Pełny tekst orzeczenia

1.Przewodnicząca:

1.SSO Agnieszka Połyniak

1.Protokolant:

1.Agnieszka Strzelczyk

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka721/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Świdnicy z 8 maja 2023 roku, sygn. akt VI K 769/22

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

R. M.

uprzednia wielokrotna karalność oskarżonego

karta karna

k.460

2.1.1.2.

B. M., R. M.

umorzenie postępowania karnego przeciwko G. B. i zastosowanie wobec niego środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym

prawomocne postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z 2 listopada 2022 roku, sygn. III K 92/22

k. 477 - 484

2.1.1.3.

B. M.

dotychczasowa niekaralność oskarżonej

karta karna

k. 462

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

karta karna

dokument niekwestionowany przez strony, którego treść nie budzi wątpliwości

2.1.1.2

postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z 2 listopada 2022 roku, sygn. akt III K 92/22

prawomocne postanowienie, którego treść nie budzi wątpliwości, stanowi zaś o dopuszczalności przeprowadzenia dowodu z depozycji G. B.

2.1.1.3

karta karna

dokument niekwestionowany przez strony

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Prokurator Prokuratury Rejonowej w Świdnicy zarzucił obrazę przepisu postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a to art. 413 § 1 pkt 4 k.p.k., poprzez niewłaściwe przytoczenie opisu i kwalifikacji prawnej czynów, których popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonym w ten sposób, że konstrukcja części wstępnej zaskarżonego wyroku wskazuje, że każdy z oskarżonych stanął pod zarzutem popełnienia trzech czynów zabronionych, podczas gdy oskarżony R. M. stanął pod zarzutem popełnienia jednego czynu kwalifikowanego z art. 35 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt w zw. z art. 64 §1 k.k. (poz. I aktu oskarżenia), zaś B. M. stanęła pod zarzutami popełnienia dwóch czynów zabronionych kwalifikowanych z art. 18 §2 k.k. w zw. z art. 35 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt (poz. II aktu oskarżenia) oraz z art. 35 ust. 1a w zw. z ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt (poz. III aktu oskarżenia)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Autor apelacji, która wpłynęła do Sądu Rejonowego w Świdnicy 27 czerwca 2023r. (k.438), zakwestionował błędną redakcję części wstępnej wyroku, którą tenże Sąd sprostował postanowieniem z 18 maja 2023r. (k.399), co - jako niedopuszczalne - zostało zaskarżone przez rzecznika oskarżenia do Sądu Okręgowego w Świdnicy (k.403). Apelacja wniesiona została zatem w czasie, kiedy postanowienie prostujące tę część wyroku, nie było jeszcze prawomocne, co do zasady wniesienia środka odwoławczego było uzasadnione, choć wątpliwość budzi już wskazany kierunek zaskarżenia – „na niekorzyść”. Kwestia zaś zasadności samego zarzutu rozstrzygnięta została postanowieniem Sądu Okręgowego w Świdnicy z 14 lipca 2023r. (k. 428), który przedmiotowy wyrok został sprostowany, a czego - de facto - apelujący nie uznał.

Jak wynika z pierwotnej treści wyroku z 8 maja 2023r. Sąd Rejonowy w Świdnicy wskazał w części wstępnej, że R. M. i B. M. zostali oskarżeni o to, że "... działając ze szczególnym okrucieństwem, wspólnie i w porozumieniu z inną ustaloną osobą dokonali zabicia psa ...", tj. czynu z art. 35 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt, tego, że "podżegała G. B. i R. M. do dokonania czynu zabronionego ...", tj. czynu z art. 18 §2 k.k. w zw. z art. 35 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt oraz tego, że "... pomimo ciążącego na niej obowiązku zapewnienia swojemu psu (...) poszanowania, ochrony i opieki, działając ze szczególnym okrucieństwem (...) znęcała się nad swoim psem ...", tj. czynu z art. 35 ust. 1a w zw. z ust. 2 ustawy z 21 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt, choć w części rozstrzygającej R. M. przypisany został jednej czyn, zaś B. M. dwa. Wyrok ten został sprostowany w trybie art. 105 §1 k.p.k. postanowieniem z 18 maja 2023r., co zostało zaskarżone przez prokuratora Prokuratury Rejonowej w Świdnicy, który kwestionował dopuszczalność takiej ingerencji w treść orzeczenia, jak też to, że sprostowanie dokonane przez Sąd I instancji nadal nie prowadziło do kompatybilności wyroku z aktem oskarżenia. Sąd Okręgowy w Świdnicy, rozpoznając to zażalenie, postanowieniem z 14 lipca 2023r. (sygn. akt IV Kz 237/23) zmienił więc zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że "sprostował oczywistą omyłkę pisarską zawartą w części wstępnej wyroku ..." wprowadzając zapisy, które pozwoliły precyzyjnie, w ślad za aktem oskarżenia, wskazać jaki czyn został zarzucony poszczególnym oskarżonym. Przesądził zatem Sąd ad quem, że była to oczywista omyłką pisarska, polegająca na błędnym przeniesieniu treści aktu oskarżenia którą można było sprostować w trybie art. 105 k.p.k. Miała charakter techniczny, a nie merytoryczny. Postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy jest prawomocne i wobec jego treści zarzut apelacji, wniesionej zanim zażalenie prokuratora zostało rozpoznane, stanowi o tym, że jest ona bezprzedmiotowa i jako taka nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wniosek

