Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z 20 marca 2023 r. powódka Z. M. (po sprecyzowaniu powództwa w toku posiedzenia przygotowawczego) wniosła o przywrócenie do pracy w Ośrodku (...) (...), (...) i (...) w S. oraz zasądzenie na jej rzecz wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia w kwocie 10.511 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi po upływie 7 dni od uprawomocnienia się wyroku przywracającego powódkę do pracy. Nadto, wniosła o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu swojego stanowiska powódka wskazała, że pracodawca wypowiedział jej umowę o pracę, wskazując jako przyczynę utratę zaufania spowodowaną brakiem dbałości o środki publiczne poprzez nierzetelne, niecelowe i niegospodarne wydatkowanie środków publicznych oraz niezachowanie należytej staranności przy wykonywaniu obowiązków kierownika jednostki, w szczególności w zakresie dokonywania czynności pracodawcy w stosunku do osób zatrudnionych w Ośrodku. Z. M. zaprzeczyła jednak, aby przyczyna ta była prawdziwa. U podstaw wypowiedzenia powódce umowy o pracę legły wyniki audytu, jaki został przeprowadzony w pozwanym ośrodku w zakresie gospodarki finansowo - księgowej za rok 2021. W ocenie powódki nieprawidłowości wskazane w wynikach kontroli nie miały charakteru na tyle doniosłego, by wpływać negatywnie na pracę Ośrodka i ocenę pracy powódki, a tym samym nie uzasadniały w jakimkolwiek stopniu wypowiedzenia powódce umowy o pracę.

W odpowiedzi na pozew, pozwany Ośrodek (...) (...), (...) i (...) w S. (dalej także jako Ośrodek) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Strona pozwana podniosła, że wskazane przez pracodawcę przyczyny rozwiązania stosunku pracy w sposób dostateczny uzasadniają rozwiązanie umowy o pracę z powódką z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Pracodawca rozwiązując umowę dochował wszystkich prawem przewidzianych wymogów – oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy zostało złożone w formie pisemnej, a przyczyny wypowiedzenia zostały w sposób dostatecznie precyzyjny określone i w nader obszerny sposób uzasadnione. Odnosząc się do twierdzeń powódki, strona pozwana przeczyła, aby wykazane audytem nieprawidłowości nie miały charakteru doniosłego. Argumentowała, że to nie powódka jest władna do dokonywania jakichkolwiek ocen w tym zakresie, a wyznaczone do tego podmioty. Wywodziła, że nie znajduje uzasadnienia umniejszanie przez powódkę wykrytych uchybień, za które jako osoba piastująca funkcję kierownika Ośrodka, a więc kierownika jednostki budżetowej ponosi odpowiedzialność. Pozwany argumentował, że powódka pełniąc funkcję kierowniczą musiała mieć świadomość, że ciąży na niej odpowiedzialność wyższa od przeciętnej i wymaga się od niej szczególnej staranności i dbałości przy wykonywaniu obowiązków służbowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Z. M. łączył stosunek pracy z Urzędem Miasta S.. Na podstawie porozumienia z 13 lipca 2020 r. zawartego pomiędzy Urzędem Miasta S. a Ośrodkiem (...) (...), (...) i (...) w S. Z. M. przeniesiono ze stanowiska Kierownika Zespołu w Wydziale Spraw (...) Urzędu Miasta na stanowisko Kierownika Ośrodka (...) (...), (...) i (...) w S..

Niesporne, nadto dowód: porozumienie wraz z aneksami – k. 37-41 (także w aktach osobowych powódki).

Gdy Z. M. obejmowała stanowisko kierownika Ośrodka jego działalność wymagała podjęcia działań naprawczych, w szczególności w zakresie gospodarki finansowo – księgowej. W kadrze administracyjnej brakowało pracowników na stanowiskach kadrowej i księgowej. Główną księgową wówczas była M. J.. Wśród zastanych przez powódkę uchybień było prowadzenie przez główną księgową ewidencji pomocniczej wydatków klasyfikacji budżetowej oraz księgi pomocniczej wartości niematerialnych i prawnych w arkuszach E. zamiast w posiadanym systemie finansowo – księgowym. Właściwy system miał funkcjonować już od 2019 r., lecz jeszcze w 2020 r. sporadycznie były prowadzane w nim operacje. W 2021 r. nie prowadzono w nim w ogóle żadnych księgowań. Po objęciu kierownictwa przez Z. M. koniecznym było eksportowanie danych do odpowiedniego programu. To zadanie powierzono od maja 2021 r. nowo zatrudnionej głównej księgowej D. U.. Było ono o tyle utrudnione, że M. J. kończąc pracę zabrała dane na dysku przenośnym, co spowodowało, że dane te trzeba było odtwarzać. Podobnie, zaległości ujawniono w sprawach kadrowych. W aktach osobowych zatrudnionych osób nie było m.in. zakresu obowiązków powierzonych pracownikom, części umów, potwierdzenia wykształcenia i kwalifikacji. W Ośrodku nie były dostępne obowiązujące akty wewnętrzne typu regulamin organizacyjny. Nie było ich także w Biuletynie Informacji Publicznej. Powódka wraz ze swoim zespołem nadrabiała i prostowała systematycznie nawarstwiające się latami zaległości.

Dowód : zeznania świadka P. C. – k. 508-511, zeznania świadka D. O. – k. 512-513, przesłuchanie powódki – k. 417-421 w zw. z k. 522-524 w zw. z k. 533-535.

Specjalistą do spraw kadr i płac od 2021 r. w Ośrodku była D. O.. Początkowo zajmowała się wyłącznie obsługą kadrową, zaś od maja 2022 r., kiedy to przejęła obowiązki po B. K. także naliczaniem płac. Uprzednio naliczaniem płac zajmowała się także M. J.. Pracownicy służb kadrowych nieprawidłowo naliczali pracownikom Ośrodka dodatki: za wieloletnią pracę, funkcyjny za okres niezdolności do pracy oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne. Część pracowników miało wyliczoną błędnie podstawę dodatkowego wynagrodzenia rocznego, w pozostałych przypadkach dodatek za wieloletnią pracę był pomniejszany o okres niezdolności do pracy. Jeżeli chodzi o funkcyjny dodatek, to dotyczył on ówczesnego głównego księgowego za czas zwolnienia lekarskiego, a zgodnie z regulaminem wynagradzania dodatek ten nie powinien być pomniejszany.

Zasadą przy naliczaniu płac pracowników było, że przed kierownikiem Ośrodka listę płac podpisywała osoba ją sporządzająca, następnie osoba, która ją merytorycznie sprawdziła - zazwyczaj księgowa. Dopiero wówczas podpisywała listę główna księgowa i finalnie trafiała ona do podpisu przez kierownika. Pojawiające się błędy w naliczaniu wynagrodzeń pracowników Ośrodka wynikały z błędnego wprowadzenia danych do systemu.

Dowód : zeznania świadka P. C. – k. 508-511, zeznania świadka D. O. – k. 512-513, przesłuchanie powódki – k. 417-421 w zw. z k. 522-524 w zw. z k. 533-535.

