, że dokonał tego oskarżony. To on właśnie przecież dysponował takimi fotografiami (sesja zdjęciowa z 2012 r. była prezentem dla niego, miał zdjęcia na płycie), których pokrzywdzona nigdy i nikomu nie udostępniała. Oskarżony po raz pierwszy w lipcu 2018 r. zapowiadał pokrzywdzonej, że jej nagie zdjęcia mogą wypłynąć w Internecie jako oferta matrymonialna. Następnie w dniu 6 stycznia 2019 r. w czasie przekazywania córki pod opiekę matki zatknął kartkę z jej nagim zdjęciem na płocie przy miejscu jej zamieszkania. Nie sposób tu podzielić wątpliwości Sądu I instancji, że nie wiadomo co znajdowało się na kartce skoro niezmiennie, jasno i logicznie na ten temat zeznawała M. W., a dopełnieniem jej słów jest nagranie z przebiegu tej sytuacji wraz z wypowiedzią córki M.. Wreszcie sytuacje w jakich M. W. znalazła za wycieraczką swego samochodu kartki z wydrukiem jej nagich zdjęć, pochodzących ze wspomnianej wyżej sesji fotograficznej, jednoznacznie wskazywały na oskarżonego jako osobę odpowiedzialną za te przykre dla niej incydenty. Oprócz tego, że w dniu 25 stycznia przy J., gdzie pozostawiła samochód, pojawił się właśnie R. B. i to z bliżej niewyjaśnionych powodów (stwierdził, że chciał się tylko przywitać z córką), należało także uwzględnić dwie specyficzne wiadomości sms wysłane przez niego do M. W. w dniu 7 stycznia 2019 r., w których w sposób zawoalowany sugerował, że jej nagie zdjęcia można spotkać w różnych miejscach w mieście. Sąd odwoławczy swoje przekonanie o powyższych okolicznościach faktycznych dodatkowo wzmocnił po przeprowadzeniu dowodu z akt sprawy Sądu Okręgowego w Poznaniu z powództwa M. W.przeciwko R. B. o ochronę dóbr osobistych, sygn. akt XVIII C 1469/20, prawomocnie zakończonej na korzyść pokrzywdzonej. Sprawa ta miała zresztą szerszy zasięg, gdyż obejmowała jeszcze naruszenie dóbr osobistych ww. poprzez zamieszczanie przez oskarżonego na portalu (...), w zbieżnym z zarzutem karnym okresie czasu, negatywnych komentarzy na temat jakości wykonywanego przez nią zawodu psychologa. Jednocześnie Sąd Okręgowy stwierdził, iż powyższe okoliczności nie przesądzały o słuszności postawionego oskarżonemu zarzutu popełnienia występku z art. 191 § 1 kk, albowiem dla wyczerpania jego znamion konieczne było wykazanie, że opisane wyżej zachowania oskarżonego miały charakter groźby i miały na celu zmuszenie M. W. do określonego działania, a mianowicie, wydania oskarżonemu dowodu tożsamości córki, aby mógł z nią wyjechać na zimowe ferie. Na marginesie jeszcze w tym miejscu warto przypomnieć, że pierwotnie stawiany R. B. zarzut związany z pozostawianiem kartek z nagim wizerunkiem jego małżonki przy jej samochodzie, był przez prokuraturę zakwalifikowany jako przestępstwo z art. 191a § 1 kk, jednak w tym zakresie postępowanie umorzono, nie dopatrując się spełnienia znamienia „rozpowszechniania” nagiego wizerunku pokrzywdzonej (postanowienie PR w Gnieźnie z dnia 28 czerwca 2019 r., k. 945-948), które to stanowisko co do oceny prawnej zaaprobował Sąd Rejonowy w Gnieźnie rozpoznając zażalenie, w postanowieniu z dnia 25 czerwca 2020 r., sygn. II Kp 590/19, k. 964-967), nakierowując sprawę do zbadania pod kątem przestępstwa z art. 191 § 1 kk. Elementowi zmuszania do określonego zachowania należało zatem przydać istotne znaczenie, decydujące o zasadności pociągnięcia oskarżonego do odpowiedzialności karnej za zarzucone mu w pkt 3 aktu oskarżenia postępki. Sąd Rejonowy niewiele uwagi poświęcił temu zagadnieniu, niezasadnie mając już wątpliwości co tego, że oskarżony był sprawcą umieszczania wydruków z nagimi zdjęciami pokrzywdzonej (kartki złożone na pół, gdzie dopiero po rozwinięciu widać osobę). Sąd odwoławczy stwierdził zatem, że znów niesłusznie został przez Sąd I instancji uruchomiony art. 5 § 2 kpk, gdyż w procesie zebrano wiarygodne i wartościowe dowody potwierdzające, że to R. B. stoi za umieszczaniem wydruków z nagim wizerunkiem M. W. za wycieraczką przedniej szyby jej samochodu w dniach 7 i 25 stycznia 2019 r. Natomiast uznał przy tym, że nie zostało mu udowodnione aby tego typu zachowania służyć miały wpłynięciu na pokrzywdzoną poprzez wyrażenie zgody na zagraniczny wyjazd oskarżonego z córką w okresie ferii zimowych. W tym wypadku należało przyznać rację Sądowi I instancji, że trudno przypisać oskarżonemu taka motywację, skoro kwestia wydania dokumentów dziecka pojawiła się tylko w post scriptum i to jednorazowo w wiadomości dnia 7 stycznia 2019 r., a wcześniej oskarżony informował pokrzywdzoną, że jeśli nie dojdą w tej kwestii do porozumienia, będzie składał wniosek do sądu rodzinnego (wiadomość z dnia 2 stycznia 2019 r., k. 851). Uwzględniając całokształt okoliczności sprawy, a w szczególności zaognione relacje między małżonkami Sąd II instancji doszedł do wniosku, że opisane zachowania oskarżonego w czynie mu zarzucanym w pkt 3 aktu oskarżenia były formą odwetu zdradzonego męża, upokorzenia jej, a także miały na celu ogólnie pokazania na co go stać w walce o opiekę i kontakty z dzieckiem. Nie stwierdził aby były podstawy do ustalenia, że groźba rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego miała na celu, jak ujęto w zarzucie, zmuszenie M. W. do określonego działania, w kwestii wyrażenia zgody na planowany zagraniczny wyjazd z córką na ferie. Brak zatem spełnienia znamienia strony podmiotowej występku z art. 191 § 1 kk, który jest przestępstwem kierunkowym, gdzie warunkiem odpowiedzialności jest działanie sprawcy w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, a stosowana groźba bezprawna (albo przemoc) jest jedynie środkiem do osiągnięcia celu. Typ przestępny z art. 191 § 1 kk może być zrealizowany tylko z zamiarem bezpośrednim o szczególnym zabarwieniu ( dolus directus cocloratus), którego niniejszy proces nie potwierdził w pewny i kategoryczny sposób. Natomiast sprawa o naruszenie dóbr osobistych finalnie zakończyła się wyrokiem uznającym, że pozwany R. B. naruszył dobra osobiste M. W. w postaci jej godności, czci, dobrego imienia i wizerunku, zatem na forum cywilnym, gdzie sprawa słusznie się znalazła, racje pokrzywdzonej zostały wykazane.

