Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 702/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z dnia 18 lipca 2023 roku w sprawie II K 8/23.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obraza prawa materialnego w odniesieniu do czynu zarzucanego w punkcie II aktu oskarżenia, polegająca na niesłusznym uznaniu, iż groźba B. M. skierowana w obecności A. K. wobec jej brata P. K. nie wypełnia znamion czynu z art. 190 § 1 kk, ponieważ nie została przekazana P. K., podczas gdy do znamion czynu zabronionego określonego w tym przepisie należy obawa między innymi o osobę najbliższą, wobec której sprawca wyraża groźby karalne.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przekonanie sądu o wiarygodności innych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną prawa procesowego, a więc mieści się w ramach swobodnej oceny dowodów jedynie wtedy, gdy:

a)jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy całokształtu okoliczności i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy;

b)stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego;

c)jest wyczerpująco i logicznie – z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego – argumentowane w uzasadnieniu ( zobacz: OSNKW 7 – 9/1991, poz.41 ).

Organy procesowe w ramach swobodnej oceny dowodów są ustawowo zobligowane do ukształtowania przekonania dopiero na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów ocenianych według zasad prawidłowego rozumowania z pełnym wykorzystaniem dostępnej wiedzy i doświadczenia życiowego (art. 7 kpk ).

Zgodnie z kształtem polskiej procedury, podstawą wszelkich rozstrzygnięć są tylko prawdziwe ustalenia faktyczne ( art. 2 § 2 kpk). Zasada prawdy materialnej jest adresowana do wszelkich organów procesowych. Nie da się jednak zawsze bezwzględnie ustalić przebiegu zdarzenia, lecz niekiedy tylko w takim zakresie, na jaki zezwalają na to zebrane dowody oraz dostępna wiedza i ukształtowane na jej podstawie doświadczenie życiowe. W toku prowadzonych czynności uprawnione organy mają jednak obowiązek wnikliwego zbadania i uwzględnienia wszystkich okoliczności zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego ( art. 4 kpk).

Przepisy Kodeksu postępowania karnego mają na celu (art. 2 kpk) ukształtowanie postępowania w taki sposób, aby sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Równocześnie jednak nie może z tego powodu ponosić konsekwencji osoba niewinna, tzn. być uwikłana w tok postępowania w charakterze obwinionego oraz ponieść niesłusznie odpowiedzialności. Sąd I instancji nie ustalił w sposób wnikliwy stanu faktycznego ( okoliczności podmiotowych i przedmiotowych, dotyczących zwłaszcza odczuć adresatek gróźb w perspektywie dłuższego czasu ) oraz możliwości wypowiedzenia przez sprawcę tzw. groźby pośredniej, jak również nie przeprowadził analizy inkryminowanego zachowania przez pryzmat wszystkich znamion art. 190 § 1 kk.

W tym kontekście należy uwzględnić, iż art. 190 § 1 kk stanowi: „Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub na szkodę osoby dla niej najbliższej …”. Uwzględnia więc grożenie innej osobie popełnieniem przestępstwa na szkodę osoby dla niej najbliższej. Czynność sprawcza omawianego przestępstwa polega na grożeniu innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub na szkodę osoby dla niej najbliższej. Groźba jest zatem zapowiedzią spowodowania określonej dolegliwości, tj. wykonania czegoś, co zagrożony odczuje jako przykrość (krzywdę), a co wzbudzi u osoby bezpośrednio zagrożonej lub u innej osoby, której ona dotyczy, uzasadnione poczucie obawy, że może się realnie zdarzyć. Przedmiotem ochrony w przypadku przestępstwa groźby karalnej jest wolność człowieka przed obawą popełnienia przestępstwa na jego szkodę lub szkodę osoby mu najbliższej. Pokrzywdzonym przestępstwem groźby karalnej może być zarówno osoba, do której ta groźba jest bezpośrednio skierowana i która w jej następstwie mogłaby bezpośrednio lub pośrednio (poprzez pokrzywdzenie osoby jej najbliższej) ponieść szkodę, jak również osoba, której groźba dotyczy. Istotą groźby jest zatem oddziaływanie na psychikę drugiej osoby przez przedstawienie zagrożonemu zła, które go spotka ze strony grożącego albo innej osoby, na której zachowanie grożący ma wpływ (post. SN z 15.5.2019 r., V KK 102/19, Legalis). Może ono następować bezpośrednio wobec osoby, do której groźba jest skierowana, jak i pośrednio, poprzez inną osobę. Istotne jest, aby jej adresat zrozumiał, że ma zostać wyrządzona dolegliwość. W przypadku groźby karalnej sprawca powinien uświadamiać sobie, że zostanie popełnione przestępstwo na jego szkodę lub szkodę osoby mu najbliższej. Na gruncie przestępstwa z art. 190 § 1 kk w pełni wyobrażalna jest i zarazem dopuszczalna sytuacja, iż sprawca grozi określonej osobie wyrządzeniem krzywdy osobie trzeciej – bliskiej lub najbliższej dla zagrożonego (a nawet osobie najzupełniej dla niej obcej), by wzbudzić u adresata strach o tę osobę, a zatem uzasadnioną obawę spełnienia groźby. Nie zmienia to faktu, że zagrożonym (czyli pokrzywdzonym) przestępstwem pozostaje wówczas pierwotny adresat groźby i w zupełności następuje wypełnienie znamion ustawowych omawianego występku ( wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach - VI Wydział Karny Odwoławczy z dnia 23 kwietnia 2019 r. VI Ka 1136/18, Legalis ). W świetle dyspozycji art. 190 § 1 kk osoba, w stosunku do której skierowano groźbę, nie musi być tożsama z osobą, na której owa groźba ma zostać zrealizowana; z tym jednak, że musi to być dla adresata groźby osoba najbliższa.