D. U. jako główny księgowy przygotowywała dokumenty do płatności, sprawdzała pod względem formalno - rachunkowym faktury i rachunki, księgowała wyciągi bankowe i przygotowywała rozliczenia dotyczące odpłatności za pobyt podopiecznych w Ośrodku. Powódka jako kierownik jednostki zatwierdzała te dokumenty. Zgodnie z polityką finansową każda faktura jak i dyspozycja przelewu winna była być przedstawiona powódce do podpisu przy zlecaniu płatności. Stanowiły one bowiem dowód źródłowy. Zgodnie z praktyką księgową kierownik Ośrodka akceptując kwotę do wypłaty powinien widzieć dokument źródłowy, z którego wynika polecenie zapłaty. Dla poprawności ksiąg rachunkowych dokumenty źródłowe winny zostać do nich załączone. Tymczasem, w dokumentacji księgowej Ośrodka wraz ze zleceniem przelewu przez powódkę brak było dokumentów źródłowych stanowiących podstawę do zapłaty w kwocie 10.686 zł tytułem trwałego zarządu oraz pierwszej raty odpisu na ZFŚS w kwocie 32.555,46 zł, choć kwoty te były prawidłowe. Powódka jako kierownik Ośrodka, zlecając płatność, miała wiedzę na temat wysokości tych kwot, ponieważ uczestniczyła w naliczaniu odpisu na ZFŚS na dany rok oraz otrzymywała decyzję z Urzędu Miasta S. o kwotach odpłatności na trwały zarząd. Natomiast same Kiedy D. U. analizowała dokumenty za 2021 r. i wprowadzała je do systemu to zauważyła, że przy niektórych płatnościach takich jak odpis na ZFŚS albo zapłata za trwały zarząd nie ma dyspozycji zapłaty. Dyspozycje zapłaty powinna stworzyć główna księgowa. Od momentu kiedy D. U. zaczęła prowadzić księgowość, to zaczęła sporządzać dokumenty i dyspozycje zapłaty, ale nie mogła tego zrobić wstecz.

K. zdarzyło się, że na fakturach, dotyczących zakupu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nie zamieszczono informacji o ich wprowadzeniu do inwentarza Ośrodka i/lub wystawionych dowodach OT. Braki takie nie pozwalały na bezpośrednie powiązanie zapisów księgi rachunkowej z zapisami w księdze inwentarzowej i aby to sprawdzić należało ustalić te dane w księdze inwentarzowej, w której odnotowano o tym informację. Opisywaniem faktur nie zajmowała się powódka, a w momencie zlecania przez nią płatności za daną fakturę środki trwale nie były jeszcze dostarczone do Ośrodka i nie było możliwości, by dane te figurowały na fakturze, na podstawie której zlecała płatność. Uzupełniane były one następczo. W okresie objętym kontrolą zajmowała się tymi kwestiami pracownicy księgowości: G. S., a następnie P. C..

W grudniu 2021 r. kilkukrotnie zdarzyły się błędy rachunkowe w naliczaniu odpłatności za usługi świadczone przez Ośrodek czy poprzez zastosowanie niewłaściwej stawki. Czynnościami tymi nie zajmowała się powódka, lecz główna księgowa D. U..

Dowód : zeznania świadka P. C. – k. 508-511, zeznania świadka D. O. – k. 512-513, zeznania świadka D. U. – k. 513-516, zeznania świadka M. Ż. – k. 518-522, przesłuchanie powódki – k. 417-421 w zw. z k. 522-524 w zw. z k. 533-535.

Z końcem kwietnia 2022 r. w Ośrodku powstał wakat na stanowisku głównej księgowej. Ogłoszono konkurs na stanowisko głównej księgowej, ale z uwagi na niskie wynagrodzenie nie zgłosił się żaden kandydat. Z. M. w obliczu braku osoby zainteresowanej posadą, zaproponowała tymczasowo stanowisko głównej księgowej P. C.. Na tym stanowisku, w jednostce sektora finansów publicznych zgodnie z ustawą o finansach publicznych może być zatrudniona osoba, która m.in. ukończyła ekonomiczne jednolite studia magisterskie, ekonomiczne wyższe studia zawodowe, uzupełniające ekonomiczne studia magisterskie lub ekonomiczne studia podyplomowe i posiada co najmniej 3-letnią praktykę w księgowości. P. C. nie miała 3 - letniej praktyki w księgowości, lecz zdobyła doświadczenie w prowadzeniu spraw ekonomicznych i finansowych m.in. pracując w Urzędzie Miasta S. w Wydziale ds. (...) dokonując kontroli finansowej zadań zleconych organizacjom pozarządowym. Z. M. chcąc powierzyć P. C. stanowisko głównej księgowej zasięgnęła opinii prawnej prawnika prowadzącego obsługę prawną Ośrodka, aby ustalić czy spełnia ona wymogi ustawowe. W sporządzonej na prośbę powódki opinii wskazano, że po dokonaniu analizy posiadanych przez P. C. kompetencji i kwalifikacji należy uznać, że spełnia ona wszystkie ustawowe kryteria wymagane do objęcia stanowiska głównej księgowej zgodnie z ustawą o finansach publicznych. Opinia ta była znana w Urzędzie Miasta S. i akceptował on wybór P. C. na to stanowisko.

Dowód : wyniki audytu – k. 19-24, opinia prawna – k. 227-228, zeznania świadka P. C. – k. 508-511, zeznania świadka M. Ż. – k. 518-522, przesłuchanie powódki – k. 417-421 w zw. z k. 522-524 w zw. z k. 533-535.

Zgodnie z obowiązującym regulaminem wynagradzania maksymalne wynagrodzenie w kategorii VII, tj. kategorii określonej dla stanowiska głównej księgowej, wynosiło 3.800 złotych. Oprócz stanowiska starszej księgowej P. C. pełniła także funkcję inspektora ochrony danych osobowych. Za wykonywanie obowiązków inspektora (...) P. C. otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 200 złotych. Wynagrodzenie P. C. ustalono zgodnie z postanowieniami regulaminu, jednak w dokumentacji pracowniczej nie wyszczególniono składników składających się na ostateczną wysokość wynagrodzenia zasadniczego, które określono na kwotę 4.000 złotych.

Dowód : wyniki audytu – k. 19-24, informacja z Biuletynu Informacji Publicznej dot. Inspektora (...) wyznaczonego u pozwanego – k. 33, regulamin wynagradzania – k. 466-473, zeznania świadka P. C. – k. 508-511,zeznania świadka M. Ż. – k. 518-522, przesłuchanie powódki – k. 417-421 w zw. z k. 553-554.

Zarządzeniem z 9 grudnia 2021 r. Z. M. wprowadziła regulamin organizacyjny Ośrodka (...) (...), (...) i (...) w S.. Zgodnie z postanowieniami regulaminu, w rozdziale 4 określono zasady kierowania Ośrodkiem. W myśl § 13, pracą Ośrodka kieruje kierownik i reprezentuje go na zewnątrz. W czasie jego nieobecności zastępuje wyznaczony pracownik na stanowisku specjalisty, a w przypadku nieobecności kierownika i wyznaczonego pracownika inny wyznaczony przez kierownika pracownik.

Dowód : zarządzenie nr (...) – k. 25 regulamin organizacyjny Ośrodka – k.25v.-31.

Jeszcze przed wprowadzeniem tego regulaminu Z. M. na swoją zastępczynię podczas jej nieobecności wyznaczyła A. B., zatrudnioną na stanowisku starszego terapeuty - rehabilitanta ruchu. Jednocześnie, w piśmie z dnia 8 kwietnia 2021 r., powódka wyszczególniła, jakie obowiązki będą ciążyć podczas jej nieobecności na zastępującym ją pracowniku. Obowiązujący w chwili wyznaczenia zastępczyni powódki regulamin organizacyjny Ośrodka, podobnie jak nowy regulamin organizacyjny nie przewidywał funkcji zastępcy kierownika. Powódka motywowana chęcią zapewnienia prawidłowej pracy Ośrodka oraz właściwych mechanizmów zarządzania dążyła do wyeliminowania luk w dotychczasowej organizacji. W związku z tym wprowadziła praktykę wyznaczania pracownika, który w czasie jej nieobecności będzie wykonywał jej zadania. Z. M. działając bez zaplecza merytorycznego wprowadzała zmiany samodzielnie.