o zamianę zaskarżonego wyroku w zakresie jego części wstępnej, poprzez wskazanie, że R. M. został oskarżony o popełnienie jednego czynu kwalifikowanego z art. 35 ust. 1 w zw. ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt w zw. z art. 64 §1 k.k. (poz. I aktu oskarżenia), zaś B. M. została oskarżona o popełnienie dwóch czynów zabronionych, tj. kwalifikowanego z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 35 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt (poz. II aktu oskarżenia) oraz z art. 35 ust. 1a w zw. z ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt (poz. III aktu oskarżenia)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wbrew wnioskowi apelacji, prawomocne postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z 14 lipca 2023r. (sygn. IV Kz 237/23) doprowadziło do usunięcia błędnego zapisu części wstępnej wyroku z 8 maja 2023r. poprzez precyzyjne wskazanie jakie czynu zostały zarzucone poszczególnym osobom oskarżonym w niniejszej sprawie, a tym samym ta część wyroku stała się spójna w swej treści z zapisami części rozstrzygającej. Nie ma zatem konieczności, by dokonywać jakichkolwiek zamian w tej części zaskarżonego wyroku. Zasadnie wskazał bowiem Sąd Okręgowy w postanowieniu, że błędna redakcja części wstępnej wyroku stanowiła w realiach niniejszej sprawy tzw. oczywistą omyłkę pisarską, którą należało sprostować.

3.2.

oskarżona B. M. w osobistej apelacji, koncentrując się na swej sytuacji osobistej i majątkowej de facto zarzuciła, iż Sąd Rejonowy w Świdnicy dokonał błędnych ustaleń faktycznych, bowiem - wbrew tym ustaleniom - nie popełniła żadnego z przypisanych jej czynów na szkodę swojego psa, a przy tym nie mogła uczestniczyć w rozprawie i przedstawić oraz bronić swoich racji, ponieważ nie została zawiadomiona o jej terminie, a to z uwagi na zmianę adresu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja jest niezasadna.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że to powinnością samej B. M. było dołożenie staranności, by wywiązać się ciążących na niej, jako strony postępowania karnego, powinności, tj. informowania najpierw prokuratora, a następnie Sądu orzekającego o każdej zmianie miejsca pobytu (adresu dla doręczeń). Dopiero zachowanie owej staranności rodziło po stronie prowadzącego postępowania obowiązek informowania (zawiadamiania) o czynnościach procesowych na tak wskazany adres. Skoro oskarżona o toczącym się przeciwko niej postępowaniu karnym wiedziała, jak również o ciążącym na jej obowiązku (k.79 – 81), lecz tego zaniechała, w wyniku czego zawiadomienie o terminie rozprawy przesłane zostało na ostatni wskazany przez nią adres dla doręczeń, to jako nieskuteczne uznać należy jej usprawiedliwienie nieobecności na rozprawie oraz opartą na tym sugestię, iż postępowanie winno być powtórzone, by mogła swe racje ponownie przedstawić.

Niepodjęcie przesyłki dwukrotnie awizowanej, skutkowało zasadnie uznaniem przez Sąd meriti, iż została prawidłowo zawiadomiona o terminie rozprawy, tym bardziej, że udział oskarżonej w rozprawie nie jest jej obowiązkiem, lecz uprawnieniem, z którego może korzystać, lecz nie musi.

