Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Górny

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 16 stycznia 2024 roku w Sieradzu

sprawy z powództwa U. L.

przeciwko Sądowi Rejonowemu w K.

o wyrównanie uposażenia sędziego w stanie spoczynku

na skutek apelacji pozwanego Sądu Rejonowego w K. od wyroku Sądu Rejonowego Sądu Pracy w Sieradzu z 29 września 2023 roku sygn. akt IV P 143/23.

oddala apelację.

Sygn. akt IV Pa 51/23

UZASADNIENIE

U. L., w pozwie skierowanym 21 marca 2023 roku przeciwko Sądowi Rejonowemu w K., wniosła o zasądzenie na jej rzecz kwoty 18.886,66 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po terminie wypłaty każdego zaniżonego miesięcznego uposażenia - do dnia zapłaty, tytułem niedopłaty należnego jej uposażenia w stanie spoczynku za okres od 1 stycznia 2021 roku do 31 stycznia 2023 roku. Nadto wniosła o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania według norm prawem przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty. W uzasadnieniu stanowiska powódka podała w szczególności, że z dniem 12 lipca 1996 roku została powołana na stanowisko Sędziego Sądu Rejonowego w K.. Stanowisko to zajmowała do przejścia w stan spoczynku z dniem 28 grudnia 2016 roku. W momencie przeniesienia w stan spoczynku jej wy nagrodzenie kształtowało się w V stawce wynagrodzenia zasadniczego. Ponadto przysługiwał jej 20 % dodatek za długoletnią pracę. Jako podstawę prawną roszczenia powódka wskazała art. 91 § l c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, kształtujący zasady wynagradzania sędziów. Wskazała przy tym, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt. 2 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Powódka odwołała się także do art. 12 ust. 1 ustawy z 29 grudnia 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021, art. 8 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022, art. 8 ust. 1 ustawy z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 i wskazała, że jej wynagrodzenie w spornym okresie za poszczególne lata zostało ustalone w oparciu o te przepisy zamiast w oparciu o art. 91 § l c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Powódka argumentowała o wątpliwości zastosowanych rozwiązań w zakresie ich zgodności z Konstytucją RP, przytaczając orzecznictwo i piśmiennictwo. Wskazała na kolizję tych przepisów z art. 91 § l c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz to, że odstąpienie od ukształtowanych zasad ustalania wynagrodzenia sędziów uzasadniano poprzez związek z sytuacją finansów publicznych, jednakże nie było incydentalne i miało charakter nieuzasadniony zwłaszcza w perspektywie podwyższenia w tym czasie wynagrodzenia osobom zajmującym kierownicze stanowiska państwowe, Prezydentowi RP, osobom wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, diet radnym, czy wypłatami tzw. 13. i 14. Emerytur.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o zawieszenie postępowania do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny sprawy o sygn. akt KI/23. Wniósł o obciążenie powódki w całości kosztami procesu oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że postępowanie w niniejszej sprawie winno ulec zawieszeniu. Obecnie przed Trybunałem Konstytucyjnym toczy się postępowanie w sprawie o sygn. akt K 1/23. Podmiotem inicjującym postępowanie jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego. Obejmuje ona wniosek „o stwierdzenie, że art. 8 i 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. z 2022, poz. 2666) są niezgodne z: art. 178 ust. 2 w zw. z art. 178 ust. 1 oraz art. 173 i art. 10 ust. 1 Konstytucji przez to, że naruszają gwarancję zapewnienia sędziom wynagrodzenia na poziomie odpowiadającym godności sprawowanego urzędu oraz zakresowi ich obowiązków, a tym samym naruszają gwarancję niezawisłości sędziowskiej stanowiącej warunek niezależnego wykonywania władzy sądowniczej; art. 2 w zw. z art. 178 ust. 2 Konstytucji w zakresie, w jakim naruszają zasadę ochrony praw nabytych oraz zaufania do państwa i stanowionego prawa polegającą na zastosowaniu arbitralnego sposobu wy znaczenia podstaw wynagrodzeń sędziowskich w 2023r.; art. 31 ust. 3 w zw. z art. 178 ust. 2 Konstytucji RP w zakresie, w jakim naruszają prawo sędziów do wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi obowiązków rozumiane jako podmiotowe prawo do ustalania wynagrodzenia na podstawie obiektywnych kryteriów, niezależnych od arbitralnej decyzji władzy ustawodawczej”. Pozwany wskazał ponadto, że przy uwzględnieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (Dz.U. 2022.1634 -tj. ze zm.) i z dnia 17 grudnia 2004r. (Dz. U. 2021.289 — tj. ze zm.) w ramach planowania i wykonaniu planów finansowych tut. Sądu za lata 2021 - 2023 nie przekazano tut. jednostce i nie zabezpieczono środków na wypłatę wynagrodzeń sędziów przy uwzględnieniu art. 91 § l c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. 2023.217-t.j. ze zm.) a obecnie, wobec rozwiązań szczególnych wynikających z ustaw okołobudżetowych tut. Sąd nie dysponuje możliwością zmiany w aktualnym planie finansowym, który stanowi podstawę gospodarki finansowej tut. jednostki, umożliwiającą przesunięcie środków i ich stosowne wygospodarowanie z przeznaczeniem na wypłatę podwyższonego wynagrodzenia. Wobec powyższego podstawą zawieszenia postępowania w niniejszej sprawie jest treść art. 177 § 1 pkt 3 ^{( 1)} k.p.c. Uzasadniając stanowisko, strona pozwana przedstawiła argumenty wskazujące na zgodność negowanych zapisów ustaw okołobudżetowych z ustawą zasadniczą. Odwołała się do argumentacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012r. w sprawie K 1/12, w którym wskazano na dopuszczalność wprowadzenia regulacji ograniczających wzrost wynagrodzeń sędziów motywowanych ważnym interesem publicznym w odniesieniu do sytuacji budżetowej Państwa. Powołała się także na tezy wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 lutego 201 Br. w sprawie C- 64/16, opubl. Legalis, zgodnie z którym artykuł 19 ust. 1 akapit drugi TUE należy interpretować w ten sposób, że zasada niezawisłości sędziowskiej nie stoi na przeszkodzie stosowaniu wobec członków Tribunal de Contas (trybunału obrachunkowego, Portugalia) ogólnych przepisów o obniżeniu wynagrodzeń, związanych z wymogami zlikwidowania nadmiernego deficytu budżetowego oraz z programem pomocy Unii Europejskiej. Nie można uznać, że przepisy prawa krajowego naruszają zasadę niezawisłości sędziowskiej, jeżeli nie zostały ustanowione konkretnie wobec członków organu sądowego, lecz mają charakter przepisów ogólnych, mających spowodować, że wszyscy członkowie krajowej służby publicznej będą mieć udział w oszczędnościach podyktowanych wymogami zmniejszenia nadmiernego deficytu budżetowego państwa. Pozwana wskazała, że obecnie przywołanymi ustawami okołobudżetowymi ustawodawca wprowadził rozwiązania adekwatne do uwarunkowań społeczno - gospodarczych, determinowanych w dużej mierze sytuacją epidemiczną, a obniżenie nominalnej wartości wynagrodzeń sędziów uzasadnione było wolą zachowania równowagi finansów Państwa i obawą przed przekroczeniem konstytucyjnego progu zadłużenia.

