Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

11 października 2023 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sławomir Matusiak

Protokolant: st. sekr. sąd. Ewelina Kubiczak- Kleśta

po rozpoznaniu na rozprawie 11 października 2023 roku w Sieradzu

odwołania E. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z 5 czerwca 2023 r. Nr (...)

w sprawie E. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o datę początkową wypłaty ekwiwalentu za deputat węglowy

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje E. K. (1) prawo do deputatu węglowego górniczego od 9 marca 2020 roku.

Sygn. akt IV U 394/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 05.09.2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił E. K. (1) prawa do wyrównania deputatu węglowego do renty rodzinnej po zmarłym E. K. (2) za okres sprzed 01.05.2023r.

Odwołanie od decyzji organu rentowego złożyła E. K. (1), wnosząc o przyznanie prawa do dodatku węglowego górniczego od 01.04. (...)., tj. od daty przyznania prawa do renty rodzinnej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z argumentacją jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 28.11.1997 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał E. K. (2) emeryturę górniczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 01.02.1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (Dz.U. z 1995 r. Nr 30 poz. 154 ze zm.). W związku w wejściem w życie rozporządzenia Ministra Gospodarski z dnia 30.04.1999 r. w sprawie szczegółowych zasad przyznawania ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla i wypłacania tego ekwiwalentu oraz zasad refundowania kosztów deputatu węglowego i rent wyrównawczych (Dz.U. Nr 42 poz. 427), dotychczasowy pracodawca przekazał organowi rentowemu wniosek E. K. (2) jak emeryta, który złożył oświadczenie wyrażające zgodę na wypłacenie przez ZUS ekwiwalentu pieniężnego za należny deputat węglowy. Decyzją z dnia 29.09.2000 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w oparciu w ww. rozporządzenie z 30.04.1999 r. podjął wypłatę od 01.01.2000 r. ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla. W okresie od 01.01.2002 r. w związku z przepisami ustawy z dnia 26..11.1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych (Dz.U. Nr 162 poz. 1112 ze zm.) realizacja uprawnień d bezpłatnego węgla została przejęta przez pracodawcę, w związku z czym od marca 2002 r. ZUS wstrzymał wypłatę ekwiwalentu. W związku ze złożeniem w dniu 20.10.2004 r. wniosku o wypłacenie oprócz świadczenia emerytalnego również ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla, przysługującego emerytom i rencistom, opartego o art. 20 ustawy z dnia 28.11.2003 r. o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006 (Dz.U. Nr 210 poz. 2037) i rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.02.2004 r. w sprawie dotacji na restrukturyzację zatrudnienia w przedsiębiorstwach górniczych, szczegółowych zasad przyznawania i wypłacania ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla oraz refundowania kosztów deputatu węglowego naturze i rent wyrównawczych (Dz.U. Nr 25 poz. 223), decyzją z dnia 22.10.2004 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. podjął wypłatę dla E. K. (2) ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla.

E. K. (2) zmarł 09.03.2020r. W dniu 10.03.2020r. E. K. (1), ur. (...), złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniosek o rentę rodzinną po zmarłym mężu E. K. (2). Decyzją z dnia 15.04.2020 r. organ rentowy przyznał E. K. (1) rentę rodzinną od 09.03.2020 r., tj. od dnia śmierci zmarłego. Wysokość renty rodzinnej ustalono jako 85% świadczenia osoby zmarłej. W dniu 24 maja 2023 r. E. K. (1) zwróciła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o wyjaśnienie nieuwzględnienia w wysokości renty rodzinnej ekwiwalentu za deputat węglowy górniczy, wypłacanego E. K. (2). Decyzją z dnia 05.06.2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z 24 maja 2023r. przyznał E. K. (1) dodatek węglowy górniczy od 01.05.2023r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. We wniosku z dnia 14.08.2023r. E. K. (1) wniosła o wypłacenie zaległego ekwiwalentu pieniężnego z tytułu deputatu węglowego. Zaskarżoną decyzją z 05.09.2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił E. K. (1) prawa do wyrównania deputatu węglowego za okres sprzed 01.05.2023r. renty rodzinnej po zmarłym E. K. (2). Organ wskazał, iż świadczenie wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Brak podstaw do wyrównania dodatku węglowego od dnia przyznania renty rodzinnej wynika zaś z faktu, iż dodatek węglowy po zmarłym mężu został przyznany od miesiąca w którym zgłoszono wniosek, tj. od 1 maja 2023r.

