Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2023 roku

Sąd Rejonowy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w T.

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Alina Kordus-Krajewska

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2023 roku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z odwołania J. S.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnym

w związku z odwołaniem od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 17 stycznia 2023 roku

Zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 17 stycznia 2023r. w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. S. prawo do jednorazowego odszkodowania za 10 % uszczerbek na zdrowiu w wysokości 10330 zł (dziesięć tysięcy trzysta trzydzieści złotych).

Sędzia Alina Kordus-Krajewska

Sygn. akt IVU 51/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 stycznia 2023 r. znak: (...)-D..GO.5.2023 Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił ubezpieczonemu J. S. prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej, nie uznając zdarzenia, do którego doszło w dniu 24 lipca 2022 r. za wypadek przy pracy rolniczej.

Ubezpieczony J. S. złożył odwołanie od decyzji. Wskazał, że odświeżał się po obrządku krów , które miał potem doglądać także w nocy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu podano, że zgodnie z art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 208) jednorazowe odszkodowanie przysługuje ubezpieczonemu, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej. Za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z czynnościach życia codziennego stanowiłoby niczym nieusprawiedliwione uprzywilejowanie tej grupy zawodowej.

Stanowisko organu rentowego potwierdza także inny wyrok Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 lutego 2019 r. o sygn. akt I UK 436/17 (Legalis nr 1877738): Czynności związane wyłącznie z prowadzeniem gospodarstwa domowego przez rolnika lub domownika nie są czynnościami przy pracy rolniczej ergo zdarzenie mające związek z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, lecz bez związku z pracą rolniczą nie jest wypadkiem chronionym w art. 11 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 6 pkt 1, 3 i 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. W uzasadnieniu tego wyroku czytamy m.in.: Interpretacja prowadząca do rozciągnięcia ochrony na wszelkie działania umiejscowione w gospodarstwie rolnym lub domowym, mimo braku jakiegokolwiek ich związku z działalnością rolniczą (np. nieszczęśliwe wypadki przy codziennym sporządzaniu posiłków, sezonowym przetwarzaniu owoców i warzyw na własne potrzeby albo kontuzje podczas przyjęć weselnych, bójek sąsiedzkich itp.), jest nie do przyjęcia także na tle źródłowej definicji wypadku jako wypadku przy pracy, dla której charakterystyczny jest związek zdarzenia wypadkowego z wykonywaniem czynności pracowniczych.

Ponieważ w niniejszej sprawie nie została spełniona przesłanka bezpośredniego związku zdarzenia z pracą rolniczą, organ rentowy po zapoznaniu się z odwołaniem ubezpieczonego nie znajduje podstaw do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy rolniczej i w konsekwencji przyznania ubezpieczonemu prawa do jednorazowego odszkodowania.

Sąd ustalił co następuje:

Ubezpieczony J. S. prowadzi wraz z żoną gospodarstwo rolne 30 hektarowe. Hoduje krowy mleczne, uprawia także zboża i kukurydzę.

W dniu 24 lipca 2022r. ubezpieczony sam zajmował się gospodarstwem. Żona z uwagi na zabieg ginekologiczny z dnia 20 lipca 2022r. była osłabiona. W dniu 22 lipca 2022r. była wypisana ze szpitala i miała wystawione zwolnienie lekarskie do dnia 21 sierpnia 2022r.

Dowód: zeznania świadka A. S.- protokół elektroniczny z dnia 20 kwietnia 2023r. od 00:02:04, przesłuchanie ubezpieczonego J. S.- protokół elektroniczny z dnia 20 kwietnia 2023r. od 00:21:33,karta leczenia szpitalnego k.22

W dniu 24 lipca 2022r. ubezpieczony o 6.00 rozpoczął prace związane z udojem krów. Trzeba było także podgarniać odchody. Rano prace trwały do 9.00-9.30. Kolejny obrządek był o 16.00, trzeba było wypchnąć obornik , zrobić udój krów. Ubezpieczony po takich pracach mył się i zmieniał ubranie. Tak samo było po obrządku o godzinie 20.00. ubezpieczony zostawił brudne ubrania w kotłowni i poszedł się umyć do łazienki na piętrze. Przy wchodzeniu poślizgnął się i spadł z wysokości 3 metrów. W tym dniu ubezpieczony musiał doglądać także krowy , która miała się niedługo ocielić. Po upadku syn zawiózł ubezpieczonego do szpitala, a sam potem doglądał krowy, do której następnego dnia wezwano weterynarza.

Dowód: zeznania świadka A. S.- protokół elektroniczny z dnia 20 kwietnia 2023r. od 00:02:04, przesłuchanie ubezpieczonego J. S.- protokół elektroniczny z dnia 20 kwietnia 2023r. od 00:21:33, paszport bydła, dokumentacja z gabinetu weterynaryjnego k.23-27

Ubezpieczony złamał żebra V-X strony lewej z krwiakiem jamy opłucnowej. Skarżył się także po wypadku na bóle barku, głowy i kręgosłupa.

Schorzenie rozpoznane u odwołującego będące następstwem wypadku z dnia 24.07.2022 spowodowało długotrwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 10% - zgodnie z punktem 58 a tabeli orzeczniczej (załącznik do rozporządzenia MPiPS z dnia 18.12.2002 poz.1974). Wysokość uszczerbku na zdrowiu przewidziana w tabeli w przypadku złamania kilku żeber ma wielkość stałą i nie daje możliwości swobodnej interpretacji przez lekarza orzekającego. U badanego nie występują żadne objawy zmniejszenia pojemności życiowej płuc. Pozostałe zgłaszane przez ubezpieczonego dolegliwości nie miały związku z przebytym urazem.

Dowód: opinia biegłego chirurga -ortopedy k.98v, uzupełniająca opinia biegłego k.117

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie ustalony został na podstawie przedłożonej przez strony dokumentacji, w tym akt organu rentowego, zeznań świadka i przesłuchania ubezpieczonego. O stanie zdrowia i ewentualnym uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego na skutek zdarzenia z dnia 24 lipca 2022 r. wypowiedział się biegły chirurg-ortopeda.

Zgromadzona dokumentacja oceniona została jako autentyczna, nie było podstaw do kwestionowania jej autentyczności.

Wiarygodności nie można było odmówić zeznaniom świadka A. S., której zeznania były spójne , zbieżne z tym co przedstawiła w toku postępowania przed organem rentowym.

Korelujące z zeznaniami świadka była także treść zeznań ubezpieczonego. Ubezpieczony wskazał na problemy z jedną z krów o numerze 555, która miała problemy zdrowotne i była bliska ocielenia. Zeznania ubezpieczonego w tym zakresie potwierdzają dokumenty z wizyt weterynarza. Mając na uwadze tą dokumentację, sąd uznał za zbędne przesłuchanie weterynarza na okoliczność wizyt i leczenia i ocielenia krowy.

Ocena dowodu z opinii biegłego podlega specyficznym zasadom, wyrażającym się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez sąd do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłych za przekonujące (wyrok SN z 7 kwietnia 2005 r., II CK 572/04, opubl. w LEX nr 151656). Wnioski środka dowodowego w postaci opinii biegłego mają być jasne, kategoryczne i przekonujące dla sądu, jako bezstronnego arbitra w sprawie, dlatego gdy opinia biegłego czyni zadość tym wymogom, co pozwala uznać znaczące dla istoty sprawy okoliczności za wyjaśnione, to nie zachodzi potrzeba dopuszczania dowodu z dalszej opinii biegłych (wyrok SN z 21 listopada 1974 r., II CR 638/74, opubl. w OSP 1975/5/108). Wszystkie te kryteria sporządzona w niniejszej sprawie opinia biegłego spełniała, a więc mogła stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Sąd wobec treści dokumentacji lekarskiej dopuścił także dowód z uzupełniającej opinii biegłego , która wyjaśniała zgłaszane przez ubezpieczonego dolegliwości i ich związek z urazem. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz.U. z 2020 r. poz. 233), trwały uszczerbek na zdrowiu ubezpieczonego wynosi zdaniem biegłego 10 % z pkt 58 a.

Żadna ze stron do takiej treści opinii nie wniosła zastrzeżeń.

Okolicznością sporną, od której zależała zasadność odwołania było to czy zdarzenie, które miało miejsce 24 lipca 2022 r. , stanowiło wypadek przy pracy rolniczej.