Sugestia ze strony apelującej, iż doszło do naruszenia jej prawa do obrony, ponieważ nie mogła przedstawić swoich racji, co miałoby uzasadniać wniosek o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, są w tych okolicznościach chybione i nie mogą być skuteczne.

Niemniej apelacja B. M. miała i ten skutek, że Sąd ad quem poddał kontroli instancyjnej postępowanie przeprowadzone przez Sąd a quo, jak też przeprowadzoną analizę zgromadzonych dowodów pod kątem prawidłowości wyprowadzonych na tej podstawie wniosków.

I w tym przypadku nietrafne okazały się zarzuty, które wskazywać by miały, iż Sąd orzekający błędnie ustalił, że oskarżona dopuściła się obu przypisanych jej występków z ustawy o ochronie zwierząt, ponieważ w rzeczywistości psem opiekowała się tak, jak umiała i mogła z uwagi na swoją sytuację materialną i osobistą, a to, co zrobili G. B. i R. M. z jej psem stało się bez jej udziału i wbrew jej woli.

Wskazać zatem wypada, że w toku całego postępowania, najpierw przygotowawczego, a następnie sądowego, B. M. zmieniała swe wyjaśnienia i raz potwierdzała swe sprawstwo, innym razem zaprzeczała (k. 76 , 205, 270 - 271).

Zauważa zatem Sąd odwoławczy, że B. M., kiedy zdecydowała się wyjaśniać, wprost przyznała, że swego psa nienawidziła, a G. B. i R. M. namówiła, by psa, na którego nie mogła patrzeć, „zabrali i udusili lub zatłukli" i obaj jej wówczas odpowiedzieli, że „to nie jest dla nich żaden problem” i psa z sobą zabrali „żeby załatwić sprawę”, przyznając, że wiedziała w jakim celu mężczyźni wyszli (k. 84). To ta właśnie część jej wyjaśnień koresponduje nie tylko z wyjaśnieniami G. B., który relacjonował okoliczności w jakich wraz z R. M. psa od oskarżonej zabrali i co z nim zrobili (k.137), ale i zeznaniami funkcjonariuszy T. L. (k. 51v), Ł. P. (k. 63), którzy rozmawiali z oskarżoną zaraz po tym, kiedy ustalili, że to ona jest właścicielką psa, którego utopiono w stawie w (...) w Ś..

Nie ma żadnych racjonalnych powodów, by wyżej wymienione osoby bezpodstawnie pomawiały B. M., jak również R. M..

G. B. nie negował tego, że wraz z R. M. psa z domu oskarżonej zabrał i - co istotne - uczynił to za jej zgodą, o czym przekonują także zeznania trzeciego, z obecnych w domu oskarżonej w krytycznym momencie mężczyzn, z którymi wówczas spożywała alkohol - M. K.. Świadek ten wręcz cytował wypowiedź G. B., która nie pozostawiała żadnych wątpliwości co do losów psa, jeżeli tylko wyrazi na to zgodę, co wszak nastąpiło (k. 280v). Z tego też powodu nie ma podstaw, by negować tę część ustalań poczynionych przez Sąd meriti, z których wynika, że G. B. i R. M., pod wpływem namowy oskarżonej, zdecydowali się zabić psa B. M. (utopić go w stawie). Kobieta bowiem „żaliła się" im na psa i problemy, której jej stwarzał. Był chory, wymagał opieki i właściwego żywienia oraz wyprowadzania na spacer, a ponieważ tego mu nie zapewniała, potrzeby fizjologiczne załatwiał w domu. To właśnie zasady logicznego rozumowania, wiedzy oraz doświadczenia życiowego obligują do uznania, że mężczyźni nie zdecydowaliby się na uśmiercenie zwierzęcia, należącego do oskarżonej, gdyby ich do tego nie nakłoniła. Wszak nie mieli z psem kontaktu na co dzień i było im zupełnie obojętne co się z nim dzieje oraz w jaki sposób sprawowana jest nad nim opieka. Nadto tylko za zgodą oskarżonej mogli wyjść z psem z jej mieszkania, co opisał nie tylko G. B. (k. 137), ale i M. K., a ich relacje w tym zakresie są spójne i tworzą logiczną całość. Nie ma żadnych wątpliwości także to, że to ona nakłaniała do zabicia psa, o czym przekonują cytowane przez świadków oraz samą oskarżoną jej własne słowa, iż prosiła, by psa „zatłukli" lub udusili. Nie można pominąć i tego, że z wyjaśnień oskarżonej, jak też zeznań M. F.i P. Z. wynika, iż miała świadomość tego, że nakłania do popełnienia przestępstwa, zamiast zapewnić psu opiekę, czy oddać psa osobie lub instytucji, która zapewniłaby mu taką opiekę, podjęła decyzję, by go uśmiercić i to w tak niehumanitarny sposób, jak wynikało to relacji tych, którym to proponowała.

Skoro w przypadku podżegania chodzi o sugestywne oddziaływanie nakłaniającego na bezpośredniego wykonawcę wywołujące u adresata nakłania wolę podjęcia określonego zachowania i jest zrealizowane w momencie zakończenia samego nakłaniania, to nie ulega wątpliwości, że B. M. czynu z art. 18 §2 k.k. w zw. z art 35 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt. Z tego też powodu zasadnie uznał Sąd Rejonowy sprawstwo oskarżonej w zakresie tego czynu i wobec stwierdzenia, iż ponosi za to odpowiedzialność, uznał jej winę.

Z ustaleń Sądu orzekającego, które należy zaaprobować, wynika, że M. K. oraz G. B. i R. M., po ustaleniu, że psa zabiją i w ten sposób uwolnią oskarżoną od „kłopotu”, wyszli z mieszkania oskarżonej z jej psem i wspólnie udali się do (...)w Ś.. Prawidłowo ustalił tenże Sąd, że M. K. nie poszedł z nimi. To R. M. i G. B. byli „adresatami” prośby B. M. („R. M. (…) poszedł ze mną do parku, żeby zrobić eutanazję pieska, M. słyszał jak B. mówiła do nas, tj. do mnie i R., żebyśmy coś z psem zrobili” – k. 137 wyjaśnienia G. B.). Mężczyźni ze zwierzęciem wyszli więc w ściśle określonym celu - zabicia psa. Oskarżona skutecznie przekonała ich do tego, że pies jej zawadza i należy się go definitywnie pozbyć. Choć z akt sprawy wynika, że G. B. był tym, który bezpośrednio wykonywał wszystkie czynności sprawcze, to jednakże R. M. był przez cały czas obecny zarówno w mieszkaniu B. M., która także do niego adresowała swe „żale" dotyczące kłopotów, które pies jej sprawia, jak też „prośby" o wybawienie jej od tego „kłopotu". Nadto wiedział i aprobował to, co zapowiedział G. B., iż jeżeli oskarżona tylko chce, to „załatwi to szybko" (k. 281), w tym właśnie celu udali się obaj – ostatecznie - do parku, gdzie obserwował co robi G. B., który psa (na jego oczach) utopił, a następnie - nader ekspresyjnie - wyraził swą radość z tego, co się stało. Tę reakcję zarejestrowała kamera monitoringu. Nagrany został bowiem „taniec" obu mężczyzn i to w jaki sposób wspólnie opuścili miejsca przestępstwa - zabicia psa. To zachowanie R. M. świadczy jednoznacznie o tym, że wiedział, co się wydarzy, aprobował to i przez cały czas "wspierał" G. B., a wręcz ponaglał, by szybciej „sprawę" dokończył. Nie ulega wątpliwości, że R. M. działał jako współsprawca przestępstwa - utopienia psa ze szczególnym okrucieństwem, gdyż tzw. "współsprawca" nie musi realizować samodzielnie wszystkich znamion penalizowanego czynu, co oznacza nie jest wymagane, by każdy ze współdziałających realizował niejako własnoręcznie znamię czasownikowe czynu, który popełniają, lecz wystarcza, że występuje on w ramach uzgodnionego podziału ról, co najmniej ułatwiając bezpośredniemu sprawcy wykonanie wspólnie zamierzonego celu, a przy tym wymagane do przyjęcia konstrukcji z art. 18 § 1 k.k. porozumienie może być nawet dorozumiane.

O tym, że mężczyźni mieli świadomość tego, że dokonali przestępstwa świadczą także cytowane przez świadka P. Z. słowa, które usłyszał A. K., kiedy to po ujawnieniu sprawy utopienia psa w stawie w (...) w Ś., udał się do B. M., by zapytać, gdzie jest jej pies i wówczas widział dwóch mężczyzn, z których jeden, słysząc pytanie, miał wyrazić swą obawę o konsekwencje tego, co zrobili.