Analizy tego zakresu znamion art. 190 § 1 kk sąd I instancji pominął, a wskazują one na to, że oskarżony wypełnił jednak inkryminowanym w zarzucie II zachowaniem dyspozycję przedmiotowego czynu.

Z zeznań I. K. i A. K. wynika, że sprawca powiedział w ich obecności 22 lub 23 września 202, żeby P. K. nie pokazywał się w Ż., bo i tak go „zapierdoli” ( „dopierdoli mu”). Warunkiem bytu przestępstwa z art. 190 § 1 kk jest nie tylko skierowanie groźby popełnienia przestępstwa na szkodę osoby, do której jest kierowana bądź osoby jej najbliższej, ale także wywołanie u adresata stanu uzasadnionej obawy, iż groźba ta zostanie spełniona. Obiektywnie stwierdzić należy, że wypowiadanie tego rodzaju słów wobec bliskich P. K., które wspierając się przyszły do miejsca zamieszkania oskarżonego po przetrzymywany przez niego plecak pokrzywdzonego ( brata i syna wymienionych kobiet ) z uwagi na kontekst tej sytuacji ( oskarżony zachowywał się agresywnie, prowokacyjnie wobec osób mu obcych, wrogo wobec P. K., nie chciał oddać początkowo plecaka ) mogło w nich wzbudzić strach o bliskiego, który spotęgowany rękoczynami wobec niego i dalszymi groźbami doprowadził I. K. i P. K. do złożenia zawiadomienia o tych zajściach na policji.

Sąd I instancji pominął także, że do wypełnienia znamion art. 190 § 1 kk nie jest wymagane, aby sprawca osobiście groził pokrzywdzonemu i możliwe jest też popełnienie tego przestępstwa przez posłużenie się osobą trzecią, która przekazuje treść groźby ( tzw. groźba pośrednia ). Istotne jest, żeby groźba dotarła do pokrzywdzonego, sprawca nie musi bezpośrednio grozić ofierze. W doktrynie przyjmuje się, że możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej w takich przypadkach istnieje wówczas, gdy między osobą wypowiadającą groźbę a osobą, za pośrednictwem której groźba dociera do pokrzywdzonego, istnieje porozumienie lub też, gdy sprawca informując osobę trzecią o groźbie przynajmniej przewidywał, że groźba dojdzie do wiadomości pokrzywdzonego i godził się na to (K. Daszkiewicz-Paluszyńska, Groźba, s. 137; J. Wojciechowska, w: B. Kunicka-Michalska, J. Wojciechowska, Przestępstwa, s. 35–36). Pogląd o odpowiedzialności karnej za wypowiadanie gróźb pośrednich przyjęto także w orzecznictwie. Jednoznacznie stwierdzono, że w świetle art. 190 § 1 kk nie ma wymogu, aby sprawca osobiście groził pokrzywdzonemu, gdyż wystarczające jest posłużenie się osobą trzecią, która zgodnie z poleceniem sprawcy przekazuje treść groźby jej adresatowi (pokrzywdzonemu) ( wyrok SN 3.3.2022 r., IV KK 307/21, Legalis ).

Intencjonalnie inkryminowane słowa były skierowane do A. K.. Wypowiedź oskarżonego zarówno ze względu na użyte w niej słowa, jak i kontekst komunikacyjny oraz intencję nadawcy, pozwala na odkodowanie z niej komunikatu, z którego wynikała zapowiedź pobicia P. K., jeżeli spotka go w określonej miejscowości. Uzasadnione odczucie obawy u osoby, której groźba dotyczy powstałe w jej wyniku oznacza, że traktują oni tę groźbę poważnie i uważają jej spełnienie za realne. Odczucie obawy powstaje zatem w oparciu o subiektywne przekonanie adresata groźby lub osoby, której ona dotyczy o możliwości jej realizacji. Pokrzywdzony uważa, iż niebezpieczeństwo spełnienia groźby jest realne, i ma podstawy do takiego poglądu. Niebezpieczeństwo realizacji groźby nie musi zatem obiektywnie istnieć. Obiektywna musi być tylko groźba (post. SN z 16.2.2010 r., V KK 351/09, Biul. PK 2010, Nr 3, poz. 36; post. SN z 25.5.2006 r., IV KK 403/05, OSNwSK 2006, Nr 1, poz. 1123; wyr. SN z 9.12.2002 r., IV KKN 508/99, Legalis; wyr. SA w Warszawie z 25.6.2014 r., II AKa 162/14, Legalis). W tym przypadku P. K. nie zainteresował się jak jego plecak „wrócił” do domu, co odebrało jego bliskim chęć omówienia z nim tej sytuacji. Ignorowanie bliskich przez pokrzywdzonego skończyło się, gdy doszło do rzeczywistej przemocy wobec niego, co skutkowało odwołaniem się do wszystkich tych zdarzeń w ramach ich zgłoszenia na policji. Wyrażona przez sprawcę groźba karalna nie musi zapowiadać szybkiego jej spełnienia, może to być zagrożenie dotyczące dalszej przyszłości. Przepis art. 190 § 1 kk nie zawiera bowiem wymogu współczesności obawy do wypowiadanych gróźb. Niezbędną przesłanką dokonania tego przestępstwa jest wystąpienie skutku w postaci wzbudzenia w zagrożonym uzasadnionej obawy, że będzie ona spełniona, a nie realne jej spełnienie, lub powstałej w związku z tym obawy, a więc między czasem dokonania omawianego przestępstwa a czasem realizacji zapowiedzianej dolegliwości może zachodzić różnica (wyr. SN z 10.9.2009 r., V KK 107/09, OSNwSK 2009, Nr 1, poz. 1863; post. SN z 1.2.2007 r., II KK 141/06, Prok. i Pr. 2007, Nr 6, poz. 10). Przestępstwo groźby karalnej jest bowiem przestępstwem skutkowym (niezbędną przesłanką do dokonania tego przestępstwa jest wystąpienie skutku w postaci wzbudzenia w zagrożonym uzasadnionej obawy, że groźba będzie spełniona) i przy tego typu czynach między czasem ich dokonania a czasem skutku może zachodzić różnica. Nie jest tak, że lęk przed spełnieniem groźby determinujący działania ochronne i obronne musi być wywołany wyłącznie zachowaniem sprawcy kończącym się z chwilą jej wyrażenia, ale mogą go katalizować inne okoliczności, w tym także późniejsze zachowanie sprawcy ( postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 21 maja 2020 r. V KK 85/20, Legalis ). Mając na uwadze fakt, że inkryminowane groźby były kierowane do konkretnych, bliskich P. K. osób nie ulega wątpliwości, że oskarżony miał świadomość i cel, że jego słowa dotrą do adresata. Generował w sobie wysoki poziom agresji wobec pokrzywdzonego, co przejawiało się podejmowaniem wobec niego sukcesywnie eskalujących działań nieprzyjaznych, nastawionych na to aby wzbudzić w nim strach. Nie można przyjąć, że osoby bliskie pokrzywdzonemu nie przestraszyły się słów oskarżonego w kontekście wystąpienia dalszego skutku działania oskarżonego. Mając na uwadze kompleksowe zachowanie oskarżonego, nie ulega wątpliwości, iż z obiektywnego punktu widzenia rosnące obawy tych osób należy ocenić jako uzasadnione.

Wniosek

Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku wobec B. M. w odniesieniu do czynu zarzucanego w punkcie II i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powołując się na art. 454 § 1 kpk sąd odwoławczy wykazał, że w jego ocenie istnieją co najmniej podstawy do wydania wyroku skazującego wobec oskarżonego za zarzucany mu czyn sytuacji, w której skazanie w instancji odwoławczej jest niedopuszczalne. W realiach sprawy zachodziła więc podstawa uchylenia wyroku (art. 437 § 2 zd. drugie kpk ) i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania związana z regułą ne peius określoną w art. 454 § 1 kpk.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

W realiach sprawy zachodziła więc podstawa uchylenia wyroku (art. 437 § 2 zd. drugie kpk ) i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania związana z regułą ne peius określoną w art. 454 § 1 kpk.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Powody te zostały wskazane powyżej.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji przeprowadzi postępowania dowodowe uwzględniając powyższe uwagi, rozważy wnioski i argumenty środka odwoławczego. Po przeprowadzeniu dowodów sąd oceni je we wzajemnym powiązaniu, rozważy wszystkie okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, dokona analizy prawnej ewentualnie przypisanego mu czynu odzwierciedlonego w szczegółowych ustaleniach faktycznych. Sąd merytoryczny decydując się na dokonywanie własnych ustaleń faktycznych powinien mieć na uwadze treść wszystkich dowodów zgromadzonych w toku procesu i rozważyć znaczenie istotnych okoliczności, które z nich wynikają. Sytuacja procesowa oskarżonego nie jest przesądzona, W dalszym ciągu sąd I instancji procedować będzie w granicach wyznaczonych przez art. 7 kpk, a więc według zasady swobodnego uznania sędziowskiego. W razie orzeczenia środka probacyjnego, sąd I instancji powinien rozważyć nakazanie powstrzymywania się sprawcy od kontaktu z pokrzywdzonymi lub zbliżania się do nich.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wina w odniesieniu do czynu zarzucanego w punkcie II

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana