Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

29 listopada 2023 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Wawrzyniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 listopada 2023 roku w Sieradzu

odwołania E. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z 20 września 2023 r. Nr (...)

w sprawie E. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o rekompensatę

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje E. G. prawo do rekompensaty
z tytułu pracy w szczególnych warunkach od 23 sierpnia 2023 roku.

Sygn. akt IV U 455/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20.09.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał E. G. emeryturę od dnia 23.08.2023r. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem ich waloryzacji, podzielona przez średnie dalsze trwanie życia. Odmawiając przyznania prawa do rekompensaty organ wskazał, iż wnioskodawca nie udowodnił do dnia 31.12.2008 r. 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jako pracy w szczególnych warunkach Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uznał zatrudnienia od 01.10.1990 r. do 30.09.1999 r. w Gminnej Spółdzielni (...) w K., ponieważ ubezpieczony był zatrudniony jako kierownik piekarni a nie piekarz. Zwrócono uwagę, iż zakres obowiązków kadry kierowniczej w zakładzie wykracza poza osobiste i bezpośrednie dozorowanie czy kontrolę poszczególnych procesów produkcyjnych, przez co nie jest możliwe aby pracownik kadry kierowniczej zakładu – wyższego szczebla – pracował stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach robotniczych wymienionych w wykazie.

W odwołaniu od powyższej decyzji E. G. wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Odwołujący podniósł, iż w spornym okresie zatrudnienia był przede wszystkim robotnikiem – piekarzem, w ramach dodatkowych obowiązków, wynikających z pełnienia funkcji kierownika bezpośrednio kontrolował prawidłowość całego procesu wypieku pieczywa, zaś do jego obowiązków nie należały kwestie związane z zabezpieczeniem surowców do produkcji oraz sprawy kadrowo- organizacyjne.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, z argumentacją jak w zaskarżonej decyzji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za udokumentowany okres zatrudnienia w szczególnych warunkach od 01.01.1982 r. do 30.09.1991 r., wynoszący 9 lat i 9 miesięcy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. G., ur. (...), w dniu 04.08.2023r. złożył wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą. Do wniosku zostało załączone świadectwo wykonywania pracy w szczególnym charakterze lub szczególnych warunkach, stwierdzające iż E. G. był zatrudniony w Gminnej Spółdzielni (...) w K. od 01.01.1982 r. do 31.05.2004 r. a w okresie od 01.01.1982 r. do 30.09.1999 r. wykonywał pracę piekarza, wymienioną w wykazie A dziale X poz. 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Z załączonego do akt kapitałowych świadectwa pracy wynika, iż E. G. był zatrudniony w Gminnej Spółdzielni (...) w K. od 01.01.1982 r. do 30.09.1999 r. i od 01.04.2000 r. do 30.04.2002 r. w pełnym etacie a od 01.10.1999 r. do 31.03.2000 r. i od 01.05.2002 r. do 31.05.2004 r. w ¾ etatu; w dokumencie określono stanowisko pracownika jako piekarz a od 01.10.1991 r. do 31.01.2002 r. jako kierownik piekarni. Z angaży płacowych E. G. wynika, iż pracodawca w okresie od 01.10.1991 r. powierzał mu obowiązki kierownika piekarnik oraz piekarza, przyznając prawo do dodatku szkodliwego.

W dniu 4 sierpnia 2023r. E. G. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą. Decyzją z dnia 20.09.2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał E. G. emeryturę, odmawiając przyznania rekompensaty.

(wnioski, świadectwa pracy, decyzje w aktach ZUS, angaże k. 5-17 akt sprawy )

W latach 1990-1999 r. piekarnia (...) w K. zatrudniała przeciętnie czterech piekarzy, pracujących na dwie zmiany w dwuosobowych obsadach. Spośród pracujących na zmianie jeden pracownik zajmował stanowisko stołowego, zajmując się przygotowaniem surowca, wyrobieniem i uformowaniem ciasta; drugi z pracowników wykonywał obowiązki piecowego, polegające na umieszczeniu form ciasta w piecu, kontroli procesu wypieku i wyjęciu gotowego wyrobu. Zajmując stanowisko kierownika piekarni E. G. pracował na swojej zmianie jako piecowy, wykonując obowiązku pracownika produkcji w takim samym zakresie jak drugi pracownik pracujący na tej samej zmianuje. Dodatkowe obowiązku wnioskodawcy jako kierownika piekarni polegały na sprawdzeniu i następnie akceptacji przygotowanych przez referenta spółdzielni okresowych zestawień wyprodukowanego pieczywa; czynności te, zajmujące wnioskodawcy do dwóch godzin w okresach 2-3 dniowych, E. G. wykonywał przed podjęciem lub po zakończeniu pracy, związanej z wypiekiem pieczywa.

(zeznania z dnia 29.11.2023r.: J. G. od 00:02:33 do 00:09:31 minuty, R. L. od 00:09:57 do 00:15:10 minuty, E. G. od 00:15:17 do 00:19:49 minuty).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach organu rentowego, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron oraz w oparciu o zeznania świadków i samego odwołującego. Zeznania te Sąd uznał za wiarygodne, gdyż były one rzeczowe, logiczne, korespondujące z treścią powołanej w sprawie dokumentacji.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie E. G. należało uznać za uzasadnione. Wraz z wnioskiem o emeryturę ubezpieczony wniósł o przyznanie rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Zasady nabywania prawa do rekompensaty reguluje ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U.2023.164 t.j.). Zgodnie z treścią art.21 ust.1 tej ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Ust. 2 art.21 stanowi, iż rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Tryb ustalenia prawa do rekompensaty określa art.23 ww. ustawy o emeryturach pomostowych . Zgodnie z ust.1 tego artykułu ustalenie rekompensaty następuje wyłącznie na wniosek ubezpieczonego ubiegającego się o emeryturę. Rekompensata nie jest samodzielnym świadczeniem wypłacanym z systemu ubezpieczeń społecznych, jest przyznawana w formie dodatku do kapitału początkowego, ustalanego na zasadach przewidzianych w art.173 i art.174 ww. ustawy o emeryturach i rentach. Nie jest wypłacana ubezpieczonemu bezpośrednio jak świadczenia emerytalne, ale zwiększa wartość kapitału początkowego i tym samym wpływa na wysokość emerytury. Rekompensata zgodnie z definicją zawartą w art.2 punkt 5 ww. ustawy o emeryturach pomostowych jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

1) utrata możliwości przejścia na emeryturę w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 roku (w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 roku a przed 1 stycznia 1969 roku) podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie,

2) niespełnienie warunków uzyskania prawa do emerytury pomostowej,

3) legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS, czyli art.32, 33, 39, 40 i 50 c,

4) nieuzyskanie prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Prawo do uzyskania rekompensaty mają osoby urodzone po 1948 roku, które przed 1 stycznia 2009 roku wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2008 roku.

Zgodnie z treścią art.32 ust.1, 1a i ust.2 ww. ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2022.504 t.j.), ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust.2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art.27 ust.2 i 3. Przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust.1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art.32 ust.4 ww. ustawy o emeryturach i rentach wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01, OSNAP 2002/10/243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949). Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§2 ust.1 ww. rozporządzenia). Zgodnie z §4 ust.1 ww. rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w również w okresie pełnienia funkcji kierownika piekarni GS (...)w K. w okresie od 01.10.1990 r. do 30.09.1999 r. ubezpieczony wykonywał prace w warunkach szczególnych w rozumieniu powołanych wyżej przepisów. Wątpliwości organu rentowego budziło zatrudnienie odwołującego na stanowisku kierownika piekarni. Jednak w wyniku analizy zakresu czynności dokonanej przy uwzględnieniu specyfiki piekarni działającej w ramach GS (...), ilości zatrudnionych pracowników, Sąd doszedł do przekonania, iż istnieją wystarczające podstawy do przyjęcia, iż jako kierownik piekarni odwołujący również pracował w warunkach szczególnych, gdyż wykonywał prace piekarza. Przez cały okres zajmowania stanowiska kierownika piekarni odwołujący pracował jako piekarz. Natomiast czynności administracyjne, związane np. ze sporządzaniem wykazu wyprodukowanego pieczywa, ubezpieczony wykonywał poza godzinami pracy przy produkcji. Powyższe stanowiło wystarczającą podstawę również do uwzględnienia okresu od 01.10.1990 r. do 30.09.1999 r. do stażu pracy w warunkach szczególnych w związku z zapisem w wykazie A dziale X (rolnictwo i przemysł rolno - spożywczy) poz. 11 (prace przy wypieku pieczywa). Uwzględniony okres pracy w warunkach szczególnych wyniósł ponad wymagane 15 lat i uprawnia E. G. do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, w związku z czym Sąd Okręgowy na podstawie art.477 ^{( 14)}§2 k.p.c. orzekł jak w wyroku.