Zgromadzone dowodowy w postaci relacji sąsiadów oskarżonej, tj. M. F., P. Z. i A. K., ocenianych przez pryzmat oględzin psa i jego stanu, których dokonał biegły z zakresu weterynarii, jednoznacznie wskazuje, że przez okres co najmniej kilku miesięcy nie sprawowała w sposób właściwy opieki nad psem, tj. znęcała się nad nim (sąsiedzi słyszeli uderzeń i pisk psa), nie leczyła go, choć miała świadomość tego, że poważnie chory (guzy w okolicach skutków 4 i 5 pary), nie tylko pozwoliła, by miał przerośnięte pazury, co utrudniało mu poruszanie się, ale dopuściła do tego, że miał pasożyty skóry (co uwidaczniało się w postaci ubytków sierści na grzbiecie i u nasady ogona). Stan psa opisał biegły i świadczy to o tym, że przez dłuższy czas zaniedbywała go, jak też jego potrzeby, niewłaściwie żywiła i nie leczyła, co skutkowało tym, że zwierzę cierpiało. Tolerowała i przyzwalała na to, iż inne osoby jej psa biły i dusiły i to w taki sposób, że "oczy mu wychodziły" (zeznania M. K., k. 280v).

Wskazać wypada i to, że przepis art. 6 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt wskazuje przykładowe przejawy zachowań, które uznaje się za znęcanie nad zwierzęciem, czyli zachowania polegające na zdawaniu albo świadomym dopuszczaniu do zdawania bólu lub cierpień. Przekonuje o tym posłużenie się zwrotem "a w szczególności". Dla bytu tego przestępstwa wystarcza ustalenie, że takie zachowanie sprawcy jest niehumanitarne, a więc nieuwzględniające potrzeby zwierzęcia lub niezapewniające mu opieki, czy też ochrony. Co istotne zamiar bezpośredni w takim przypadku obejmuje samą czynność sprawczą, a nie wolę zadania cierpienia lub bólu zwierzęciu (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 13 grudnia 2016r. /sygn. II KK 281/16/ i z 7 lipca 2020r. /sygn. II KK 222/19/).

W ustawie o ochronie zwierząt w art. 4 pkt 12 wskazane zostało, że "szczególne okrucieństwo" to przedsiębrane przez sprawcę działania charakteryzujące się drastycznością form i metod, a zwłaszcza działanie w sposób wyszukany lub powolny, obliczony z premedytacją na zwiększenie cierpień i czasu ich trwania. Jednakże ten aspekt działania sprawcy oceniać należy nie poprzez sam zamiar sprawcy, ale ocenę intensywności cierpień zadanych zwierzęciu, które w odczuciu przeciętnego człowieka przedstawiają się jako szczególnie okrutne. W tym bowiem przypadku opowiedzieć się należy za stanowiskiem wyrażonym przez W. R., że "szczególne okrucieństwo jest kategorią przedmiotową, a nie podmiotową" (W. R., Ustawa o ochronie zwierząt, str. 227 - 228). Zamiar sprawcy wpisać bowiem należy w szerszy kontekst, biorąc pod uwagę istotę i cel ustawy o ochronie zwierząt, tj. zasadę humanitarnego traktowania każdego zwierzęcia, czyli takie traktowanie, które uwzględnia potrzeby zwierzęcia, jak też zapewnia mu opiekę i ochronę.

W omawianej sprawie, stan, do jakiego doprowadziła psa, B. M., w powiązaniu z ujawnionymi zachowaniami, które przez wiele miesięcy podejmowała (złe żywienie, karcenie za załatwienia potrzeb fizjologicznych w domu, a przy tym niewyprowadzanie na spacer), jak też z zaniechaniem udzielania mu jakiejkolwiek pomocy (ocenianym łącznie ze stwierdzonymi zaniedbaniami higienicznymi oraz brakiem opieki weterynaryjnej, choć guzy i brak sierści spowodowany pasożytami były widoczne), mimo iż obiektywnie taką możliwość miała, uprawnia do wyprowadzenia wniosku, iż było to znęcanie się nad psem ze szczególnym okrucieństwem. Stan zwierzęcia pogarszał się sukcesywnie, a konieczność udzielania pomocy i cierpienie psa było widoczne nawet dla osób postronnych, które usiłowały interweniować, lecz postawa oskarżonej uniemożliwiała udzielenie psu pomocy (nie wpuszczała nikogo do mieszkania - k. 66 i 173). Zeznały o tym choćby P. Z. i M. F. (1), które starały się zainteresować sytuacją psa stosowane organizacje, np. (...), lecz nikomu oskarżona drzwi nie otworzyła.