Wniosek

Wniosek z apelacji prokuratora, doprecyzowany na rozprawie apelacyjnej : Uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie pkt I i III i przekazanie sprawy w tym zakresie w całości Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Wniosek z apelacji pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej: Uznanie oskarżonego za winnego występków z art. 288 § 1 kk oraz z art. 191 § 1 kk wymierzenie mu za to kary po 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na 3 lata, orzeczenie w trybie art. 46 § 1 kk na rzecz M. W. obowiązku naprawienia szkody w wysokości 5.000 zł oraz zapłaty na jej rzecz 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z powodów podanych powyżej, wniosek końcowy apelacji o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji zasługiwał na uwzględnienie częściowo, czyli w zakresie czynu zarzucanego oskarżonemu w pkt 1, tj. popełnienia przestępstwa z art. 288 § 1 kk na szkodę M. W.. Przeprowadzona kontrola odwoławcza zaskarżonego orzeczenia potwierdziła wystąpienie obrazy przepisu procesowego z art. 7 kpk, art. 410 kpk oraz art. 5 § 2 kpk, przy ocenie dowodów czynionych na okoliczność tego przestępstwa zarzucanego R. B..

Natomiast brak było podstaw aby podważyć słuszność wyroku uniewinniającego oskarżonego odnośnie czynu zarzucanego mu w pkt 3, tj. występku z art. 191 § 1 kk, Sąd odwoławczy choć za apelującymi uznał dowody potwierdzające zarzucane podsądnemu zachowania, w apelacjach oskarżycieli nie odnalazł już argumentacji na realizację strony podmiotowej tego przestępstwa przez oskarżonego. Brak było zatem podstaw procesowych aby ingerować w wyrok w tej części na niekorzyść podsądnego.

Z kolei wnioski pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej o zmianę wyroku w części uniewinniającej i skazanie oskarżonego w instancji odwoławczej oraz wymierzenie mu kary były sprzeczne z regułami prawa procesowego z art. 454 § 1 kpk (zasada ne peius).