Rozstrzygnięcie zagadnienia poprzedzić należało przytoczeniem treści przepisów ustawy.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy ubezpieczony rolnik nabywa prawo do jednorazowego odszkodowania, jeżeli doznał uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej i odpowiednio członkowie jego rodziny mają prawo do odszkodowania w razie jego śmierci w wyniku tych zdarzeń. Wypadek należy oceniać w związku z definicją zawartą w art. 11 ustawy.

Zgodnie z przepisem art. 11 ust. 1 ustawy za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności:

1) na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym lub

2) w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt 1, albo w drodze powrotnej, lub

3) podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt 1, zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo w związku z wykonywaniem tych czynności, lub

4) w drodze do miejsca wykonywania czynności, o których mowa w pkt 3, albo w drodze powrotnej.

Na podstawie art. 6 pkt 3 ustawy przez działalność rolniczą rozumie się działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej. Działalność rolnicza stanowi zatem rodzaj działalności wytwórczej, zmierzającej do wytwarzania produktów pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Sam termin „działalność” ujmuje się przy tym jako „ogół działań, czynności, starań podejmowanych w określonym celu, zakresie; pracę, aktywność, działanie” (zob. Słownik współczesny języka polskiego, pod red. B. Dunaja, Warszawa 2001, t. I, s. 217). Działalność rolniczą pojmować więc trzeba jako zbiór pewnych czynności, określoną aktywność ludzką, ukierunkowaną na uzyskanie wskazanego normatywnie efektu produkcyjnego.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 maja 2004 r., sygn. akt II UK 361/03 zwrócił uwagę na to, że ocenę charakteru czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej w ramach regulacji art. 11 ustawy utrudnia ujęcie ich w sposób generalny, bez bliższego określenia, o jakie czynności chodzi.

Czasowy związek wykonywanych czynności z wypadkiem może być więc bezpośredni (w czasie siewu, orki, zbioru, karmienia zwierząt gospodarskich itp.), albo pośredni - w przypadku czynności poprzedzających taką pracę lub następujących po niej.

Sąd zgadza się, że nie jest możliwe rozciągnięcie ochrony na wszelkie działania umiejscowione w gospodarstwie rolnym lub domowym, mimo braku jakiegokolwiek ich związku z działalnością rolniczą (np. nieszczęśliwe wypadki przy codziennym sporządzaniu posiłków albo kontuzje podczas przyjęć weselnych, bójek sąsiedzkich itp.).

Przedkładając powyższe na kanwę niniejszej sprawy, sąd ocenił jednak , że wypadek pozostawał w związku z wykonywaniem czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej .

Ubezpieczony po tym, jak zdjął odzież roboczą przewrócił się w drodze do łazienki. Ubezpieczony jak wynika z materiału dowodowego do pracy w oborze miał osobną odzież , która zdejmował w domu i odświeżał się po wykonaniu czynności. Logiczną i zgodną z doświadczeniem życiowym jest ocena, że do pracy w oborze z uwagi na warunki pracy, konieczna jest osobna, zatem czynności związane z jej zmianą i odświeżeniem się po takiej pracy można zaliczyć do czynności pozostających w związku z wykonywaniem czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej. Istotnym było zwłaszcza, że ubezpieczony tego wieczora nie zakończył jeszcze dnia pracy , gdyż miał doglądać krowę bliską ocieleniu, co później w zastępstwie ubezpieczonego wykonywał tej nocy jego syn, a następnego dnia został wezwany weterynarz. Prace w oborze były wykonywane nie jednorazowo w ciągu dnia, lecz etapami i zawsze konieczne były czynności związane ze zmianą odzieży i odświeżeniem.

Należy zwrócić uwagę, że nie każda praca wymaga każdorazowej zmiany odzieży czy każdorazowego umycia się. Zatem wyższe wymagania w tym zakresie spowodowane warunkami pracy mogą powodować ocenę, że wypadki także związane z umyciem się bezpośrednio po pracy i zmianą odzieży pozostają w związku z wykonywaniem czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej.