A. B. nie zastępowała powódki w sprawach dotyczących gospodarki finansowej.

Dowód : pismo z 8 kwietnia 2021 r. – k. 529, zeznania świadka A. B. – k. 516-517, przesłuchanie powódki – k. 417-421 w zw. z k. 522-524 w zw. z k. 533-535.

A. B. miała świadomość, że obowiązki powódki wykonuje w pod jej nieobecność. Gdy pojawiała się konieczność zastąpienia powódki zdarzało się, że A. B. posługiwała się zwrotem „zastępca kierownika do spraw merytorycznych”. Zaopatrzyła także w pieczątkę ze swoimi danymi oraz powyższym oznaczeniem. Użyła jej kilkukrotnie akceptując wnioski urlopowe pracowników pod nieobecność powódki. Gdy powódka dowiedziała się o tym fakcie, stanowczo sprzeciwiła się używania tej pieczątki.

W dniu 27 października 2022 r. w Wydziale Spraw (...) Urzędu Miasta S. odbyło się spotkanie z organizacjami pozarządowymi, na którym Ośrodek w zastępstwie powódki, reprezentowała A. B.. Podczas spotkania A. B. przedstawiła się jako zastępca kierownika ośrodka do spraw merytorycznych. W dniu 4 listopada 2022 r. B. B., dyrektor Wydziału Spraw (...) zwróciła się do Z. M. z prośbą o wyjaśnienie, dlaczego A. B. przedstawia się w ten sposób. W odpowiedzi powódka wskazała, zgodnie z regulaminem Ośrodka (...) została wskazana jako osoba, która merytorycznie odpowiada za pracowników ośrodka podczas jej nieobecności. B. B. przyjęła te wyjaśnienia. Zwróciła jednak uwagę Z. M., aby poleciła A. B., aby nie przedstawiała się w ten sposób, ponieważ nie jest ona zastępcą kierownika do spraw merytorycznych, a jedynie wykonuje pewne zadania pod nieobecność powódki.

Dowód : korespondencja e – mail – k. 32-32v., wnioski urlopowe – k. 530-531, zeznania świadka P. C. – k. 508-511, zeznania świadka A. B. – k. 516-517, przesłuchanie powódki – k. 417-421 w zw. z k. 522-524 w zw. z k. 533-535.

Zgodnie z regulaminem wynagradzania obowiązującym w Ośrodku, dodatek funkcyjny jest fakultatywnym składnikiem wynagrodzenia za pracę i może być przyznany na stanowisku głównego księgowego. Przyznaje go i ustala wartość kwotową kierownik jednostki. W regulaminie przewidziano także możliwość przyznania dodatku specjalnego w związku z okresowym zwiększeniem zakresu obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań albo ze względu na charakter pracy lub warunki wykonywania pracy. Decyzję o przyznaniu dodatku podejmuje kierownik Ośrodka. Wysokość dodatku nie może przekraczać 40 % wynagrodzenia zasadniczego pracownika.

Dowód : regulamin wynagradzania – k. 466-473.

Gdy Z. M. objęła stanowisko kierownika Ośrodka, w rozmowie z dyrektorem Wydziału spraw społecznych i zastępcą Prezydenta K. S., ustaliła, że podlegli jej pracownicy nie mogą otrzymać podwyżki pensji i wszyscy otrzymają dodatek specjalny. Z. M. była przekonana, że w związku z powierzeniem dodatkowych obowiązków nie może przyznać A. B. drugiego dodatku specjalnego ani zwiększyć wysokości dotychczas otrzymywanego. W związku z tym powódka przyznała A. B. dodatek w wysokości 600 złotych miesięcznie, który określono jako „dodatek funkcyjny”.

Dowód : pismo z 8 kwietnia 2021 r. – k. 529, zeznania świadka A. B. – k. 516-517, przesłuchanie powódki – k. 417-421 w zw. z k. 522-524 w zw. z k. 533-535.

W Ośrodku sporządzano zgodnie z przepisami prawa stosowne deklaracje ZUS oraz ich korekty. W prowadzonej dokumentacji nie zamieszono jednak korekt deklaracji za 3 miesiące. W rozliczeniu rocznym były jednak one uwzględnione, a składki na ubezpieczenia społeczne prawidłowo rozliczone. Błędnie natomiast zostały one umieszczone w systemie elektronicznym (...) przez pracownika zatrudnionego na stanowisku kadrowo-płacowym.

Dowód : zeznania świadka M. Ż. – k. 518-522, przesłuchanie powódki – k. 417-421 w zw. z k. 522-524 w zw. z k. 533-535.

W świetle regulacji prawa zamówień publicznych w Ośrodku w 2021 r. przeprowadzono około 3-4 analizy rynku w związku z koniecznością zaciągnięcia zobowiązań powyżej kwoty 3000 zł do kwoty 130.000 zł. Powódka jako kierownik Ośrodka uczestniczyła w rozeznaniu rynku i wyłonieniu wykonawcy prac bądź oferty zakupu. Do dokumentacji (...) nie dołączano przez przeoczenie dokumentacji (notatki) potwierdzającej przeprowadzenie analizy rynku mimo jej faktycznego przeprowadzania. Z czynności tych nie powstały notatki służbowe, które obrazowałyby podjęte działania.

Dowód : zeznania świadka P. C. – k. 508-511, zeznania świadka M. Ż. – k. 518-522, przesłuchanie powódki – k. 417-421 w zw. z k. 522-524 w zw. z k. 533-535.

Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta S. od 11 sierpnia do 5 października 2022 r. przeprowadził kontrolę w Ośrodku (...) (...), (...) i (...) w S. w zakresie gospodarki finansowo – księgowej, w tym wynagrodzenia i sprawy kadrowe za 2021 r. Za przeprowadzenie kontroli odpowiedzialna była M. Ż.. (...) negatywnie ocenił działalność Ośrodka (...) (...), (...) i (...) w S.. W wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono nieprawidłowości polegające przede wszystkim na: prowadzeniu narastająco ewidencji pomocniczej wydatków na paragrafach klasyfikacji budżetowej oraz księgi pomocniczej wartości niematerialnych i prawnych w arkuszach E. zamiast w posiadanym systemie finansowo - księgowym, nieuzgodnieniu na dzień 31.12.2021 r. wartości niematerialnych i prawnych według ksiąg rachunkowych z księgą inwentarzową prowadzoną w ww. arkuszu E. oraz konta 130 w celu zachowania „czystości obrotów”, nieuprawnionym ujęciu w księgach rachunkowych 2021 r. faktur wydatkowych dotyczących 2020 r., wykonaniu płatności bez stosownych dowodów źródłowych, braku dokumentacji potwierdzającej przeprowadzenie analizy rynku i niesporządzeniu notatek służbowych z udzielenia zamówienia do 130.000 zł netto, błędnym naliczeniu odpłatności za usługi świadczone przez Ośrodek, odstąpieniu od naliczenia wynagrodzenia płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych, a w przypadku składek ZUS, nieprzekazaniu do Gminy naliczonego wynagrodzenia i zaliczeniu na poczet zmniejszenia zobowiązania Ośrodka, niesporządzeniu stosownych korekt deklaracji ZUS za 3 miesiące (przed ich przekazaniem do ZUS w wersji elektronicznej) i podatku dochodowego od osób fizycznych (w zakresie wynagrodzenia płatnika oraz podatku od 2. umów zleceń), zatrudnieniu na stanowisku głównego księgowego pracownika, który nie posiadał ustawowej 3-letniej praktyki w księgowości, błędnym i/lub nieprecyzyjnym określaniu w dokumentacji pracowniczej wynagrodzenia i jego składników, nieprawidłowym naliczeniu wynagrodzeń (dodatków za wieloletnią pracę i dodatku funkcyjnego za okres zwolnienia lekarskiego oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego), niezałączeniu do dokumentacji pracowniczej informacji o nagrodach przyznanych pracownikom, niedostosowaniu zapisów zasad (polityki) rachunkowości do organizacji i potrzeb Ośrodka.