Wniosek ewentualny o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania okazał się zasadny w części, tj. co do zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 288 § 1 kk, a odnośnie czynu zakwalifikowanego w akcie oskarżenia z art. 191 § 1 kk, wniosek okazał się chybiony.

Lp.

Zarzut

3.2.

Zarzut podniesiony przez obrońcę oskarżonego: Obraza przepisów postępowania, tj. art. 7 kpk w zw. z art. 5 § 1 kpk w zw. z art. 5 § 2 kpk polegająca na tym, że Sąd I instancji dokonując oceny materiału dowodowego (przede wszystkim zeznań oskarżycielki posiłkowej i jej matki) w sposób sprzeczny ze wskazaniami wiedzy, zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego, stosując domniemanie winy oraz rozstrzygając wszelkie wątpliwości na niekorzyść oskarżonego błędnie ustalił stan faktyczny, choć nie było podstaw do przyjęcia, że oskarżony groził oskarżycielce posiłkowej przy pomocy „przedmiotu przypominającego broń”, a także oddał z niego dwa strzały w powietrze i zachowanie to wywołało w oskarżycielce posiłkowej poczucie zagrożenia, pomimo że prawidłowa ocena zgromadzonych dowodów wsparta domniemaniami obowiązującymi w procesie karnym pozwalała dojść do wniosku, że oskarżony nie groził pokrzywdzonej bo na nagraniu tego nie słychać, że oskarżony posiadał niezidentyfikowany przedmiot przypominający broń, gdyż żadnych śladów jego użycia ani samej rzeczy nie odnaleziono, wersja oskarżonego koresponduje z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a jego zachowanie nie wywołało u oskarżycielki posiłkowej poczucia zagrożenia, a tym samy nie mogło wywołać uzasadnionej obawy, że „groźba” będzie spełniona, albowiem miała ona świadomość, że oskarżony nigdy nie groził jej pozbawieniem życia lub zdrowia, nie posiadał broni palnej i z takowej nie strzelał.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd odwoławczy stwierdził brak podstaw aby za obrońcą R. B. przyjąć, iż przy ocenie dowodów doszło do naruszenia reguł proceduralnych z art. 7 kpk, art. 5 § 1 i 2 kpk ustalających zasady przeprowadzania tej czynności. Oczywiście rozważania koncentrują się tutaj na objętym zarzutem apelacyjnym czynie z art. 190 § 1 kk. Wbrew stanowisku apelującego organ meriti dokonując oceny poszczególnych dowodów odnośnie zdarzenia z dnia 15 lipca 2018 r. należycie uwzględnił zasady prawidłowego rozumowania, wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego. Sąd I instancji wyraźnie zaznaczył, którym dowodom bądź ich częściom dał wiarę, a jakim podanej cechy odmówił, wskazując przy tym rzeczową i zasługującą na aprobatę organu wyższej instancji argumentację. Znamienne jest, iż zarzut naruszenia art. 7 kpk powinien wykazywać konkretne błędy w samym sposobie dochodzenia do określonych ocen, przemawiające w zasadniczy sposób przeciwko dokonanemu rozstrzygnięciu. W grę może wchodzić np. pominięcie istotnych środków dowodowych, niedostrzeżenie ważnych rozbieżności, uchylenie się od oceny wewnętrznych czy wzajemnych sprzeczności. Innymi słowy, zarzut obrazy przepisu art. 7 kpk wymaga wykazania uchybień w ocenie konkretnych dowodów dokonanych w zaskarżonym wyroku prowadzących do wniosku, że dokonana przez sąd ocena dowodów przekracza granice swobodnej oceny i jest dowolna. W procesie karnym nie chodzi wszak o to, czy ocena określonych dowodów i dokonane na ich podstawie ustalenia faktyczne są nieprzekonujące dla strony, lecz o to, czy są one przekonujące lub nieprzekonujące dla sądu w kontekście całokształtu materiału dowodowego. Sama odmienność przekonania apelującego odnośnie do danych ustaleń faktycznych, nie uzasadnia zarzutu obrazy przepisu art. 7 kpk ( wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 8 czerwca 2022 r., sygn. akt II AKa 458/21, Legalis nr 2714812). Tymczasem zarzuty obrazy art. 7 kpk skonstruowane przez obrońcę oskarżonego nie odpowiadały podstawowym wymogom opisanym w przytoczonym judykacie. Apelujący nie wykazał takich uchybień po stronie Sądu Rejonowego dotyczących procesu weryfikacji materiału dowodowego, które rzeczywiście poddawałyby w wątpliwość podstawy dowodowe skazania. Skarżący postępował wybiórczo, skupiając się na podważaniu wszystkich dowodów świadczących o sprawstwie R. B. w zakresie czynu groźby karalnej wobec M. W. oraz próbach przekonywania, że przymiot wiarygodności należało przypisać wyjaśnieniom jego mandanta, zaprzeczającym grożeniu przy pomocy przedmiotu przypominającego broń. Apelujący zdawał się przy tym nie dostrzegać, że wersja oskarżonego nie znajduje potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale, praktycznie w żadnych zasługujących na wiarę dowodach.