(wnioski, powiadomienia, decyzje w aktach ZUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na uwzględnienie. Na wstępie należy wskazać, iż stan faktyczny nie był sporny, a rozbieżność między stronami dotyczyła kwestii prawnych. Wnioskodawczyni zakwestionowała datę przeliczenia renty rodzinnej z uwzględnieniem ekwiwalentu za deputat węglowy górniczy, wskazując, że powinna otrzymywać ww. ekwiwalent od momentu przyznania prawa do renty. Organ rentowy stanął zaś na stanowisku, iż konieczny był w tym przedmiocie osobny wniosek - o wypłatę renty wraz z ekwiwalentem. Podstawę wypłacania E. K. (2) ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla stanowił art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego (Dz.U.2022.1309 t.j.), stanowiący iż byłemu pracownikowi kopalni postawionej w stan likwidacji przed dniem 1 stycznia 2007 r., uprawnionemu do bezpłatnego węgla, który uzyskał emeryturę lub rentę przed tym dniem, jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zwany dalej "ZUS", oprócz emerytury lub renty, ekwiwalent pieniężny (por. odesłanie, wynikające z art. 27 ww. ustawy) . Ust. 7 powołanego art. 12 stanowi, iż ekwiwalent pieniężny przysługuje również osobie, która po dniu wejścia w życie ustawy uzyska prawo do renty rodzinnej po emerycie lub renciście, który pobierał ekwiwalent pieniężny wypłacany przez ZUS. Powołany przepis oznacza, iż E. K. (1) jako osoba uprawniona do renty rodzinnej po E. K. (2) ipso iure nabyła także prawo ekwiwalentu pieniężnego z tytułu bezpłatnego węgla, który wraz ze świadczeniem emerytalnym był wypłacany jej zmarłemu mężowi. Oznacza to, iż ekwiwalent pieniężny przysługiwał wnioskodawczyni po upływie okresu, za który został wypłacony emerytowi, co w stanie faktycznym sprawy oznacza, że powinien być naliczony przez ZUS z urzędu decyzją od dnia nabycia prawa do renty rodzinnej. Odnosząc się do wskazanych w zaskarżonej decyzji przepisów ustawy emerytalnej, których zastosowanie w niniejszej sprawie miało uzasadniać przyznanie wnioskowanego ekwiwalentu od miesiąca złożenia wniosku to należy zaznaczyć, iż ustawa o emeryturach i rentach z FUS wymienia świadczenia, do których ma zastosowanie i pośród nich nie ma dodatku w postaci ekwiwalentu pieniężnego za węgiel. Oznacza to, że zamiarem ustawodawcy nie było poddanie przedmiotowego świadczenia regulacjom wynikającym z ustawy emerytalnej. Prawo do przedmiotowego świadczenia zostało unormowane w odrębnej ustawie, tj. ustawie o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego z dnia 7 września 2007 r., czyli w akcie prawnym spoza zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, co nie uzasadnia możliwości analogicznego stosowania w sprawie o ekwiwalent pieniężny przepisów o emeryturach i rentach z FUS. Pominięcie ekwiwalentu pieniężnego przy przyznaniu renty rodzinnej E. K. (1) stanowiło zatem błąd organu rentowego co oznacza, iż w sprawie nie ma także nie ma zastosowania art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (por. wyrok SA w Łodzi z dnia 2 sierpnia 2019 r. III AUa 86/19 LEX nr 2754711). Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.