Takie wyższe wymagania co do odzieży , prania , środków higieny indywidulanej występują np. na gruncie stosunku pracy. Zgodnie z art. 237 ⁷§ 1 kp pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach:

1)jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu;

2)ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracodawca winien także zapewnić pranie takiej odzieży lub wypłacić ekwiwalent za pranie( art. 237(9) kp)

Dalej mając na uwadze treść §115 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca jest obowiązany zapewnić dostarczenie pracownikom środków higieny osobistej, których ilość i rodzaje powinny być dostosowane do rodzaju i stopnia zanieczyszczenia ciała przy określonych pracach.

Powyższe przepisy , choć nie mają bezpośredniego zastosowania do rolników to jednak pokazują, że mycie się i zmiana odzieży mogą wynikać także z konieczności zapewnienia koniecznych bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, mają związek z warunkami i procesem pracy i nie są wyłącznie zwykłymi czynnościami dnia codziennego.

Ponadto co istotne i zostało już wskazane ubezpieczony tego wieczora nie zakończył jeszcze dnia pracy związanego z doglądaniem krowy , która miała się ocielić.

Ziściły się zdaniem sądu wszystkie przesłanki wypadku przy prowadzeniu działalności rolniczej, bowiem zdarzenie to było bezspornie nagłe, miało przyczynę zewnętrzną i pozostawało w związku z wykonywaniem czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej.

Mając powyższe na względzie orzeczono o zmianie decyzji wydanej 17 stycznia 2023 r. przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, w ten sposób, że przyznano ubezpieczonemu jednorazowe odszkodowanie w wysokości 10.330 zł.

Za podstawę obliczenia kwoty odszkodowania Sąd przyjął art. 13 ust. 2 ustawy w związku z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 grudnia 2021 r. w sprawie określenia wysokości jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej oraz zasiłku chorobowego (Dz.U. z 2021 r., poz. 2396), który w dacie wydania decyzji organu przewidywał odszkodowanie w wysokości 1.033 złotych za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Na marginesie należy wskazać, że sąd zapoznał się postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2022 r. III UZ 6/22. W jednej z tez podano, że w przypadku gdy organ rentowy orzekł o prawie do odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej bez przeprowadzania badań lekarskich w celu ustalenia procentowego uszczerbku na zdrowiu, sąd pierwszej instancji - ustalając w wyroku wystąpienie wypadku przy pracy rolniczej i przyznając z tego tytułu prawo do odszkodowania, powinien zastosować art. 477 ⁹ § 4 k.p.c. w związku z art. 477 ¹⁴ § 3 k.p.c. przyjmując jako zasadę przekazanie - nierozpoznanego dotychczas żądania dotyczącego ustalenia procentowego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej - do rozpoznania organowi rentowemu.

Sąd Rejonowy nie podziela stanowiska, że możliwe jest przyznanie prawa do odszkodowania i jednoczesne przekazanie żądania dotyczącego ustalenia procentowego uszczerbku na zdrowiu do organu rentowego. W przypadku braku uszczerbku na zdrowiu sąd nie może przyznać prawa do odszkodowania. Gdyby Sąd ustalił prawo do odszkodowania, a ustalenie wysokości uszczerbku pozostawił organowi rentowemu, to w przypadku ustalenia 0% uszczerbku na zdrowiu wystąpiłaby sprzeczność orzeczeń sądu i organu rentowego.

Ubezpieczony J. S. złożył wniosek o jednorazowe odszkodowanie ( k.30 akt KRUS) Przedmiotem decyzji jest jednorazowe odszkodowanie. Zatem prawo do odszkodowania musi być przedmiotem oceny sądu. Aby takie prawo ustalić nie jest możliwe ustalenie wyłącznie czy zdarzenie było wypadkiem przy pracy rolniczej ale także czy wystąpił uszczerbek na zdrowiu i w jakiej wysokości. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że art. 477 ¹⁴ § 3 k.p.c. stanowi o niewydaniu decyzji przez organ rentowy. Należy wskazać, że organ rentowy wydał decyzje w przedmiocie braku prawa do odszkodowania dla J. S.. W tym przypadku natomiast nie brak uszczerbku na zdrowiu, lecz ocena ,że zdarzenie nie było wypadkiem przy pracy rolniczej stanowiło uzasadnienie stanowiska zajętego w decyzji.

Mając na uwadze powyższe rozważania, sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do jednorazowego odszkodowania za 10 % uszczerbek na zdrowiu.

Sędzia Alina Kordus-Krajewska