Nie jest prawdą, że nie miała wystarczających środków finansowych i dlatego nie miała możliwości, by poszukać właściwej pomocy i zminimalizować cierpienia psa. Zauważyć wypada, że przez cały ten okres oskarżona miała jednak środki na zakup alkoholu dla siebie, o czym przekonują informacje z wywiadu środowiskowego (k. 173). O pomoc mogła zwrócić się także do odpowiednich organizacji, lecz tego też nie zrobiła. Nie przekonują w tych okolicznościach argumenty, iż to z uwagi na sytuację materialną i majątkową nie mogła właściwie się psem opiekować.

Z tych też powodów, jeżeli uwzględni się ujawnione zachowania B. M., które podejmowała wobec psa, przez co najmniej pół roku, oraz to, czego zaniechała w zakresie opieki nad nim i jego leczenia, choć obiektywnie miała możliwość, by o psa zadbać, przyciąć mu pazury, pozbyć się pasożytów, usunąć kamień nazębny, a w końcu zadbać, by nie cierpiał z powodu nowotworu i pasożytów, co był także dla niej widoczne (guzy listwy mlecznej i brak sierści na grzbiecie i przy nasadzie ogona), to zasadnie uznał Sąd orzekający, iż oskarżona wyczerpała ustawowe znamiona występku z art. 35 ust. 1a w zw. z ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt.

Wniosek

o uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn wskazanych w sekcji 3.2 niniejszego uzasadnienia zarzuty apelującej okazały się chybione. Z tych też powodów wniosek o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, by mogła czynnie uczestniczyć w rozprawie, okazały się niezasadne. W żadnym razie jej prawo do obrony, tj. czynnego uczestnictwa w rozprawie nie zostało naruszone, a zgromadzone dowody uprawniały do uznania jej sprawstwa i winy.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Sąd odwoławczy weryfikował z urzędu dopuszczalność przeprowadzenia dowodu z depozycji G. B., który w tej sprawie bezpośrednio nie był przesłuchiwany, zaś jego sprawa w zakresie zabicia psa B. M. wspólnie i w porozumieniu z R. M. została wyłączona do odrębnego rozpoznania i do dnia wydania zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy nie zweryfikował, czy postępowanie karne dotyczącego tego oskarżonego zostało prawomocnie zakończone oraz z jakim wynikiem.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Zgodnie z brzmieniem art. 182 § 3 k.p.k. prawo odmowy zeznań przysługuje także świadkowi, który w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem. O prawie tym należy świadka pouczyć, a jego oświadczenie odnotować w protokole rozprawy. W takiej sytuacji przysługuje mu bowiem prawo odmowy zeznań i jeśli skorzysta z tego prawa, ustawodawca nie zezwala na wykorzystywanie jako dowodu w sprawie poprzednio złożonych zeznań art. 186§1 in fine k.p.k., a pozwala sądowi wyłącznie na odczytanie wyjaśnień złożonych przez świadka w innym postępowaniu (art. 391§2 k.p.k.).

Skoro zaś postępowanie karne dotyczące G. B. o czyn z art. 35 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt, którego miał dopuścić się wspólnie i w porozumieniu z R. M. została wyłączona do odrębnego postępowania, rzeczą Sądu a quo było ustalenie w jaki sposób to postępowanie zostało zakończone, tym bardziej, że w niniejszym postępowaniu miał on status świadka, zatem sytuacja z art. 182 § 3 k.p.k. mogła zaistnieć, o ile to wyłączone postępowanie nie zostało prawomocnie zakończone. Z ustaleń Sądu ad quem wynika, że z uwagi na stan zdrowia psychicznego G. B. w dacie tego, czynu, jak i pozostałych mu zarzucanych, wystąpiły okoliczności o jakich mowa w art. 31 §1 k.k. postępowania karne przeciwko niemu zostało umorzone i orzeczono wobec niego środek zabezpieczający w postaci umieszczenia w zamkniętym szpitalu psychiatrycznym (postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z 2 listopada 2022r., III K 92/22, k. 477 - 484). W takim zaś przypadku prawo do odmowy złożenia zeznań G. B. w dniu 8 maja 2023r. już nie przysługiwało, nie było także przeszkód, by jego wyjaśnienia i zeznania, które złożył na etapie postępowania przygotowawczego wykorzystać i odczytać w trybie zastosowanym przez Sąd orzekający bez konieczności pouczania go i odbierania od niego oświadczenia.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

pkt I - uznanie sprawstwa i winy R. M.