Obrońca nie zdołał więc skutecznie podważyć wartości dowodów strony oskarżenia. Treść zeznań pokrzywdzonej M. W., jej matki J. W. obecnej na miejscu zdarzenia, pośrednio także świadków, którym pokrzywdzona opisywała co ją spotkało, nie poddawała w wątpliwość tej relacji, zważywszy też na dostępne w aktach sprawy nagranie dyktafonem przebiegu zdarzenia dokonane przez oskarżycielkę posiłkową. Z dowodów tych jasno wynika, że zdenerwowanie oskarżonego wyniknęło z niepomyślnego dla niego badania urządzeniem jego stanu trzeźwości i zapowiedzią wezwania Policji. Opis przedmiotu, który oskarżony wyjął zaraz potem z kabiny swojego samochodu był podawany przez świadków M. i J. W. w sposób zborny i konsekwentny. Wykluczał zgodne z wyjaśnieniami przyjęcie, że wyjął on swój telefon aby także nagrywać dalszy przebieg zajścia. Przy wiarygodnym opisie przedmiotu podanym przez pokrzywdzoną i jej matkę nie sposób przyjąć aby był to telefon, zwłaszcza że wydobył się z niego głuchy dźwięk, odebrany przez ww. osoby jako wystrzał. Jako autentyczny należało przy tym ocenić słyszalny na nagraniu audio przestrach pokrzywdzonej tym jak zachowuje się oskarżony. M. W. była wyraźnie poruszona i zaskoczona tym, że oskarżony ma broń, a R. B. nie negował tej okoliczności, a przynajmniej wspomniane nagranie tego nie zarejestrowało. Obrońca nie dostrzegł też nielogiczności w wyjaśnieniach oskarżonego, w których próbował tłumaczyć dlaczego podniósł telefon do góry. Skoro miałby tak postąpić żeby lepiej uchwycić wszystkie dźwięki to zastanawiającym jest dlaczego tego urządzenia w ogóle nie włączył. Pytania obrońcy z apelacji, w których domagałby się dokładnych ustaleń na temat przyjętego do ustaleń Sądu I instancji „przedmiotu przypominającego broń palną” nie mogły uzyskać odpowiedzi skoro nie został on zabezpieczony w sprawie, a przeszukanie w miejscu zamieszkania oskarżonego (nawet nie w samochodzie, którym przyjechał 15 lipca 2018 r. do S.) odbyło się w tak odległym odstępie czasu od zdarzenia, że nie miało praktycznie znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Pokrzywdzona nie mogła też prosić Policji o zabezpieczenie rzeczonego przedmiotu sprawstwa, jak to wskazał apelujący, gdyż mimo zgłoszenia telefonicznego, patrol Policji nie przybył na interwencję, uzyskawszy informacje, że sprawca odjechał. Sąd Okręgowy nie został też przekonany przez obrońcę obszernymi cytatami z uzasadnienia wyroku rozwodowego Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 30 września 2022 r., sygn. akt XVIII C 1477/20, który to dokument nie został zresztą uznany za dowód w sprawie. Wyrok ten nie jest prawomocny, a poza tym i przede wszystkim Sąd karny na mocy art. 8 § 1 kpk miał wręcz obowiązek samodzielnego rozstrzygnięcia zagadnień faktycznych, z czego należycie się w omawianym przypadku wywiązał. W świetle przeprowadzonych przez ten organ wszystkich dostępnych dowodów, w tym z odsłuchania nagrania przebiegu zdarzenia, z ostrym tonem słów oskarżonego, także Sąd odwoławczy nie znalazł podstaw aby podważyć dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę dowodów. Pokrzywdzona logicznie przy tym wytłumaczyła przerwę w nagrywaniu, co wyjaśnia brak na nim gróźb słownych ze strony oskarżonego. Spójne także pozostają dowody i ustalenia odnośnie obaw spełnienia groźby wyrządzenia krzywdy pokrzywdzonej w związku z niewydaniem oskarżonemu dziecka i ujawnieniem, że był po użyciu alkoholu. Warto w tym miejscu przypomnieć, iż uzasadniona obawa spełnienia groźby, w konstrukcji przepisu art. 190 § 1 kk, jest tym elementem, który pozwala ująć i zweryfikować, czy subiektywne odczucie obawy pokrzywdzonego co do spełnienia groźby, miało obiektywne, tj. uzasadnione, podstawy. Nie wystarczy zatem to, że pokrzywdzony oświadczy, iż obawiał się spełnienia groźby, a konieczne jest dokonanie oceny, czy jego przekonanie miało obiektywne podstawy w ustalonych okolicznościach. Innymi słowy istotą groźby bezprawnej jest to, że wzbudza ona u adresata uzasadnioną obawę, że zostanie spełniona. Ocena jej wystąpienia musi uwzględniać kryteria obiektywne i subiektywne. W tym ostatnim zakresie miarodajne są odczucia pokrzywdzonego, których rozważenie wymaga odwołania się m.in. do jego osobowości, stanu psychiki, czy intelektu. Nie jest wymagane, by adresat groźby miał pewność, był przekonany, że zapowiadane zdarzenie faktycznie nastąpi. Wystarczy, że jedynie przewiduje, iż groźba może się urzeczywistnić, że liczy się z taką możliwością. Stopień obawy u adresata groźby, równoznaczny z zaistnieniem znamienia skutku przestępstwa określonego w art. 190 § 1 kk, jest niższy od przekonania o pewności zrealizowania zapowiedzianej groźby. Zostaje on osiągnięty wtedy, gdy zagrożony przewiduje, że groźba może się urzeczywistnić, a więc że nastąpienie zapowiadanego zdarzenia jest realne ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2020 r., sygn. akt III KK 602/19, Legalis nr 2500651; wyrok Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 22 lutego 2019 r., sygn. akt IV Ka 51/19, Legalis nr 2165306). Dla realizacji znamion przestępstwa z art. 190 § 1 kk nie jest wymagane, aby sprawca miał rzeczywiście zamiar wykonać groźbę lub by podjął jakiekolwiek działania zmierzające do natychmiastowego spełnienia swój groźby ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2017 r., III KK 251/17, Legalis nr 1704945). Wszystkie te warunki zostały w kontrolowanej sprawie spełnione, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę eksponowanie przez oskarżonego wobec M. W. przedmiotu, z którego oddał pusty strzał w powietrze, celując nim wcześniej w jej kierunku, bardzo dynamiczny charakter zajścia oraz element zaskoczenia pokrzywdzonej. Odnośnie zaś zarzutu naruszenia art. 5 § 2 kpk, to konieczne jest przypomnienie, iż nie może go skutecznie stawiać strona, podnosząc własne wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych. Dla oceny, czy nie została naruszone określona w tym przepisie reguła in dubio pro reo nie są miarodajne wątpliwości zgłoszone przez stronę, ale to, czy orzekający w sprawie sąd rzeczywiście powziął wątpliwość co do treści ustaleń faktycznych lub wykładni prawa i wobec braku możliwości ich usunięcia rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2023 r., II AKa 195/22, Legalis ). Z tego wynika, że obrońca powinien powstrzymać się od zarzutu naruszenia art. 5 § 2 kpk, skupiając się na wykazywaniu błędów w ocenie dowodowej.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku obejmująca pkt 1,2 oraz 4 i 5 poprzez uniewinnienie oskarżonego od stawianego mu zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 190 § 1 kk.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek o uniewinnienie oskarżonego okazał się niezasadny, gdyż apelujący nie wykazał skutecznie żadnych naruszeń prawa procesowego przy dokonanej przez Sąd Rejonowy w tej mierze ocenie dowodów. Postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone w sposób wyczerpujący i brak jest dalszych realnych możliwości aby uzyskać bardziej precyzyjne ustalenia na temat inkryminowanego zdarzenia. Poczynione zaś na tej podstawie ustalenia faktyczne przez Sąd I instancji były prawidłowe (poza datą czynu i drugiego wystrzału). Przypisanie oskarżonemu winy i sprawstwa za czyn z art. 190 § 1 kk było w związku z tym działaniem poprawnym. Kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia nie dostarczyła żadnych powodów uzasadniających wydanie wyroku uniewinniającego przez sąd odwoławczy.

Lp.

Zarzut

3.3.

Zarzut podniesiony przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej: Rażąca niewspółmierność kary za występek z art. 190 § 1 kk z uwagi na nienależyte uwzględnienie celów wychowawczych kary oraz dyrektyw wymiaru kary, a także niedostateczne uwzględnienie okoliczności osobistych dotyczących oskarżonego i okoliczności popełnionego przestępstwa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia nie potwierdziła trafności wskazań tej apelacji odnośnie niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu R. B. kary za przypisane mu przestępstwo z art. 190 § 1 kk. Zdaniem Sądu odwoławczego, Sąd Rejonowy czyniąc rozważania w tym zakresie wziął pod uwagę wszystkie występujące w sprawie okoliczności obciążające i łagodzące, nadając im odpowiednią wartość i znaczenie również w zakresie oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu jakiego dopuścił się podsądny oraz stopnia jego zawinienia. Sąd odwoławczy nie powtarzając wszystkich wskazań Sądu I instancji, w pełni aprobuje rozważania poczynione w tej kwestii w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Z kolei argumentacja przedstawiona w środku odwoławczym nie podważyła skutecznie żadnego z tych aspektów orzeczenia dotyczącego wymiaru kary. Skarżący wybiórczo tylko akcentował elementy niekorzystne dla sprawcy, które oczywiście także należało odpowiednio uwzględnić, co już jednak uczynił organ orzekający, który słusznie miał przy tym na uwadze otwarty konflikt między oskarżonym a pokrzywdzoną na tle opieki nad ich wspólnym dzieckiem. Należało przy tym zaakcentować, że R. B. był do tej pory osobą niekaraną, a reguła miarkowania kar nakazywała rozważenie czy kara wolnościowa nie będzie wystarczającym środkiem oddziaływania na sprawcę. Nie bagatelizując w żadnym razie postępku oskarżonego, można było zatem uznać, że kara ograniczenia wolności, z nałożonym na oskarżonego obowiązkiem wykonywania prac na cele społeczne odniesie oczekiwany efekt wychowawczy bez sięgania po karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Przeciwne wskazania pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej były zatem nietrafione, zwłaszcza ogólnikowy argument o nagminności przestępstw z art. 190 § 1 kk, którego Sąd odwoławczy nie podzielił.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec oskarżonego za czyn z art. 190 § 1 kk kary 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres 3 lat.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek końcowy nie zasługiwał na uwzględnienie wobec uznania przez Sąd Okręgowy bezzasadności zgłoszonego w apelacji zarzutu rażącej niewspółmierności kary.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zmiana daty czynu opisanego w pkt 2 zarzutów, a przypisanego oskarżonemu w pkt 1 zaskarżonego wyroku. Czyn zakwalifikowany jako przestępstwo z art. 190 § 1 kk wydarzył się dnia 15 lipca 2018 r., a nie jak błędnie wskazano w wyroku 15 listopada 2018 r.

W tym samym czynie oskarżonego w pkt 2 zaskarżonego wyroku wskazano w sposób nieodpowiadający dowodom przyjętym za podstawę wyrokowania, że oskarżony oddał z przedmiotu przypominającego broń palną aż dwa strzały w powietrze, podczas gdy dowodowe potwierdzenie znajdowało ustalenie, że padł jeden taki wystrzał. Takie też ustalenie znajduje się w uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Powyżej wskazane modyfikacje odnośnie daty przypisanego oskarżonemu R. B. czynu i sposobu jego działania były konieczne aby usunąć dostrzeżone z urzędu nieścisłości co do przebiegu inkryminowanego zdarzenia.

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Poza zmianami zaskarżonego wyroku co do wskazania porządku prawnego jaki był podstawą orzekania oraz dwóch elementów opisu czynu z art. 190 § 1 kk (omówienie poniżej w tabeli 5.2) zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy co do skazania i wymiaru kary za przestępstwo z art. 190 § 1 kk oraz co do uniewinnienia od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 191 § 1 kk, a także w zakresie orzeczenia o kosztach procesowych (pkt 3 wyroku Sądu Okręgowego).

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Jak to omówiono powyżej w tabelach pkt 3.1. – 3.3., kontrola instancyjna potwierdziła zasadność wyroku skazującego oskarżonego R. B. za występek z art. 190 § 1 kk, w tym także co do wymiaru kary oraz orzeczenia uniewinniającego tego podsądnego od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 191 § 1 kk, co spowodowało, że orzeczenie Sądu I instancji w tym zakresie zostało utrzymane w mocy. Brak było także podstaw wskazanych w art. 439 i art. 440 kpk uzasadniających uchylenie wyroku poza granicami zarzutów i wniosków apelacji.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 2 zaskarżony wyrok został zmieniony następująco:

na podstawie art. 4 § 1 kk wskazano, że zastosowanie znajdują przepisy obowiązujące na dzień 30 września 2023 r.,

w punkcie 1, w opisie czynu przypisanego oskarżonemu przyjęto, że zdarzenie miało miejsce dnia 15 lipca 2018 r. i że z przedmiotu przypominającego broń palną został oddany jeden wystrzał w górę.

Zwięźle o powodach zmiany

Ad lit a) Powodem zmiany była nowelizacja przepis art. 190 § 1 kk, z którego na mocy orzeczenia z pkt 1 wyroku Sądu Rejonowego oskarżony ponosi odpowiedzialność w tej sprawie. Przepis ten został ostatnio znowelizowany ustawą z dnia 7 lipca 2022 r. ( Dz.U. z 2022 r. poz. 2600, ze zm. z Dz.U. z 2023 r. poz. 403), która weszła w życie 1 października 2023 r. i w czasie orzekania przez Sąd Okręgowy obowiązywało już surowsze zagrożenie karą bo w miejsce alternatywnych kar w postaci kary grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 ustawodawca wprowadził karę pozbawienia wolności do lat 3. Druga zmiana dotyczy rozszerzenia skutków tego występku na wzbudzenie uzasadnionych obaw spełnienia groźby na osobę, której groźba dotyczy. W związku z tym konieczne było porównanie przepisów w brzmieniu uprzednio obowiązującym (od chwili czynu) z aktualnym kształtem regulacji art. 190 § 1 kk. W efekcie czego Sąd odwoławczy doszedł do wniosku, że względniejsze dla R. B. były przepisy w brzmieniu obowiązującym przed 1 października 2023 r., z uwagi na niższe granice ustawowego zagrożenia dla tego typu przestępstwa. W związku z tym w treści zaskarżonego wyroku należało wyraźnie zaznaczyć, że podstawę prawną zawartych w nim rozstrzygnięć, zgodnie z art. 4 § 1 kk stanowią przepisy kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym na dzień 30 września 2023 r., czyli przeddzień zaostrzenia odpowiedzialności karnej dla sprawy przestępstwa groźby karalnej.

Ad lit b) K. okazała się zmiana daty czynu przypisanego oskarżonemu, albowiem w zaskarżonym wyroku błędnie wskazano, że był to 15 listopada 2018 r., podczas gdy bez wątpienia inkryminowane zdarzenie przypisane R. B. w pkt 1 zaskarżonego wyroku stało się dnia 15 lipca 2018 r. Ta okoliczność była zresztą bezsporna w sprawie i wynikała jednoznacznie z materiałów dowodowych sprawy. Taką też datę tego czynu oznaczył prokurator w akcie oskarżenia. W związku z tym pomyłka nosiła wręcz cechy oczywistości. Sąd Okręgowy jednak uznał celowość zmiany wyroku w tej części łącząc ją z drugą modyfikacją opisu czynu. Bazując na zeznaniach świadków zdarzenia: M. W. i jej matki J. W. należało bowiem przyjąć ustalenie, że z przedmiotu przypominającego broń palną oskarżony oddał jeden wystrzał w górę, a nie dwa jak podane zostało w zarzucie. Analiza uzasadnienia zaskarżonego wyroku prowadzi do wniosku, że Sąd I instancji ustalił, że oskarżony trzymając przedmiot przypominający broń skierował w górę i wystrzelił (k. 1462), czyli o powtórnym wystrzale nie było mowy. W związku z powyższym zmiana wyroku poprzez należyte doprecyzowanie zachowania oskarżonego była konieczna.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

Uchylenie wyroku w pkt 3, co do zarzutu z pkt I, tj. popełnienia przestępstwa z art. 288 § 1 kk i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w Gnieźnie do ponownego rozpoznania.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Kontrola odwoławcza wyroku Sądu I instancji w części zaskarżonej przez oskarżyciela publicznego i pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej potwierdziła słuszność zarzutu apelacyjnego dotyczącego błędnego ustalenia, że R. B. nie popełnił zarzucanego mu przestępstwa z art. 288 § 1 kk. Rację mieli również ww. skarżący, że ocena dowodów w kształcie zaprezentowanym w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie spełniała wszystkich norm wyznaczonych przez art. 7 kpk i jako taka nie mogła się ostać.

Wymienione uchybienia nie mogły zostać konwalidowane w toku postępowania odwoławczego, ponieważ konieczne jest przeprowadzenie na nowo przewodu sądowego w całości, uzupełnienie postępowania dowodowego, a następnie dokonanie prawidłowej i uwzględniającej wszystkie dyrektywy oceny materiału dowodowego, który stanie się podstawą ustaleń faktycznych w tej sprawie. Dopiero po należytym dokonaniu powyższych czynności możliwe będzie wydanie trafnego orzeczenia merytorycznego. Potwierdzone przed Sądem Okręgowym uchybienia skutkowały koniecznością uchylenia wyroku w części zarzucanego oskarżonemu przestępstwa z art. 288 § 1 kk i przekazaniem sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w Gnieźnie do ponownego rozpoznania.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Rozpoznając ponownie sprawę, Sąd I instancji winien przeprowadzić ponownie przewód sądowy w zakresie zarzutu z art. 288 § 1 kk i uzupełnić postępowanie dowodowe poprzez uzyskanie maksymalnie pełnych informacji na temat przyczyn braku nagrania na monitoringu oskarżonego przebiegu zdarzenia z dnia 20 czerwca 2018 r. Sąd Rejonowy winien przy tym uwzględnić wszystkie okoliczności towarzyszące, mogące mieć znaczenie dla bytu przestępstwa z art. 288 § 1 kk. Po wykonaniu wszystkich tych czynności dowodowych Sąd Rejonowy będzie zobowiązany ponownie ocenić zgromadzony materiał dowodowy, tym razem zgodnie z obowiązującymi w tym przedmiocie regułami oraz z uwzględnieniem kontekstu sytuacyjnego zdarzenia z dnia 20 czerwca 2018 r. omówionego powyżej w tabeli 3.1.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

4.

Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej M. W. – adw. Ł. B. w apelacji złożył wniosek o zasądzenie od oskarżonego na rzecz swojej mandantki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Wniosek podtrzymano na rozprawie przed Sądem Okręgowym w Poznaniu.

Zgodnie z art. 616 § 1 pkt 2 kpk do kosztów procesu należą uzasadnione wydatki stron, w tym z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika. Z kolei według art. 627 kpk od skazanego w sprawach z oskarżenia publicznego sąd zasądza m.in. wydatki na rzecz oskarżyciela posiłkowego. Przepis ten na podstawie art. 634 kpk znajduje zastosowanie również w postępowaniu odwoławczym. Z art. 636 § 1 kpk wynika, że w sprawach z oskarżenia publicznego, w razie nieuwzględnienia środka odwoławczego, wniesionego wyłącznie przez oskarżonego lub oskarżyciela posiłkowego, koszty procesu za postępowanie odwoławcze ponosi na ogólnych zasadach ten, kto wniósł środek odwoławczy. Ponadto, zgodnie z art. 633 kpk koszty procesu przypadające od oskarżonych i oskarżycieli sąd zasądza od każdego z nich według zasad słuszności.

Mając na uwadze powyższe reguły procesowe dotyczące orzekania o kosztach, Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżycielki posiłkowej 2/3 części kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie odwoławcze, umniejszając je o 1/3 część z opłaty minimalnej, z uwagi na utrzymanie w mocy uniewinnienia oskarżonego od jednego z trzech zarzutów, gdzie apelacja pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej wywiedziona w tej części nie została uwzględniona. W efekcie, wysokość kosztów została ustalona na kwotę 672 zł, w oparciu o § 1 pkt 2, § 11 ust. 2 pkt 4 w zw. z § 11 ust. 7 oraz § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.) przy określeniu stawki minimalnej na kwotę 840 zł.

5.

Orzeczenie o podziale kosztów sądowych między troje apelujących oprócz pomocniczo uwzględnionych przepisów art. 636 § 1 kpk w zw. z art. 633 kpk oparto także na przepisie art. 630 kpk, który stanowi, że w sprawach z oskarżenia publicznego, jeżeli oskarżonego nie skazano za wszystkie zarzucane mu przestępstwa, wydatki związane z oskarżeniem w części uniewinniającej lub umarzającej postępowanie ponosi Skarb Państwa. W związku z powyższym Sąd Okręgowy obciążył oskarżonego 1/3 wydatków sądowych za postępowanie odwoławcze, gdyż apelacji obronnej nie uwzględniono w całości. Na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) wymierzono mu też opłatę za II instancję w kwocie 120 zł. W związku z przegraną w połowie apelacją pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej oraz oskarżyciela publicznego - po 1/6 części kosztów za postępowanie odwoławcze obciążono oskarżycielkę posiłkową M. W. oraz Skarb Państwa. O pozostałej, tj. 1/3 części kosztów postępowania odwoławczego nie rozstrzygnięto, gdyż są to koszty związane z zarzutem karnym, który został przekazany Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, zatem brak było obecnie podstaw do orzekania kto ma je ponieść.

PODPIS

Hanna Bartkowiak