We wnioskach kontroli zaznaczono, że niewątpliwy wpływ na nieprawidłowości stwierdzone w toku kontroli miała fluktuacja kadr na stanowiskach administracyjnych Ośrodka, w tym na stanowisku głównego księgowego, księgowej i stanowisku ds. płac i kadr. Pracownicy zatrudnieni przed 2021 r. wykonywali powierzone czynności ze zróżnicowaną starannością, nie stosując się do przepisów obowiązujących w zakresie naliczania wynagrodzeń oraz prowadzenia dokumentacji finansowo - księgowej. Pracownicy zatrudnieni w 2021 r. wykonywali zaś pracę bieżącą bazując niejednokrotnie na błędnych wzorcach. Z zasady, zadaniem kontrolerów jest wyłącznie ustalenie ewentualnych nieprawidłowości, nie szukając dla nich usprawiedliwienia. Stwierdzenie jakiejkolwiek nieprawidłowości podczas kontroli wyklucza wystawienie oceny pozytywnej niezależnie od wagi stwierdzonych uchybień. M. Ż. biorąc pod uwagę przede wszystkim zmiany w Ośrodku, które występowały na przestrzeni ostatnich lat na stanowiskach administracyjnych, które obsługiwały kadry, płace, księgowość oraz fakt, że jakakolwiek nieprawidłowość wykluczała ocenę pozytywną, dodała powyższy komentarz we wnioskach kontroli.

Dowód : wyniki kontroli – k. 19-24, zeznania świadka M. Ż. – k. 518-522.

M. Ż. objęła stanowisko głównej księgowej Ośrodka od dnia 1 lutego 2023 r.

Dowód : zeznania świadka M. Ż. – k. 518-522.

Z. M. nadzorowała pracę podległych jej pracowników, którzy informowali ją o bieżących sprawach księgowych i kadrowych. Dokumenty przedstawiane powódce były przez nią analizowane, w razie wątpliwości Z. M. rozmawiała o nich z pracownikami odpowiedzialnymi za ich przygotowanie. Powódka interesowała się każdym problemem Ośrodka, bez względu na sferę, której dotyczył. Także podczas kontroli współpracowała z pracownikiem odpowiedzialnym za jej przeprowadzenie. Wszędzie, gdzie powstawały wątpliwości, powódka podejmowała działania wyjaśniające w celu ustalenia przyczyn i sposobu likwidacji nieprawidłowości.

Dowód : zeznania świadka D. O. – k. 512-513, zeznania świadka M. Ż. – k. 518-522, przesłuchanie powódki – k. 417-421 w zw. z k. 522-524 w zw. z k. 533-535.

Pismem z dnia 21 grudnia 2022 r. Z. M. zawiadomiła Prezydenta Miasta S. o wykonaniu zaleceń pokontrolnych wystosowanych po przeprowadzonym audycie. Wskazała między innymi, że Ośrodek odstąpił od prowadzenia pomocniczej ewidencji wydatków w arkuszu E.. Pracownicy księgowości zostali pouczeni, aby zachowywali należytą staranność i ujmowali wszystkie operacje gospodarcze, dotyczące danego roku, w danym roku obrotowym. Pracownicy księgowości zostali również pouczeni, aby wszystkie płatności były dokonywane na podstawie sprawdzonych i zaakceptowanych dowodów źródłowych. Pracownicy administracyjni Ośrodka zostali natomiast poinformowani o obowiązku przeprowadzania analizy rynku i sporządzania notatek służbowych dla zamówień, których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 130 000 zł netto. Jednocześnie pracownik zajmujący się realizacją zamówień został skierowany na szkolenie w zakresie zaplanowania, przeprowadzania udzielania zamówień publicznych poniżej 130.000 zł. Kandydaci ubiegający się o zatrudnienie w Ośrodku przedstawiają swoje dokumenty, które podlegają weryfikacji pod względem kryteriów wymaganych na danym stanowisku zgodnie z regulaminem wynagradzania. Wynagrodzenia oraz jego składniki wynagrodzenia w roku 2022 r. określane są w sposób precyzyjny zgodnie z regulaminem wynagradzania obowiązującym w jednostce.

Dowód : odpowiedź na wystąpienie pokontrolne – k. 210-211.

Oświadczeniem z 27 lutego 2023 r. pracodawca wypowiedział Z. M. umowę o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia, który upływał 31 maja 2023 r. U podstaw oświadczenia złożonego przez pracodawcę legła utrata zaufania spowodowana brakiem dbałości powódki o środki publiczne poprzez nierzetelne, niecelowe i niegospodarne wydatkowanie środków publicznych oraz niezachowaniem należytej staranności przy wykonywaniu obowiązków kierownika jednostki, w szczególności w zakresie dokonywania czynności pracodawcy w stosunku do osób zatrudnionych w Ośrodku (...) (...), (...) i (...) w S.. Podkreślono, że powyższe znalazło odzwierciedlenie w negatywnej ocenie działalności Ośrodka dokonanej przez Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego Urzędu Miasta S. w zakresie gospodarki finansowo-księgowej. W wypowiedzeniu wskazano na uchybienia stwierdzone podczas kontroli. Dodatkowo wskazano, że powódka jako osoba odpowiedzialna za kierowanie pracą Ośrodka i opracowanie regulaminu organizacyjnego Ośrodka naruszyła postanowienia § 8 ust. 5 Statutu Ośrodka poprzez wprowadzenie stanowiska zastępcy ds. merytorycznych bez zatwierdzenia regulaminu organizacyjnego Ośrodka przez Prezydenta Miasta S., przy jednoczesnym negatywnym stanowisku w powyższym zakresie Wydziału Spraw (...) Urzędu Miasta S..

Dowód : wypowiedzenie – k. 14-18 (także w aktach osobowych powódki).

Z. M. pozostaje niezdolna do pracy nieprzerwanie od 8 marca 2023 r. Obecnie pobiera świadczenie rehabilitacyjne, przyznane do 23 maja 2024 r., u podstaw którego legły zaburzenia lękowe i depresyjne związane z otrzymanym wypowiedzeniem.

Niesporne, nadto dowód : przesłuchanie powódki – k. 417-421 w zw. z k. 522-524 w zw. z k. 533-535.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało co do zasady na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 45 § 1 k.p. w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Z kolei na mocy art. 30 § 4 k.p. w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Wynikający z treści art. 45 k.p. wymóg zasadności wypowiedzenia chroni pracownika przed arbitralnością pracodawcy. Dlatego przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę musi być konkretna i rzeczywista. Wypowiedzenie umowy o pracę powódki – przy tak ujętych podstawach jego oceny, okazało się niezgodnym z prawem.

Pozwany jako zasadniczą przyczynę wypowiedzenia wskazał utratę zaufania spowodowaną nieprawidłowym wykonywaniem obowiązków pracowniczych. Pracodawca po zapoznaniu się z wynikami audytu przeprowadzonego w zarządzanym przez powódkę Ośrodku, uznał, że nie daje ona gwarancji rzetelnego i prawidłowego wykonywania zadań publicznych oraz dbałości o interesy Gminy M. S.. W wypowiedzeniu zawarto szczegółowy katalog nieprawidłowości, które zdaniem pracodawcy obciążały powódkę.

Po pierwsze, pracodawca zarzucił powódce, że jako kierownik Ośrodka, będąc odpowiedzialną za całość gospodarki finansowej Ośrodka nie zapewniła należytego nadzoru nad prowadzeniem gospodarki finansowo-księgowej, co skutkowało wykonywaniem płatności bez stosownych dowodów źródłowych, błędnym naliczaniem odpłatności za usługi świadczone przez Ośrodek, brakiem dokumentacji potwierdzającej przeprowadzenie analizy rynku i niesporządzeniem notatek służbowych z udzielenia zamówienia publicznego do 130.000 zł netto, niesporządzeniem stosownych korekt deklaracji ZUS za 3 miesiące (przed ich przekazaniem do ZUS w wersji elektronicznej).

W oparciu o wyniki audytu oraz zeznania przesłuchanych w sprawie świadków ustalono, że wymienione błędy miały miejsce w rzeczywistości. Nie umknęło jednak uwadze Sądu, że wytknięte w audycie uchybienia nie były relewantne z punktu widzenia prawidłowości prowadzenia gospodarki finansowej Ośrodka. Ich istota sprowadzała się do nieudokumentowania pewnych czynności, które znajdowały jednak potwierdzenie w stanie faktycznym. Miało to miejsce, np. w przypadku braku dowodu przedłożenia powódce dokumentów źródłowych w celu zlecenia wypłaty środków, wprowadzenia środków trwałych do inwentarza Ośrodka czy niesporządzenia notatek z przeprowadzonej analizy rynku. Jednak jak wynika z zeznań M. Ż. podczas kontroli nie stwierdzono by nie wprowadzono środków trwałych do inwentarza Ośrodka (brak był jedynie informacji na kilku fakturach o wprowadzeniu tych środków do inwentarza i aby to sprawdzić należało sięgnąć do ksiąg inwentarzowych). Nie stwierdzono też, by nie prowadzono analizy rynku, podobnie nie ustalono, aby nie sporządzono korekt deklaracji ZUS – te widoczne były w rozliczeniu rocznym. W ocenie Sądu nie sposób wiązać stwierdzonych nieprawidłowości z brakiem nadzoru powódki nad prowadzeniem spraw finansowych i księgowych Ośrodka. Powódka nie miała bowiem możliwości ich wychwycenia w normalnym toku pracy, m.in. wychwycenia każdego przypadku błędnego naliczenia odpłatności za Ośrodek, czym zajmowali się właściwi pracownicy. Taka możliwość istniałaby tylko przy założeniu, że Z. M. sprawdzałaby prawidłowość każdej operacji finansowej i każdego dokumentu księgowego sporządzonych przez podległych jej pracowników. Powyższe sprowadzałoby się w istocie do wykonywania tych czynności za pracowników i oznaczało, że powódka powinna posiadać wykształcenie ekonomiczne i prawne, by podołać tym obowiązkom.

Podobnej ocenie należało poddać drugi ze stawianych powódce zarzutów, to jest niedopełnienie przez nią obowiązków z zakresu prawa pracy w imieniu pracodawcy związanych z nieprawidłowym naliczaniem błędnym i nieprecyzyjnym określaniu w dokumentacji pracowniczej wynagrodzenia oraz jego składników. Podczas kontroli stwierdzono przypadki, tak jak to określono w wypowiedzeniu, nieprawidłowego naliczenia wynagrodzeń – dodatków: za wieloletnią pracę, funkcyjnego za okres niezdolności do pracy oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Ustalono, że część pracowników miało wyliczoną błędnie podstawę dodatkowego wynagrodzenia rocznego, w pozostałych przypadkach dodatek za wieloletnią pracę był nieprawidłowo pomniejszany o okres niezdolności do pracy. Należy zważyć, że także za prowadzenie rozliczeń wynagrodzeń pracowników Ośrodka odpowiedzialny był pracownik służb księgowo - kadrowych. Po raz kolejny należy wskazać, że Z. M., aby wychwycić te błędy musiałaby sama wyliczać należne pracownikom wynagrodzenia, tego zaś nie sposób było od powódki oczekiwać. F., że pracodawca może wymagać od kierowników więcej, a za ewentualne naruszenia obowiązków karać surowiej, nie oznacza, że zakres ich odpowiedzialności jest nieograniczony. Nie można wymagać od osoby zatrudnionej na kierowniczym stanowisku, aby de facto przejęła obowiązki podległych jej pracowników. Nadużycie zaufania poprzez nieprawidłowy nadzór będzie uzasadniało wypowiedzenie umowy o pracę osobie zatrudnionej na kierowniczym stanowisku tylko wówczas, gdy będzie można je powiązać z takim zachowaniem pracownika, które obiektywnie ocenić będzie można jako naganne, choćby było ono niezawinione. Takiego wniosku nie można wyprowadzić zaś z oceny postępowania powódki.

Pracodawca zarzucił nadto, że pełniąc funkcję kierownika Ośrodka powódka zatrudniła na stanowisku głównego księgowego pracownika, który nie posiadał ustawowej 3-letniej praktyki w księgowości, co stanowi wymóg wynikający z art. 54 ust. 2 pkt 5 lit. a ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Istotnie przeprowadzona kontrola wykazała, że P. C. nie miała odpowiedniego stażu pracy na stanowisku księgowej, którego wymagają przepisy o finansach publicznych. Jednak zarzut, że uchybiono wskazanym przepisom nie powinien być kierowany do powódki. Z. M., aby ustalić, czy P. C. spełnia warunki ustawowe do objęcia tej funkcji zasięgnęła bowiem opinii radcy prawnego, który prowadził obsługę prawną Ośrodka. Ze sporządzonej przez niego opinii wynikało jednoznacznie, że brak jest przeszkód do objęcia stanowiska głównej księgowej przez P. C. zgodnie z ustawą o finansach publicznych. Z zeznań powódki wynika, że o sprawie wyboru P. C. na stanowisko głównego księgowego i treści opinii prawnej informowani byli na bieżąco pracownicy Urzędu Miasta S. i akceptowali jej wybór na to stanowisko. Trzeba przywołać też okoliczności jakie wiązały się z obsadzeniem tego stanowiska w tamtym czasie. Brak było bowiem kandydatów, którzy chcieliby je objąć z uwagi na proponowane niskie wynagrodzenie, co nie było zależne od powódki. Mimo początkowych wątpliwości co do oceny spełniania przez P. C. ustawowych wymogów, powódka zdecydowała się powierzyć jej stanowisko głównego księgowego, ponieważ uzyskała w tym przedmiocie opinię prawną i akceptację ze strony Urzędu Miasta. W ocenie Sądu zarzut postawiony obecnie powódce z tego tytułu, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, budzi zdumienie. Trudno bowiem sobie wyobrazić, jakie inne kroki powinna podjąć powódka, aby uchronić się przed zastrzeżeniami ze strony pracodawcy. Uzyskanie przez powierzeniem stanowiska opinii prawnej, której treść nie formułowała żadnych wątpliwości co do takiego rozwiązania było wystarczającym dla przyjęcia, że powódka jako kierownik Ośrodka nie uchybiła swoim obowiązkom. F., że podczas kontroli nie podzielono opinii co do interpretacji przepisów, którą uzyskała powódka nie może w żaden sposób rzutować negatywnie na ocenę jej pracy.

Odnosząc się do kolejnego z zarzutów stawianych powódce, to jest tego, że uchybiła swoim obowiązkom poprzez wprowadzenie stanowiska zastępcy ds. merytorycznych bez zatwierdzenia regulaminu organizacyjnego Ośrodka przez Prezydenta Miasta S., przy jednoznacznie negatywnym stanowisku w powyższym zakresie Wydziału Spraw (...) Urzędu Miasta S., (sprawującego nadzór merytoryczny nad Ośrodkiem), należy wskazać, że postępowanie dowodowe nie pozwoliło na przyjęcie, że powódka formalnie wykreowała nowe stanowisko – zastępcy kierownika. Pracodawca w toku procesu nie zdołał wykazać, aby Z. M. postępując wbrew wewnątrz obowiązującym aktom oraz zaleceniom jednostki nadrzędnej organizacyjnie powołała do życia nowe stanowisko w strukturze organizacyjnej Ośrodka. Znamiennym pozostaje, że pozwany Ośrodek na poparcie swoich twierdzeń w tym zakresie jako dowód wskazał jedynie treść złożonego powódce oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę. To powódka w toku procesu, podejmując obronę przed tak niekonkretnie sformułowanym zarzutem, złożyła w poczet materiału dowodowego korespondencję mailową prowadzoną z B. B. (kierownikiem Wydziału Spraw (...)), z której wynikało, że powódka powinna uczulić podległą jej pracownicę A. B., aby nie przedstawiała się jako zastępca kierownika do spraw merytorycznych, skoro nie pełni takiej funkcji, a jedynie podejmuje obowiązki powódki w czasie jej nieobecności. Ani w odpowiedzi na pozew ani w toku postępowania nie wyjaśniono o co dokładnie chodzi. Dopiero na ostatniej rozprawie, wyznaczonej na dokończenie przez pełnomocników mów końcowych przed zamknięciem rozprawy, pozwany na dowód prawdziwości wskazywanej przyczyny przedłożyła dokument obrazujący obowiązki powierzone A. B. przez Z. M.. Sąd stoi na stanowisku, że dokument ten nie jest dowodem, który podważyłby skutecznie pozostałe dowody przeprowadzone w toku postępowania. Co więcej, nie ulega wątpliwości, że został on wybiórczo potraktowany przez stronę pozwaną. Pracodawca chcąc dowodzić swoich racji dysponował pełną dokumentacją pracowniczą A. B.. Gdyby w rzeczywistości A. B. objęła nowe stanowisko i znalazłoby to formalne odzwierciedlenir w jej dokumentacji pracowniczej (np. poprzez zawarcie aneksu do umowy o pracę) w sposób jednoznaczny wynikałoby to z jej akt osobowych. Takiego materiału dowodowego strona pozwana jednak nie zaoferowała i nie pozwoliła tym samym na poczynienie takich ustaleń.

Gdyby było tak, jak sugeruje strona pozwana, że powódka wykreowała w sposób nieuprawniony nowe stanowisko to naturalną konsekwencją takiego stanu rzeczy byłoby scedowanie części ciążących na niej obowiązków na A. B.. Wówczas powódka z A. B. winny wespół wykonywać obowiązki kierownika. Taka jest bowiem istota stanowiska zastępcy. Tak jednak się nie stało. A. B. podejmowała jedynie niezbędne czynności w zastępstwie powódki podczas jej absencji. Nie można czynić zarzutu powódce, że sporządziła dokument obrazujący zakres obowiązków A. B. obowiązujący w sytuacji, gdy występowała konieczność zastąpienia powódki, nawet jeżeli nie przewidywał takiej możliwości regulamin organizacyjny obowiązujący w pozwanym Ośrodku przed wprowadzeniem przez powódkę nowego regulaminu organizacyjnego w grudniu 2021 r., którego zresztą stron pozwana nie przedłożyła jako dowód w sprawie. W świetle wyników postępowania dowodowego Z. M. dążyła do sprawnego zarządzania Ośrodka poprzez zapewnienia zastępstwa pod jej nieobecność. Pismo to, być może niefortunnie sformułowane, należy oceniać nie jako dowód utworzenia nowego stanowiska, lecz jako efekt zapewnienia odpowiedniej dokumentacji kadrowej. Intencja działania powódki i faktyczny stan rzeczy, który powinien zostać wzięty pod uwagę wynika z zeznań powódki, zeznań świadka A. B., pozostałych świadków przesłuchanych w sprawie, jak i z treści przywołanej wyżej korespondencji mailowej powódki z kierownikiem Wydziału Spraw (...) Urzędu Miasta S., nadzorującym pozwany Ośrodek. O tym, że powódka powołała nowe stanowisko, nie świadczy też nazwa dodatku, który został przyznany A. B.. Powódka wyjaśniła wyczerpująco, dlaczego dodatek, który był dodatkiem za zwiększenie obowiązków (czym odpowiadał regulaminowemu dodatkowi specjalnemu) został określony jako dodatek funkcyjny. Słowa powódki znalazły potwierdzenie w zeznaniach świadka M. Ż.. Nie uszło uwadze Sądu, także to, że dodatek, o którym mowa, A. B. otrzymała nie jako zastępca kierownika do spraw merytorycznych, lecz jako starszy terapeuta rehabilitant ruchu, to jest na dotychczas zajmowanym przez nią stanowisku. Powyższe czyni wiarygodnym twierdzenia powódki, że jej intencją było wyłącznie zapewnienie sobie zastępstwa na czas nieobecności, nie zaś ustanowienie w strukturze Ośrodka stałego zastępcy przejmującego część obowiązków powódki i reorganizacja struktury zatrudnienia w tym Ośrodku. Funkcjonująca nazwa, którą przybrała A. B. „zastępca kierownika do spraw merytorycznych” była zdaniem Sądu jedynie wynikiem niefortunnego sformułowania. Nietrudno tu zresztą o pomyłkę. Co istotne, Z. M. po podjęciu wiadomości, że A. B. podczas jej nieobecności posługuje się pieczątką „zastępca kierownika do spraw merytorycznych” (jej wyrobienie nie było znane powódce) zareagowała stanowczo, nakazując, żeby tego nie zaprzestała. Dodatkowo z korespondencji mailowej, którą powódka prowadziła z B. B. po spotkaniu w Urzędzie Miasta, wynika jednoznacznie, że po pierwsze Wydziałowi Spraw (...) Urzędu Miasta S. wiadomym było, że powódka wyznaczyła pracownika, który wykonuje jej obowiązki podczas jej absencji, a po drugie, że ten fakt został zaakceptowany. Powódce polecono jedynie zdyscyplinowanie pracownika, aby nie używała sformułowania „zastępca kierownika do spraw merytorycznych”, gdyż „wykonuje ona tylko pewne zadania pod nieobecność powódki”, co też powódka uczyniła.

Sąd stoi na stanowisku, że nawet gdyby nie podzielić prezentowanej argumentacji i uznać prawdziwość ostatniej z przyczyn to fakt ten nie może przesądzać o zasadności dokonanego w niniejszej sprawie wypowiedzenia. Sąd orzekający przyjmuje za własny pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony w wyroku z dnia 14 kwietnia 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. II PK 140/14, zgodnie z którym przyczyny wypowiedzenia prawdziwe powinny pozostawać „w istotnej proporcji" do przyczyn nieprawdziwych. W przeciwnym razie wypowiedzenie może zostać zakwestionowane jako nieuzasadnione (mimo stwierdzenia zasadności jednej czy dwóch, spośród większej liczby przyczyn). W poddanym pod rozwagę Sądu przypadku, sformułowano szereg przyczyn o jednakowym ciężarze gatunkowym, które okazały się nieprawdziwe i niezasadne. Wobec tego, nawet odmienna ocena ostatniej z nich nie pozwala na przyjęcie, że wypowiedzenie zostało złożone powódce prawidłowo.

Nie budzi wątpliwości, że pracownikom zatrudnionym na stanowiskach kierowniczych stawia się wyższe wymagania a ocena ich pracy podlega surowszym kryteriom, tym niemniej ich odpowiedzialność za funkcjonowanie zarządzanej jednostki nie jest absolutna. Mimo ujawnionych podczas kontroli nieprawidłowości powódce nie można było zarzucić braku nadzoru oraz wymaganej na takim stanowisku staranności. Pomimo pojawiających się niekiedy braków w dokumentacji Ośrodka, środki publiczne były wydatkowane prawidłowo, nie może być więc mowy o tym, że postępowanie powódki było nierzetelne czy niegospodarne. Z. M. w świetle zgromadzonego materiału dowodowego jawi się jako kierownik zaangażowany i sumienny. Świadkowie potwierdzili, że powódka była żywotnie zainteresowana problemami Ośrodka, poświęcała należną uwagę nadzorowi nad podległymi jej pracownikami. Jednak nawet taka jej postawa wobec ilości obowiązków naturalnie nie mogła zapobiec pojawieniu się drobnych błędów. Dokonując oceny prawidłowości wypowiedzenia, Sąd miał na uwadze również stan gospodarki finansowo - księgowej i kadrowej w chwili obejmowania przez powódkę stanowiska, a także fakt, że podjęła ona wszystkie możliwe kroki, aby zadośćuczynić zaleceniom pokontrolnym, które sformułowano po przeprowadzeniu audytu. W ocenie Sądu wypowiedzenie powódce umowy o pracę należy uznać za środek nadmierny w stosunku do stwierdzonych nieprawidłowości. Mając na uwadze wszystko powyższe powództwo, w zakresie żądania przywrócenia powódki do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku podlegało uwzględnieniu.

Oddaleniu podlegało natomiast powództwo, w zakresie, w jakim Z. M. domagała się zapłaty wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy (za 1 miesiąc). Materialnoprawną podstawę takie żądania stanowił przepis art. 47 k.p., w myśl którego pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące - nie więcej niż za 1 miesiąc. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że określenie „wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy” oznacza przyznanie prawa do pełnego wynagrodzenia za taki okres, w którym pracownik miałby prawo do wynagrodzenia, gdyby pozostawał w rozwiązanym stosunku pracy. Chodzi przy tym tylko o taki okres, w którym pracownik mógł wykonywać pracę, tzn. był gotów do podjęcia jej świadczenia, a nie świadczył, gdyż został jej pozbawiony wyłącznie wskutek bezprawnej odmowy dopuszczenia go do pracy. W konsekwencji, wyłączeniu z okresu, za który przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy podlegają okresy niezdolności pracownika do świadczenia pracy, takie jak okres pobierania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w tym zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego oraz renty z tytułu niezdolności do pracy wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym z tytułu niezdolności do samodzielnej egzystencji. Wypłacenie za te okresy wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy powodowałoby, że za ten sam okres pracownik otrzymałby świadczenia z różnych, wykluczających się wzajemnie źródeł spełniających podobne funkcje (por. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 9 maja 2017 r., sygn. II PK 68/16). Sąd orzekający w niniejszej sprawie, przyjmując powyższe zapatrywania za własne, mając na względzie, że Z. M. pozostawała nieprzerwanie niezdolna do pracy, korzystając wpierw z zasiłku chorobowego, a następnie świadczeń rehabilitacyjnych (także w momencie zamknięcia rozprawy), uznał, że wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy powódce nie przysługuje.

W ocenie Sądu na uwzględnienie nie zasługiwał również wniosek powódki w przedmiocie nałożenia na pracodawcę obowiązku dalszego zatrudniania powódki do czasu prawomocnego zakończenia postępowania, który znajdował oparcie w normie wyrażonej w treści art. 477 ² § 2 k.p.c., zgodnie z którym uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne albo przywracając pracownika do pracy, sąd na wniosek pracownika może w wyroku nałożyć na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Sąd orzekający przyjmuje za własny pogląd prezentowany w doktrynie, zgodnie z którym wniosek taki ma charakter fakultatywny i powinien on być rozpoznawany na postawie całokształtu okoliczności sprawy i z dozą ostrożności, a to z uwagi na możliwą zmianę orzeczenia w wyniku postępowania odwoławczego. W ocenie Sądu przywołany przepis znajdzie zastosowanie do takich stanów faktycznych, w których naruszenie przepisów prawa pracy można stwierdzić ponad wszelką wątpliwość i które to nie mają charakteru ocennego. Dla przykładu tak będzie w przypadku rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem objętym ochroną związkową bez uprzedniej zgody reprezentującej go organizacji związkowej bądź wypowiedzenia umowy o pracę w trakcie ochrony przedemerytalnej. Przypadek poddany pod rozwagę Sądu nie należy do jednoznacznych w ocenie, stąd też wobec potencjalnej możliwości przyjęcia przez sąd II instancji innych wniosków niż zaprezentowane, wniosek powódki o nałożenie na pracodawcę obowiązku dalszego zatrudniania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania podlegał oddaleniu.

Jedynie marginalnie, należy wskazać, że w sporach z zakresu prawa pracy o kompetencji do działania za danego pracodawcę (w jego imieniu) i udzielania pełnomocnictwa procesowego decyduje sposób ukształtowania (określenia kompetencji organów i osób) upoważnienia do dokonywania czynności w sprawach z zakresu prawa pracy. Krąg osób upoważnionych do działania za pracodawcę i udzielania pełnomocnictwa procesowego w sprawach z zakresu prawa pracy wyznaczany jest na podstawie art. 3 ¹ k.p., co wynika z subsydiarności regulacji prawa procesowego względem rozstrzygnięć prawa materialnego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2008 r., sygn. II PZ 62/07). Zasady reprezentacji określone w art. 3 ¹ k.p. odnoszą się nie tylko do realizacji materialnoprawnych kompetencji i uprawień pracodawcy, ale także do realizacji jego zdolności sądowej. W analizowanym stanie faktycznym czynności z zakresu prawa pracy wobec powódki jako kierownika gminnej jednostki organizacyjnej, wobec brzmienia art. 30 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, dokonywał Prezydent Miasta. W konsekwencji należało uznać, że posiadał on również uprawnienia do działania w tym zakresie za tę jednostkę (w jej imieniu) w toczącym się przeciwko powódce postępowaniu sądowym, w tym do udzielenia pełnomocnictwa procesowego.

Sąd ustalił stan faktyczny w sprawie na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach osobowych powódki, których prawdziwości i rzetelności nie kwestionowała żadna ze stron. Sąd również nie znalazł ku temu powodów. Szczególny walor dowodowy dla zapadłego rozstrzygnięcia miały dowody ze źródeł osobowych. Wobec oparcia treści wypowiedzenia o wyniki przeprowadzonej w Ośrodku kontroli, dla oceny prawdziwości przyczyn wypowiedzenia istotne znaczenie miały przede wszystkim zeznania świadka M. F., że świadek przeprowadzała kontrolę w Ośrodku i dysponowała szeroką wiedzą czyni jej zeznania wartościowym źródłem dowodowym nie zaś quasi biegłym, jak podnosiła to strona pozwana. Świadek złożyła przy tym zeznania zarówno jako osoba przeprowadzająca kontrolę w Ośrodku jak i osoba, która wykonuje w nim pracę głównego księgowego (od 1 lutego 2023 r.) i miała okazję współpracować z powódką, gdy ta zajmowała jeszcze stanowisko kierownika Ośrodka. Jej odpowiedzi były merytoryczne i odnosiły się wprost to treści zarzutów, które stanowiły podstawę oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę. Co więcej, świadek wskazywała, że we wnioskach audytu brak było miejsca na klasyfikowanie stwierdzonych uchybień pod kątem istotności. Brak było także możliwości wystawienia oceny pozytywnej w przypadku zaistnienia jakiejkolwiek nieprawidłowości. Stąd też istotnym było, aby w świetle zeznań wskazanego świadka ustalić wagę stwierdzonych naruszeń. Wymaga odnotowania, że zeznania D. U., P. C., D. O., A. B. pozostawały spójne z zeznaniami M. Ż. i w porównywalnym stopniu posłużyły do konstrukcji stanu faktycznego w niniejszej sprawie. Wymienieni świadkowie potrafili wyjaśnić podniesione w oświadczeniu pracodawcy kwestie finansowo księgowe w kontekście prawidłowości postępowania powódki. M. Ż. zeznała, że choć stwierdziła uchybienia określone w wynikach audytu, to nie były one rażące i wynikały przede wszystkim z niedopełnienia obowiązków związanych z prowadzeniem dokumentacji zgodnie z przepisami. Świadek będąc powołana do kontroli działalności Ośrodka nie odnotowała jednak, aby same czynności były przeprowadzone wbrew obowiązującym procedurom (brak notatek służbowych przy analizie rynku, nieopisane prawidłowo faktury, niewłaściwa nazwa dodatku specjalnego, nieprecyzyjnie określone wynagrodzenie), część błędów natomiast wynikała z omyłek pracowników, którzy podlegali powódce. Zeznania świadków, m.in. D. O., ale i samej M. Ż., która pod koniec pracy powódki w Ośrodku pracowała już w nim jako główna księgowa, wskazywały, że Z. M. dopełniała swojego obowiązku nadzoru nad pracownikami. Odnotowane podczas kontroli błędy nie wynikały z tego, że powódka nie kontrolowała zadań podległych pracowników albo nie weryfikowała dokumentów finansowo – księgowych. Powódka nie miała wykształcenia ekonomicznego, ale po pierwsze nie był to warunek objęcia przez nią stanowiska, po drugie, tak jak zgodnie wskazywali świadkowie, nawet gdyby Z. M. była biegła w sprawach finansowo – księgowych to i tak nie zapobiegłaby powstaniu tych błędów i uchybień, chyba że wykonywałaby te wszystkie zadania samodzielnie, co z oczywistych względów nie było możliwe. Nie można również tracić z pola widzenia, że sprawy księgowe i kadrowe w momencie obejmowania przez powódkę stanowiska nie były prowadzone poprawnie. Z. M. ze swoim zespołem dokładała starań, aby doprowadzić je do zgodności z obowiązującymi przepisami, ale wymagało czasu wprowadzenie poprawnych procedur postępowania w sprawach finansowych czy płacowych. Za wiarygodne należało uznać także przesłuchanie powódki. Jej zeznania korespondowały z całokształtem materiału dowodowego – znajdowały potwierdzenie zarówno w wynikach audytu jak i były spójne z zeznaniami świadków, jej współpracowników. Sąd nie znalazł podstaw, aby odmówić wiarygodności zeznaniom świadka I. T., jednak z uwagi na znikomą wiedzę świadka na temat zdarzeń istotnych dla rozstrzygnięcia sporu, jej depozycje były nieprzydatne. Sąd oddalił wniosek pozwanego o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania za stronę pozwaną L. R. w miejsce przesłuchania Prezydenta Miasta S., który został przez strony cofnięty i dodatkowo zasługiwał na pominięcie z uwagi na jego niestawiennictwo na rozprawie, na którą został wezwany celem przesłuchania w tym charakterze bez istotnej przyczyny. L. R., zastępca Prezydenta Miasta S. nie posiadła uprawnienia do wykonywania czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do powódki podobnie jak Prezydent, a zastępowała go pod jego nieobecność dopiero po trzech innych zastępcach Prezydenta (vide Zarządzenie Prezydenta Miasta S. Nr 228/22 z dnia 25 maja 2022 r. – k. 409-411). Sąd pominął tez dowód z zeznań L. R., czy to w charakterze strony, czy świadka jako spóźniony, złożony bez ważkiej przyczyny na długi czas po zakreśleniu stronie pozwanej (wraz z doręczeniem odpisu pozwu) terminu do złożenia wszystkich twierdzeń i wniosków dowodowych pod rygorem pominięcia później zgłoszonych. Tymczasem w odpowiedzi na pozew, strona pozwana, na której spoczywał ciężar dowodowy w niniejszej sprawie, nie naprowadziła żadnych osobowych wniosków dowodowych poza wspomnianym wyżej wnioskiem o przesłuchanie Prezydenta Miasta S., następnie cofniętym.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu oparto o treść art. 100 k.p.c., w myśl którego – w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. W niniejszej sprawie koszty procesu zniosły się wzajemnie. Z. M. wygrała proces w części dotyczącej przywrócenia do pracy, pozwana zaś w części dotyczącej wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Nie umknęło uwadze Sądu, że stawki określone rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800) w zakresie zgłoszonych żądań są zróżnicowane, przy czym koszty zastępstwa procesowego w sprawie o przywrócenie do pracy (180 zł zgodnie § 9 ust.1 pkt 1 rozporządzenia) są niższe niż w przypadku żądania zapłaty wynagrodzenia (w analizowanej sprawie 2.700 zł w oparciu o § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia). Mając na uwadze, że zasadniczym żądaniem pozwu było żądanie przywrócenia do pracy, a żądanie wynagrodzenia było akcesoryjnym względem niego Sąd uznał, że obciążanie powódki kosztami przegranego w części procesu jawi się jako niezasadne. W efekcie zniesiono koszty procesu pomiędzy stronami.

Wobec brzmienia art. 35 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych obowiązującego w chwili wytoczenia powództwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 1125), powódka uiściła w niniejszej sprawie opłatę od pozwu w wysokości 500 zł będąc w pozostałej części zwolnioną od jej ponoszenia (k.73). Opłata od oddalonego powództwa (w zakresie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy – 10.511 zł) wynosiła, zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 5 przywołanej ustawy, 750 zł. Mając na względzie, że powódka przegrała w tej części proces, pozwany nie był zobowiązany do zwrotu poniesionej przez nią opłaty. Sąd nie miał też podstaw do nakazania zwrotu tej opłaty powódce w części przez nią poniesionej (500 zł). Pozwanego natomiast obciążają natomiast nieuiszczone koszty sądowe w części w jakiej przegrał on proces, to jest w zakresie żądania przywrócenia do pracy. Powódka wskazała ostatecznie wartość przedmiotu sporu na kwotę 129.503 zł (k. 64). Pomniejszając tę wartość o kwotę 10.511 zł żądaną z tytułu wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy wartość przedmiotu sporu wynosiła 118.992 zł. Opłata od powództwa w części dotyczącej żądania przywrócenia do pracy wynosiła zatem, w myśl art. 13 ust. 2 ustawy, 5.950 zł. (118.992 zł x 5% = 5.949,60 zł). Taką też kwotę Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa ((...)) tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

Mając na uwadze wszystko powyższe orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...),

4.  (...)

20.05.2024 r.