pkt III - orzeczenie zakazu posiadania wszelkich zwierząt przez R. M. i B. M.;

pkt IV - orzeczenie nawiązek w kwotach po 2000 złotych od oskarżonych na rzecz Fundacji (...) w B.;

pkt V - zaliczenia na poczet orzeczonych kar pozbawienia wolności oskarżonym okresu ich zatrzymania w sprawie;

pkt VI - zwolnienie oskarżonych od obowiązku poniesienia kosztów sądowych i obciążenie wydatkami Skarbu Państwa.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Tak, jak wskazał Sąd odwoławczy w sekcji 3.2 niniejszego uzasadnienia prawidłowe ustalenia faktyczne uprawniały do uznania sprawstwa R. M. czynu z art. 35 ust. 1 w zw. ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt, którego dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa z art. 64 §1 k.k. Był bowiem karany za przestępstwo umyślne (art. 190 §1 k.k.), odbył karę w wymiarze wyższym niż 6 miesięcy, zaś czynu przypisanego zaskarżonym wyrokiem odpuścił się przed upływem 5 lat od zakończenia odbywania kary w poprzedniej sprawie (od 26 listopada 2017 roku do 14 marca 2018 roku i od 20 listopada 2020 roku do 8 marca 2021roku). Słusznie bowiem uznał Sąd meriti, że wyjaśnienia R. M., nieprzyznającego się do sprawstwa, nie polegają na prawdzie, nie można nie dostrzec, że są one nielogiczne i wewnętrznie niespójne, a przede wszystkim przeczą im pozostałe dowody, w tym zapis monitoringu, potwierdzający obecność tego oskarżonego na miejscu zdarzenia w (...) oraz jego reakcję na to, że G. B. psa utopił. Dowody, którymi dysponował Sąd orzekający, wbrew temu, co utrzymywał oskarżony R. M., jednoznacznie wskazywały, że słyszał co mówiła B. M., do czego ich namawiała, zaakceptował tę propozycję i w celu jej realizacji wyszedł z mieszkania oskarżonej wraz z G. B. i psem oraz widział co robił jego kolega z psem, akceptował to, a wręcz ponaglał go, by szybciej „sprawę dokończył” (k. 137). W tych okolicznościach wymierzona kara roku pozbawienia wolności oraz orzeczony zakaz posiadania zwierząt, jak też nawiązka na rzecz Fundacji (...) w B. stanowią właściwą reakcję prawnokarną.

Także ustalenia dotyczące sprawstwa i winy B. M. odnośnie obu przypisanych jej czynów, jak też uznania, iż odpuściła się ich w warunkach ciągu przestępstw należało zaaprobować, czemu dał wyraz Sąd ad quem w sekcji 3.2 tego uzasadnienia, analizując apelację osobistą oskarżonej. W okolicznościach tej sprawy zasadnie orzeczony został wobec oskarżonej zakaz posiadania wszelkich zwierząt przez maksymalny okres, tj. 15 lat, oraz wymierzona jej została nawiązka w kwocie 2000 złotych na rzecz tej samej fundacji, co w przypadku R. M.. Tym bardziej, iż stwierdzenie sprawstwa i winy obligowało Sąd orzekający do orzeczenia zarówno zakazu, jak i nawiązki.

Rozstrzygnięcia o zaliczeniu na poczet kary zasadniczej oraz zwolnienia oskarżonych od obowiązku poniesienia kosztów sądowych i jednoczesne obciążenie wydatkami Skarb Państwa, której w tej sprawie tymczasowo je ponosił, uznać należy za właściwe zastosowanie przepisów prawa karnego procesowego.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

pkt II - w zakresie wymiaru kary orzeczonej wobec oskarżonej B. M. za ciąg dwóch przestępstw określonych w ustawie o ochronie zwierząt, tj. podżegania do zabicia jej psa ze szczególnym okrucieństwem, jak też znęcania się nad tym psem ze szczególnym okrucieństwem przez okres kilku miesięcy (co najmniej od kwietnia 2021 roku do 16 października 2021r., jak wskazał to biegły lekarz weterynarii w swej opinii)