Sąd Rejonowy Sąd Pracy w Sieradzu, wyrokiem z 29 września 2023 roku zasądził od Sądu Rejonowego w K.na rzecz U. L. kwoty:

a)  416,79 zł (czterysta szesnaście złotych 79/100) tytułem wyrównania

uposażenia za miesiąc styczeń 2021 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lutego 2021 roku do dnia zapłaty;

b)  416,79 zł (czterysta szesnaście złotych 79/100) tytułem wyrównania

uposażenia za miesiąc luty 2021 r. z ustawowy mi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 marca 2021 roku do dnia zapłaty;

c)  416,79 zł (czterysta szesnaście złotych 79/100) tytułem wyrównania

uposażenia za miesiąc marzec 2021 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty;

d)  416,79 zł (czterysta szesnaście złotych 79/100) tytułem wyrównania

uposażenia za miesiąc kwiecień 2021 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 maja 2021 roku do dnia zapłaty;

e)  416,79 zł (czterysta szesnaście złotych 79/100) tytułem wyrównania

uposażenia za miesiąc maj 202 lr. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia

1 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty;

f)  416,79 zł (czterysta szesnaście złotych 79/100) tytułem wyrównania

uposażenia za miesiąc czerwiec 2021 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lip ca 2021 roku do dnia zapłaty;

g)  416,79 zł (czterysta szesnaście złotych 79/100) tytułem wyrównania

uposażenia za miesiąc lipiec 202lr. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty';

h)  416,79 zł (czterysta szesnaście złotych 79/100) tytułem wyrównania

uposażenia za miesiąc sierpień 202lr. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 września 2021 roku do dnia zapłaty;

i)  416,79 zł (czterysta szesnaście złotych 79/100) tytułem wyrównania

uposażenia za miesiąc wrzesień 2021 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 października 2021 roku do dnia zapłaty;

j)  416,79 zł (czterysta szesnaście złotych 79/100) tytułem wyrównania

uposażenia za miesiąc październik 202lr. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 listopada 2021 roku do dnia zapłaty;

k)  416,79 zł (czterysta szesnaście złotych 79/100) tytułem wyrównania

uposażenia za miesiąc listopad 2021 r. z ustawowy mi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty;

l)  416,79 zł (czterysta szesnaście złotych 79/100) tytułem wyrównania

uposażenia za miesiąc grudzień 2021 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty;

m)  1.021,59 zł (jeden tysiąc dwadzieścia jeden złotych 59/100) tytułem

wyrównania uposażenia za miesiąc styczeń 2022 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lutego 2022 roku do dnia zapłaty;

n)  1.021,59 zł (jeden tysiąc dwadzieścia jeden złotych 59/100) tytułem

wyrównania uposażenia za miesiąc luty ⁷ 2022 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 marca 2022 roku do dnia zapłaty ⁷;

o)  1.021,59 zł (jeden tysiąc dwadzieścia jeden złotych 59/100) tytułem

wyrównania uposażenia za miesiąc marzec 2022 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty;

p)  1.021,59 zł (jeden tysiąc dwadzieścia jeden złotych 59/100) tytułem

wyrównania uposażenia za miesiąc kwiecień 2022 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 maja 2022 roku do dnia zapłaty;

q)  1.021,59 zł (jeden tysiąc dwadzieścia jeden złotych 59/100) tytułem

wyrównania uposażenia za miesiąc maj 2022 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty;

r)  1.021,59 zł (jeden tysiąc dwadzieścia jeden złotych 59/100) tytułem

wyrównania uposażenia za miesiąc czerwiec 2022 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lipca 2022 roku do dnia zapłaty;

s)  1.021,59 zł (jeden tysiąc dwadzieścia jeden złotych 59/100) tytułem

wyrównania uposażenia za miesiąc lipiec 2022 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty;

t)  1.021,59 zł (jeden tysiąc dwadzieścia jeden złotych 59/100) tytułem

wyrównania uposażenia za miesiąc sierpień 2022 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 września 2022 roku do dnia zapłaty;

u)  1.021,59 zł (jeden tysiąc dwadzieścia jeden złotych 59/100) tytułem

wyrównania uposażenia za miesiąc wrzesień 2022 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 października 2022 roku do dnia zapłaty;

v)  1.021,59 zł (jeden tysiąc dwadzieścia jeden złotych 59/100) tytułem

wyrównania uposażenia za miesiąc październik 2022 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 listopada 2022 roku do dnia zapłaty;

w)  1.021,59 zł (jeden tysiąc dwadzieścia jeden złotych 59/100) tytułem

wyrównania uposażenia za miesiąc listopad 2022 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty;

x)  1.021,59 zł (jeden tysiąc dwadzieścia jeden złotych 59/100) tytułem

wyrównania uposażenia za miesiąc grudzień 2022 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty;

y)  1.601,62 zł (jeden tysiąc sześćset jeden złotych 62/100) tytułem wyrównania uposażenia za miesiąc styczeń 2023 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lutego 2023 roku do dnia zapłaty (pkt I),

- oddalił powództwo w pozostałej części (pkt II),

- nie obciążył pozwanego kosztami sądowymi (pkt III),

- wyrokowi w pkt I nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 12 349,93 zł (pkt IV).

Wyrok poprzedziły następujące ustalenia i rozważania sądu I instancji:

Z dniem 12 lipca 1996 roku powódka została powołana na stanowisko Sędziego Sądu Rejonowego w K.. Stanowisko to zajmowała do przejścia w stan spoczynku z dniem 28 grudnia 2016 roku. W momencie przeniesienia w stan spoczynku wynagrodzenie powódki kształtowało się w V stawce wynagrodzenia zasadniczego. Ponadto przysługiwał jej 20 % dodatek za długoletnią pracę. Sędziemu przechodzącemu lub przeniesionemu w stan spoczynku z powodu wieku, choroby lub utraty sił przysługuje uposażenie w wysokości 75% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat, pobieranych na ostatnio zajmowanym stanowisku (art. 100§2). W roku 2020, ustawodawca w ustawie z 19 listopada 2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020r. poz. 2400), zmodyfikował ustrojowy schemat kształtowania wynagrodzenia sędziego, określając (art. 8), że podstawę jego wyliczenia stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie z II kwartału roku 2019 ogłaszane w trybie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Analogiczne rozwiązanie - stanowiące odstępstwo od uzależnienia wysokości wynagrodzenia sędziego od przeciętnego wynagrodzenia za II kwartał roku poprzedniego - powielono w ustawie z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2022r. poz. 2445). W kolejnym roku, ustawodawca zdecydował się powiązać wysokość wynagrodzenia sędziego z kwotą 5444,42zł, wprost określoną w art. 8 ustawy z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

Wysokość miesięcznego uposażenia powódki, sędziego w stanie spoczynku, ustalona na podstawie ww. powołanych przepisów ustaw okołobudżetowych wynosiła w 2021 roku 10.888, 29 zł, w 2022 roku 11.363,58 zł, w 2023 roku 12.249,95 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie okoliczności bezspornych, strona pozwana nie kwestionowała okoliczności faktycznych, zasad obliczania wysokości wynagrodzenia przysługującego powódce oraz jego wysokości.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Art. 91 § l c ustawy z 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. 2023 roku poz. 217 ze zm.) stanowi, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawcie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2461), z zastrzeżeniem § l d. W § l d tego przepisu wskazano, iż jeżeli przeciętne wynagrodzenie o którym mowa w § l c, jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego — przyjmuje się podstawię ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w dotychczasowej wysokości. § 2 głosi, że wynagrodzenie zasadnicze sędziego określa się w stawkach, których wysokość ustala się z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego, o której mowa w § lc. Stawki wynagrodzenia zasadniczego na poszczególnych stanowiskach sędziowskich oraz mnożniki, służące do ustalenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego sędziów w poszczególnych stawkach, określa załącznik do ustawy. Nadto w § 6 wskazano, że w związku z pełnioną funkcją sędziemu przysługuje dodatek funkcyjny, a w § 7 zapisano, że wynagrodzenie sędziów różnicuje ponadto dodatek za długoletnią pracę, wynoszący, począwszy od szóstego roku pracy, 5% wynagrodzenia zasadniczego i wzrastający po każdym roku o 1%, aż do osiągnięcia 20% wynagrodzenia zasadniczego.

Na podstawie art. 100 § 2 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych sędziemu przechodzącemu w stan spoczynku z powodu wieku, choroby lub utraty sił przysługuje uposażenie w wysokości 75 % wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat pobieranych na ostatnio zajmowanym stanowisku. Art. 86 § 1 powołanej wyżej ustawy stanowi, że sędzia nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo- dydaktycznym lub naukowym w łącznym wymiarze nieprzekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków sędziego. Nadto w § 2 wskazano, że sędziemu nie wolno także podejmować innego zajęcia ani sposobu zarobkowania, które przeszkadzałoby w pełnieniu obowiązków sędziego, mogło osłabiać zaufanie do jego bezstronności lub przynieść ujmę godności urzędu sędziego. Dodatkowo zgodnie z § 3, sędzia nie może:

1)  być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego;

2)  być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółdzielni;

3)  być członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą;

4)  posiadać w spółce prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10% kapitału zakładowego;

5)  prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem bądź pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.

Sąd pierwszej instancji zauważył, że w sprawie osią sporu było to, w jaki sposób ustalone zostało uposażenie sędziego w stanie spoczynku. Niekwestionowanym było, iż powódka z racji stażu pracy i pełnionej służby w spornym okresie miała prawo do 75 % uposażenia kształtowanego według stawki V i przypisanego jej mnożnika 2,50 stosownie do załącznika do ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku (Dz. U. z 2023 r. poz. 217), uwzględniającego 20 % dodatek za długoletnią pracę. Zasadniczą kwestią było w niniejszej sprawie jednakże to, jaki akt prawny jest podstawą dla ustalania podstawy wynagrodzenia zasadniczego sędziego. Nadmienić wypada, że dotychczasowy sposób ustalania tego wynagrodzenia związany jest z wejściem w życie ustawy z dnia 20 marca 2009 roku o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, która to ustawa uzależniła jego wysokość od przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale roku poprzedzającego rok, dla którego ustalane jest wynagrodzenie i stosownego mnożnika. Co również warte zauważenia, podobne regulacje odnosiły się także do prokuratorów i prowadziły do zabezpieczenia finansowego tych dwóch grup zawodowych niezależnie od sytuacji gospodarczej kraju, wprowadzając dodatkowo, jak ma to miejsce w art. 91 § l d Prawa o ustroju sądów powszechnych zapis, że jeżeli tak wskazane przeciętne wynagrodzenie jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego — przyjmuje się za podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w dotychczasowej wysokości. Praktyka prowadząca do odstąpienia od tak określonej podstawy wynagrodzenia miała miejsce już w 2020 roku, kiedy to w art. 12 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 ustalono, że podstawą dla ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziów w 2021 roku będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w II kwartale 2019 roku, a więc rok wcześniej niż powinno to mieć miejsce. Podobna sytuacja wydarzyła się w 2021 roku, kiedy to art. 8 ust. 1 ustawy' 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 jako podstawę kształtowania wynagrodzeń sędziów w 2022 roku określono przeciętne wy nagrodzenie z II kwartału 2020 roku powiększone o kwotę 26,00 złotych, co odpowiadało procentowemu wzrostowi świadczenia o 4,6% jak dla pracowników sfery' budżetowej. W 2022 roku zabieg powtórzono i w ustawie z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 wskazano w art. 8 ust. 1, że za podstawę ustalenia wy nagrodzenia zasadniczego sędziów w 2023 roku przyjąć należy kwotę 5.444,42 złotych przy przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu w tym czasie w II kwartale roku 2022 poprzedzającego ogłoszonym w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2022 roku w wysokości 6.156,25 złotych. Widoczna jest zatem sprzeczność między regulacjami wskazanymi w ustawie Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz poszczególnych ustawach o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej w latach 2021, 2022, 2023. W sytuacji takiej rozważyć należy, czy zastosowanie winna mieć zasada lexposteriori derogał legi priori czy taki sposób zmiany wysokości wynagrodzeń sędziów jest zgodny z przepisami konstytucyjnymi. W ocenie Sądu Rejonowego, niezasadnym byłoby zawieszenie postępowania i kierowanie pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego — zwłaszcza biorąc pod uwagę obserwowaną w ostatnim czasie ograniczoną zdolność tego organu do wydania decyzji w rozsądnym czasie, co naruszać by mogło prawo strony do rozpoznania sprawy' w takim właśnie rozsądnym czasie. Wyraźnego podkreślenia wymaga przy tym, że w tej sprawie nie ma miejsca orzekanie o zgodności ustaw z Konstytucją, ale ocena konstytucyjności przepisu stosowanego w konkretnej sprawie i nie narusza to kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, laki sposób oceny konkretnego przepisu uznany został za dopuszczalny przez Naczelny Sąd Administracyjny (vide: wyrok z 20 lipca 2021 roku, sygn. akt II FSK 1832/16) oraz Sąd Najwyższy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2019 roku, sygn. akt II CSK 493/18), w sytuacji oczywistej niezgodność przepisu z Konstytucją. Odnieść należy się także do przywołanego przez stronę powodową wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012 roku, sygn. akt K 1/12. W sprawie tej badano zgodność art. 22 i art. 23 ustawy z dnia 22 grudnia 2011 roku o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej, które odnosiły podstawę ustalenia wy nagrodzenia zasadniczego sędziego oraz sędziego Sądu Najwyższego do przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2010 roku zamiast do przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2011 roku, z przepisami konstytucyjnymi. Powołano w niej art. 178 ust. 2 Konstytucji, który stanowi, że sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenia odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. W przywołanej ustawie ustalenie wynagrodzenia sędziów i prokuratorów we wskazany wyżej sposób miało stanowić rozwiązanie jednorazowe, zastosowane wobec trudnej sytuacji finansów publicznych w obliczu kryzysu. Co ważne, działania związane z czynieniem oszczędności dotyczyły nie tylko tych dwóch grup zawodowych lecz wiązały się także z szerokim wachlarzem dodatkowych, realnych działań mających skutkować oszczędnościami budżetowymi. Trybunał Konstytucyjny uznał jednoroczne "zamrożenie" wynagrodzeń sędziów za zgodne z Konstytucją, jednakże wyraźnie podkreślił jego incydentalny charakter, realnie trudną sytuację finansów państwa, potwierdzoną przez zewnętrzne instytucje unijne. Trybunał wyznaczył przy tym nieprzekraczalne dla władzy ustawodawczej i wykonawczej "warunki brzegowe", które winny zostać zachowane przy ustalaniu wynagrodzeń sędziów, wskazując w szczególności, że: wynagrodzenia sędziów winny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość ze strony władzy wykonawczej, zarówno wobec grupy zawodowej, jak w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnienie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy; wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej; wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wy nagrodzenie w sferze budżetowej. W trudnej sytuacji budżetu Państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami. Niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której mowa w art. 216 Konstytucji (przekroczenie konstytucyjnego limitu zadłużenia). Nadto podkreślono konieczność zachowania równowagi władzy sądowniczej, ustawodawczej i wykonawczej w demokratycznym państwie prawa i niedopuszczalność osłabiania jednej z nich. Dopuszczenie do wielokrotnego obniżania wynagrodzeń w taki sposób prowadzić może do utraty autorytetu takiej władzy z jednej strony i jej uzależnienia od innych władz z drugiej. Oceniając w tej perspektywie odstąpienie w latach 2020, 2021 i 2022 od przyjętych zasad ustalania wynagrodzeń prokuratorów i sędziów stwierdzić należało, że przepisy wprowadzające te ograniczenia nie spełniają warunku ich konstytucyjności. Za ograniczeniem wysokości wynagrodzeń tych dwóch grup zawodowych w kolejnych latach nie szły inne działania oszczędnościowe a wręcz przeciwnie — wprowadzono podwyżki dla grup reprezentujących władzę ustawodawczą i wykonawczą. Wprowadzenie ustaw)' z 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw skutkowało zmianami innych aktów prawnych i zwiększeniem wynagrodzenie osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, mi.in. diet radnych, wójtów /burmistrzów/ prezydentów miast, starostów, marszałków województwa, uposażenia Prezydenta RP. Na mocy natomiast rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe z dniem 1 sierpnia 2021 roku wprowadzono istotne podwyżki wynagrodzeń m.in. Prezesa i Wiceprezesów Rady Ministrów, Marszałków i Wicemarszałków Sejmu i Senatu, a także ministrów i innych organów centralnych, a w związku z treścią art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 9 maja 1996 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora wskazana regulacja spowodowała również znaczący wzrost uposażenia posłów i senatorów. Działania te pozostawały także w sprzeczności z szacunkami GUS w zakresie PKB, które za II kwartał 2021 roku wzrosło, tak jak w 2022 w opozycji do spadku z 2020 roku. Mimo deklarowanej trudnej sytuacji finansowej budżetu państwa uzasadniającej ograniczenia wynagrodzeń określonych grup zawodowych, kontynuowano wypłacanie dodatkowych świadczeń, tzw. 13 emerytur, a nawet w 2022 roku wprowadzono tzw. 14 emerytury. Mieć na uwadze należy także zasady ochrony praw nabytych i demokratycznego państwa prawnego. Zgodnie z art. 2 Konstytucji RP Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Immanentnie związany z tą zasadą jest obowiązek ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Adresaci norm prawnych mają prawo oczekiwać, że regulacja prawna nie zostanie zmieniona na ich niekorzyść w sposób arbitralny i zaskakujący (vide: wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 listopada 2015 roku, w sprawie K 1/14). Wspomnieć należy także o zasadzie pewności prawa chroniącej prawa słusznie nabyte, której istotą jest zapewnienie obywatelowi przewidywalności, co do obowiązujących norm prawnych i gwarancji, że przysługujące mu prawa będą chronione, a ich ograniczenia będą miały charakter wyjątkowy i będą miały miejsce jedynie w sytuacjach uzasadnionych. Nie sposób przy tym uznać za realne uzasadnienie wskazanej dla zmiany sposobu kształtowania wynagrodzeń sędziów trudnej sytuacji finansowej państwa w sytuacji, gdy ograniczając wynagrodzenia dwóch grup zawodowych reprezentujących jedną z trzech władz, wprowadza się podwyżki wynagrodzeń dla przedstawicieli dwóch pozostałych. Jest to oczywista niekonsekwencja, nosząca znamiona uznaniowości i dowolności zwłaszcza wobec powtarzalności stosowanego rozwiązania, które z incydentalnego stało się normą, gdyż podobny jak w 2021 i 2022 roku zabieg zastosowano również w 2023 roku wskazując przy tym sztywną kwotę nijak mającą się do przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2021 czy 2022 roku ogłoszonego przez Prezesa GUS. Wysokość tej kwoty uzasadniono z kolei procentowym wzrostem wynagrodzeń pracowników innych jednostek sfery budżetowej. Działanie takie nie znajduje uzasadnienia na gruncie w dalszymciągu obowiązującej ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, a czynienie wyłomów w ustawach poprzez wprowadzanie szczególnych rozwiązań stojących z nimi w sprzeczności w innych ustawach wprowadzonych później, czyniąc z incydentalnego zabiegu stałą zmianę, uznać należy za niedopuszczalne. Jeżeli celem ustawodawcy jest wprowadzenie stałych zmian winien on znowelizować adekwatne przepisy ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, tj. art. 91 i 9la, zgodnie z zasadami techniki prawodawczej, a nie czynić to w sposób epizodyczny i chaotyczny w innym akcie prawnym. Biorąc pod uwagę obecne brzmienie tych przepisów, za zasadną uznano ochronę prawa sędziego do wynagrodzenia w ustalanej zgodnie z tymi przepisami, obiektywnej wysokości, pozostającej w relacji do przeciętnego wynagrodzenia, a więc także zmiany wartości pieniądza i zmian mających miejsce w gospodarce.

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe okoliczności, w ocenie sądu pierwszej instancji, powództwo należało uznać za zasadne w całości. Pozwany nie negował wysokości żądania powódki, która ma prawo do godziwego uposażenia w stanie spoczynku, odpowiadającego godności urzędu, który sprawowała i zakresowi obowiązków, a także obejmujący ją zakaz dodatkowego zarobkowania wynikający z art. 86 ustawy o ustroju sądów powszechnych. Wysokość uposażenia U. L. ustalona na podstawie powyżej powołanych przepisów powinna wynosić w 2021 roku 11.305,08 zł, w 2022 roku 12.385,17 zł, w 2023 roku 13.851,57 zł. Zasadnym było zasądzenie różnicy pomiędzy wypłaconymi powódce kwotami, a należnymi: za 2021rok w kwocie po 416,79 zł x 12 miesięcy, tj. 5.001,48 zł, za 2022rok w kwocie po 1.021,59 zł x 12 miesięcy, tj. 12.259,08 zł, za styczeń 2023r. 1.601,62 zł. Z uwagi na to, że powódka domagała się za styczeń 2023r. zasądzenia kwoty 1.606,10 zł, a zgodnie z wyliczeniami księgowości strony pozwanej kwota ta wynosi 1.601,62 zł, powództwo w tym zakresie formalnie należało oddalić (ponad kwotę 1.601,62 zł). Nadto zostały zasądzone odsetki od dnia następującego po ustalonej dacie płatności uposażenia za każdy kolejny miesiąc biorąc pod uwagę treść art. 85 § 1 k.p. oraz art. 481 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Orzekając o kosztach postępowania zauważyć należy, że powódka z mocy art. 96 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zwolniona była od kosztów sądowych. Z kolei wydane rozstrzygnięcie co do zasady uzasadniało obciążenie pozwanej obowiązkiem ich zwrotu na podstawie art. 113 ust. 1 tej ustawy. Sąd uznał jednak za celowe zastosowanie unormowania art. 102 k.p.c. i odstąpienie od obciążania pracodawcy tymi kosztami. W rozpatrywanej sprawie to nie błąd pracodawcy, czy brak po jego stronie środków finansowych spowodował niewypłacenie uposażenia w prawidłowej wysokości. Ustalenie wysokości uposażenia nie było skutkiem decyzji pracodawcy. Pozwany, jako dysponent środków budżetowych przekazanych na realizację wynagrodzeń, dysponował w tym zakresie kwotami odniesionymi do wartości ustalonych ustawami okołobudżetowymi. Z tego względu Sąd stwierdził, że nie należy obarczać pozwanego sankcja finansową i obciążać go koltami sądowymi, tym bardziej mając na uwadze potencjalną liczbę spraw o uposażenia sędziów i sędziów w stanie spoczynku. Zgodnie z art. 477 ² §1 k.p.c., zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Przepis art. 334 § 4 i art. 335 § 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio; nie stosuje się przepisu art. 335 § 2. Z tego względu nadano wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 12.349,93 zł.

Z rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego w części, tj., co do punktów I i IV, nie zgodził się pozwany i wywiódł apelację oraz zażalenie, gdzie zarzucił:

1.  Naruszenie przepisów procesowych, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez przyjęcie, że podstawę ustalenia i wypłaty uposażenia sędziego w stanie spoczynku, powódki U. L., za lata 2021 - 2023 stanowi art. 100 § 2 w zw. z art. 91 § l c ustawy z dnia 27 lipca 200lr. prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. 2023.217 - t.j. ze zm.), a nie przepisy:

a)  w roku 2021 - art. 12 ustawy z dnia 19 listopada 2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej za rok 2021 (Dz. U. 2020.2400),

b)  w roku 2022 - art. 8 ustawy z dnia 17 grudnia 202lr. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej za rok 2022r. (Dz. U. 2021.2445),

c)  w roku 2023 - art. 8 ustawy z dnia 1 grudnia 2022r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej za rok 2023 (Dz. U. 2022.2666),

2. Naruszenie przepisów procesowych, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez niezasadne i bezpodstawne przyjęcie, iż uposażenie ustalone i przyznane przez pozwanego stronie powodowej według kryteriów oznaczonych w ustawach okołobudżetowych, które w latach 2021 - 2023 podlegało waloryzacji, jest uposażeniem niegodziwym i nieodpowiadającym godności urzędu sędziego w stanie spoczynku, w szczególności, że narusza zasadę niezawisłości sędziowskiej, zasadę równego traktowania określoną wart. 32 ust. 1 Konstytucji RP, zasadę zaufania obywatela do państwa, czy też zasadę ochrony praw nabytych,

3. W zakresie postanowienia w przedmiocie rygoru natychmiastowej wykonalności - naruszenie przepisów procesowych, tj. art. 477 ² § 1 k.p.c. w zw. z art. 335 § 1 zd. 1 k.p.c., poprzez ich błędne zastosowanie i nadanie z urzędu rygoru natychmiastowej wykonalności wyrokowi w stosunku do zasądzonego uposażenia na rzecz sędziego w stanie spoczynku, który nie posiada atrybutu pracownika, również przy uwzględnieniu art. 476 § 5 pkt 1 k.p.c., a orzeczona kwota pieniężna nie stanowi wynagrodzenia tego pracownika.

Mając na względzie podniesione zarzuty, apelujący wnosił o wstrzymanie na podstawie art. 396 k.p.c. wykonania zaskarżonego postanowienia w przedmiocie rygoru natychmiastowej wykonalności, o którym orzeczono w pkt IV wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu z dnia 29 września 2023r. w sprawie o sygn. akt IV P 143/23, do czasu rozstrzygnięcia zażalenia, zmianę pkt I. zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, uchylenie w całości pkt IV wyroku w przedmiocie rygoru natychmiastowej wykonalności, w tym przy zastosowaniu art. 395 § 2 k.p.c., ewentualnie uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji pozostawiając temu Sądowi kwestię rozstrzygnięcia o kosztach procesu, w tym kosztów za postępowanie apelacyjne. Pozwany wnosił również o zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów postępowania apelacyjnego i zażaleniowego według norm przepisanych, rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym, a w przypadku skierowania sprawy na posiedzenie jawne o przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność strony pozwanej, w przypadku oddalenia apelacji i zażalenia o nieobciążanie strony pozwanej w całości kosztami procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Apelujący uważa za dowolne i nieuzasadnione oraz niewynikające z zaofiarowanego przez stronę powodową materiału dowodowego twierdzenia Sądu 1 instancji, iż w warunkach motywowanych ważnym interesem publicznym odniesionym do sytuacji budżetowej Państwa w latach 2021 - 2023 nie jest możliwe kształtowanie uposażenia sędziów w stanie spoczynku według ustaw okołobudżetowych w miejsce rozwiązań wynikających z art. 91 § 1 c ustawy z dnia 27 lipca 200lr. prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. 2023.217 - t.j. ze zm.). Ponadto, że taka praktyka w stosunku do sędziego w stanie spoczynku narusza zasady niezawisłości sędziowskiej, a ponadto, że tak ustalone i przyznane świadczenie jest uposażeniem niegodziwym i nieodpowiadającym godności urzędu, a także, że narusza zasadę równego traktowania określoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, czy też zasadę zaufania obywatela do państwa oraz zasadę ochrony praw nabytych. W konsekwencji Sąd I instancji nie wykazał, iż strona pozwana przy ustalaniu i wypłacie uposażenia sędziego w stanie spoczynku winna odmówić zastosowania uznanych przez Sąd Rejonowy za niezgodne z Konstytucją RP regulacji ustaw okołobudżetowych oraz oznaczyć i przekazać uposażenie strony powodowej w oparciu o art. 100 § 2 w zw. z art. 91 § 1 c ww. ustawy.

Zdaniem skarżącego, zachowanie racjonalnej stabilności dochodów Państwa nie oznacza niemożliwości zmiany wynagrodzenia sędziego. W sytuacji kryzysu ekonomicznego w państwie zasada niezawisłości sędziów nie może być bowiem rozumiana jako uniemożliwiająca zmianę wynagrodzenia sędziów, tak długo jak taka zmiana pozostaje w racjonalnych proporcjach do sytuacji ją powodujących. Pozwany przypomniał, że w związku zagrożeniem zarażeniami wirusem SARS-CoV-2 oraz w celu zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania COYID-19 w dniu 20 marca 2020r. wprowadzono na terytorium RP stan epidemii, który obowiązywał do dnia 16 maja 2022r., kiedy wprowadzono stan zagrożenia epidemicznego, a dopiero w dniu 1 lipca 2023 r. - na terenie Polski został zniesiony stan zagrożenia epidemicznego spowodowany wirusem SARS- CoV-2 i zachorowaniami na COVID-19. Nie bez znaczenia dla kondycji budżetu Państwa w latach 2022 - 2023 pozostaje również trwająca od dnia 24 lutego 2022r. inwazja Rosji na Ukrainę. Z przywołanych faktów niewątpliwie wynika fakt zmniejszenia przychodów i znaczny wzrost wydatków budżetu Państwa. W ocenie skarżącego wprowadzone zmiany w ustalaniu uposażenia strony powodowej, sędziego w stanie spoczynku podyktowane były więc szczególnymi okolicznościami mającymi wpływ na sytuację budżetową kraju jako skutki pandemii COVlD-19 oraz rosyjskiej inwazja na Ukrainę i związana z nimi konieczność zabezpieczenia w budżecie państwa dodatkowych środków na pokrycie nieprzewidzianych i niezbędnych wydatków. Zatem brak wzrostu w pełnym wymiarze uposażeń sędziów w stanie spoczynku był w latach 2021 - 2023 motywowany ważnym interesem publicznym odniesionym do sytuacji budżetowej Państwa, natomiast skutki ustaw okołobudżetowych w latach 2021 - 2023 na wynagrodzenie sędziów można nadal uznać za ograniczone. Przepisy ustaw okołobudżetowych nie prowadzą bowiem do niższego wynagrodzenia sędziów w porównaniu z poprzednim latami, lecz do swoistego zmniejszenia pełnej waloryzacji wynagrodzenia sędziów w latach 2021 - 2023 poprzez odstąpienie od pełnej waloryzacji zgodnie z metodą przewidzianą w art. 91 § 1 c ww. ustawy. Należy ponadto uznać, że ustawy okołobudżetowe stosowane są w konkretnych latach budżetowych i nie mają trwałego charakteru, a ponadto zmiany te mają ogólny charakter. Ustawy okołobudżetowe przewidują ponadto identyczne szczególne rozwiązania dotyczące, obok wynagrodzenia sędziów sądów powszechnych, również wynagrodzenia sędziów Sądu Najwyższego i sędziów Trybunału Konstytucyjnego, a także wynagrodzenia prokuratorów oraz innych grup zawodowych, których wynagrodzenia finansowane są z budżetu państwa. Wprowadzone ustawy okołobudżetowe nie zmieniły przy tym stosowanego mnożnika ustalonego w załączniku do ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych (wynoszącego od 2,05 do 2,5 dla sędziów sądów rejonowych), do którego odnosi się art. 91 § 2 ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych, dodatku za długoletnią pracę oraz dodatku funkcyjnego, co zapewnia należyte uwzględnienie powagi urzędu sędziowskiego. Trzeba także zauważyć, że odnośnie kwestii, czy poziom wynagrodzenia sędziego wskutek zastosowania ustaw okołobudżetowych nadal odpowiada powadze urzędu sędziego (sędziego w stanie spoczynku) i wykonywanym przez niego funkcjom z uwzględnieniem kontekstu społeczno - gospodarczego, to kwota miesięcznego wynagrodzenia w latach 2021 - 2023 była nadal wyższa od dwukrotnego przeciętnego wynagrodzenia w Polsce. Ustalona tak wysokość wynagrodzenia sędziów nie pozostaje więc oderwana od rzeczywistości ekonomicznej i społecznej, a zwłaszcza od średniego poziomu życia w państwie, w którym wykonywany jest zawód sędziego. Pozwany Sąd ponownie powtórzył za wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2012r. w sprawie o sygn. akt K 1/12, opubl. Legalis, iż w obliczu kryzysu finansowego i w trosce o dobro wspólne, konieczny jest sprawiedliwy podział kosztów działań zmierzających do zwalczenia skutków kryzysu pomiędzy wszystkie grupy społeczne, a proponowany sposób „zamrożenia’' wynagrodzeń sędziów nie godzi w niezależność wymiaru sprawiedliwości. Zasada niezawisłości sędziowskiej nie stoi bowiem na przeszkodzie stosowaniu wobec sędziów ogólnych przepisów o obniżeniu wynagrodzeń, związanych z wymogami zlikwidowania nadmiernego deficytu budżetowego. Nie można uznać, że przepisy takie naruszają zasadę niezawisłości sędziowskiej, jeżeli nie zostały ustanowione konkretnie wobec członków organu sądowego, lecz mają charakter przepisów ogólnych, mających spowodować, że wszyscy członkowie krajowej służby publicznej będą mieć udział w oszczędnościach podyktowanych wymogami zmniejszenia nadmiernego deficytu budżetowego państwa - wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 lutego 2018r. w sprawie C-64/16, opubl. Legalis. W świetle wszystkich przedstawionych wyżej argumentów oraz braku negatywnego wpływu, który ma być wywierany na niezawisłość sędziowską przez zastosowanie przedmiotowych ustaw okołobudżetowych, należy stwierdzić, że nie można uznać za niedopuszczalne w szczególnym kontekście ograniczania wydatków budżetowych i wprowadzenia szczególnych rozwiązań zmniejszających podstawę ustalenia uposażenia dla sędziów w stanie spoczynku, w wyniku których podstawa ustalenia uposażenia sędziego w danym roku jest niższa, niż wynikałoby to z uprzednio stosowanego ogólnego systemu, o ile wypłacane uposażenie nadal odpowiada powadze urzędu sędziego i wykonywanym funkcjom sędziowskim.

Uwzględniając powództwo Sąd I instancji dopuścił się również naruszenia przepisów procesowych orzekając w przedmiocie rygoru natychmiastowej wykonalności, tj. art. 477 ² § 1 k.p.c. w zw. z art. 335 § 1 zd. 1 k.p.c. poprzez ich błędne zastosowanie i nadanie z urzędu rygoru natychmiastowej wykonalności wyrokowi w stosunku do zasądzonych należności na rzecz sędziego w stanie spoczynku, który nie posiada atrybutu pracownika, również przy uwzględnieniu art. 476 § 5 pkt 1 k.p.c., a orzeczona kwota pieniężna nie stanowi wynagrodzenia tego pracownika. Stosownie bowiem do treści art. 100 § 2 i 3 ustawy z dnia 27 lipca 200lr. prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. 2023.217 - t.j. ze zm.) sędziemu przechodzącemu w stan spoczynku z powodu wieku przysługuje uposażenie w wysokości 75% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat, pobieranych na ostatnio zajmowanym stanowisku. Uposażenie sędziego w stanie spoczynku nie stanowi więc wynagrodzenia zasadniczego sędziego zajmującego stanowisko sędziowskie, której to należności w razie jej zasądzenia w sporze w postępowaniu z zakresu prawa pracy należy nadać z urzędu rygor natychmiastowej wykonalności. W przedstawionych warunkach zaistniały podstawy do wstrzymania, na podstawie art. 396 k.p.c., wykonania zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia, a ponadto ujawniły się okoliczności do zastosowania art. 395 § 2 k.p.c. W przedmiocie orzekania o kosztach postępowania odwoławczego, w sytuacji oddalenia apelacji i zażalenia, apelant wnosił na podstawie art. 102 k.p.c., o zastosowanie reguł wynikających z zasady słuszności.

Powódka nie zajęła stanowiska co do wywiedzionej apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego oraz zażalenie są niezasadne, bowiem sąd pierwszej instancji wydał trafne rozstrzygnięcie, które znajduje oparcie w całokształcie niespornych okoliczności faktycznych sprawy. Zdaniem Sądu Okręgowego, na powyższe wskazuje uzasadnienie wyroku sądu pierwszej instancji, które posiada wszystkie elementy niezbędne, jak też dane pozwalające na kontrolę rozstrzygnięcia w granicach apelacji i zażalenia. W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy nie dopuścił się żadnej ze wskazanych postaci naruszenia prawa materialnego. W ocenie sądu odwoławczego, nie tracąc z pola widzenia treści Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 listopada 2023 roku sygn. akt K 1/23 (Dz. U. z 15 listopada 2023 roku poz. 2479), gdzie TK orzekł, że art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (pkt 1), art. 7 ustawy powołanej w punkcie 1 jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji (pkt 2), wszystkie zarzuty apelującego, i to również w odniesieniu do sędziego w stanie spoczynku, są chybione. Na potrzeby niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy w pełni akceptuje poglądy prawne i wykładnię stosowania prawa w zakresie wynagrodzenia sędziów, wyrażone przez Sąd Rejonowy. Przede wszystkim, jedynie i niepodważalnie, zasady ustalania wynagrodzeń sędziów sądów powszechnych, tu sędzi w stanie spoczynku, bowiem sędzią się jest, nie bywa, zostały uregulowane w art. 91-91 a w zw. z art. 100 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 365 z późn. zm.). Wysokość wynagrodzenia sędziów, zajmujących równorzędne stanowiska sędziowskie, różnicuje jedynie staż pracy lub pełnione funkcje (art. 91 § 1 u.s.p.). Art. 91 § lc cyt. ustawy statuuje zasadę, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53), z zastrzeżeniem § ld. Stosownie do § ld cytowanego przepisu, jeżeli przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w §lc, jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego - przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w dotychczasowej wysokości. Art. 91 § 2 u.s.p. stanowi, że wynagrodzenie zasadnicze sędziego określa się w stawkach, których wysokość ustala się z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego, o której mowa w §lc. Stawki wynagrodzenia zasadniczego na poszczególnych stanowiskach sędziowskich oraz mnożniki, służące do ustalenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego sędziów w poszczególnych stawkach, określa załącznik do ustawy. Sędziemu przechodzącemu lub przeniesionemu w stan spoczynku z powodu wieku, choroby lub utraty sił przysługuje uposażenie w wysokości 75% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat, pobieranych na ostatnio zajmowanym stanowisku (art. 100 § 2). Celem tych przepisów było uniezależnienie wysokości wynagrodzeń sędziów, mających odpowiadać godności urzędu (art. 178 ust. 2 Konstytucji), od wahań koniunktury gospodarczej, w tym przejściowych trudności finansowych kraju. Sędziowie, w tym powódka, sędzia mająca zasłużony status spoczynku, są jedyną grupą zawodową w Polsce, której Konstytucja gwarantuje prawo do wynagrodzenia „odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków”. Art. 178 ust. 2 ustawy zasadniczej wyznacza, chociaż w sposób mało precyzyjny, pewien konieczny standard, który musi być respektowany przez ustawodawcę przy ustalaniu ustawowych zasad wynagradzania sędziów (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2000 r., sygn. P 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 189). Powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem - chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, a dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantuje, że wynagrodzenie wzrośnie w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Celem wspomnianego mechanizmu jest nie tylko odniesienie wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika, ale i uniezależnienie procesu ich ustalania od ingerencji władzy wykonawczej i ustawodawczej, co zdaje się przeoczył pozwany Sąd. W 2020 roku, pomijając ww. przepisy ustrojowe, ustawodawca, w epizodycznej regulacji - ustawie z 19 listopada 2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020r. poz. 2400), zmodyfikował zagwarantowany schemat kształtowania wynagrodzenia sędziego, określając (art. 8), że podstawę jego wyliczenia stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie z II kwartału roku 2019 ogłaszane w trybie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Podobna regulacja znalazła się w ustawie z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2022r. poz. 2445). W kolejnym roku, ustawodawca zdecydował się powiązać wysokość wynagrodzenia sędziego, również w spoczynku, z kwotą 5444,42zł, wprost określoną w art. 8 ustawy z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023. Rację ma więc sąd pierwszej instancji, że w trzech kolejnych latach wprowadzono istotne i to niekorzystne z punktu widzenia sędziego, odstępstwa w zakresie kształtowania jego wynagrodzenia. Co ważne dla sprawy, ustawodawca nie dokonał jednoczesnych zmian w ustawie ustrojowej, w tym formalnie nie zawiesił i nie uchylił żadnego z zawartych w niej przepisów. Oczywistym jest również dla sądu odwoławczego, że w sytuacji wątpliwości dotyczącej mocy obowiązującej przepisów o sprzecznej treści, zawartych w aktach prawnych wydanych w różnym czasie i w wypadku, gdy przepisy późniejsze nie uchylają wcześniejszych, należy przyznać prymat przepisowi późniejszemu (lexposteriori derogat legi priori). Nie oznacza to jednakże, iż sąd pozbawiony jest prawa do oceny, czy „nowe” regulacje pozostają w zgodności z normami rangi konstytucyjnej. W ocenie Sądu Okręgowego, skoro Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, jej przepisy stosuje się bezpośrednio, zaś sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP), to istnieje możliwość samodzielnego dokonania przez sąd oceny zgodności przepisów ustawowych z Konstytucją na użytek rozpoznawanej sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2016 roku, III KRS 45/12, Lex nr 2288955). Obowiązkiem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości (art. 10 ust. 2 i art. 175 ust. 1 Konstytucji). Sędzia nie może stosować ustaw bez uwzględnienia kontekstu konstytucyjnego. W konsekwencji, w jednostkowej sprawie, sąd może odmówić stosowania przepisu ustawy lub rozporządzenia, jeżeli stwierdzi jego sprzeczność z prawem hierarchicznie wyższym. Nie narusza to kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, który ma inny przedmiot orzekania (art. 188 Konstytucji) - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2012 roku, III PK 87/11 LEX nr 1619703. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wywołuje ten skutek, że zakwestionowane przepisy tracą moc z chwilą wskazaną przez Trybunał, podczas gdy stwierdzenie takiej niezgodności przez sąd jest podstawą do odmowy zastosowania zakwestionowanego przepisu w toku rozpoznawania określonej sprawy, pomimo, że formalnie przepis ten pozostaje w systemie prawnym. Przy takim założeniu, ma rację sąd pierwszej instancji, że zmiana zasad wynagradzania i to w epizodycznych ustawach okołobudżetowych, jawić się musi jako oczywiście sprzeczna z art. 178 ust. 2 Konstytucji.

Powódka słusznie powołuje argumentację zawartą w uzasadnieniu do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 grudnia 2012 roku wydanego w sprawie K 1/12. Tamże, kwestionowaną ustawą okołobudżetową ustawodawca unormował podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego oraz sędziego Sądu Najwyższego (art. 22 ust. 1 i art. 23 ust. 1) w roku 2012, w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2010 r. Odstąpiono tym samym od ogólnej zasady ustalenia wynagrodzenia w korelacji do przeciętnego wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedniego. Trybunał podkreślił, że w demokratycznym państwie prawa, opartym na trójpodziale władz, nie jest dopuszczalne, by jedna z nich, była przez pozostałe władze osłabiana, co mogłoby w konsekwencji prowadzić do uzależnienia od pozostałych władz i obniżać jej autorytet. Wskazano w szczególności, że zamrożenie wynagrodzeń może być tolerowane tylko wyjątkowo i nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką, jak w niniejszej sprawie. Nawiązując do powyższego, należy zaakceptować pogląd Sądu Rejonowego, że nie do pogodzenia z wartościami konstytucyjnymi pozostaje trzykrotne odstąpienie przez ustawodawcę od ustrojowego modelu wynagradzania sędziów. Takie działanie władzy ustawodawczej całkowicie przeczy zasadzie z art. 178 Konstytucji.

Ma również rację sąd pierwszej instancji twierdząc, że wskazana niekorzystna zmiana w zakresie wynagradzania sędziów w latach 2020 -2023, nie daje pogodzić się z art. 2 Konstytucji. Zgodnie z jego treścią, Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. W świetle tej zasady, adresaci norm prawnych mają prawo oczekiwać, że regulacje prawne nie będą zmieniane na ich niekorzyść w sposób arbitralny, w oderwaniu od innych uchwalanych w tym samym okresie regulacji prawnych. Co ważne, z jednej strony prawodawca odchodzi od ukształtowanych, stabilnych zasad wynagradzania sędziów, z drugiej zaś podwyższa uposażenia innych grup zawodowych, jak to przytoczył sąd meriti.

Ostatecznie, Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że przepisy okołobudżetowe, stanowiące podstawę wypłacanych powódce uposażeń w roku 2021, 2022 i 2023, są sprzeczne z art. 178 ust. 2 i art. 2 Ustawy Zasadniczej, a wprowadzenie ewentualnych zmian winno nastąpić tylko i wyłącznie w drodze nowelizacji ustawy ustrojowej, nie zaś w oparciu o epizodyczne, z istoty jednorazowe regulacje okołobudżetowe. Trybunał Konstytucyjny, w powołanym na wstępie wyroku z 8 listopada 2023 roku, zajął tożsamy pogląd na wysokość wynagrodzenia sędziów w roku 2023. Przedmiotem zainteresowania Trybunału była podobna konstrukcja prawna, tj. regulacja ujęta w kolejnej czasowo ustawie, ustawie z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

Nawiązując do uzasadnienia apelacji należy dodatkowo wskazać, że sąd odwoławczy nie neguje i nie pozbawia ustawodawcy prawa do kształtowania wynagrodzenia osób zatrudnionych w szeroko rozumianej sferze publicznej, w tym sędziów i sędziów o statusie spoczynku. Jednakże, wprowadzenie ewentualnych zmian winno nastąpić w drodze nowelizacji ustawy ustrojowej, nie zaś w oparciu o epizodyczne, z istoty swej jednorazowe regulacje okołobudżetowe. W rezultacie powyższych rozważań Sąd Rejonowy prawidłowo uznał za uzasadnione wyrównanie powódce uposażenia zgodnie z brzmieniem art.91-91a w zw. z art. 100 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001r. Prawo o ustroju sądów powszechnych.

W konsekwencji powyższego, na podstawie art. 385 k.p.c., sąd odwoławczy oddalił apelację pozwanego jako bezzasadną i to również w zakresie rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego, zawartego w punkcie IV zaskarżonego wyroku z 29 września 2023 r. w przedmiocie nadanego rygoru natychmiastowej wykonalności. Nadanie z urzędu rygoru natychmiastowej wykonalności wyrokowi w stosunku do zasądzonego uposażenia na rzecz sędziego w stanie spoczynku było zasadne. Apelujący myli pozycję emeryta poprzednio zajmującego inne stanowisko niż sędzia, z pozycją sędziego przechodzącego w stan spoczynku z powodu wieku. Poza wysokością uposażenia, taka osoba dalej jest sędzią z pełnymi konsekwencjami. Jedynie, stosownie do treści art. 100 § 2 i 3 ustawy z dnia 27 lipca 200lr. prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. 2023.217 - t.j. ze zm.), sędziemu przechodzącemu w stan spoczynku z powodu wieku przysługuje uposażenie w wysokości 75% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat, pobieranych na ostatnio zajmowanym stanowisku. W zakresie zarzutu, uposażenie sędziego w stanie spoczynku należy traktować analogicznie jak wynagrodzenie czynnego sędziego zajmującego stanowisko sędziowskie, którego należnościom, w razie zasądzenia w sporze w postępowaniu z zakresu prawa pracy, należy nadać z urzędu rygor natychmiastowej wykonalności.