Zwięźle o powodach zmiany

B. M., co wykazał zgromadzony materiał dowodowy, dopuściła się dwóch występków, z których każdy zagrożony jest karą od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności, w krótkich odstępach czasu, z wykorzystaniem takiej samej sposobności zanim zapadł pierwszy choćby nieprawomocny wyrok, co do któregokolwiek z nich, zatem w warunkach określonych w art. 91 §1 k.k., co stanowiło podstawę wymierzenia jej jednej kary określonej w przepisie stanowiącym podstawę jej wymiaru dla każdego z tych przestępstw, z możliwością jej wymierzenia do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę. Sąd wymierzył oskarżonej karę 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności, wskazując iż nie znalazł żadnych okoliczności łagodzących a sama oskarżona nie wykazał pozytywnych przemyśleń i dążyła do tego, by jej psa zabito "w dowolny sposób".

Wskazuje jednakże Sąd odwoławczy, że w dacie wydania wyroku, brzmienie art. 53 §1 k.k. obligowało sąd, by wymierzył karę według swojego uznania, ale w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, jak też z uwzględnieniem okoliczności wskazanych w § 2 tego przepisu.

Tut. Sąd, podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, przedstawione w wyroku z 10 października 2023 roku (sygn. II AKa 305/23), ponieważ nie opowiada się za uproszczoną i wąsko pojętą prewencją ogólną w sensie odstraszenia surowymi karami potencjalnych sprawców przestępstw. Cele kary związane z prewencją ogólną wyrażają odmienną jej strategię, tj. strategię prewencji generalnej pozytywnej, społecznie integrującej, w miejsce odstraszającej. Celem tak rozumianej prewencji ogólnej jest wymierzenie takich kar, które utwierdzają w świadomości społecznej przekonanie o respektowaniu prawa, dają gwarancję skutecznego zwalczania przestępczości, tworzą atmosferę zaufania ludzi do obowiązującego systemu prawnego i potępienia, a nie współczucia dla ludzi, którzy to prawo naruszają. Innymi słowy, czynnikami decydującymi o takim działaniu prewencji ogólnej są nieuchronność kary, efektywność ścigania, szybkość jej orzekania i wykonania, przekonanie w świadomości społecznej o egzekwowaniu prawa, akceptacja orzeczonej kary, jako sprawiedliwej, a więc nie przekraczającej stopnia winy sprawcy.

Kiedy uwzględni się, że B. M. jest osobą starszą (ma obecnie 65 lat), dotychczas niekaraną, która funkcjonuje w dość specyficznym środowisku osób nadużywających alkoholu, jak też uwzględniając sposób, w jaki traktowała swego psa i do czego doprowadziła, to istotnie nie sposób dostrzec okoliczności, które mogłyby usprawiedliwiać jej decyzje i popełnione występki. Niemniej kara ma stanowić sprawiedliwą odpłatę, nie zaś odwet, i dlatego też w ocenie tut. Sądu odwoławczego kara izolacyjna roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności, właśnie z uwagi na cele tej kary, które ma osiągnąć w stosunku do sprawcy, stanowić będzie sprawiedliwe i wyważone jej ukaranie. Kara ma bowiem wytworzyć przeświadczenie o nieopłacalności popełniania przestępstw w przyszłości, przekonanie o tym, że każde przestępstwo jest karane odpowiednio surowo, a ponowne popełnianie podobnych czynów nieuchronnie prowadzić będzie do istotnego podwyższenia wymiaru kary ponad próg dolnego zagrożenia. Z tych też powodów kara została obniżona w stosunku do tej, orzeczonej w zaskarżonym wyroku.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt III

z uwagi na wynik postępowania odwoławczego, tj nieuwzględnienie apelacji prokuratora i oskarżonej, jak też brzmienie art. 636 §1 k.p.k. oraz po uwzględnieniu sytuacji materialnej i majątkowej oskarżonej B. M., Sąd odwoławczy zwolnił oskarżoną od obowiązku poniesienia kosztów sądowych związanych z jej apelacją, zaś wydatkami tego postępowania obciążył Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSO Agnieszka Połyniak

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokuratora Prokuratury Rejonowej w Świdnicy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

obraza art. 413 k.p.k. w zakresie redakcji części wstępnej wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy wskutek czego błędnie wskazane zostały czyny zarzucane oskarżonym B. M. i R. M.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

oskarżona B. M.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

w zakresie uznanie sprawstwa i winy obu przypisanych jej czynów, tj. z art. 18 §2 k.k. w zw. z art. 35 ust. 2 w zw. z ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt oraz z art. 35 ust. 1a w zw. z ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana